Geografia to dział nauki dotyczący zróżnicowania powłoki ziemskiej, wzajemnych związków między jej składnikami oraz przestrzennego zróżnicowania działalności ludzki społeczeństw Powłokę ziemską dzielimy na 4 części : - litosfera - powłoka...
Ogólne wiadomości o mapie Mapa – dwuwymiarowy rysunek, przedstawiający zmniejszony obraz powierzchni Ziemi lub jej części, wykonany według przyjętych zasad matematycznych: odpowiedniej skali i odwzorowania kartograficznego, przedstawiający...
POLESIE jest to podprowincja fizycznogeograficzna, stanowiąca południowo-zachodnią część Niżu Wschodnioeuropejskiego, położona na terytorium Polski, Ukrainy i Białorusi.Polesie stanowi płaską równinę, leżącą w dorzeczu Prypeci i Bugu. Rzeki te,...
Wody skupione w morzach, czyli stojące, działają niszcząco - abrazyjnie i budująco - akumulacyjnie. Oddziałowują przede wszystkim wybrzeża, wśród których wyróżniamy płaskie i strome. Fale morskie uderzając o ściany wybrzeży wysokich powodując...
Era prekambryjska Era prekambryjska to tradycyjnie era od powstania Ziemi do pierwszych skamieniałości zwierzęcych. Ponieważ odnaleziono starsze skamieniałości, zmieniono określenie na "do eksplozji kambryjskiej". Istnieją różne podziały ery...
15 stopni długości geograficznej = 1 godzina różnicy czasu 1 stopień długości geograficznej = 4 minuty różnicy czasu 1. Obliczanie różnicy czasów miejscowych na podstawie różnicy długości geograficznej W Krakowie (20 stopni E) jest...
Położenie Polski – śr cz Europu, przewężenie Niżu Europejskiego, od pd ograniczony Karpatami i Sudetami, od pł Morzem Bałtyckim. Środek kontynentu (metodą graficzną). Konsekwencje położenia: a) przyrodnicze –różnice czasu słonecznego między pd a...
Energetyczne Węgiel kamienny - zagłębie górnośląskie, obszar tego zagłębia ma kształt trójkąta, jego wierzchołkami są: Tarnowskie góry, Kszeszowice koło Krakowa, Ostrawa na Morawach. Obszar 5 tys. km 2, z czego 4 tys. km 2 leży w Polsce....
Ziemia jest planetą Układu Słonecznego. Wykonuje ruch obrotowy (wirowy) i obiegowy. Obrotowy ruch Ziemi –wirowy ruch Ziemi – to obrót wokół własnej osi. Obserwowany pozorny ruch Słońca i innych ciał niebieskich jest wynikiem obracania się...
1. Czas słoneczny. 2. Czas strefowy. 3. Czas urzędowy. 4. Linia zmiany daty. 5. Kalendarz jako jednostka czasu: - kalendarz definicja, - jednostki kalendarza, - kalendarz egipski, - kalendarz mahometański, - kalendarz rzymski, -...
W Polsce szczególnie dużo lasów ubyło podczas pierwszej i drugiej wojny światowej. Rabunkowa wycinka prowadzona przez Niemców spowodowała, że w 1945 roku lasy pokrywały zaledwie 21% obszaru Polski. Polscy leśnicy...
Roślinność Europy a) lodowce i lądolody (Islandia); b) tundra (północne krańce Europy); c) tajga (północna część Europy); d) lasy mieszane (środkowa część Europy); e) lasy liściaste (Europa południowo-zachodnia); f) lasostepy (obrzeże...
RPA leży na krańcu kontynentu Afryki. Przeważającą część powierzchni RPA zajmują wyżyny. Od strony wschodniej i południowej kończą się one ostrą krawędzią. Wyżynne ukształtowanie terenu przyczyniło się do powstania wielu okazałych jaskiń....
Alpy - największa pasmo gór fałdowych w Europie powstałe w orogenezie alpejskiej. Zasadnicze rysy rzeźby Alp zarysowały się pod koniec trzeciorzędu podczas górotworu oraz synchronicznych procesów erozji i denudacji zróżnicowanych w zależności od...
era OKRES WYDARZ. W ŚWIECIE OGR. WYDARZ. GEOLOG. Preka- mbr *archaik *proterozoik *zwierzęta bezszkieletowe *glony *sinice *bakterie *najstarsze ślady życia Form. się skorupy ziems, kilkakrotne ruchy górotwórcze,...
kenozoiczna trzeciorzęd w. brunatny Zagłębie Turoszowskie, Bełchatowskie, Konińskie Wydobywanie metodą odkrywkową wykorzystywane na miejscu w wielkich elektrowniach Ropa naftowa Karpaty, kotlina sandomierska Zasoby śladowe,...
Prekambr to przedkambryjski okres dziejów Ziemi obejmujący dwa eony – archaik i proterozoik. Jego początek przyjmuje się jako czas powstawania pierwszej skorupy ziemskiej, a koniec – 545 mln lat temu. Obejmuje on, zatem 85% dziejów Ziemi....
Ablacja - jeden z najważniejszych procesów modelujących powierzchnię Ziemi, polegający na wymywaniu i transportowaniu w dół stoku cząstek zwietrzeliny przez wody opadowe (ablacja deszczowa) lub roztopowe (ablacja roztopowa). Przy silnych opadach...
Procesy zewnętrzne modelujące powierzchnie Ziemi Do zewnętrznych procesów geologicznych które kształtują powierzchnie ziemi zaliczamy 1. Rzeźbotwórcza działalność wód opadowych - najsilniej widoczna jest ona na obszarach skal...
Tropikalne lasy deszczowe są jednym z najstarszych i najbogatszych w gatunki środowisk naturalnych naszej planety. Chociaż zajmują zaledwie 6% powierzchni Ziemi, są środowiskiem życia ponad połowy wszystkich gatunków roślin i zwierząt. Tworzą...
UKŁAD SŁONECZNY Układ Słoneczny to zbiór planet tzw. „ciał niebieskich” W ich skład wchodzą: SŁOŃCE - średnica: 1 390 000 km - temperatura: 5500 st. C - Powierzchnia: 15,5 mln st. C (środek) - obrót wokół osi: 25,4 dnia (równik),...
Nil - 6650 km Amazonka - 6 575 km Dotychczas za najdłuższą rzekę świata uchodził Nil - 6650 kilometrów. Z kolei największą rzeką była Amazonka, zajmując miejsce tuż za Nilem. Wszystko wskazuje na to, że zamienią się miejscami. Według...
Królestwo Hiszpańskie, państwo w południowo-zachodniej części kontynentu europejskiego. Obszar 504 782 km2 łącznie z Balearami i Wyspami Kanaryjskimi oraz hiszpańskimi enklawami w Afryce Północnej: Penón de Vlez de la Gomera, Alhucemas,...
Krajobraz Marsa, tak jak Ziemi, zmieniony został przez działanie wody i lodów oraz wietrzenie skał na skutek zmiennej pogody. Kiedyś po tym suchym świecie płynęły rzeki. Dziś ponad pustynną okolicę wystaje wysoka, największa w Układzie Słonecznym...
W naszym otoczeniu możemy wyróżnić wiele skał i ich form. Do skał rozpuszczalnych pod wpływem wody należą: wapienie, dolomity, gipsy i sole kamienne. Są to skały porowate, występują w nich szczeliny, więc wody opadowe i powierzchniowe dostają się...
Groźne zjawiska atmosferyczne towarzyszą wszystkim życiom od czasu powstania Ziemi i atmosfery. Atmosfera jest zewnętrzną, gazową sferą. Atmosfera ziemska otacza ziemię. To właśnie w atmosferze zachodzą wszystkie zjawiska pogodowe. Na...
Na przełomie trzeciorzędu i czwartorzędu klimat oziębił się , a jednocześnie wzrosła liczba opadów. Na wielu obszarach kuli ziemskiej zaczęły się tworzyć lodowce. Jednym z takich obszarów powstawania lodowców była Skandynawia. Zgodnie z...
Jedną z najważniejszych czynności życiowych człowieka jest oddychanie. Pobierany przez organizm tlen umożliwia funkcjonowanie wszystkich organów. Jest on bardzo ważnym składnikiem powietrza występującego w atmosferze. Bez niego życie na Ziemi...
Strefa okołobiegunowa - strefa ta charakteryzuje się średnimi temperaturami w najcieplejszym miesiącu poniżej 10C, opady: głównie śnieg. Dzieli się na klimat subpolarny i klimat polarny. Występuje na terenach biegunowych i okołobiegunowych. Pod...
Na pograniczu Azji, Afryki i Europy znajduje się bardzo gorący region zwany Bliskim Wschodem. Jest on gorący nie tylko ze względu na klimat, ale również na rozgrywające się tam konflikty zbrojne. Bliski Wschód to bowiem jeden z najbardziej...
Nazwa łacińska Nazwa polska Symbol Wysokość występowania Charakterystyka Cirrus Pierzaste Ci 5-13 km Pojedyncze, delikatne, włókniste. Nie dają opadów, zapowiadają zmianę pogody Cirrocumulus Kłębiasto-pierzaste Cc 5-13 km...
Kometa Halleya (nazwa oficjalna 1P/Halley) to najbardziej znana kometa krótkookresowa. Nazwa pochodzi od nazwiska astronoma Edmunda Halleya, który w XVIII wieku badał zapiski o pojawianiu się komet z lat od 1456 do 1682 i przewidział ponowne...
Rozległa wyżyna we wschodniej części Ameryce Południowej, głównie na terytorium Brazylii. Położona między wybrzeżem Oceanu Atlantyckiego a nizinami La Platy i Amazonki. Zbudowana jest ze starych utworów prekambryjskich, pokrytych osadami...
JASKINIE WYSTĘPUJĄ - w Górach Świętokrzyskich - na Wyżynie Częstochowskiej - w Masywie Śnieżnika - w Masywie Śnieżnika GÓRY FAŁDOWE POWSTAJĄ W WYNIKU SPIĘTRZANIA SIĘ MAS SKALNYCH W POSTACI FAŁD I PŁASZCZOWIN.( np. Karpaty, Himalaje) GÓRY...
KONURBACJA - forma aglomeracji miejskiej, na ogół o charakterze przemysłowym, wyróżniająca się brakiem jednego ośrodka. W Polsce wyróżniamy konurbację Górnośląską, jedno z większych w Europ skupisk przemysłowych, zajmujących większą część woj....
AFRYKA 1. Algieria - Algier 2. Angola – Luanda 3. Benin – Porto Novo 4. Botswann – Gaborone 5. Burkina Faso - Wagadugu 6. Burundi - Bużumbura 7. Czad – Ndżamena 8. Dżibuti – Dżibuti 9. Egipt – Kair 10. Erytrea - Asmara 11. Etiopia –...
Amazonka "rywalizująca" o miano najdłuższej z rzek świata, znajdująca się w Ameryce Południowej, posiadająca największe dorzecze na świecie (o powierzchni ok. 7 mln km?) i największe zasoby wodne. Dlatego też u jej dorzeczy wyrastają największe...
Wysoko w peruwiańskich Andach w Ameryce Południowej płynie niewielki strumyczek zasilany wodą z lodowca. Tak właśnie Amazonka - największa rzeka na świecie pod względem powierzchni dorzecza i zasobności wód rozpoczyna liczącą sobie 6400 kilometrów...
Skorupa kontynentów oraz dna morskiego leży na wielkich platformach tektonicznych, które przemieszczają się względem siebie na powierzchni Ziemi. Proces taki nazywano ruchem wielkich płyt lub inaczej platform tektonicznych. Tektonika...
Blizzard (wiatr) - (ang. zamieć, zadymka) to mroźny, silny (do 80-90 km/h) wiatr północno-zachodni wiejący w południowej Kanadzie i północnej części Stanów Zjednoczonych. Przynosi on znaczne spadki temperatury (sięgające nawet 30 st. C) oraz...
Skorupa ziemska, najbardziej zewnętrzna powłoka kuli ziemskiej otoczona na powierzchni przez atmosferę i hydrosferę, natomiast w głębi granicząca z płaszczem Ziemi wzdłuż nieciągłości Mohoroviąicia. Stanowi sztywny, niejednorodny twór, którego...
Zwierzęcymi symbolami Afryki są lwy, żyrafy, zebry, a przede wszystkim — słonie. Wszystkie te zwierzęta żyją przede wszystkim na sawannach i warunki sawannowe kształtują ich życie. Z drugiej zaś strony, to zwierzęta, a zwłaszcza słonie, kształtują...
Pustynie i lasy deszczowe, to tajemnicze i najbardziej pociągające oblicze Afryki, ale jej prawdziwą, najbardziej typową twarzą są formacje pośrednie pomiędzy tymi skrajnościami — suche lasy i sawanny podrównikowe. Przeciętny Afrykańczyk mieszka w...
Zjawisko astronomiczne - jest to ogół zdarzeń zachodzących w przestrzeni kosmicznej. Do najczęściej obserwowanych i najbardziej popularnych zjawisk astronomicznych należą: 1. Zaćmienie Słońca 2. Zaćmienie Księżyca 3. Tranzyt 4. Koniunkcja...
Wyżyna Śląska leży na wysokości od 200 do 300m n.p.m. Jej najwyższe wzniesienie to Góra Świętej Anny zbudowana z bazaltów, ma wysokość 400m n.p.m. - zapadlisko tektoniczne - wapienie, dolomity, słupki, piaskowce - pasy wzniesień zbudowanie z...
1. Ruch obrotowy Ziemi wokół własnej osi odbywa się z zachodu na wschód. Trwa 24 godziny, czyli dobę. 2. Następstwa ruchu obrotowego - występowanie dnia i nocy - spłaszczenie Ziemi na biegunach - pozorna wędrówka Słońca po sklepieniu...
Wisła - Prawobrzeżne dopływy W kolejności od źródeł rzeki: - Brennica - Biała - Soła - Skawa - Raba - Uszwica - Dunajec - Breń - Wisłoka - San - Sanna - Chodelka - Wieprz - Okrzejka - Wilga - Świder - Narew - do...
Norwegia - słynie z wybrzeża fiordowego i szerowego, 2/3 powierzchni zajmują góry Skandynawskie, wielkie bogactwo stanowią rzeki, Norwegia prawie 100% energii pozyskuje z elektrowni wodnych, rozwija się transport, handel morski, rybołówstwo,...
RZEKI Zróżnicowanie klimatyczne a przede wszystkim nierównomierny rozkład opadów związany z ogromem kontynentu i wielką odległością od mórz jego wnętrza oraz ukształtowanie powierzchni jest przyczyną istnienia obszarów zasobnych w wodę, jak...
GLEBA - najbardziej zewnętrzna powłoka litosfery, składająca się z luźnych cząstek mineralnych i organicznych, powietrza i wilgoci. Cechą charakterystyczną gleby są procesy glebo twórcze (przemiana materii organicznej w mineralną i odwrotnie)...