Wyróżniamy trzy strony czasownika: • czynną – podmiot jest wykonawcą czynności, dopełnienie oznacza jej przedmiot, a orzeczenie stanowi osobowa forma czasownika np.: naklejam, piekę, wycieracie, lecą, kłamiesz ; Sprzątaczka odkurzała dywan. Rycerze stoczyli honorową walkę. Sadzę w ogrodzie małe rośliny. Umyjesz swój rower. • bierną – tu podmiot jest przedmiotem czynności, a nie wykonawcą, stronę bierną tworzymy dzięki osobowej formie czasownika być , zostać i...
Podmiot – to osoba lub rzecz, która jest wykonawcą czynności lub znajduje się w pewnym stanie, najczęściej odpowiada na pytanie rzeczownika w mianowniku: kto? co? ; Dorota odrabia zadanie. Kot liże swoje futerko. Pudełko leży na stole. Można wyróżnić następujące rodzaje podmiotów: • podmiot gramatyczny – najczęściej spotykany, wyrażony w mianowniku (kto? co?) ; Uczniowie siedzieli w klasie. Ciągle padał deszcz . Bolała mnie głowa . Karolina jest dobrą uczennicą....
osoba l. pojedyncza osoba l. mnoga 1 ja 1 my 2 ty 2 wy 3 on, ona, ono 3 oni, one Na osobę wskazuje końcówka czasownika oraz kontekst zdania. l. pojedyncza l. mnoga 1. rysuję 1. rysujemy 2. rysujesz 2. rysujecie 3. rysuje 3. rysują napisaliby – 3 os. l. mnogiej wyszedłem – 1 os. l. pojedynczej przecinacie – 2 os. l. mnogiej...
Zdanie podrzędnie złożone dopełnieniowe – odpowiada na pytania przypadków zależnych: kogo? czego? komu? czemu? kogo? co? z kim? z czym? o kim? o czym? Zauważyłem – zdanie nadrzędne -> (co? ) – że ostatnio zrobiłeś się wyjątkowo roztargniony – zdanie podrzędne 2:1 – zdanie podrzędnie złożone dopełnieniowe 1N 2P Zauważyłem , że ostatnio zrobiłeś się wyjątkowo roztargniony . Nauczyciel biologii zapytał tych –...
Jest częścią zdania określającą orzeczenie. Wskazuje na okoliczności towarzyszące czynności lub na cechy tej czynności. Odpowiada na pytania: jak?, kiedy?, dlaczego?, mimo co?, w jakim celu?, pod jakim warunkiem?, w jaki sposób?, gdzie? Można wyrazić go za pomocą różnych części mowy: – rzeczownika ; Dokończę ten list rano . (dokończę kiedy? rano) Wybierałam się w te okolice latem . (wybierałam się kiedy? latem) – przysłówka ; Postępował nieodpowiedzialnie . (postępował jak?...
Zdanie podrzędnie złożone orzecznikowe – odpowiada napytania orzecznika: jaki jest?, kim jest?, czym jest? itd. Mój dziadek jest taki – zdanie nadrzędne -> (jaki jest? ) – że wszystkie zwierzęta lgną do niego – zdanie podrzędne 2:1 – zdanie podrzędnie złożone orzecznikowe 1N 2P Mój dziadek jest taki , że wszystkie zwierzęta lgną do niego. Teresa była tą – zdanie nadrzędne -> (kim była? ) – którą pragnął poślubić – zdanie...
Poznaliśmy już szczegółowo wszystkie części zdania i funkcje, jakie mogą pełnić. Spróbujmy uporządkować naszą wiedzę i sprawdzić ją na konkretnych przykładach. W dużym, ciemnym lesie rosły wyjątkowo smaczne grzyby . Matka mojego najlepszego kolegi z klasy jest bardzo cenioną nauczycielką . Połączenia wyrazów w zdaniu nazywamy zespołami składniowymi . W nich wyrazy łączą się znaczeniowo i gramatycznie. • jeśli w zdaniu oba wyrazy są jednakowo ważne (mogą być...
Orzeczenie – to część zdania wyrażona czasownikiem w formie osobowej, która informuje nas o czynnościach wykonywanych przez podmiot, odpowiada na pytanie: co robi?, co się z nim dzieje?, w jakim stanie się znajduje? ; Ojciec pisze list. Czekam . Jutro będę malował swój pokój. Stary dom został rozebrany . Jesteś szczęśliwy ? Możemy wyróżnić dwa typy orzeczeń: • czasownikowe – w tej roli występuje czasownik w formie osobowej lub mający końcówkę -no, -to ; Poszłybyśmy...
Zdania współrzędnie złożone – nie można między nimi postawić pytania, nie wyróżniamy tu zdania nadrzędnego i podrzędnego. Istnieją cztery rodzaje zdań współrzędnie złożonych: • zdania współrzędnie złożone łączne , gdy treść zdań składowych łączy się: typ wykresu w tego typu konstrukcjach pojawiają się najczęściej spójniki: i, oraz, a, ani, ni, również, jak również ; Świeciło słońce i wiał lekki wietrzyk. Teraz odrobię zadanie, a potem pójdę popływać. Zjawili się goście i...
Skrótowce to rzeczowniki utworzone przez skrócenie wyrażenia składającego się z dwóch lub więcej wyrazów. Możemy je podzielić następująco: • skrótowce literowe (literowce) – przy ich czytaniu wymawiamy nazwy poszczególnych liter wchodzących w skład symboli: PKP pe-ka-pe (Polskie Koleje Państwowe) PKS pe-ka-es (Polska Komunikacja Samochodowa) NBP en-be-pe (Narodowy Bank Polski) ONZ o-en-zet (Organizacja Narodów Zjednoczonych) BWA...
Zdanie podrzędnie złożone przydawkowe – odpowiada na pytania: jaki? jaka? jakie? który? która? które? czyj? czyja? czyje? ile? czego? z czego? W zawodach osiągnąłem wynik – zdanie nadrzędne -> (jaki? ) – który mnie nie zadowolił – zdanie podrzędne 2:1 – zdanie podrzędnie złożone przydawkowe 1N 2P W zawodach osiągnąłem wynik, który mnie nie zadowolił . Uczyłam się tyle – zdanie nadrzędne -> (ile? ) – że na pewno...
Oto zdanie: Doświadczeni nauczyciele przedmiotów ścisłych cierpliwie przygotowywali swoich uczniów do egzaminów maturalnych. Co rozpoznajemy i określamy? – części mowy – części zdania – związki składniowe – zrobimy również wykres • części mowy (rozbiór gramatyczny) doświadczeni – przymiotnik, M, l. mn., r. męskoosobowy nauczyciele – rzeczownik, M, l. mn., r. męskoosobowy przedmiotów – rzeczownik, D, l. mn., r. niemęskoosobowy ścisłych...
Dopełnienie jest częścią zdania, która określa orzeczenie (czyli czasownik) i odpowiada na pytania przypadków zależnych (wszystkich z wyjątkiem mianownika – przypomnijmy więc: kogo? czego?, komu? czemu?, kogo? co?, z kim? z czym?, o kim? o czym? ). Jak zauważyłeś, w rozpoznawaniu dopełnień pomocne jest odpowiednie pytanie postawione od orzeczenia. Odpowiedzią na nie jest właśnie najczęściej dopełnienie. A oto dwa typy dopełnień: • bliższe – to takie, które po odpowiednim...
Gdyby każdy komunikat, który wypowiadamy czy odbieramy, składał się tylko z podmiotu i orzeczenia, nasza mowa byłaby bardzo uboga i nieciekawa. Aby urozmaicić nasze komunikaty i oczywiście przekazać w nich dodatkowe informacje, posługujemy się przydawką. W zdaniu jest ona określeniem rzeczownika i odpowiada na pytania: – jaki? jaka? jakie? piękny widok, interesująca książka, pole uprawne – który? która? które? pierwszy zawodnik, ostatnia runda, tamte góry – czyj? czyja? czyje?...
Jest nieodmienną i niesamodzielną częścią mowy. Tylko łącznie z innym wyrazem (zwykle rzeczownikiem lub zaimkiem rzeczownym) stanowi składniowo nierozerwalną całość, czyli tzw. wyrażenie przyimkowe . Ukazuje ono relacje między czynnością i przedmiotem albo między dwoma przedmiotami. Wczoraj wieczorem poszłam z bratem do kina . Tato kupił nowy samochód z klimatyzacją . Zeszyty do matematyki zwykle muszą być w kratkę . Przyimki możemy podzielić na dwie grupy: • przyimki proste...
Omówimy trzy rodzaje trybów, które za pomocą formy osobowej wyrażają, jak przedstawia się czynność (lub stan): • tryb orzekający , bo orzeka, informuje o czynnościach (lub stanach), które mają miejsce w teraźniejszości, zaistniały w przeszłości lub dopiero zostaną wykonane; Marek pomaga siostrze w odrabianiu lekcji. Wszyscy uczniowie wyszli z klasy. Dziewczęta pójdą na zakupy do centrum handlowego. • tryb rozkazujący – służy do wyrażania rozkazów, poleceń, życzeń, próśb,...
Zdanie podrzędnie złożone okolicznikowe przyczyny – odpowiada na pytania: dlaczego?, z jakiej przyczyny?, z jakiego powodu? Zdałem egzamin dzięki temu – zdanie nadrzędne -> (z jakiego powodu? ) – że wylosowałem łatwy zestaw pytań – zdanie podrzędne 2:1 – zdanie podrzędnie złożone okolicznikowe przyczyny 1N 2P Zdałem egzamin dzięki temu, że wylosowałem łatwy zestaw pytań. Pojedziemy w tym roku na narty w Alpy –...
Tego podziału wypowiedzeń dokonuje się, biorąc pod uwagę ich treść, a także intencje, czyli zamiary mówiącego. • zdania oznajmujące – wyrażają sądy i opinie, może się to odbywać na dwa sposoby: – twierdzący ; Rok szkolny rozpoczyna się pierwszego września. Rozpoczęcie roku szkolnego pierwszego września. Wakacje kończą się w sierpniu. Koniec wakacji w sierpniu. – przeczący ; Nie było nikogo w domu. Nikt nie musi tego słuchać. Żaden klient tego nie kupi. Ani jeden człowiek nie...
Mówiliśmy już o tworzeniu wyrazów i o tym, że można to zrobić na wiele sposobów. Trudno omówić tu wszystkie. Na szczególną uwagę zasługują jednak dwie kategorie wyrazów pochodnych, mianowicie: • zdrobnienia (deminiutywy) – służą do nazywania rzeczy małych, szczególnie bliskich i młodych, o których myślimy i mówimy w sposób tkliwy i czuły. Dzięki nim można też wyrazić ironię, kpinę czy negatywny stosunek: kot – kotek dziecko – dziecinka palec – paluszek słońce – słoneczko dom – domek...
Utrata dźwięczności na końcu wyrazu większość spółgłosek dźwięcznych traci dźwięczność na końcu wyrazu. Dźwięczność zachowują na końcu spółgłoski sonorne (m, m’, n, n’, r, l, ł); chleb [chlep] b -> p Krym [Krym] m = m gaz [gas] z -> s balkon [balkon] n = n przykład [pszykłat] d -> t pień [pień] ń = ń kulig [kulik] g -> k parasol [parasol] l = l paw [paf] w -> f rower [rower] l = l...
Zdanie podrzędnie złożone okolicznikowe miejsca odpowiada oczywiście na pytania – gdzie?, skąd?, którędy?, dokąd? Postanowił pojechać tam – zdanie nadrzędne -> (gdzie? ) – gdzie mógł znaleźć dobrą pracę – zdanie podrzędne 2:1 – zdanie podrzędnie złożone okolicznikowe miejsca 1N 2P Postanowił pojechać tam, gdzie mógł znaleźć dobrą pracę. Wszędzie witały go tłumy wielbicieli jego talentu – zdanie nadrzędne...
Wyraz pochodny – to z kolei wyraz pochodzący od innego wyrazu (wyrazu podstawowego); Każdy wyraz, będący nawet wyrazem pochodnym, może stać się wyrazem podstawowym dla innych wyrazów: nauka – naukowy uczyć – nauczyć – nauczyciel – nauczycielka przyuczyć – przyuczony wyuczyć – wyuczony douczyć – douczanie kierować – kierownik – kierowniczy dom – domek – domowy las – lasek – laskowy obuć – obuwie – obuwniczy palić – palenie – podpalenie
Związki wyrazowe, czyli wyrazy łączące się w stosunku podrzędnym: zgody, rządu i przynależności • związek zgody – zachodzi wówczas, gdy wyraz określany (nadrzędny) i określający (podrzędny) występują w tej samej formie gramatycznej (ten sam przypadek, liczba, rodzaj); wyrazy „zgadzają się” ze sobą do tego stopnia, że np. przy odmianie przez przypadki, oba wyrazy zmieniają swoją formę, czyli jeden dostosowuje się do drugiego. pytanie liczba pojedyncza...
W liczbie pojedynczej rzeczownik posiada trzy rodzaje, w liczbie mnogiej tylko dwa. Rzeczownik nie odmienia się przez rodzaje: liczba pojedyncza rodzaj męski (ten) rodzaj żeński (ta) rodzaj nijaki (to) giermek lalka biurko księżyc sikorka kociątko ołówek panienka jezioro ten – człowiek, wróg, żołnierz ta – ławka, szafa, osa to – zadanie, pisklę, zło liczba mnoga rodzaj...
Zdanie podrzędnie złożone podmiotowe – odpowiada na pytania podmiotu (kto? co?) . Ten jest najbogatszym człowiekiem na świecie – zdanie nadrzędne -> (kto? ) – Kto ma prawdziwych przyjaciół – zdanie podrzędne. 2:1 – zdanie podrzędnie złożone podmiotowe 1P 2N Kto ma prawdziwych przyjaciół, ten jest najbogatszym człowiekiem na świecie. Z pewnością zauważyłeś, że kolejność, w jakiej pojawiają się zdania,...
Zaimki rzeczowne (w funkcji rzeczownika odpowiadają na pytania: kto? co? ), możemy wyróżnić kilka ich rodzajów: • osobowe: ja, ty, on, ona, ono, my, wy, oni, one: liczba pojedyncza liczba mnoga M. ja ty on ona ono my wy oni one D. mnie/ mię ciebie/ cię jego/ niego/go jej/ niej jego/ niego/go nas was ich/ nich ich/ nich C. mnie/ mi tobie/ ci jemu/ niemu/mu jej/ niej...
Zdanie podrzędnie złożone okolicznikowe warunku – odpowiada na pytania: pod jakim warunkiem?, w jakim wypadku? Możemy pojechać jutro na ryby – zdanie nadrzędne -> (pod jakim warunkiem? ) – jeżeli masz ochotę – zdanie podrzędne 2:1 – zdanie podrzędnie złożone okolicznikowe warunku 1P 2N Jeżeli masz ochotę, możemy pojechać jutro na ryby. Zawsze można sobie poradzić w obcym mieście – zdanie nadrzędne -> (pod jakim...
Rzeczowniki odmieniają się nie tylko przez liczby, ale również przez przypadki. Odmiana przez przypadki to inaczej deklinacja . Podstawową formą rzeczownika jest mianownik: kot, drzwi, ptaki, stopa, oko, wojsko . przypadek liczba pojedyncza liczba mnoga Mianownik (kto? co?) dom ø dom-y Dopełniacz (kogo? czego?) dom-u dom-ów Celownik (komu? czemu?) dom-owi dom-om Biernik (kogo? co?) dom ø dom-y...
Formant – to cząstki, przy pomocy których tworzymy nowe wyrazy, formanty możemy podzielić na następujące typy: • przedrostki – występują przed podstawą słowotwórczą: w- pisać wy- chodzić pod- pisać pod- chodzić na- pisać do- chodzić za- pisać s- chodzić roz- pisać nad- chodzić (w wyrazie może być więcej przedrostków) prze- naj- świętszy po- prze- rabiany • przyrostki – występują po podstawie słowotwórczej: pis- arz...
Wszystkie głoski możemy podzielić na następujące grupy, biorąc pod uwagę różne kryteria głoski dźwięczne b, d, g, w, z, ź, ż, l, ł, r, m, n, j , dz, dź, dż + wszystkie samogłoski gdy je wymawiamy, drżą wiązadła głosowe głoski bezdźwięczne p, t, k, f, s, ś, sz, c, ć, cz, ch gdy je wymawiamy, nie drgają wiązadła głosowe spółgłoski miękkie p’, b’, f’ w’, ś, ź, ć, ch’, dź, m’,n’, l’, j, k’, g’ w kierunku podniebienia wznosi się środek języka...
Do nieodmiennych części mowy zaliczają się również wykrzykniki. Służą one do wyrażenia rozkazów, emocji, wzruszeń i innych stanów uczuciowych oraz rozkazów i intencji mówiącego. Co konkretnie kryje wykrzyknik, możemy dowiedzieć się najczęściej z reszty wypowiedzi, czyli tzw. kontekstu: ach!, bęc!, e!, eh!, fe!, ha!, halo!, hej!, hen!, hola!, hop!, no!, o!, och!, oj!, pac! Ach! Jaki piękny dom! Ach! Jaką sprawiłeś mi przykrość! Halo! Czy to mieszkanie państwa Kowalskich? O! To...
Na podstawie rodzaju gramatycznego rzeczownika można wyróżnić trzy gromady deklinacyjne. Każda z nich posiada właściwości niewystępujące w dwóch pozostałych grupach odmian. • odmiana męska liczba pojedyncza końcówki równoległe M. pan mąż brat palec słup Kazio stół ø, o D. pana męża brata palca słupa Kazia stołu a, u C. panu mężowi bratu palcu słupowi Kaziowi stołowi u,...
Zaimki przymiotne (w funkcji przymiotnika odpowiadają napytania: jaki? jaka? jakie? który? która? które? czyj? czyja? czyje?) , możemy wyróżnić kilka ich rodzajów: • wskazujące: ten, ten sam, taki sam, tamten, ów, inny: rodzaj męski rodzaj żeński rodzaj nijaki rodzaj męskoosobowy rodzaj niemęskoosobowy M. ten rok ta łąka to okno ci rycerze te obrazy D. tego roku tej łąki tego okna tych rycerzy...
Rodzina wyrazów – to grupa wyrazów pokrewnych. Zwróć uwagę, że wszędzie pojawia się wspólny rdzeń: koń : konny ń : n kot : kociak t : ć smoła : smolny ł : l murarz : murarski rz : r kwiat : kwietny a : e lew : lwica e : ø (ø – oznaczenie braku głoski) noga : nożny g : ż ręka : rączka ę : ą k : cz pies : psi p’ : p e : ø lód : lodowy ó...
Mowa zależna – to przywołanie cudzej lub własnej wypowiedzi, ale już nie w formie dosłownej. Włączenie w tok naszej wypowiedzi najczęściej cudzych słów odbywa się w postaci zdania podrzędnego dopełnieniowego; Mama zapytała córkę, czy odrobiła już lekcje. Córka odpowiedziała, że jeszcze nie, ale zrobi to za chwilę. Przy zamianie mowy niezależnej na zależną automatycznie dokonujemy pewnych zmian w tekście: – eliminujemy dwukropek i cudzysłów, – wprowadzamy spójniki: że, by, żeby itd., –...
Uproszczenie grupy spółgłoskowej (opuszczenie niektórych spółgłosek przy wymawianiu wyrazu), takie uproszczenia zdarzają się w mowie potocznej wskutek tempa i mniejszej staranności mówienia; jabłko [japko] błk -> pk królewski [króleski] wski -> ski krakowski [krakoski] wski -> ski warszawski [warszaski] wski -> ski srebrny [srebny] brny -> bny pierwszy [pierszy] wszy -> szy pięćdziesiąt...
Rodzaj czasownika zależy od rodzaju sprawcy czynności lub tego, kogo dana czynność lub stan dotyczą: Liczba pojedyncza Liczba mnoga rodzaj męski rodzaj żeński rodzaj nijaki rodzaj męskoosobowy rodzaj niemęskoosobowy osoba osoba dziecko tylko osoby płci męskiej (nie dzieci) pozostałe osoby, czyli kobiety, dzieci, oprócz tego rośliny, zwierzęta, przedmioty przedmiot przedmiot przedmiot...
Imiesłowy (szczegółowo zostały omówione w osobnym rozdziale) • przysłówkowe są nieodmienne: – współczesne ( -ąc ) pisząc, żyjąc, istniejąc ; Wyjeżdżając na wakacje, Ania zawsze poznawała ciekawych ludzi. – uprzednie ( -wszy, -łszy ) wybrawszy, podpisawszy, wiódłszy ; Ojciec, zjadłszy obfity obiad, postanowił uciąć sobie małą drzemkę. • przymiotnikowe odmieniają się tak, jak przymiotniki – przez przypadki, liczby i rodzaje: – czynne ( -ący, -ąca, -ące ) ;...
Liczebniki zbiorowe – posługujemy się nimi przy określaniu liczby osób niedorosłych, różnej płci i przy rzeczownikach, które nie posiadają liczby pojedynczej, odmieniają się tylko przez przypadki: istoty niedorosłe osoby różnej płci rzeczowniki bez liczby pojedynczej M. dwoje dzieci czworo znajomych pięcioro drzwi D. dwojga dzieci czworga znajomych pięciorga drzwi C. dwojgu dzieciom czworgu znajomym pięciorgu...
To nieodmienna i niesamodzielna część mowy, która łączy (spaja) wyrazy lub w zdaniach złożonych zdania składowe. Spójniki możemy podzielić na następujące grupy: • spójniki współrzędne , które występują w zdaniach złożonych współrzędnie: i, oraz, a, ani, ale, lecz, natomiast, zaś, lub, albo, czyli, czy, więc, dlatego, toteż, bądź, zatem, tudzież, przeto, jednak; Ojciec kupił farbę i pomalował na żółto mój pokój. Na przyjęciu było bardzo miło, jednak nie chciałam wracać do domu po...
Większość rzeczowników odmienia się przez liczby: liczba pojedyncza liczba mnoga M. las koń chmura lasy konie chmury D. lasu konia chmury lasów koni chmur C. lasowi koniowi chmurze lasom koniom chmurom B. las konia chmurę lasy konie chmury N. z lasem koniem chmurą z lasami końmi chmurami Ms. o lesie koniu chmurze o...
Wyrazy pokrewne – zostały utworzone od wspólnego wyrazu podstawowego (mają wspólny rdzeń) bezpośrednio lub pośrednio, wszystkie te słowa są sobie bliskie znaczeniowo:
Bezokolicznik – to także nieodmienna forma czasownika, jest to tzw. słownikowa postać czasownika, wyraża czynność lub stan, ale nie wskazuje ani na osobę, ani na liczbę, czas, tryb czy stronę, może mieć różne zakończenie: -ć pisać, robić, malować, żyć -c biec, móc, tłuc, ulec -ść pleść, nieść, napaść, jeść -źć wywieźć, znaleźć, ugryźć, wyleźć
Zdanie podrzędnie złożone okolicznikowe celu – odpowiada na pytania: po co?, na co?, w jakim celu? Postanowiłem bardziej oszczędzać – zdanie nadrzędne -> (po co? ) – aby mieć pieniądze na wakacyjny wyjazd do Grecji – zdanie podrzędne 2:1 – zdanie podrzędnie złożone okolicznikowe celu 1N 2P Postanowiłem bardziej oszczędzać, aby mieć pieniądze na wakacyjny wyjazd do Grecji. Rodzice zamówili u hodowcy...
Jest nieodmienną częścią mowy i określa miejsce, czas, sposób wykonywania czynności, czyli informuje nas o okolicznościach, w jakich ta czynność (lub stan) zaistniała. Odpowiada na pytania: jak?, gdzie?, kiedy? daleko blisko długo krótko niewiarygodnie źle dobrze Przysłówek najczęściej łączy się w zdaniu z czasownikiem, ale także z przymiotnikiem lub innym przysłówkiem. Żołnierze maszerowali równo . Sos pachniał smakowicie . Dla...
Nie wystarczy wymienić kilka wyrazów, by powstało zdanie czy wypowiedzenie. Kasia czytać bajka siostrze młodsza. By powstało wypowiedzenie, czyli komunikat zawierający pewną treść, informację, należy wyrazy wchodzące w jego skład odpowiednio połączyć. Kasia czyta bajkę młodszej siostrze. Wypowiedzenia możemy podzielić na: • zdania – czyli te wypowiedzenia, które zawierają orzeczenie (utworzone przez osobową formę czasownika); Nauczyciel prowadzi lekcję. Słucham. Wczoraj bolała...
Upodobnienia pod względem dźwięczności wewnątrzwyrazowej , dochodzi do nich wówczas, gdy głoska dźwięczna traci swą dźwięczność pod wpływem głoski bezdźwięcznej, z którą sąsiaduje: • ubezdźwięcznienie wsteczne (głoska następna wpływa na wymowę głoski poprzedniej); kładka [kłatka] <- (strzałka oznacza kierunek oddziaływania głosek); dk -> tk dźwięczne „d” pod wpływem bezdźwięcznego „k” w wymowie stało się bezdźwięcznym „t” rozpacz [rospacz]...
Akcent wyrazowy – polega na tym, że jedną z sylab w wyrazie wymawiamy silniej (z większą siłą wydechu): • w wyrazach więcejzgłoskowych akcent pada na przedostatnią sylabę wyrazu. Tak dzieje się w większości wypadków, ale zdarzają się też wyjątki (chodzi o staranną wymowę). Wtedy akcent pada na trzecią sylabę od końca (pod warunkiem, że wyraz składa się co najmniej z trzech zgłosek): wio -sna sa- mo -chód czło -wiek przed- szko -le dro -ga zna- jo -my – 1 i 2...
Zdanie podrzędnie złożone okolicznikowe – odpowiada napytania okolicznika: jak? gdzie? kiedy? po co? w jakim celu? dlaczego? pod jakim warunkiem? jak? itd. Wiedząc, że jest wiele rodzajów okoliczników, domyślasz się, że możemy spotkać się także z paroma typami zdań podrzędnych okolicznikowych.
Czas przyszły – używamy go, mówiąc o stanie, który nastąpi, lub czynności, która dopiero zostanie wykonana: pójdę, wymyślisz, będziemy się uczyć, zrozumieją, będą zadowoleni ; W lipcu pojadę na cały tydzień w góry. Od dzisiaj bardziej będę się troszczyć o mojego psa. Z lotniska w Tunisie dojedziecie do waszego hotelu autobusem lub taksówką. W języku polskim istnieją dwie formy czasu przyszłego: • czas przyszły prosty tworzą czasowniki dokonane: zrobię, narysujesz,...