Wszystkie głoski możemy podzielić na następujące grupy, biorąc pod uwagę różne kryteria głoski dźwięczne b, d, g, w, z, ź, ż, l, ł, r, m, n, j , dz, dź, dż + wszystkie samogłoski gdy je wymawiamy, drżą wiązadła głosowe głoski bezdźwięczne p, t, k, f, s, ś, sz, c, ć, cz, ch gdy je wymawiamy, nie drgają wiązadła głosowe spółgłoski miękkie p’, b’, f’ w’, ś, ź, ć, ch’, dź, m’,n’, l’, j, k’, g’ w kierunku podniebienia wznosi się środek języka...
Wyróżniamy trzy strony czasownika: • czynną – podmiot jest wykonawcą czynności, dopełnienie oznacza jej przedmiot, a orzeczenie stanowi osobowa forma czasownika np.: naklejam, piekę, wycieracie, lecą, kłamiesz ; Sprzątaczka odkurzała dywan. Rycerze stoczyli honorową walkę. Sadzę w ogrodzie małe rośliny. Umyjesz swój rower. • bierną – tu podmiot jest przedmiotem czynności, a nie wykonawcą, stronę bierną tworzymy dzięki osobowej formie czasownika być , zostać i...
Zaimki pytające służą do tworzenia pytań szczegółowych (o pytania szczegółowe): what? – co? jaki? What are you doing now? What is this? What films do you enjoy watching? What ’s your mother’s name? ( Jak ma na imię twoja mama? ) What ’s the weather like today? ( Jaka jest dzisiaj pogoda? ) Zwróć uwagę na dwa ostatnie pytania z przykładów powyżej. Mimo że w tłumaczeniu na język polski pojawia się zaimek jak , w języku angielskim korzystamy z...
‘być w bardzo złym stanie zdrowia, być bliskim śmierci’; zwrot, eufem.; przestarz. księża obora/księże podwórko to eufem. określenie cmentarza, bowiem dawniej na wsiach cmentarze zakładano zazwyczaj na ziemi należącej do proboszcza, oboranej przed ogrodzeniem go płotem lub rzadziej murem; A juści, gdzieżby ta szli, na taki psi czas; rano byli u Kozłów, ale z Magdą jest krucho, na księżą oborę patrzy, to i nic poradzić, nie poradzili. – W. Reymont.
Strona bierna składa się z: • czasownika posiłkowego werden , odmienionego w takim czasie, w jakim chcemy wyrazić całe zdanie, a więc Präsens -> werden Imperfekt -> wurde Perfekt -> ist worden Plusquamperfekt -> war worden • imiesłowu czasu przeszłego ( Partizip II ) Stronę bierną tworzą przede wszystkim czasowniki posiadające dopełnienie w bierniku: Strona czynna: Er wischt den Staub . Strona bierna: Der Staub wird ( von ihm ) gewischt. Dopełnienie...
Orzeczenie – to część zdania wyrażona czasownikiem w formie osobowej, która informuje nas o czynnościach wykonywanych przez podmiot, odpowiada na pytanie: co robi?, co się z nim dzieje?, w jakim stanie się znajduje? ; Ojciec pisze list. Czekam . Jutro będę malował swój pokój. Stary dom został rozebrany . Jesteś szczęśliwy ? Możemy wyróżnić dwa typy orzeczeń: • czasownikowe – w tej roli występuje czasownik w formie osobowej lub mający końcówkę -no, -to ; Poszłybyśmy...
‘wybredzać, grymasić, mając wielki wybór’; zwrot, pot. reg. Potrzeba przebierania w ulęgałkach (gatunek gruszek) ma nawet podwójne uzasadnienie. Przed dojrzeniem – są niejadalne, po dojrzeniu – szybko się psują, chcąc więc wśród niejadalnych znaleźć miękką, trzeba starannie przebierać, tak samo z dojrzałymi – trzeba przebierać, by nie trafić na zepsutą.
‘znać kogoś bardzo dobrze, zwłaszcza z nie najlepszej strony’; zwrot. Szeląg – drobna moneta miedziana bita masowo przez Tytusa L. Boratiniego (XVII w.), od jego nazwiska zwana boratynkami. Boratini był Włochem, nadwornym architektem króla Jana Kazimierza i dzierżawcą jego mennic. Olbrzymia emisja szelągów, monet o kursie wyznaczonym powyżej ich realnej wartości, miała pomóc w wypłaceniu zaległego żołdu dla wojska, ale zamiast tego – wywołała inflację, czyli pieniądz stracił na wartości.
‘o parze lub grupie osób: dobrać się odpowiednio, pasować do siebie’; zwrot, stp. korzec to duże naczynie o objętości ok. 100 l, służące dawniej do przechowywania rzeczy sypkich; dobrać się jak w korcu maku jest równie trudno jak znaleźć igłę w stogu siana; Wszyscy uważają, że dobraliśmy się jak w korcu maku. – „Victor G”; Jęz.
To nieodmienna i niesamodzielna część mowy, która łączy (spaja) wyrazy lub w zdaniach złożonych zdania składowe. Spójniki możemy podzielić na następujące grupy: • spójniki współrzędne , które występują w zdaniach złożonych współrzędnie: i, oraz, a, ani, ale, lecz, natomiast, zaś, lub, albo, czyli, czy, więc, dlatego, toteż, bądź, zatem, tudzież, przeto, jednak; Ojciec kupił farbę i pomalował na żółto mój pokój. Na przyjęciu było bardzo miło, jednak nie chciałam wracać do domu po...
Uproszczenie grupy spółgłoskowej (opuszczenie niektórych spółgłosek przy wymawianiu wyrazu), takie uproszczenia zdarzają się w mowie potocznej wskutek tempa i mniejszej staranności mówienia; jabłko [japko] błk -> pk królewski [króleski] wski -> ski krakowski [krakoski] wski -> ski warszawski [warszaski] wski -> ski srebrny [srebny] brny -> bny pierwszy [pierszy] wszy -> szy pięćdziesiąt...
‘cud, nieoczekiwany dar, niezasłużone profity; coś bardzo upragnionego, potrzebnego i cennego’; wyr. rzecz., bibl. (Według Biblii to pożywienie spuszczane przez Boga z nieba w czasie 40 lat wędrówki Izraelitów po pustyni Synaj Wj 16, 4-36: „Pan powiedział wówczas do Mojżesza: «Oto ześlę wam chleb z nieba, jak deszcz. I będzie wychodził lud, i każdego dnia będzie zbierał według potrzeby dziennej (…)»).
Reformy administracyjne Reformy wojskowe Reformy gospodarcze Reformy systemu oświaty Rosja – Piotr I Wielki, Katarzyna II • ustanowiono ministerstwa (kolegia) • wprowadzono nowy podział administracyjny kraju • Cerkiew została podporządkowana państwu • wojsko zorganizowano według wzorów zachodnich • rozpoczęto rozbudowę floty • stolicę państwa przeniesiono do Petersburga • rozwój manufaktur– zwiększenie wysokości podatków • rozwój...
Liczebniki zbiorowe – posługujemy się nimi przy określaniu liczby osób niedorosłych, różnej płci i przy rzeczownikach, które nie posiadają liczby pojedynczej, odmieniają się tylko przez przypadki: istoty niedorosłe osoby różnej płci rzeczowniki bez liczby pojedynczej M. dwoje dzieci czworo znajomych pięcioro drzwi D. dwojga dzieci czworga znajomych pięciorga drzwi C. dwojgu dzieciom czworgu znajomym pięciorgu...
‘słuchać czegoś, czego się nie rozumie; przysłuchiwać się czemuś, nic nie rozumiejąc’; zwrot. W pierwotnej wersji zwrot miał postać: siedzieć jak na niemieckim kazaniu , co jest uzasadnione historycznie – w początkach chrześcijaństwa polskiego większość księży pochodziła z Niemiec. Wymiana przymiotnika niemiecki na turecki jest najprawdopodobniej wynikiem hiperbolizacji.
‘wyłącznie dla siebie, dla własnej przyjemności’; wyr. określ., liter.; Wypowiedzenie znane już w liter. grec. i rzym., występujące m.in. w pismach Platona, Cycerona i św. Hieronima, w Polsce popularne za sprawą utworu J. Kochanowskiego „Muza”; (…) człowiek tworzący piórem nigdy nie pisze wyłącznie „sobie a muzom” lub tylko dla własnych wnuków (…). – W. Łysiak ; (…) przeglądam wszystkie te komentarze i dochodzę do wniosku, że wszyscy piszą sobie a muzom (…). – Internet.
‘mieć w związku z czymś wątpliwości, nie być pewnym czegoś, doznawać różnych, skrajnych uczuć’; zwrot; Nie wiedziałam, co mam o tym wszystkim myśleć, miałam mieszane uczucia . – Internet; Niektórzy z mieszanymi uczuciami przyjęli pomysł. – „Nowy Dzień”.
‘coś się nie opłaca, szkoda zachodu’; fraza, hist. Tak miał powiedzieć król Stanisław August Poniatowski, kiedy mierny poeta wręczył mu wiersz na jego cześć napisany na atłasie;
Celem procesu sądowego jest orzeczenie o stanie faktycznym oraz dokonanie czynności, które mogą zmniejszyć wyrządzoną krzywdę. W toku przeprowadzenia postępowania procesowego stosuje się następujące zasady. Zasada procesowa Założenia Zasada obiektywizmu Bezstronność sądu wobec osób, uczestniczących w procesie i wydarzeń, które im towarzyszyły. Zasada domniemania niewinności Oskarżony uznawany jest za niewinnego do chwili, kiedy jego wina nie...
‘wracać do siebie, do swojego, dawnego domu, do swojej, dawnej siedziby, do swojego kraju’; zwrot.
‘podjąć działanie, które mają przezwyciężyć pierwsze trudności, nawiązać kontakt, poczynić pierwsze kroki’; zwrot.
W zależności od początkowej masy gwiazd ich śmierć przebiega różnie. Gwiazdy o średniej masie, takie jak Słońce, po wyczerpaniu się wodoru znowu zaczynają się kurczyć i rozgrzewać, aż do momentu wytworzenia się odpowiednio dużego ciśnienia i temperatury, w której z helu powstaje węgiel. Ponieważ w zewnętrznej otoczce gwiazdy zachodzą jeszcze reakcje syntezy helu z wodoru, to zaczyna się ona rozszerzać i puchnąć. Jest to faza czerwonego olbrzyma , w której Słońce pochłonie swoje planety....
‘szykować się długo, ale nigdzie w końcu nie wyjechać’; zwrot, przyr. Sójki to ptaki częściowo osiadłe, jesienią zbierają się w niewielkie stada i wędrują po lasach, jakby zbierały się do odlotu na południe; w rzeczywistości nie odlatują zbyt daleko; Jeszcze myślisz o wakacjach nad morze. A na basen wybierasz się jak sójka za morze. – „Victor J”.
Pytania pośrednie stosujemy, kiedy chcemy w bardzo uprzejmy sposób zadać pytanie. Ponadto konstrukcja pytań pośrednich ma swoje zastosowanie w mowie zależnej (o mowa zależna). Na początek spójrzmy na pytania bezpośrednie i pośrednie, aby zobaczyć, czym się one różnią: Pytania bezpośrednie: Where do you live? What time is it? Pytania pośrednie: Could you tell me where you live? I wonder if you could tell me what time it is. Pytania pośrednie...
Zdania okolicznikowe skutku nierzeczywiste tworzymy za pomocą spójnika als dass (aby) . W zdaniu głównym występuje słowo zu . W zdaniach tych występują dwie możliwości czasowe: • zdanie wyraża teraźniejszość, stosujemy wtedy Konjunktiv Imperfekt Die Wohnung ist zu teuer, als dass wir sie kaufen könnten . ( Mieszkanie jest za drogie, abyśmy mogli je kupić. ) Sie ist zu faul, als dass sie zu Fuß ginge . • zdanie wyraża przeszłość, stosujemy wtedy Konjunktiv Plusquamperfekt...
‘ufać komuś całkowicie’; zwrot, stp., hist. Zwrot pochodzi od imienia Zawiszy Czarnego z Garbowa, polskiego rycerza i dyplomaty, uczestnika bitwy pod Grunwaldem i delegata na sobór w Konstancji, gdzie miano rozsądzić spór polsko–krzyżacki. Już za życia cieszący się sławą „rycerza bez skazy i zmazy”, Zawisza przeszedł do historii jako człowiek prawy, wiernie służący królowi, broniący wiary aż do śmierci. Zginął z rąk Turków w 1428 r., nie chcąc ustąpić z pola walki i pozostawić swoich...
‘powstać na nowo po całkowitym zniszczeniu’; zwrot, w mitol. grec. Feniks – legendarny ptak z Etiopii, który pod koniec długiego życia spalał się na stosie, a z popiołów odradzał się na nowo. Stał się symbolem odmłodzenia i zmartwychwstania; Jęz.
przym. korzystny z praktycznego punktu widzenia, użyteczny, oparty na realnych podstawach, możliwy do wykorzystania, przydatny. Właścicielka biura podróży, chciała pożyczyć laptopa. Jej kolega, kierując się utylitarnymi (N. lm) względami pożyczył komputer, licząc, że właścicielka znajdzie dla niego korzystną ofertę wycieczki. KOMENTARZ W latach 50. w Polsce wiele mówiło się o tym, że sztuka powinna być blisko człowieka i w jego otoczeniu spełniać utylitarną funkcję,...
Liczbę mnogą rzeczowników tworzymy przez dodanie końcówki -s do liczby pojedynczej rzeczownika: a boy – boys a girl – girls a son – sons a brother – brothers a mother – mothers Rzeczowniki zakończone w liczbie pojedynczej literami -s, -ss,-sh, -ch, -x tworzą liczbę mnogą przez dodanie końcówki -es : a beach – beaches a bus – buses a box – boxes a boss – bosses a bush – bushes Końcówkę -es otrzymują niektóre rzeczowniki zakończone w...
‘myśli nieprzyzwoite, bezwstydne, zdrożne, zazwyczaj dotyczące seksu, erotyki’; wyr. rzecz.; J ak widzę twoje czarne włosy, to mam kosmate myśli. – W. Łysiak
Mowę zależną omówimy szczegółowo w dalszej części, a teraz przyjrzyjmy się zasadzie następstwa czasów, którą stosujemy w mowie zależnej oraz w zdaniach podrzędnych dopełnieniowo. Na początek przypomnijmy sobie, jakie to zdania: She knows that John is a teacher . I don’t know where he lives . Did they know when Jim had come back ? Wszystkie podkreślone elementy to zdania podrzędne dopełnieniowo – rozpoczynają się one od zaimków that, where, who, which . Zasada...
‘dobry dowcip jest bardzo cenny’; fraza, przysł.; tynf ‘dawna srebrno-miedziana moneta polska wartości 18 gr, będąca w obiegu XVII-2.poł. XVIII w.’ Od nazwiska A. Tymfa – mincarza polskiego żyjącego za panowania Jana Kazimierza; Nie od dziś wiadomo, że dobry żart tynfa wart.
Wzór sumaryczny określa skład jakościowy i ilościowy związku chemicznego. Wzór strukturalny (wzór kreskowy) określa skład jakościowy i ilościowy oraz sposób powiązania poszczególnych atomów w cząsteczce (kreska obrazuje wiązanie chemiczne). Jeżeli we wzorze strukturalnym przy symbolach poszczególnych atomów zaznaczone zostaną wolne (niewiążące) pary elektronowe, to wzór taki nosi nazwę wzoru elektronowego lub wzoru Lewisa .
Jest to całokształt zjawisk (szereg reakcji utleniania - redukcji) wywołanych przepływem stałego prądu elektrycznego przez roztwory elektrolitów lub ich formę stopioną. Elektroliza jest procesem wymuszonym przyłożonym z zewnątrz napięciem. Najniższe napięcie zewnętrznego źródła prądu stałego potrzebne do wywołania reakcji elektrodowej to napięcie rozkładowe. Jest ono równe co najmniej sile elektromotorycznej ogniwa, w którym zachodzi samorzutnie analogiczna reakcja, ale w kierunku...
Gerundivum składa się z Partizip I poprzedzonego słówkiem zu i jest określeniem dla rzeczownika. Partizip I jest odmieniany jak przymiotnik i znajduje się zawsze przed rzeczownikiem: Die Kupplung ist zu wechseln. -> die zu wechselnde Kupplung (sprzęgło do wymiany) Der Schrank ist zu streichen. -> der zu streichende Schrank (szafa do pomalowania) Podstawą Gerundivum jest konstrukcja z czasownikiem sein i bezokolicznikiem z zu . Gerundivum wskazuje nam, że dana...
Czasu Future Perfect używamy, mówiąc o: czynnościach, które będą zakończone w danym momencie w przyszłości: She will have written the report by 5 pm. ( Do piątej napisze raport. ) He hopes he will have prepared for the test by Friday. ( Ma nadzieję, że przygotuje się na test do piątku. ) Judy will have read that book by the end of the month. ( Judy przeczyta tę książkę do końca miesiąca. ) Okoliczniki czasu w Future Perfect : by (do), by the time...
Myśli i fakty możemy przekazywać w sposób bezpośredni, przy użyciu mowy niezależnej lub pośredni, przy użyciu mowy zależnej. Mowa niezależna – wypowiedzi, które przytaczają dosłownie czyjeś myśli, poglądy i są zapisane w cudzysłowie. Mowa zależna – przytaczanie przez nas dokładnie czyichś wypowiedzi, w których jednocześnie sygnalizujemy, że nie odpowiadamy za ich prawidłowość: Sie fragt: „Ist das dein Schal?” Sie fragt, ob das mein Schal sei. Zamiana mowy niezależnej na zależną...
Tańcem marazmu jest też symboliczny chocholi taniec z Wesela Wyspiańskiego. Gości usypia czy też pogrąża w swoistym letargu muzyka Chochoła. Taniec ten symbolizuje uśpienie, bezwolność, niemożność czynu. Ma szczególną wymowę w zjednoczonym szlachecko-chłopskim świecie na weselu, na którym duchy zapowiedziały wielki narodowy zryw – nie doszło jednak do niego wskutek chaosu, anarchii, sporów, braku organizacji oraz prawdziwego zjednoczenia (symbolem zaprzepaszczenia szansy było zgubienie...
Wzór empiryczny (elementarny) związku podaje ilościowy stosunek atomów danego rodzaju w związku wyrażony najmniejszymi liczbami całkowitymi. Wzór rzeczywisty związku podaje rzeczywisty stosunek atomów danego rodzaju w związku. Jest n–krotnością wzoru empirycznego, gdzie n jest określone stosunkiem rzeczywistej masy molowej związku do masy związku określonego wzorem empirycznym.
‘olbrzym pod względem pracowitości, człowiek pracujący bez chwili wytchnienia, ponad ludzkie siły, nadludzko’; wyr. rzecz. W mitol. grec. tytani – giganci, synowie Uranosa – boga nieba i Gai – bogini ziemi, którzy stoczyli z Zeusem walkę o władzę na niebie i zostali strąceni do Tartaru; Przyrodnik Jan Walencik opowiada, że Adam jest tytanem pracy. – „Wprost”.
Upodobnienia pod względem dźwięczności wewnątrzwyrazowej , dochodzi do nich wówczas, gdy głoska dźwięczna traci swą dźwięczność pod wpływem głoski bezdźwięcznej, z którą sąsiaduje: • ubezdźwięcznienie wsteczne (głoska następna wpływa na wymowę głoski poprzedniej); kładka [kłatka] <- (strzałka oznacza kierunek oddziaływania głosek); dk -> tk dźwięczne „d” pod wpływem bezdźwięcznego „k” w wymowie stało się bezdźwięcznym „t” rozpacz [rospacz]...
‘zakochać się w kimś, być kimś zauroczonym’; zwrot, stp. durować ‘szaleć, nie być przy zdrowych zmysłach; hulać, szaleć, dokazywać; pysznić się’, od XVIII w. durzyć się ‘oszukiwać się, tumanić się; kochać się w kimś’; też zadurzyć się w znaczeniu dzisiejszym; Madzia zadurzy się nawet w starszym panu, ale i on zostawi ją na lodzie, gdy tylko się dowie, że miała mieć dziecko z jego synem.
Jest częścią zdania określającą orzeczenie. Wskazuje na okoliczności towarzyszące czynności lub na cechy tej czynności. Odpowiada na pytania: jak?, kiedy?, dlaczego?, mimo co?, w jakim celu?, pod jakim warunkiem?, w jaki sposób?, gdzie? Można wyrazić go za pomocą różnych części mowy: – rzeczownika ; Dokończę ten list rano . (dokończę kiedy? rano) Wybierałam się w te okolice latem . (wybierałam się kiedy? latem) – przysłówka ; Postępował nieodpowiedzialnie . (postępował jak?...
‘zrezygnować z czegoś zaraz na początku,nie poradzić sobie z czymś’; zwrot; w jęz. sport. – o kimś, kto w wyniku biegów eliminacyjnych nie zakwalifikował się do dalszego współzawodnictwa.
Poznaliśmy już szczegółowo wszystkie części zdania i funkcje, jakie mogą pełnić. Spróbujmy uporządkować naszą wiedzę i sprawdzić ją na konkretnych przykładach. W dużym, ciemnym lesie rosły wyjątkowo smaczne grzyby . Matka mojego najlepszego kolegi z klasy jest bardzo cenioną nauczycielką . Połączenia wyrazów w zdaniu nazywamy zespołami składniowymi . W nich wyrazy łączą się znaczeniowo i gramatycznie. • jeśli w zdaniu oba wyrazy są jednakowo ważne (mogą być...
Liczebnik nieokreślony ‘nieokreślona liczba większa od dwóch, a mniejsza od dziesięciu’.
Dwuznaczność błazeńskiej roli: śmiech, ale podszyty rozpaczą eksponuje William Szekspir w Hamlecie . To właśnie wydobycie czaszki Y oricka z przygotowywanego dla Ofelii grobu staje się pretekstem do snucia rozważań o sensie istnienia. Rzadko pamiętamy, że to właśnie czaszkę błazna trzyma Hamlet w najbardziej znanej scenie tragedii, kiedy to wymawia słowa: „być albo nie być, to wielkie pytanie”. Wspomina Yoricka jako życzliwego mu, radosnego człowieka, który towarzyszył dziecięcym zabawom...
Gdy światło pada na granicę dwóch ośrodków, to ulega odbiciu zgodnie z prawem odbicia,które mówi, że jeśli kąt padania i kąt odbicia leżą w jednej płaszczyźnie,to kąt padania jest równy kątowi odbicia: α=β. Dzięki zjawisku odbicia widzimy nasze otoczenie. Wszystkie przedmioty odbijają światło, które trafia do naszych oczu z informacją o wyglądzie tych ciał.