Proces karny i cywilny
Celem procesu sądowego jest orzeczenie o stanie faktycznym oraz dokonanie czynności, które mogą zmniejszyć wyrządzoną krzywdę. W toku przeprowadzenia postępowania procesowego stosuje się następujące zasady. Zasada procesowa Założenia Zasada obiektywizmu Bezstronność sądu wobec osób, uczestniczących w procesie i wydarzeń, które im towarzyszyły. Zasada domniemania niewinności Oskarżony uznawany jest za niewinnego do chwili, kiedy jego wina nie...
Hierarchia aktów prawnych
Najważniejszym aktem prawnym w każdym państwie jest konstytucja. Posiada ona szczególną moc prawną. Wszystkie inne akty prawne muszą pozostawać z nią w zgodzie i na niej opierać swoją moc. Konstytucja powinna być stabilnym i dobrze skonstruowanym aktem prawnym, aby mogła obowiązywać przez wiele lat. Stanowi ona szkielet prawny całego systemu, zapewniając ciągłość państwa i pewność obowiązującego prawa. Zgodne z konstytucją muszą być umowy międzynarodowe ratyfikowane za zgodą Sejmu ,...
Osobowość człowieka i jego cechy
Człowiek – jako jednostka oraz jako część grupy – stanowi przedmiot zainteresowania wielu dyscyplin naukowych. Rozważania dotyczące natury człowieka były i są prowadzone m.in. przez filozofów, psychologów, socjologów. Każda z tych dyscyplin przyjmuje inną perspektywę. Człowiek jako organizm – to podstawa rozważań biologów, człowiek jako jednostka – psychologów, a człowiek jako istota społeczna – socjologów. Te obszary poznawania wyrosły ze starożytnych nauko człowieku. Nikt obecnie nie...
Rzecznik Praw Obywatelskich
Instytucja Rzecznika Praw Obywatelskich została powołana w 1987 roku. Rzecznik Praw Obywatelskich stoi na straży praw i wolności człowieka i obywatela zapisanych w Konstytucji RP i innych ustawach. Rzecznik bada, czy działalność różnych organów państwa, organizacji czy instytucji nie doprowadza do łamania praw i wolności obywatelskich. Rzecznik nie rozstrzyga, lecz jedynie zwraca się do właściwych instytucji o podjęcie odpowiednich działań, by zmienić niekorzystną dla obywatela sytuację....
Województwo
Mieszkańcy województwa z mocy prawa tworzą wspólnotę regionalną. Ludzie mieszkający na tym samym terytorium wypracowują uznawane przez ogół wartości i normy postępowania. Obecnie tradycyjne społeczności lokalne (wsie, małe miasteczka) ulegają zmianom w związku z dużą ruchliwością społeczną (np. wyjazdy do pracy, w celu dalszego kształcenia się). Dla ich integracji powołuje się różnego rodzaju instytucje, organizacje i stowarzyszenia. Jedną z nich jest województwo. Uważa się, że połączenie...
Organizacja władzy sądowniczej
Władza sądownicza pod względem złożoności struktur, które ją tworzą, jest najbardziej skomplikowanym organem państwowym. Najważniejszym jej elementem są organy wymiaru sprawiedliwości, ochrony prawnej i kontroli władzy. Art. 173 Sądy i Trybunały są władzą odrębną i niezależną od innych władz. Art. 174 Sądy i Trybunały wydają wyroki w imieniu Rzeczypospolitej Polskiej. [Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej] Organami wymiaru sprawiedliwości w Rzeczypospolitej są: Sąd Najwyższy,...
Najważniejsze cele Unii Europejskiej
Główne cele, jakie stawia sobie Unia Europejska, można podzielić na kilka najważniejszych grup. Należą do nich: Wspieranie i przyczynianie się do rozwoju gospodarczego i społecznego - jednolity rynek wewnętrzny - wspólna waluta Zapewnienie jednolitej tożsamości UE - programy pomocy humanitarnej - wspólna polityka zagraniczna - wspólne stanowiska wobec organizacji międzynarodowych Stworzenie przestrzeni wolności, bezpieczeństwa i...
Prawo rzymskie a prawo współczesne
Niezaprzeczalnie największy wpływ na kształtowanie się idei prawa wywarli Rzymianie. Źródłem prawa w Rzymie nie byli władcy ani bogowie –prawo tworzyli obywatele i obywatelom miało ono służyć. Wynikało to z powszechnego przekonania, że człowiek dzięki rozumowi może rozpoznawać i dobro, i zło, i oddzielać jedno od drugiego. Wobec tego to on powinien tworzyć zasady, którymi będzie się kierować w życiu. Najstarszy spis zasad prawa rzymskiego wyryto na dwunastu brązowych tablicach, które...
Prawo naturalne
Jest to prawo przyrodzone, które posiadamy ze względu na sam fakt bycia człowiekiem. Prawa naturalnego nikt nam nie nadał, więc jest ono prawem niezbywalnym. Istnieje w świadomości człowieka. Wydaje się słusznym stwierdzenie, że prawo istnieje wtedy, gdy ludzie uznają, iż coś jest prawem. Prawo naturalne człowieka istniało zawsze, jednak po raz pierwszy zostało sformułowane w aktach stanowiących prawo w XVIII wieku. Uczyniono to niemal równocześnie w Ameryce w Deklaracji Niepodległości i we...
Łamanie praw człowieka
Przykładów łamania praw człowieka jest wiele; nie istnieje chyba państwo,w którym te prawa nigdy nie były lub nie są łamane. Wśród przyczyn takiego stanu wymienia się czynniki: ekonomiczne, kulturowe, prawne i polityczne. Niestety, nadal są kraje, które nie podpisały podstawowych paktów czy konwencji dotyczących praw człowieka. Rządy autorytarne w wielu krajach nie respektują praw człowieka, zasłaniając się wewnętrzną polityką czy dobrem ogółu. Nie oznacza to jednocześnie, że w krajach...
Gmina
Jest podstawową jednostką samorządu terytorialnego, a zarazem wspólnotą zamieszkujących ją ludzi. Mieszkańcy gminy w różny sposób mogą realizować swoje prawo do podejmowania decyzji w sprawach dotyczących ich najbliższego otoczenia. Najważniejszym z nich jest możliwość uczestniczenia w powoływaniu władz gminy. Ze względu na wykonywane zadania władze gminy można podzielić na uchwałodawcze i wykonawcze. Władzą uchwałodawczą w gminie jest rada gminy (w miastach rada miejska), rolę zaś organu...
Najważniejsze problemy polskiego społeczeństwa
Człowiek jako jednostka staje się częścią zbiorowości wtedy, gdy żyje na określonym obszarze wraz z innymi ludźmi i łączą go z nimi wspólne relacje, a także problemy. Zróżnicowanie społeczne opisuje cechy członków społeczeństwa, może powodować poczucie krzywdy i niesprawiedliwości. Wśród wielu problemów społeczeństwa polskiego dominują właśnie te, które są związane z poczuciem sprawiedliwości i różnymi społecznymi oczekiwaniami. Bezrobocie i poszukiwanie pracy Jest to z...
Czym jest grupa społeczna? Struktura i odrębność grupy
Grupa składa się z co najmniej dwóch osób, między którymi zachodzą bezpośrednie interakcje. Osoby te mają wspólny cel oraz świadomość odrębności własnej grupy od innych. Grupa ma poza tym swoją strukturę i normy. Grupa społeczna to zbiorowość, która realizuje własne cele. Ludzie łączą sięw grupy, aby realizować swoje potrzeby, najczęściej poprzez osiąganie określonych celów. Cele, jakie stawia sobie grupa, mogą być bardzo różne: od wykonania określonych prostych zadań po wieloletnie,...
Regiony
Region to obszar ukształtowany w wyniku wielu wydarzeń historycznych, wyróżniający się określonymi cechami, np. geograficznymi, gospodarczymi. Mieszkańcy regionu mają poczucie własnej odrębności, ale nie uważają się za odrębny naród. Regiony sięgają swoimi korzeniami czasów najdawniejszych i często są świadectwem różnorodnych wydarzeń historycznych. Istnieją regiony, które są pozostałością po plemionach słowiańskich zjednoczonych przez dynastię Piastów (Śląsk, Mazowsze). Pojawiające się w...
Najważniejsze zasady demokracji
Współcześnie istniejące systemy demokratyczne opierają swoje działania na czterech fundamentalnych zasadach: suwerenności narodu, pluralizmu politycznego, trójpodziału władzy oraz nadrzędności prawa w państwie. Założenia systemu demokratycznego zostały przedstawione na poniższym schemacie. Współcześnie wiele zasad wywodzących się ze starożytnej formy demokracji jest w praktyce niemożliwych do zastosowania. Demokracja grecka powstała jako system odpowiedni dla kilkunastotysięcznej...
Współczesne formy społeczeństwa
Innym zjawiskiem związanym ze strukturami społeczeństwa jest ruchliwość społeczna, określana jako zjawisko przemieszczania się jednostek w przestrzeni społecznej. Może to być zmiana pozycji społecznej, na przykład awans lub zmiana zawodu, ale może też dotyczyć zmiany miejsca zamieszkania czy pobytu (migracja społeczna). Ważną rzeczą w procesie ruchliwości społecznej jest miejsce i rola jednostki w strukturze społecznej. Ze względu na pozycję jednostki w strukturze społecznej możemy...
Katalog praw człowieka
Przeciętny obywatel nie znając Konstytucji RP, Powszechnej Deklaracji Praw Człowieka, nie słysząc nigdy o Europejskiej Konwencji o Ochronie Praw Człowieka i Podstawowych Wolności czy też o Międzynarodowym Pakcie Praw Obywatelskich i Politycznych nie wie, jakie prawa mu przysługują ani gdzie może złożyć skargę, jeśli poczuje, że zostały złamane. Nie chodzi bynajmniej o znajomość prawa na poziomie profesjonalnym, ale jedynie o wiedzę praktyczną, czyli pozwalającą funkcjonować we...
Senat Rzeczypospolitej
Senat Rzeczypospolitej jest drugą izbą polskiego parlamentu. Powoływany jest na drodze wyborów zarządzanych przez Prezydenta w tych samych terminach co wybory do Sejmu. Ordynacja wyborcza do Senatu różni się od ordynacji sejmowej tylko zasadą większości względnej. O ile do Sejmu wchodzą posłowie według zasady proporcjonalności, o tyle za wybranych do Senatu uważa się tych kandydatów, którzy otrzymali kolejno najwięcej ważnych głosów. Senat liczy 100senatorów, a jego struktura...
System autorytarny
Funkcjonuje w państwach cechujących się ograniczonym uczestnictwem społeczeństw w systemie rządzenia, ograniczonymi formami działalności publicznej i politycznej oraz odpowiednio ukształtowanym aparatem państwowym, zupełnie podporządkowanym decyzjom rządzącego reżimu. Jest często określany jako forma pośrednia pomiędzy demokracją a totalitaryzmem. Autorytaryzm wyrasta z przekonania o wartości elitaryzmu, czyli sprawowania rządów przez jednostki, które z powodu swego autorytetu mają...
Zasada trójpodziału władzy
Według Konstytucji RP organizacja naczelnych władz w państwie podlega zasadzie podziału władzy. Zasada ta, wywodząca się z monteskiuszowskiego trójpodziału władzy, określa stosunek pomiędzy naczelnymi władzami w państwie ze wskazaniem, że powinna je cechować równowaga. W ramach trzech najważniejszych władz w państwie istnieje szczególnego rodzaju podział wewnętrzny. Można mówić tutaj o zasadniczym podziale władzy, gdyż np. władzę sądowniczą sprawują:sądy z Sądem Najwyższym na czele wraz z...
Grupy społeczne, społeczność a społeczeństwo
Terminami społeczność i społeczeństwo posługujemy się bardzo często. Zanim powiemy o zróżnicowaniach i strukturze polskiego społeczeństwa, musimy wyjaśnić te pojęcia. Człowiek jako jednostka staje się częścią zbiorowości wtedy, gdy żyje na obszarze wraz z innymi ludźmi i łączą go z nimi określone stosunki i więź społeczna. Więź społeczna łączy ludzi w różnego rodzaju zbiorowości. Jeśli stosunki łączące ich są trwałe i uporządkowane, mówimy o istnieniu społeczności . Mówiąc o więzi...
Sposób prezentacji i ogłaszania aktów prawnych
Prezentacja i ogłaszanie odbywa się poprzez publikacje urzędowe, w których zamieszczone są akty prawne. Są nimi Dziennik Ustaw Rzeczypospolitej Polskiej oraz Monitor Polski. W Dzienniku Ustaw Rzeczypospolitej Polskiej znajdują się opublikowane ustawy, ratyfikowane umowy międzynarodowe oraz rozporządzenia Prezydenta RP, Rady Ministrów i poszczególnych ministrów. Z kolei w Monitorze Polskim znajdujemy uchwały Sejmu i wszystkie inne (poza rozporządzeniami) akty prawotwórcze naczelnych...
Władza samorządu terytorialnego a obywatele
Wpływ mieszkańców na postępowanie władz samorządowych nie kończy się w momencie wyborów. Wszyscy mieszkańcy gmin, powiatów czy województw mają rozliczne prawa obywatelskie pozwalające skutecznie kontrolować działania samorządu. Mieszkańcy mają prawo do informacji oraz kontroli podejmowanych działań i decyzji. Prawa te umożliwiają udział w sesjach zgromadzeń samorządowych (radach gminy, powiatu i sejmikach wojewódzkich), a także w pracach w powoływanych komisjach. Każdy mieszkaniec może...
Płaszczyzny kontaktów społecznych – powstawanie więzi społecznych
Przez całe życie mamy kontakty z innymi ludźmi, nawiązujemy nowe znajomości. Obecność innych wpływa na nasze zachowanie, modyfikując je. Uczestniczymy w sytuacjach społecznych, czyli takich, w których występują także inni ludzie. Można dokonać możliwie najprostszej klasyfikacji sytuacji społecznych na te,w których inni ludzie uczestniczą bezpośrednio , i te, w których ich udział moglibyśmy uznać za pośredni . Sytuacje bezpośredniego kontaktu Sytuacje pośredniego...
Powstanie państwa i jego cechy
W istniejących kilka tysięcy lat temu starożytnych imperiach Mezopotamii i Egiptu powstanie zorganizowanej władzy państwowej łączyło się z potrzebą organizacji pracy przy utrzymaniu systemów nawadniających. Były one niezbędne do uzyskiwania wysokich plonów pozwalających wyżywić całą społeczność. Powstające wówczas systemy państwowe, organizowane jako miasta-państwa lub jako potężne terytorialne imperia, rządzone były przez autokratycznych despotów. Aby unaocznić despotyczny charakter...