W 1767 roku Rosja oraz Prusy po raz kolejny ingerowały w wewnętrzne sprawy Rzeczpospolitej, wykorzystując ku temu problem różnowierców w państwie polsko-litewskim. Państwa te zażądały równouprawnienia różnowierców. Pod zwierzchnictwem ambasadora Rosji w Rzeczpospolitej Mikołaja Repnina szlachta wroga królowi zawiązała w Radomiu konfederację.
Na zwołanym sejmie Repnin przeprowadził równouprawnienie różnowierców oraz uchwalenie praw kardynalnych, czyli podstaw ustroju Rzeczpospolitej, które gwarantowała caryca Katarzyna II. Protestujących senatorów Repnin kazał porwać i wywieźć do Rosji. Wobec takiego pogwałcenia prawa szlachta zawiązała konfederację w Barze na Podolu. Konfederacja była skierowana przeciwko królowi, innowiercom, próbom reform ustroju Rzeczpospolitej. Głównym hasłem konfederacji była obrona niezawisłości Rzeczpospolitej. Walki wojsk konfederackich z wojskami rosyjskimi trwały od 1768 do 1772 roku. Przywódcami konfederacji byli: biskup Adam Krasiński, Michał Krasiński, Józef Sapieha, Kazimierz Pułaski.
Wykorzystując osłabienie państwa polskiego i z obawy, aby państwo to nie rozpoczęło reform wewnętrznych, państwa ościenne zdecydowały się na zagarnięcie części ziem Rzeczpospolitej. Pierwsze kroki w kierunku rozbioru poczyniła Austria, która w 1769 i 1770 zaczęła zajmować ziemie południowe Rzeczpospolitej. Pierwszą konwencję rozbiorową podpisały Rosja, Austria i Prusy w 1772 roku.
I rozbiór Polski:
| Państwo rozbiorowe | Ziemie utracone przez Rzeczpospolitą |
| Rosja | Polskie Inflanty, część Białorusi (ziemie na wschód od Dźwiny i Dniepru) |
| Prusy | Prusy Królewskie, Warmia, część Kujaw |
| Austria | południowa część województw krakowskiego i sandomierskiego, Ruś Czerwona |
Ogółem w I rozbiorze Rzeczpospolita utraciła 211 tys. km2 oraz 4,53 mln mieszkańców.
Herb Rzeczypospolitej z czasów stanisławowskich