przekroczyć Rubikon
‘przekroczyć granicę czegoś, zrobić decydujący krok, powziąć nieodwołalną decyzję’; zwrot, hist. starożyt. Rubikon – rzeka, która w czasach republiki rzym. stanowiła granicę między Galią Przedalpejską a Italią właściwą. Przejście wojsk Juliusza Cezara przez Rubikon do Italii w 49 r. p.n.e. było pogwałceniem prawa, które zabraniało dowódcy wojskowemu opuszczać wyznaczoną mu prowincję. Krok ten równał się wypowiedzeniu wojny senatowi rzym.; trzyletnia wojna domowa oddała całą władzę Cezarowi.
znaleźć się między Scyllą a Charybdą
‘znaleźć się w sytuacji, w której niebezpieczeństwo zagraża z dwóch stron, w sytuacji bez wyjścia, między młotem a kowadłem’; zwrot, liter. ant. – Homer, „Odyseja”. Dwa potwory morskie znajdujące się po obu stronach cieśniny morskiej. Gdy przepływały między nimi statki, wpadały albo do pyska Scylli, albo w wiry Charybdy; Znajduję się w nieustannym wewnętrznym klinczu, między Scyllą a Charybdą. – referat na konferencji.
niewierny Tomasz
‘ktoś nieufny, sceptycznie nastawiony, chcący wszystko sprawdzić; niedowiarek’; wyr. rzecz., bibl. (Tak nazywano Tomasza Apostoła z powodu jego wątpliwości co do zmartwychwstania Jezusa. J 20, 24-25: „Ale Tomasz, jeden z dwunastu, zwany Didymos, nie był razem z nimi, kiedy przyszedł Jezus. Inni więc uczniowie mówili do niego: «Widzieliśmy Pana!» Ale on rzekł do nich: «Jeżeli na rękach Jego nie zobaczę śladu gwoździ, i ręki mojej nie włożę w bok Jego, nie uwierzę».”).
coś jest passe
‘coś jest już niemodne, przestarzałe, nie na czasie’; zwrot, gw. młodz., zapoż. z franc.; passé – ‘miniony, przebrzmiały, niemodny’ (por. trendy); Wąski pasek materiału, więcej odkrywający niż zasłaniający, jest „passe”!
puszka Pandory
‘źródło niekończących się nieszczęść, trudności, kłopotów, utrapień’; wyr. rzecz. W mitol. grec. Pandora to pierwsza kobieta stworzona na polecenie Zeusa jako swoista kara za czyn Prometeusza (zob. postawa prometejska ). Została ona obdarowana przez ojca bogów puszką, której nie wolno było otwierać. Pandora namówiła jednak swego męża do jej otwarcia; wyleciały z niej na świat zamknięte dotąd utrapienia, plagi, klęski i choroby ludzkości; Komu to otwarcie puszki Pandory przyniesie...
patrzeć wilkiem na kogoś
‘odnosić się do kogoś nieufnie, wrogo; patrzeć z niechęcią, nienawiścią’; zwrot, starożyt. Homo homini lupus est – człowiek człowiekowi wilkiem – Plaut (III-II w. p.n.e.); Kochani ludożercy/nie patrzcie wilkiem/na człowieka/który pyta o wolne miejsce/w przedziale kolejowym – T. Różewicz.
wziąć dupę w troki
‘uciekać przed różnymi zobowiązaniami, zadaniami’; ‘zebrać się do działania’; zwrot, wulg., stp. troki ‘rzemień, pas, postronek, powróz do przytraczania czegoś; też rzemień przy uprzęży końskiej’; Widziałaś, co się stało: najpierw ją obskakiwał, nachodził, a jak zaszła w ciążę, to wziął dupę w troki. – Internet.
dobrać się jak w korcu maku
‘o parze lub grupie osób: dobrać się odpowiednio, pasować do siebie’; zwrot, stp. korzec to duże naczynie o objętości ok. 100 l, służące dawniej do przechowywania rzeczy sypkich; dobrać się jak w korcu maku jest równie trudno jak znaleźć igłę w stogu siana; Wszyscy uważają, że dobraliśmy się jak w korcu maku. – „Victor G”; Jęz.
rzucić powłóczyste spojrzenie
‘spojrzeć na kogoś przeciągle, zalotnie, zatrzymać na kimś dłużej wzrok’; zwrot; Rzuciła mu powłóczyste spojrzenie. – Jęz.
odradzać się jak Feniks z popiołów
‘powstać na nowo po całkowitym zniszczeniu’; zwrot, w mitol. grec. Feniks – legendarny ptak z Etiopii, który pod koniec długiego życia spalał się na stosie, a z popiołów odradzał się na nowo. Stał się symbolem odmłodzenia i zmartwychwstania; Jęz.