Upadek republiki rzymskiej
Od II wieku p.n.e. republika rzymska przeżywała kryzys, który doprowadził do jej upadku i powstania cesarstwa w Rzymie. Wydarzeniami, które świadczyły o kryzysie ustroju republikańskiego w Rzymie, były gwałtowne konflikty społeczne (walki pomiędzy zwolennikami reform – popularami – a konserwatystami– optymatami, powstania niewolników) oraz rywalizacja pomiędzy politykami o wpływy i władzę, która to rywalizacja przekształciła się w wojny domowe. W wyniku I wojny domowej dyktaturę w latach...
Pierwsze państwa słowiańskie
W VII i VIII wieku pierwsze samodzielne organizmy państwowe zaczęli tworzyć Chorwaci i Słoweńcy. Wśród Słowian zachodnich w VIII wieku tendencje państwowotwórcze występowały wśród plemion Wieletów i Obodrzyców. Ostatnim ludem, który przybył na tereny Europy Środkowej i tu stworzył swe państwo, nie byli Słowianie, lecz lud pochodzenia ugrofińskiego – Madziarzy. Przywędrowali oni z zachodniej Syberii i około roku 896 wkroczyli na równiny nad Dunajem. Nazwa Czas powstania...
Stosunki polsko-radzieckie podczas II wojny światowej
Utworzony we Francji rząd emigracyjny kierowany przez gen. Władysława Sikorskiego w pierwszym okresie swego istnienia w ten sam sposób ukształtował swój stosunek do Niemiec i do ZSRR. Oba państwa uznane zostały za agresorów i okupantów Polski. Sytuacja pod tym względem stała się bardziej skomplikowana po ataku Niemiec na Związek Radziecki 22 VI 1941 roku. Dotychczasowi sojusznicy stali się stronami konfliktu wojennego, a dla Józefa Stalina było oczywiste, że pomocy w wojnie przeciw...
Upadek cesarstwa zachodniorzymskego
Historycy przyjmują różne daty jako koniec cesarstwa rzymskiego, a zarazem koniec epoki starożytnej. Wśród nich najczęściej wymieniane to: 330 rok – założenie Konstantynopola, 395 rok – podział cesarstwa pomiędzy synów Teodozjusza oraz 476 rok – usunięcie ostatniego marionetkowego cesarza na Zachodzie. W 476 roku dowódca wojsk germańskich, obwołany przez nie swym królem, pokonał wojska rzymskie dowodzone przez naczelnika Orestesa i złożył z tronu jego syna Romulusa Augusta, zwanego...
Konflikt Bolesława Śmiałego ze św. Stanisławem
Polityka Bolesława Śmiałego doprowadziła do umocnienia pozycji Polski na arenie międzynarodowej, a także do wzmocnienia wewnętrznego państwa. Mimo to władca ten w gwałtownych okolicznościach został pozbawiony tronu i zmuszony do ucieczki z kraju. Bunt możnych, który pozbawił Bolesława władzy, był prawdopodobnie inspirowany przez księcia czeskiego Wracisława, który był stronnikiem cesarza. Po wygnaniu Bolesława Śmiałego, który udał się na Węgry, możni oddali władzę w kraju drugiemu synowi...
Komuna Paryska
Zakończenie wojny z Prusami oznaczało zarazem dla Francji początek dramatycznych wydarzeń mających miejsce w Paryżu. Przeszły one do historii pod nazwą Komuny Paryskiej. Jej genezy szukać należy w decyzjach rządu Thiersa, za wszelką cenę zmierzającego do zakończenia wojny z Prusami. Cel ten osiągnięto, ale decyzja o kapitulacji spotkała się ze zdecydowanym sprzeciwem wielu francuskich sił politycznych. Między innymi gwałtownie protestowała Gwardia Narodowa, czyli specjalna formacja...
Kształtowanie południowej granicy Polski po I wojnie światowej
Podobnie jak miało to miejsce w odniesieniu do granicy wschodniej i zachodniej, także południowa granica, z Czechosłowacją, kształtowana była nie tylko przez dyplomatów na międzynarodowych konferencjach, ale i drogą zbrojną. W okresie tworzenia Polski i Czechosłowacji sporny między nimi był obszar tzw. Zaolzia, czyli części Śląska Cieszyńskiego leżącego za rzeką Olzą. Już 5 X 1918 roku polskie i czeskie organizacje (Rada Narodowa Księstwa Cieszyńskiego i Narodni Vybor) uzgodniły między...
Państwo polskie za Mieszka I
Pierwszym historycznym władcą państwa polskiego był Mieszko I (ok. 960-992) wywodzący się z dynastii piastowskiej. Według kronikarza Galla Anonima (XII wiek) poprzednikami Mieszka I byli: Siemowit, Leszek i Siemomysł. Pierwszą wzmianką o istnieniu państwa Mieszka I jest informacja przekazana przez Widukinda z Korbei (Kronika saska) z roku 963. Państwo Mieszka I obejmowało: Wielkopolskę, Kujawy, Mazowsze, Pomorze Gdańskie, Pomorze Zachodnie (przyłączone w latach 967-972), Śląsk (990),...
Mongołowie
Ojczyzną Mongołów były stepy Mongolii i Mandżurii.W XII wieku liczne plemiona koczownicze żyjące na tych terenach zostały zjednoczone przez Czyngis-Chana. Przyczyną zwycięstw Mongołów w licznych wojnach była nie ich przewaga liczebna, ale zastosowanie nowej taktyki (dokładna akcja wywiadowcza przed agresją, dowódcy mongolscy nie walczą w bitwie, ale dowodzą wojskami pozostając na tyłach) oraz organizacji wojska (wojsko składa się z jazdy, która może bardzo szybko się przemieszczać). Od...
Powstanie Stanów Zjednoczonych Ameryki Północnej
Aktywna kolonizacja wschodnich wybrzeży Ameryki Północnej przez Europejczyków (głównie Brytyjczyków i Francuzów) rozpoczęła się na początku XVII wieku. W jej wyniku na początku XVIII wieku istniało w Ameryce Północnej 13 kolonii angielskich (New Hampshire, Massachusetts, Connecticut, New York, New Jersey, Pennsylvania, Delaware, Maryland, Virginia, North Carolina, South Carolina, Georgia, Rhode Island). Polityka metropolii, która polegała na ograniczaniu rozwoju gospodarki kolonii oraz...
Reforma walutowa Władysława Grabskiego
W 1923 roku w wyniku tzw. paktów lanckorońskich powstała tzw. koalicja Chjeno-Piasta i utworzono rząd z Wincentym Witosem na czele. Jego funkcjonowanie zbiegło się z wystąpieniem zjawiska hiperinflacji (gwałtownego spadku wartości pieniądza, co uderzało głównie w pracowników najemnych). Taka sytuacja spowodowała wzrost niezadowolenia społecznego i w efekcie masowe demonstracje, strajki itp. Rząd Witosa odpowiedział na to militaryzacją kolei i wysłaniem wojska przeciw protestującym. W...
Ruch robotniczy w Europie pod koniec XIX wieku
Od początku XIX wieku w poszczególnych państwach europejskich można było zaobserwować zjawiska gospodarcze związane z tzw. rewolucją przemysłową. Jej źródeł szukać należy w Anglii pod koniec XVIII wieku, kiedy na przemysłową skalę zastosowano wynalazek Jamesa Watta – maszynę parową. W rezultacie procesy charakterystyczne dla rewolucji przemysłowej (likwidacja manufaktur i zastępowanie ich przez fabryki, w których prace wykonują maszyny, ukształtowanie się nowych klas społecznych –...
Germanizacja zaboru pruskiego pod koniec XIX wieku
Położenie narodowe Polaków w zaborze pruskim rysowało się odmiennie w porównaniu z Galicją. Obszar należący do Prus stał na znacznie wyższym poziomie gospodarczym. Już w latach 1807-1811 przeprowadzono tam reformę uwłaszczeniową. Dominowały duże, nowoczesne gospodarstwa rolne przynoszące spory dochód. Wyższy był poziom nauczania, a oświata powszechniejsza. Równocześnie jednak z pozytywnymi przemianami gospodarczymi następowało sukcesywne ograniczanie praw narodowych ludności polskiej....
Wierzenia starożytnych Egipcjan
Egipcjanie czcili początkowo siły natury. Z czasem zaczęli czcić swe bóstwa pod postacią zwierząt, a następnie ludzi mających głowy zwierząt. Przed powstaniem jednego zjednoczonego państwa egipskiego każdy lokalny ośrodek władzy posiadał swoje bóstwo. Po zjednoczeniu kraju kult części z nich rozprzestrzenił się w całym Egipcie. Najważniejszymi bogami z panteonu egipskiego byli: Ozyrys – bóg podziemi i podległej zmianom natury, Tot– bóg miasta Memfis i wynalazca pisma, Ra – bóg słońca,...
Walka o seniorat
Postanowienia statutu sukcesyjnego Bolesława Krzywoustego okazały się niezwykle trudne do utrzymania. Już około 1141 roku pomiędzy seniorem dynastii Władysławem II a jego młodszymi braćmi doszło do konfliktu, który w latach następnych przerodził się w otwarte wystąpienie zbrojne młodszych książąt przeciwko władzy seniora i zakończył wygnaniem Władysława II z kraju (1146). Władzę w dzielnicy krakowskiej objął drugi w kolejności starszeństwa syn Bolesława Krzywoustego – Bolesław...
Wojny z Turcją w II połowie XVII wieku
Przyczyny wybuchu wojny: – ekspansja Turcji na południowo-wschodnie ziemie Rzeczpospolitej, – hetman kozacki Piotr Doroszenko uznał się lennikiem Turcji, chcąc przy pomocy Turcji ratować jedność Ukrainy. Przebieg wojny: 1672 rok – Turcja zajmuje Podole, Kijowszczyznę i Bracławszczyznę, 1672 rok – rozejm w Buczaczu (Turcja zatrzymuje zdobyte tereny, Rzeczpospolita zostaje zmuszona do płacenia haraczu), 1673 rok – zwycięstwo polskie pod Chocimiem (dowódca– Jan Sobieski), 1676 rok –...
Opozycja legalna w Królestwie Polskim
Liberalna polityka cara Aleksandra I wobec Królestwa Polskiego po niedługim czasie została zastąpiona przez coraz częstsze przypadki łamania przez niego postanowień konstytucji. Już w 1819 roku w Królestwie Polskim wprowadzono cenzurę. Innym przykładem antypolskich działań cara była rezygnacja z obsadzenia urzędu namiestnika Królestwa Polskiego po śmierci dotychczas sprawującego ten urząd gen. J. Zajączka (1826). Kompetencje tego urzędu przelano na Radę Administracyjną. Z krytyką Polaków...
Przewrót majowy
Po rezygnacji Józefa Piłsudskiego z ubiegania się o fotel prezydencki zaczął narastać konflikt między Marszałkiem a parlamentem polskim. Piłsudski nie identyfikował się z żadną partią, krytykował polityków w nich działających za to, że interes własnego ugrupowania przedkładają nad dobro państwa. Ton jego wypowiedzi stał się ostrzejszy po wycofaniu się w 1923 roku z aktywnego życia politycznego i zamieszkaniu w Sulejówku. Był tam często odwiedzany przez popierających go oficerów (m.in....
Wojny Napoleona Bonapartego na przełomie XVIII i XIX wieku
18 brumaire’a 1799 (czyli 9 XI 1799 roku) Napoleon Bonaparte, opromieniony dotychczasowymi sukcesami wojskowymi (zwycięstwa we Włoszech nad armią austriacką, walki w Egipcie), dokonał przewrotu przejmując władzę we Francji, najpierw jako jeden z konsulów, następnie zaś, zgodnie z konstytucją z 1799 roku, jako Pierwszy Konsul. Wydarzenia te określane są jako koniec rewolucji francuskiej i zarazem symbolicznie wyznaczają początek epoki napoleońskiej. Równocześnie z tymi wydarzeniami...
Sejm Wielki
Sejm Wielki, zwany również Czteroletnim (1788-1792), został zwołany za pozwoleniem Rosji w celu przeprowadzenia ograniczonych reform Rzeczpospolitej. Na forum Sejmu ukształtowały się trzy stronnictwa polityczne: patriotyczne (Adam Czartoryski, Stanisław i Ignacy Potoccy, Hugo Kołłątaj; program – reforma państwa), dworskie (Stanisław August Poniatowski, prymas Michał Poniatowski; program – umiarkowane reformy w oparciu o Rosję) i hetmańskie (K. Branicki, S. Rzewuski, Sz. Potocki; program –...
Islam
Islam jest religią monoteistyczną, której założycielem był żyjący w VII wieku Muhammad (Mahomet). Główne zasady religii miał przekazać mu archanioł Gabriel. Nauka Mahometa została przyjęta przez większość plemion arabskich niezwykle szybko. Za początek swejery wyznawcy Mahometa uznają rok 622, czyli datę ucieczki Mahometa ze swymi wyznawcami przed prześladowaniami z Mekki do Medyny. Główną zasadą islamu jest wiara w boga Allaha i jego proroka – Mahometa. Główne obowiązki religijne...
Interwencja polska w Rosji i wojny polsko-rosyjskie w I połowie XVII wieku
W 1598 roku w Rosji wymarła dynastia Rurykowiczów, co zapoczątkowało okres walk wewnętrznych o tron moskiewski oraz zewnętrznych ingerencji w tym kraju. W 1603 roku w Polsce pojawił się pretendent do tronu moskiewskiego podający się za Dymitra, syna ostatniego Rurykowicza, Fiodora. Uzyskał on poparcie polskich możnowładców (Wiśniowieccy, Jerzy Mniszech), którzy udzielili mu pomocy militarnej w wyprawie do Rosji. W 1604 roku Dymitr zajął Moskwę i rządził państwem moskiewskim do 1606 roku,...
Wybuch rewolucji we Francji
Geneza Wielkiej Rewolucji Francuskiej tkwiła w kryzysie struktur społecznych, gospodarczych i politycznych państwa francuskiego, do jakiego doszło w II połowie XVIII wieku. Społeczeństwo francuskie dzieliło się na trzy stany: duchowieństwo (około 130 tys. osób), szlachta (około 200 tys. osób) i stan trzeci (około 27 mln osób). Wszystkie owe stany były wewnętrznie rozwarstwione. Władza polityczna oraz prawo posiadania ziemi należała do szlachty, co krytykowała część stanu trzeciego,...
Wojny z Turcją w I połowie XVII wieku
Przyczyny wojen: – najazdy Tatarów podległych Turcji na Rzeczpospolitą oraz Kozaków podległych Rzeczpospolitej na ziemie tureckie, – ingerencja polska w spory wewnętrzne Mołdawii i Wołoszczyzny (księstw lennych Turcji), – spalenie przez Kozaków Warny (1620). Przebieg wojny: 1620 rok – wyprawa wojsk polskich do Mołdawii – klęska wojsk polskich pod Cecorą (dowódca – hetman Stanisław Żółkiewski), 1621 rok – wyprawa turecka na ziemie polskie zostaje zatrzymana pod twierdzą Chocim (dowódca...
Bizancjum – kultura
Kultura bizantyjska była przekształceniem w duchu religii chrześcijańskiej cywilizacji antycznej. Szczególne osiągnięcia tej kultury to: budownictwo, sztuki plastyczne oraz piśmiennictwo teologiczne i filozoficzne. Za najwspanialszą budowlę bizantyjską uchodzi świątynia Mądrości Bożej (Hagia Sophia) wybudowana w Konstantynopolu w VI wieku przez cesarza Justyniana. Kultura bizantyjska miała wielki wpływ na sztukę i kulturę Armenii, Gruzji, Rusi, południowych Włoch, Sycylii, Wenecji i...
Społeczeństwo starożytnego Egiptu
Władcę Egiptu nazywano faraonem. Sprawował on władzę despotyczną, tzn. władzę nieograniczoną nad swym krajem i swymi poddanymi. Faraon był nie tylko dowódcą wojskowym, ale także pełnił funkcje religijne, uchodząc początkowo za boga, a następnie za syna boga Re. Bezpośrednimi wykonawcami rozkazów faraona byli urzędnicy. Oni właśnie nadzorowali prace przy nawadnianiu pól i budowie kanałów irygacyjnych, a także organizowali zagraniczne wyprawy handlowe i określali wysokość plonów....
Geneza związku Polski z Litwą – pierwsze akty unijne
Dzieje kontaktów polsko-litewskich sięgające czasów rozbicia dzielnicowego. Dobre stosunki z Litwą utrzymywał Władysław Łokietek oraz Kazimierz Wielki. Rywalizacja o ziemie ruskie, która przerodziła się w konflikt zbrojny w latach 1349-1350, była tylko krótkim epizodem. Wśród licznych przyczyn skłaniających oba państwa do unii do najważniejszych należały: – wspólne zagrożenie ze strony zakonu krzyżackiego, – poszukiwanie przez władców Litwy sojuszników w walce z Moskwą, która rościła...
Rządy Władysława Hermana
Panowanie Władysława Hermana (1079-1102) to okres wewnętrznego osłabienia państwa polskiego (wzrost tendencji decentralistycznych, umocnienie się pozycji możnych kosztem władzy książęcej) oraz zaniku aktywności na arenie międzynarodowej (uzależnienie państwa polskiego od cesarstwa). Władysławowi nie udało się uzyskać zgody cesarza na koronację. Faktyczną władzę w kraju sprawował palatyn książęcy Sieciech. Opozycja możnych przeciw władzy Sieciecha poparła przeciw księciu Władysławowi jego...
Rozwój przywilejów szlacheckich w XIV i XV wieku
Rok Miejsce wydania Władca Treść przywileju 1374 Koszyce Ludwik Węgierski Zwolnienie szlachty z podatków z wyjątkiem tzw. poradlnego, którego wysokość zmniejszono z 12 do 2 groszy od łana. 1422 Czerwieńsk Władysław Jagiełło Nienaruszalność szlacheckich dóbr ziemskich bez wyroku sądowego. 1423 Warka Władysław Jagiełło Szlachta ma prawo wykupić sołectwo od nieużytecznego lub krnąbrnego sołtysa po cenie przez...
Konstytucja 3 Maja
Najważniejszym aktem prawnym uchwalonym przez Sejm Wielki była Ustawa Rządowa 3 Maja, zwana Konstytucją 3 Maja. Była to pierwsza konstytucja europejska, a druga na świecie (po amerykańskiej, uchwalonej w 1787 roku). Wprowadzała ona w Rzeczpospolitej monarchię parlamentarną. Ustrój Rzeczpospolitej według Konstytucji 3 Maja: – zniesienie elekcyjności tronu (po śmierci Stanisława Augusta Poniatowskiego tron w Polsce miała objąć dynastia saska), – utworzenie rządu, tzw. Straży Praw (król,...
Próby zjednoczenia ziem polskich w XIII i XIV wieku
Pomimo postępującej w drugiej połowie XII wieku decentralizacji państwa polskiego, wyrażającej się głównie w rosnącej liczbie księstw dzielnicowych, istniały czynniki, które jednoczyły podzielone ziemie. Do najważniejszych z nich zaliczyć można: istnienie wspólnego zagrożenia ze strony wrogów zewnętrznych (Krzyżacy, Mongołowie), panowanie książąt z jednej dynastii piastowskiej, podporządkowanie całego kraju jednemu arcybiskupstwu w Gnieźnie, wspólną kulturę (język, tradycja, kult świętych...
Rozwój folwarków szlacheckich
Umacnianie się pozycji szlachty w państwie, wzrost zapotrzebowania na zboże w Europie Zachodniej oraz intensyfikacja handlu dzięki odzyskaniu Pomorza Gdańskiego spowodowały ukształtowanie się i rozwój w XV i XVI wieku systemu gospodarki opartej na folwarku i pańszczyźnie. Do XVI wieku folwark był gospodarstwem dostarczającym szlachcicowi środków do życia. Od XVI wieku stał się także źródłem dochodu pieniężnego. Folwarki miały różną wielkość (średnio 60-80 ha). Tworzone były poprzez...
Centrolew i wybory brzeskie
Po <przewrocie majowym> rozpoczął się w Polsce okres coraz ostrzejszej walki politycznej pomiędzy obozem sanacyjnym, zmierzającym do ugruntowania autorytarnego modelu państwa, a opozycją broniącą dotychczasowych zasad funkcjonowania struktur kraju. Przeprowadzone 4 III 1928 roku wybory sejmowe, mimo dużej aktywności BBWR, nie zakończyły się zwycięstwem sanacji. Utworzony w ich wyniku Sejm miał wyraźny antypiłsudczykowski charakter, o czym świadczył fakt, iż jego marszałkiem został...
Księstwo Warszawskie
Pod koniec 1806 roku Prusy rozpoczęły kolejną wojnę przeciw Napoleonowi Bonapartemu. Nie była ona dla nich udana. Wojska pruskie zostały pokonane w bitwach pod Jeną i Auerstadt (toczyły się one równocześnie w dniu 14 X 1806 roku). Po tych zwycięstwach wojska francuskie wkroczyły na ziemie polskie. Dnia 27 XI 1806 roku Napoleon zajął Warszawę. Pod patronatem francuskim na ziemiach polskich zaczęły powstawać niezależne od zaborców instytucje polityczne. W 14 I 1807 roku powołano w Warszawie...
Pierwsze wolne elekcje w Polsce
Zasada elekcyjności tronu kształtowała się w państwie polskim od XIV wieku. W XV i XVI wieku była to elekcja w łonie dynastii Jagiellonów. Po śmierci ostatniego jej przedstawiciela, Zygmunta Augusta, w czasie tzw. wielkiego bezkrólewia ustalono zasady wyboru króla w formie elekcji viritim. Prawo wyboru króla przysługiwało każdemu szlachcicowi, który przybył na elekcję. W czasie bezkrólewia po śmierci Zygmunta Augusta określono także zasady ustroju państwa, obowiązujące do 1791 roku, m.in....
Kalendarium 1945-2006
KALENDARIUM 1945-2006 POLSKA1945 1945 – 17 I – wyzwolenie Warszawy – 4-11 II – konferencja w Jałcie – 21 VI – zakończenie w Moskwie „procesu szesnastu” – 28 VI – utworzenie Tymczasowego Rządu Jedności Narodowej – 22 VII – uchwała KRN o ustanowieniu Święta Odrodzenia Polski – 2 IX – powstanie organizacji WiN – 18 X – utworzenie Polskiej Agencji Prasowej 1946 – 3 I – ustawa KRN o nacjonalizacji – 14 II – pierwszy po wojnie powszechny spis ludności – 30 VI – referendum – 4 VII –...
Podboje Aleksandra Macedońskiego
W IV wieku p.n.e. hegemonię wśród państw greckich zdobyła Macedonia, którą rządził król Filip II. Symbolem podporządkowania państw greckich Macedonii stała się bitwa pod Cheroneą w 338 roku p.n.e., w której wojska koalicji państw greckich na czele z Atenami zostały pokonane przez armię macedońską. Następcą Filipa II został Aleksander zwany Wielkim. W 334 roku p.n.e. rozpoczął on wojnę z Persją. W wyniku trzech wielkich bitew – nad rzeką Granik (334 rok p.n.e.), pod Issos (333 rok p.n.e.)...
Starożytna Mezopotamia
Tereny położone nad dwoma rzekami, Tygrysem i Eufratem, stanowią ośrodek tworzenia się jednych z pierwszych cywilizacji ludzkich. Łatwy dostęp do obszarów Mezopotamii powodował, że na terenie tym ścierały się wpływy różnych kultur i bardzo często dochodziło do najazdów plemion koczowniczych na ludność osiadłą. W IV tysiącleciu p.n.e. na południu Mezopotamii osiedlili się Sumerowie. Oni to uchodzą za twórców kultury ludzkiej na tym terenie. Przypisuje się im m.in. wynalezienie pisma...
Insurekcja kościuszkowska i III rozbiór Polski
Większość działaczy obozu patriotycznego po akcesie Stanisława Augusta Poniatowskiego do konfederacji targowickiej udała się na emigrację, gdzie przygotowywali wybuch powstania zbrojnego. Wybuch powstania przyspieszyła decyzja rosyjska o zmniejszeniu stanu liczebnego armii polskiej o 50%. Powstanie wybuchło w marcu 1794 roku, a na jego czele stanął Tadeusz Kościuszko. Celem powstania było wyzwolenie ziem polskich i powrót państwa do poprzednich granic Przebieg insurekcji...
Legiony Polskie
Po utracie niepodległości w wyniku III rozbioru (1795) wielu działaczy narodowych szukało możliwości odzyskania przez Polskę własnej państwowości. Jedna z koncepcji przewidywała walkę z zaborcami u boku Napoleona Bonapartego, który w tym czasie odnosił sukcesy w wojnie z Austrią. Powstał więc plan, aby utworzyć specjalny polski oddział, który pomógłby Napoleonowi pokonać Austrię, a w zamian przyszły cesarz Francuzów doprowadziłby do odbudowy państwa polskiego. Koncepcję taką propagował we...
Unia lubelska i powstanie Rzeczpospolitej Obojga Narodów
Do 1569 roku unia polsko-litewska miała charakter personalny. Przeciwnikami zacieśnienia związku unijnego byli sami Jagiellonowie. Jednak wobec perspektywy wygaśnięcia dynastii Zygmunt August postanowił połączyć w sposób trwalszy Koronę i Litwę. Unia lubelska, Jan Matejko Dążenia króla zostały poparte przez szlachtę litewską, która pragnęła uzyskania takich samych przywilejów stanowych jak szlachta polska, oraz szlachtę polską, która postulat ściślejszego związku obu krajów...
Wojna Księstwa Warszawskiego z Austrią w 1809 roku
W kwietniu 1809 roku Austria, na wieść o kłopotach Napoleona Bonapartego w Hiszpanii, rozpoczęła kolejną wojnę z Francją. Na pomoc Napoleonowi ruszyło m.in. wojsko Księstwa Warszawskiego. Tę sytuację chcieli wykorzystać Austriacy. Przekonani, że Księstwo Warszawskie pozbawione wojska jest bezbronne, wysłali tam korpus pod dowództwem arcyksięcia Ferdynanda d’Este (32 tys. żołnierzy). Dowódca wojsk Księstwa Warszawskiego, książę Józef Poniatowski, dysponował zaledwie 16-tysięczną armią....
Cesarstwo Karola Wielkiego
Najwybitniejszym władcą z dynastii Karolingów był Karol Wielki (768-814). Rozszerzył on znacznie granice państwa frankijskiego, podbijając państwo Longobardów, Saksonię, Słowiańszczyznę Połabską, Bawarię. Prowadził również walki z Arabami w Hiszpanii i z chanatem awarskim. W 800 roku Karol Wielki został koronowany przez papieża Leona III na cesarza. Celem umocnienia swego państwa Karol Wielki m.in. przeprowadził reformę systemu monetarnego oraz systemu szkolnictwa (reforma szkół...
Starożytne Indie
Najstarsze cywilizacje Indii powstały w III tysiącleciu p.n.e. Do dnia dzisiejszego znamy dwa miasta tej kultury: Harappa i Mohendżo-Daro. Były to na owe czasy potężne metropolie zbudowane z wypalonej cegły,posiadające kanalizację oraz wodociągi. Nie udało się jednak wyjaśnić, w jaki sposób powstały owe kultury oraz kim byli ich twórcy. Około 1500 roku p.n.e. tereny Indii zostały zajęte przez plemiona, które nazywały siebie Ariami, czyli szlachetnymi. Cechą charakterystyczną stosunków...
Rewolucja 1905-1907 w Rosji
W XX wiek Rosja wchodziła jako państwo wyraźnie odbiegające w dziedzinie rozwoju gospodarczego od innych krajów europejskich. Wprawdzie na przełomie wieków i do tego państwa dotarły zjawiska związane z rewolucją przemysłową (zaczęto budować fabryki, pojawiła się burżuazja i klasa robotnicza), ale wiele problemów społecznych było nadal nierozwiązanych. Zacofane rolnictwo nie było w stanie wyżywić wszystkich mieszkańców wsi. W miastach coraz częściej dochodziło do protestów robotniczych. W...
Starożytna Sparta
Sparta była największym terytorialnie greckim państwem– polis, które powstało z połączenia pięciu osad położonych w dolinie rzeki Eurotas. Ustrój społeczny i polityczny Sparty, tak odmienny od występującego w innych państwach greckich, ukształtował się w VI wieku p.n.e. w wyniku prowadzonych od VIII wieku p.n.e. wojen z Meseńczykami. Pełnoprawnymi obywatelami państwa spartańskiego byli jedynie potomkowie mieszkańców owych pięciu osad. Praw politycznych pozbawieni byli inni mieszkańcy...
Reformacja i kontrreformacja w Polsce
Reformacja dotarła do Polski już około 1520 roku. Geneza reformacji w Polsce była podobna jak w Europie Zachodniej (niski poziom wykształcenia i zeświecczenie kleru, przywileje duchowieństwa, dziesięcina opłacana przez szlachtę umniejszała jej dochody), choć czynniki powodujące wystąpienia reformacyjne nie miały na ziemiach polskich tak ostrego charakteru. Wyznanie Tereny występowania luteranizm Prusy Królewskie, Prusy Książęce, Śląsk, Wielkopolska...
Liga Narodów
Zgodnie z postanowieniami traktatu wersalskiego (jego pierwszych 26 artykułów) powołano do życia Ligę Narodów – organizację międzynarodową skupiającą 45 państw, powołaną dla zapewnienia pokoju w Europie. W Lidze Narodów, co zrozumiałe, dominowały zwycięskie w I wojnie światowej, najsilniejsze ekonomicznie i militarnie państwa, Wielka Brytania i Francja. Nie można wymienić w tej grupie Stanów Zjednoczonych, gdyż państwo to nie weszło w skład Ligi Narodów. Dopiero w 1926 roku dopuszczono do...
Demokracja w Atenach
Grecja starożytna posiadała niezwykle specyficzny system polityczny. Nie wytworzyło się tam jedno duże państwo, lecz powstało szereg państw-miast, tzw. polis. Największe z nich to Ateny i Sparta. Na skutek ewolucji ustroju w Atenach w IV i V wieku p.n.e. ukształtował się demokratyczny system rządów. Jego główną zasadą był szeroki dostęp wszystkich obywateli do urzędów, za których sprawowanie otrzymywano wynagrodzenie. Główną instytucją życia politycznego było zgromadzenie ludowe, w którym...
Wędrówki ludów
Wędrówki ludów na terenie Europy Środkowej trwały już od I wieku n.e., kiedy to szereg plemion germańskich (np. Goci, Gepidzi) wyruszyło z Półwyspu Skandynawskiego na południe. W wyniku trwających blisko 400 lat wędrówek plemiona te osiedliły się wzdłuż granic cesarstwa rzymskiego. W IV i V wieku n.e. doszło w Europie do potężnych migracji ludności. Głównym powodem potężnego parcia plemion barbarzyńskich na granice imperium był najazd ludu pochodzenia tureckiego – Hunów – na tereny...