Powstania śląskie 1919-1921 i plebiscyt na Górnym Śląsku
Traktat wersalski z 28 VI 1919 roku podjął decyzję dotyczącą przyszłości państwowej Górnego Śląska. Zgodnie z art. 88 tego dokumentu o przynależności Górnego Śląska decydować miał plebiscyt, czyli głosowanie miejscowej ludności, która w ten sposób miała określić, czy życzy sobie pozostać w Niemczech, czy też należeć do Polski. Wprawdzie przedwojenne spisy ludności wykazywały większość polską na tym obszarze, ale mimo to decyzja o plebiscycie nie została przyjęta przez Polaków z...
Reformy wewnętrzne Austrii, Prus i Rosji w XVII i I połowie XVIII wieku
Reformy administracyjne Reformy wojskowe Reformy gospodarcze Reformy systemu oświaty Rosja – Piotr I Wielki, Katarzyna II • ustanowiono ministerstwa (kolegia) • wprowadzono nowy podział administracyjny kraju • Cerkiew została podporządkowana państwu • wojsko zorganizowano według wzorów zachodnich • rozpoczęto rozbudowę floty • stolicę państwa przeniesiono do Petersburga • rozwój manufaktur– zwiększenie wysokości podatków • rozwój...
Polityka zagraniczna Kazimierza Wielkiego
Głównymi celami polityki zagranicznej Kazimierza Wielkiego było odzyskanie na drodze pokojowej utraconych w czasie rozbicia dzielnicowego ziem oraz ekspansja na ziemie wschodnie (Ruś Halicka). Spór z zakonem krzyżackim Kazimierz Wielki usiłował rozwiązać na drodze mediacji monarchów Czech i Węgier (1335 – zjazd w Wyszehradzie: Polska odzyska ziemię dobrzyńską i Kujawy pod warunkiem zrzeczenia się praw do Pomorza i ziemi chełmińskiej), a następnie poprzez sąd papieski (1339 – sąd w...
Wojna w obronie Konstytucji 3 maja i II rozbiór Polski
Przeciwnicy Konstytucji 3 Maja pod opieką carycy Katarzyny II zawiązali konfederację w Petersburgu (kwiecień 1792). Od miejsca oficjalnego jej ogłoszenie– Targowicy – nazywana ona jest konfederacją targowicką. Głównym jej celem miało być obalenie postanowień Konstytucji 3 Maja. Na czele konfederacji stanęli: Szczęsny Potocki, Ksawery Branicki i Seweryn Rzewuski. Konfederaci zwrócili się o pomoc do carycy Katarzyny II, która wysłała do Rzeczpospolitej swe wojska. Interwencja rosyjska...
Ostatnia wolna elekcja w Polsce
Ostatnia wolna elekcja w Rzeczpospolitej miała miejsce w 1764 roku. Zwolennikom reform w kraju, skupionym wokół rodziny Czartoryskich (tzw. Familia), udało się podporządkować sejm konwokacyjny, w czasie którego przeprowadzono szereg reform państwa: – utworzenie komisji skarbowej, która miała kontrolować i nadzorować wydatki i dochody państwa, – utworzenie komisji wojskowej, która ograniczyła uprawnienia hetmanów, – zniesiono przysięgi posłów na instrukcje, – uchwalono regulamin obrad...
Rewolucja lutowa i październikowa 1917 roku w Rosji
Spośród wszystkich państw uczestniczących w I wojnie światowej największe koszty prowadzenia walk ponosiła Rosja. Miała ona najwięcej zabitych wśród państw Ententy – 1 811 tys. Trudno się więc dziwić, że właśnie w Rosji prowadzenie tak nieudanej dla tego państwa wojny powodowało największe protesty społeczne. W 1917 roku strajki ogarnęły większe miasta rosyjskie. Również wojsko było niezadowolone ze sposobu prowadzenia wojny. Tę sytuację wreszcie chciała wykorzystać burżuazja, wobec...
Konflikt papiestwa z cesarstwem w średniowieczu
Dążenia uniwersalistyczne cesarzy rzymskich doprowadziły do konfliktu z papiestwem, który nazywany jest często „sporem o inwestyturę”, a toczył się w XI i XII wieku. W wyniku zeświecczenia Kościoła, co było m.in. skutkiem prawa władzy świeckiej do nadawania inwestytury, czyli obsadzania stanowisk kościelnych (biskupów, opatów), Kościół przeżywał kryzys (nie przestrzegano celibatu– nikolaizm, szerzyła się praktyka kupowania i sprzedawania godności kościelnych – symonia). Warunkiem...
Polityka wewnętrzna Kazimierza Wielkiego
Głównym celem polityki wewnętrznej następcy Władysława Łokietka, Kazimierza Wielkiego, było umocnienie i konsolidacja zjednoczonego państwa, czemu służyć miało umocnienie władzy królewskiej oraz rozwój gospodarczy kraju. Umocnieniu wewnętrznemu kraju służyła przede wszystkim reforma administracji (ziemia jako nowa jednostka administracyjna), reformy wojska (chorągiew jako podstawowa jednostka wojskowa, która skupia rycerstwo z poszczególnych ziem; budowa zamków i murów obronnych),...
Życie gospodarcze Królestwa Polskiego w latach 1815-1830
W pierwszych latach istnienia Królestwa Polskiego jego sytuacja gospodarcza nie przedstawiała się pomyślnie. Państwo to było zniszczone w wyniku wojen, jakie toczyły się, również na jego terytorium, za czasów Napoleona. Do osłabienia gospodarki przyczyniła się też okupacja rosyjska od 1813 roku. Korzystając jednak z praw nadanych w konstytucji, po1815 roku przystąpiono do intensywnych prac nad poprawą stanu gospodarczego państwa. Dzieło to zainicjował minister skarbu w rządzie Królestwa...
Frankowie
Frankowie byli ludem germańskim, który w IV wieku osiedlił się w północnej Galii. Zjednoczenia plemion frankijskich dokonał na przełomie V i VI wieku Chlodwig. Dla umocnienia swego państwa w 496 roku przyjął on chrześcijaństwo. Po śmierci Chlodwiga państwo frankijskie przeżywało kryzys. Faktyczną władzę w państwie sprawowali urzędnicy dworscy zwani majordomami. Jeden z nich, Pepin Krótki, obalił dynastię Merowingów i został koronowany przez papieża na króla Franków. W zamian za to Pepin...
Partie polityczne Polski międzywojennej
Ustrój demokracji parlamentarnej, jaki obowiązywał w Polsce na podstawie Konstytucji marcowej, spowodował uaktywnienie się całej gamy partii politycznych reprezentujących różne grupy społeczne i narodowe. Zastosujmy, znany jeszcze od czasów rewolucji francuskiej, podział na ugrupowania prawicowe, centrowe i lewicowe. Do partii prawicowych zaliczyć należy: a) Narodową Demokrację (endecję), która od 1919 roku funkcjonowała pod nazwą Związek Ludowo-Narodowy, a od 1930 roku – Stronnictwo...
Powstanie Chmielnickiego
Problem kozacki był jednym z największych problemów wewnętrznych Rzeczpospolitej w I połowie XVII wieku.W latach 1591-1638 na Ukrainie doszło do 6 dużych powstań kozackich. Największe powstanie Kozaków wybuchło w 1648 roku. Od nazwiska przywódcy Kozaków nazywane jest ono powstaniem Bohdana Chmielnickiego. Przyczyny powstań kozackich: – polityczne – nieudolna polityka Rzeczpospolitej wobec Kozaków, – społeczne – próby przekształcenia Kozaków w chłopów pańszczyźnianych, – religijne –...
Początki chrześcijaństwa w Polsce
W 966 roku Mieszko I wraz ze swoim dworem przyjął chrzest. Wydarzenie to zostało poprzedzone w 965 roku zaślubinami Mieszka I z czeską księżniczką Dobrawą, córką księcia czeskiego Bolesława I. Przyczyny przyjęcia nowej religii przez Mieszka I to: dążenie do umocnienia pozycji państwa polskiego na arenie międzynarodowej, chęć zapobieżenia izolacji pogańskiej Polski, ugruntowanie pozycji księcia jako pomazańca bożego, umocnienie jedności kraju i walka z tendencjami decentralistycznymi,...
Wazowie w Polsce
Wywodząca się ze Szwecji dynastia Wazów panowała w Polsce w latach 1587-1668: Zygmunt III Waza (1587-1632), Władysław IV Waza (1632-1648) i Jan Kazimierz (1648-1668). Ważniejsze wydarzenia w okresie panowania Wazów w Polsce: Data Stosunki wewnętrzne Data Stosunki z sąsiadami Zygmunt III Waza 1587 Podwójna elekcja(Zygmunt III Waza i Maksymilian Habsburg) 1600-1629 Wojny polsko-szwedzkie 1596 Unia brzeska (Kościół prawosławny w...
Pierwsze ośrodki władzy polskiej u schyłku I wojny światowej
W 1918 roku, gdy klęska państw centralnych była już przesądzona, a co za tym idzie pewne było utworzenie niepodległej Polski, aktualna stała się kwestia ukształtowania władzy, która rządziłaby krajem w pierwszych miesiącach jego samodzielnego bytu. W tym okresie funkcjonowało już na ziemiach polskich kilka różnych ośrodków władzy, z których niektóre aspirowały do rządzenia całą Polską, inne zaś koncentrowały się na kontrolowaniu niewielkiego obszaru, zwykle spornego z sąsiednim państwem....
Zjednoczenie Niemiec
Wydarzenia podobne do włoskich miały miejsce w II połowie XIX wieku także w państwach niemieckich. Tworzyły one od 1815 roku tzw. Związek Niemiecki, konfederację niezależnych państw. Walka o prymat w tym związku toczyła się między Austrią i Prusami. W 1834 roku po utworzeniu Związku Celnego, łączącego państwa niemieckie, rola Prus jeszcze wzrosła, a kiedy na czele rządu tego państwa stanął w 1862 roku Otto von Bismarck, państwo pruskie przystąpiło do realizowania idei zjednoczenia...
Wojny religijne w Europie
Zmiany społeczne i polityczne spowodowane reformacją doprowadziły w wielu krajach do wojen religijnych. W latach 1524-1526 doszło w Niemczech do tzw. wojen chłopskich. W latach następnych konflikty religijne w Niemczech nakładały się na konflikt pomiędzy katolickim obozem cesarskim a protestanckimi książętami. W wyniku wojen w latach 1546-1547 wojska cesarskie pokonały zwolenników reformacji, jednak likwidacja wyznań reformowanych była niemożliwa. Wojny religijne w Niemczech zostały...
Polityka zagraniczna Polski międzywojennej
W latach 1918-1939 Polska graniczyła z sześcioma państwami: Niemcami, Czechosłowacją, Rumunią, ZSRR, Litwą i Łotwą. Przez krótki okres po zajęciu Zaolzia – także z Węgrami. Spośród tych państw jedynie z Rumunią i Łotwą, a także z Węgrami łączyły Polskę przyjazne kontakty. Z pozostałymi sąsiadami wzajemne stosunki układały się źle, na co wpływ miały pretensje dotyczące przebiegu granic, a także oskarżenia o dyskryminację mniejszości narodowych. W efekcie, poszukując potencjalnych...
Faszyzm włoski i niemiecki w okresie międzywojennym
Komunizm radziecki nie był jedyną ideologią totalitarną w Europie międzywojennej. Równocześnie rozwijała się bowiem, podobna do niego pod wieloma względami, doktryna faszystowska. Jej kolebki szukać należy we Włoszech, a przyczyn powstania tego prądu – w ówczesnej sytuacji gospodarczej panującej na tym terenie. Włochy, mimo iż należały do zwycięskiego w I wojnie światowej bloku – Ententy, nie wyszły z niej wzmocnione. Przeciwnie, gospodarka nastawiona na wydatki wojenne, nie mogła...
Statut Bolesława Krzywoustego (geneza, postanowienia)
W 1138 roku Bolesław Krzywousty wydał statut zwany popularnie testamentem, w którym regulował on sprawy następstwa tronu po swej śmierci. Zgodnie z postanowieniami statutu państwo polskie miało zostać podzielone na dzielnice, w których panować mieli poszczególni synowie Bolesława Krzywoustego oraz ich potomkowie. Władzę nad całym państwem miał sprawować najstarszy przedstawiciel dynastii piastowskiej (zasada pryncypatu i zasada senioratu), do którego uprawnień należało: prowadzenie...
Skutki wielkich odkryć geograficznych w XV wieku
Wielkie odkrycia geograficzne w XV i XVI wieku oraz związana z nimi ekspansja Europejczyków na tereny Ameryki, Afryki i Azji spowodowały różnorakie skutki o charakterze politycznym, społecznym, kulturalnym i gospodarczym. Skutki Przykłady polityczne – powstanie imperiów kolonialnych (Hiszpania, Portugalia) – upadek państw Azteków i Inków społeczne – odpływ ludności z Europy – zmniejszenie liczebności ludności tubylczej na terenach zajmowanych przez...
Zdobycze niemieckie i radzieckie w początkowym okresie II wojny światowej (lata 1939-1941)
Konflikt polsko-niemiecki w 1939 roku zapoczątkował proces rozszerzania zdobyczy wojennych przez Niemcy i ZSRR w Europie. Armia Czerwona, która praktycznie bez strat własnych doprowadziła do zajęcia wschodniej Polski, tuż po zakończeniu kampanii wrześniowej gotowa była do dalszych podbojów. Kolejnym krajem przez nią zaatakowanym stała się Finlandia. Jako pretekst posłużyło Stalinowi żądanie odstąpienia przez Finlandię tzw. przesmyku karelskiego i półwyspu Hanko, co miało odsunąć granicę...
Polacy na soborze w Konstancji
Ponieważ wojna polsko-krzyżacka w latach 1409-1411 nie rozstrzygnęła podstawowych sporów, a już w 1414 pomiędzy państwem zakonnym a państwem polsko-litewskim wybuchł nowy konflikt zbrojny, obie strony zgodziły się na rozsądzenie sporu przez sobór, który w latach 1414-1418 obradował w Konstancji. W skład polskiej delegacji na sobór weszli: arcybiskup Mikołaj Trąba, biskup Jakub z Korzkwi, biskup Andrzej Łaskarz, rektor uniwersytetu krakowskiego Paweł Włodkowic, Zawisza Czarny, Jan z...
Wojny ze Szwecją w I połowie XVII wieku
Przyczyny wojen polsko-szwedzkich: – polsko-szwedzka rywalizacja o dominację w rejonie Bałtyku ( dominium maris Baltici ); – detronizacja w Szwecji polskiej linii Wazów (1600) i dążenia tej linii do odzyskania korony szwedzkiej; – przyłączenie Estonii przez Zygmunta III Wazę, zgodnie z pacta conventa, do Rzeczpospolitej. Przebieg wojny: 1600-1611 i lata 1617-1622 – walki na terenie Inflant (największe zwycięstwo polskie – Kircholm 1605, dowódca – Jan Karol Chodkiewicz); 1625-1629 rok...
Związek Radziecki w okresie międzywojennym
Po zakończeniu I wojny światowej na politycznej mapie Europy znajdowały się dwa państwa izolowane w stosunkach międzynarodowych. Były to: Niemcy, powszechnie uznane za sprawcę I wojny światowej, i Związek Radziecki, ze względu na stosowanie zupełnie innych niż w pozostałej części Europy metod gospodarczego i politycznego zarządzania krajem. Jedyne w tym czasie państwo komunistyczne budziło obawy, a nawet przerażenie w Europie, co zaobserwować można było np. w czasie wojny...
Kultura arabska
Kultura arabska jest jedną z najwspanialszych kultur basenu Morza Śródziemnego i stanowi część cywilizacji śródziemnomorskiej. Wielki wpływ na rozwój tej kultury miały wpływy cywilizacji antycznej, bizantyjskiej oraz irańskiej. W dziedzinie budownictwa zachowała się duża liczba wspaniałych meczetów zdobionych kunsztownymi arabeskami. W świątyniach muzułmańskich nie ma przedstawień Boga, ludzi i zwierząt, gdyż islam surowo zakazuje odtwarzania w sztuce ich postaci. Arabowie rozwinęli...
Marcin Luter i reformacja w Niemczech
Kryzys wewnętrzny Kościoła katolickiego na przełomie XV i XVI wieku (zeświecczenie duchownych, rozbudowany system opłat na rzecz Kościoła – annaty, świętopietrze, dyspensy, zaniedbanie obowiązków duszpasterskich) pobudził dążenia do reformy tej instytucji. Reforma ta została przeprowadzona w XVI wieku i przybrała dwie formy – reformacji i kontrreformacji. Reformację zapoczątkował w 1517 roku niemiecki mnich Marcin Luter, który w dniu 31 X wywiesił na drzwiach kościoła w Wittemberdze 95...
Wyprawy krzyżowe
Wyprawy krzyżowe (krucjaty) to wyprawy wojenne wojsk chrześcijańskich, organizowane w latach 1096 -1291 pod hasłami religijnymi (obrona Grobu Chrystusa i miejsc świętych w Palestynie przed niewiernymi) na tereny Bliskiego Wschodu i Afryki Północnej. Krucjata Daty Charakterystyka I 1096-1099 Krzyżowcy zdobywają tereny Palestyny i tworzą tam szereg państw (królestwo Jerozolimy, księstwo Antiochii, hrabstwo Edessy). II 1147-1149 Krucjata...
Unia polsko-saska
Unia polsko-saska trwała od 1696 do 1763 roku. Była to unia personalna. Na tron Rzeczpospolitej w wolnej elekcji zostali wybrani władcy Saksonii: August II (1696-1733) i August III (1733-1763). Okres panowania tych władców uważany jest za czasy upadku politycznego państwa polskiego. Próby wzmocnienia władzy króla w Rzeczpospolitej kończyły się buntami szlachty. Polityka Augusta II doprowadziła do wciągnięcia Rzeczpospolitej do wojny północnej (1700-1721) ze Szwecją, która zrujnowała...
Zjednoczenie Włoch
Zakończona niepowodzeniem próba zjednoczenia Włoch podczas <Wiosny Ludów> nie oznaczała zaniechania dalszych działań zmierzających do osiągnięcia tego celu. Centrum włoskiego ruchu narodowego stało się Królestwo Sardynii (Piemont), rządzone przez Wiktora Emanuela II z dynastii sabaudzkiej. Zwolennikiem zjednoczenia przynajmniej północnych Włoch i odebrania równocześnie Austrii Lombardii i Wenecji był także premier rządu Sardynii, Camillo Cavour. Widział w tym przede wszystkim...
Husytyzm na ziemiach polskich
Husytyzm był ruchem społeczno-religijnym, który ogarnął na początku XV wieku Czechy, a także niektóre kraje ościenne. Ideologiem husytyzmu był rektor Uniwersytetu Praskiego, Jan Hus. Spalenie Jana Husa (1412) oraz konflikty społeczno-narodowe w Czechach doprowadziły do wybuchu tzw. wojen husyckich (1419-1434). Husytyzm miał swych zwolenników także na ziemiach polskich, głównie wśród ubogiej i średniej szlachty. W 1412 roku Jan Hus pisał do Władysława Jagiełły, chcąc pozyskać go dla swej...
Kontrreformacja
Kontrreformacja była reformą wewnętrzną Kościoła katolickiego przeprowadzoną w XVI wieku pod kierunkiem papiestwa. Jej celem była reforma struktur Kościoła katolickiego, aby mógł on przeciwstawić się wpływom reformacji i podjął próbę odzyskania utraconych wpływów. Najważniejsze działania kontrreformacyjne Kościoła katolickiego: – zwołanie soboru powszechnego w Trydencie (1545-1563), który m.in. sprecyzował najważniejsze dogmaty wiary katolickiej i odrzucił ich interpretację przez...
Konfederacja barska i I rozbiór Polski
W 1767 roku Rosja oraz Prusy po raz kolejny ingerowały w wewnętrzne sprawy Rzeczpospolitej, wykorzystując ku temu problem różnowierców w państwie polsko-litewskim. Państwa te zażądały równouprawnienia różnowierców. Pod zwierzchnictwem ambasadora Rosji w Rzeczpospolitej Mikołaja Repnina szlachta wroga królowi zawiązała w Radomiu konfederację. Na zwołanym sejmie Repnin przeprowadził równouprawnienie różnowierców oraz uchwalenie praw kardynalnych, czyli podstaw ustroju Rzeczpospolitej, które...
Wielka wojna z zakonem krzyżackim
Jednym z głównych celów unii polsko-litewskiej było pokonanie wspólnego wroga obu państw – zakonu krzyżackiego. Jednocześnie zakon zdawał sobie sprawę z grożącego mu niebezpieczeństwa wobec zjednoczenia sił militarnych Polski i Litwy. Bezpośrednią przyczyną wybuchu wielkiej wojny z zakonem krzyżackim (1409-1411) był wybuch antykrzyżackiego powstania na Żmudzi, które zostało poparte przez stronę litewską. Bitwa pod Grunwaldem (fragment), Jan Matejko Przebieg wielkiej wojny z...
Rewolucja francuska – główne etapy
Okres Etap Charakterystyka VII 1789-IX 1791 rewolucja ludowa – VII-VIII 1789 – powstanie chłopskie – VIII 1789 – Zgromadzenie Narodowe znosi przywileje stanowe (m.in. poddaństwo i pańszczyznę) – VIII 1789 – ogłoszenie Deklaracji Praw Człowieka i Obywatela IX 1791-IX 1792 monarchia – 3 IX 1791 – uchwalenie konstytucji – ustanowienie monarchii konstytucyjnej – 1792 – początek wojny z Austrią – IX 1792 – aresztowanie króla i wprowadzenie republiki...
Państwo polskie za ostatnich Jagiellonów
Okres rządów dwóch ostatnich Jagiellonów na tronie Polski – Zygmunta Starego (1505-1548) i Zygmunta Augusta (1548-1572) – to czasy ostatecznego ukształtowania się Rzeczypospolitej szlacheckiej. Do najważniejszych wydarzeń wewnętrznych tego okresu należy zaliczyć: 1) rozwój ruchu egzekucyjnego, czyli ruchu średniej szlachty dążącej do uporządkowania ustroju państwa oraz zwrotu rozdanych dóbr królewskich; program ruchu egzekucyjnego: – uporządkowanie praw, – wprowadzenie tolerancji...
Konstytucje Polski międzywojennej
Jednym z najważniejszych zadań, przed którym stanęło odrodzone w 1918 roku państwo polskie, było uchwalenie konstytucji. Z jednej strony ten najważniejszy akt prawny musiał zostać opracowany jak najszybciej, ale równie istotne było, aby konstytucja prezentowała wysoki poziom fachowy i nie podlegała wpływom krótkotrwałych sojuszy politycznych. Spełnienie tego drugiego postulatu wymagało zaś sporo czasu. Zastosowano więc w Polsce rozwiązanie często wykorzystywane także w innych państwach,...
Chrześcijaństwo w państwie rzymskim
Chrześcijaństwo początkowo rozszerzało się głównie we wschodniej części imperium rzymskiego. Niezwykle szybko jednak zdobyło ono wyznawców w innych częściach cesarstwa rzymskiego (w latach 50. I wieku istniała już liczna gmina chrześcijańska w Rzymie). W II wieku chrześcijaństwo zaczęło rozwijać się w Galii i Hiszpanii, zaś w III wieku w Brytanii. Chrześcijanie spotkali się z niechęcią i wrogością władz rzymskich i społeczeństwa imperium z kilku względów: a) religia chrześcijańska nie...
Potop szwedzki
Wojna polsko-szwedzka została wznowiona w II połowie XVII wieku. Trwała ona od 1655 do 1660 roku i potocznie nosi nazwę „potop szwedzki”. Przyczyny wojny: – konflikt polsko-szwedzki o dominację w rejonie Bałtyku, – próba podporządkowania Rzeczpospolitej Szwecji i powstrzymanie ekspansji państwa rosyjskiego, które zwyciężało w wojnie z Rzeczpospolitą, – pretensje polskich Wazów do korony Szwecji. Przebieg wojny: 1655 rok – wkroczenie wojsk szwedzkich na tereny Rzeczpospolitej, –...
Początki państwa zakonu krzyżackiego na ziemiach polskich
Zakon krzyżacki, którego pełna nazwa brzmiała – Zakon Szpitala Najświętszej Marii Panny Domu Niemieckiego– powstał w 1190 roku w Palestynie jako jeden z zakonów rycerskich, których zadaniem była m.in. opieka nad pielgrzymami udającymi się do Ziemi Świętej. Po upadku państw łacińskich i załamaniu się ruchu krucjat zakony rycerskie przeniosły swe siedziby do Europy. Zakon krzyżacki początkowo ulokował swą siedzibę na Węgrzech, a w 1226 roku został sprowadzony przez księcia Konrada...
Wojna na Dalekim Wschodzie
Do państw osi oprócz Niemiec i Włoch należała także Japonia. Według umowy z III Rzeszą strefa wpływów tego państwa miała obejmować tereny leżące za 70° długości geograficznej wschodniej (umowa ze stycznia 1942 roku). Oznaczało to, że Japonia zmierzać będzie do opanowania Dalekiego Wschodu, wysp Pacyfiku itd. Konkurentem w realizacji tego planu mogły być Stany Zjednoczone, toteż wojnę na Dalekim Wschodzie rozpoczęli Japończycy od ataku na bazę amerykańskiej marynarki wojennej w Pearl...
Plan „Burza” i Powstanie Warszawskie
Od początku 1944 roku Armia Krajowa realizowała tzw. plan „Burza”, którym objęto ziemie przed II wojną światową należące do Polski, a które 17 IX 1939 roku zajął Związek Radziecki i nawet w czasie, gdy utrzymywał stosunki dyplomatyczne z rządem londyńskim, nie chciał się ich zrzec. W ramach planu „Burza” oddziały Armii Krajowej miały wypierać Niemców z poszczególnych miast tuż przed wkroczeniem tam wojsk radzieckich. W ten sposób rząd londyński starał się pokazać opinii publicznej, że...
Niewolnictwo w starożytnym Rzymie
Niewolnicy byli własnością zarówno osób prywatnych, jak i instytucji, np. państwa. W starożytnym Rzymie rozwój niewolnictwa nastąpił w okresie wielkich podbojów w III wieku p.n.e. Nikt nie miał prawa ingerować w stosunki pomiędzy panem a niewolnikiem. Ten pierwszy mógł karać niewolnika w dowolny sposób, a nawet go zabić. Sytuacja ta zmieniła się na skutek braku niewolników dopiero w czasach cesarstwa, kiedy to cesarze z dynastii Antoninów (Hadrian, Antoninus Pius) zakazali np. samowolnego...
Wojna z Rosją i upadek Napoleona
W 1812 roku Napoleon Bonaparte rozpoczął wojnę z Rosją, jedynym niepokonanym jeszcze przeciwnikiem na kontynencie. Miał do dyspozycji blisko pół milionową armię; w niej także oddziały Księstwa Warszawskiego. Zresztą, aby zachęcić Polaków do wsparcia go w tej wojnie, Napoleon nazwał ją „drugą wojną polską” sugerując, że po pokonaniu cara odbudowana zostanie Polska w przedrozbiorowych granicach. Dnia 24 VI 1812 roku Napoleon wkroczył na terytorium Rosji. Jego przeciwnik car Aleksander I,...
Wojna z Rosją w II połowie XVII wieku
Przyczyny wybuchu wojny: – 1654 rok – Kozacy na mocy ugody w Perejasławiu uznali zwierzchnictwo cara Aleksego Michajłowicza. Przebieg działań wojennych: – 1654-1655 rok – dwie armie rosyjskie wkraczają na tereny Ukrainy i Litwy – Rosjanie zdobywają Smoleńsk, Grodno i Wilno; – 1655 rok – zwycięstwo wojsk polskich pod Ochmatowem, – 1656-1660 rok – rozejm polsko-rosyjski; – 1660 rok – wznowienie walk – polskie zwycięstwa pod Połonką i Cudnowem. Skutki wojny: – 1667 rok – rozejm w...
Najazdy Tatarów na Polskę
Po podboju Rusi (1237-1249) w 1241 roku Tatarzy zorganizowali wyprawę na tereny Węgier i Polski. Głównym kierunkiem ataku wojsk tatarskich były Węgry. Uderzenie na ziemie polskie miało charakter osłonowy. Wojskom tatarskim jako pierwsze usiłowało stawić czoła rycerstwo małopolskie, które zostało rozgromione w bitwach pod Turskiem (luty 1241) i Chmielnikiem (marzec1241). Opór przeciwko Tatarom zorganizował również książę Henryk Pobożny, jednak wojska przez niego dowodzone poniosły klęskę w...
Upadek republiki rzymskiej
Od II wieku p.n.e. republika rzymska przeżywała kryzys, który doprowadził do jej upadku i powstania cesarstwa w Rzymie. Wydarzeniami, które świadczyły o kryzysie ustroju republikańskiego w Rzymie, były gwałtowne konflikty społeczne (walki pomiędzy zwolennikami reform – popularami – a konserwatystami– optymatami, powstania niewolników) oraz rywalizacja pomiędzy politykami o wpływy i władzę, która to rywalizacja przekształciła się w wojny domowe. W wyniku I wojny domowej dyktaturę w latach...
I wojna światowa na froncie zachodnim
W 1914 roku rozpoczęła się I wojna światowa jako konflikt między dwoma blokami państw: Trójprzymierzem łączącym Niemcy, Austro-Węgry i Włochy (powstało w 1882 roku) i Trójporozumieniem, w skład którego wchodziła Rosja, Anglia i Francja (istniało od 1907 roku). Trójprzymierze zwane było także blokiem państw centralnych, zaś Trójporozumienie – Ententą. Powstały one w celu wzmocnienia państw biorących udział w konfliktach kolonialnych. Z czasem okazało się, że spór na tym tle doprowadził do...
Dekompozycja obozu sanacyjnego po śmierci Józefa Piłsudskiego
Rok 1935 przyniósł w dziejach Polski międzywojennej dwa istotne wydarzenia. Najpierw 23 IV po wieloletnich zabiegach udało się posłom sanacyjnym wprowadzić w życie nową ustawę zasadniczą, Konstytucję kwietniową. W powszechnej opinii panowało przekonanie, że po jej uchwaleniu Józef Piłsudski osobiście sięgnie po władzę prezydencką. Tak się jednak nie stało. 12 V 1935 roku Józef Piłsudski zmarł. Po jego śmierci nastąpił proces stopniowej dezintegracji obozu jego zwolenników. Bardzo szybko...
Pierwsze państwa słowiańskie
W VII i VIII wieku pierwsze samodzielne organizmy państwowe zaczęli tworzyć Chorwaci i Słoweńcy. Wśród Słowian zachodnich w VIII wieku tendencje państwowotwórcze występowały wśród plemion Wieletów i Obodrzyców. Ostatnim ludem, który przybył na tereny Europy Środkowej i tu stworzył swe państwo, nie byli Słowianie, lecz lud pochodzenia ugrofińskiego – Madziarzy. Przywędrowali oni z zachodniej Syberii i około roku 896 wkroczyli na równiny nad Dunajem. Nazwa Czas powstania...