profil

Dekompozycja obozu sanacyjnego po śmierci Józefa Piłsudskiego

poleca 82% 82 głosów

Rok 1935 przyniósł w dziejach Polski międzywojennej dwa istotne wydarzenia. Najpierw 23 IV po wieloletnich zabiegach udało się posłom sanacyjnym wprowadzić w życie nową ustawę zasadniczą, Konstytucję kwietniową.

W powszechnej opinii panowało przekonanie, że po jej uchwaleniu Józef Piłsudski osobiście sięgnie po władzę prezydencką. Tak się jednak nie stało. 12 V 1935 roku Józef Piłsudski zmarł. Po jego śmierci nastąpił proces stopniowej dezintegracji obozu jego zwolenników. Bardzo szybko okazało się, że obóz sanacyjny wewnętrznie połączony był wyłącznie przez sympatię do osoby Piłsudskiego, nie zaś przez konkretne punkty programu. Gdy zabrakło dotychczasowego czynnika skupiającego sanację, zaczęła ona się wewnętrznie dzielić. Jeszcze jesienią 1935 roku wybuchł pierwszy konflikt. Lider BBWR Sławek zażądał od prezydenta Mościckiego podania się do dymisji i oddania mu urzędu, powołując się na wcześniejszą wolę Marszałka. Mościcki, którego druga kadencja upływała w 1940roku, nie zgodził się ustąpić. Doprowadziło to do podziału obozu sanacyjnego i wykształcenia się w jego ramach tzw. grupy zamkowej (Ignacy Mościcki, Eugeniusz Kwiatkowski) i obozu pułkowników (wojskowi popierający Walerego Sławka). Konflikt zakończył się triumfem dotychczasowego prezydenta. Sławek najpierw zgłosił dymisję swego rządu (12 X 1935 roku), następnie rozwiązał BBWR. To jedynie osłabiło jego pozycję; z czasem utracił dotychczasowe wpływy polityczne, a nie mogąc się z tym pogodzić, w 1939 roku popełnił samobójstwo.

Ignacy Mościcki Walery Sławek
Od lewej: Ignacy Mościcki i Walery Sławek

Równocześnie z trwającym sporem dotyczącym obsady urzędu prezydenckiego doszło wewnątrz obozu sanacyjnego do konfliktu wokół osoby gen. Edwarda Rydza-Śmigłego. Po śmierci Piłsudskiego został on w jego miejsce mianowany Generalnym Inspektorem Sił Zbrojnych, gdyż przemawiała za nim opinia wojskowego niemającego większych ambicji politycznych. Tymczasem wokół niego właśnie zaczęli skupiać się niechętni Ignacemu Mościckiemu sanacyjni działacze, głównie z kręgów wojskowych, szczególnie gdy okazało się, że zbyt słabym ich liderem był Walery Sławek. To mogło być zarzewiem kolejnego konfliktu w łonie sanacji. Dość szybko załagodzono go jednak w wyniku porozumienia zawartego między Mościckim i Rydzem Śmigłym. 16 VII 1936 roku w specjalnym okólniku określono Rydza-Śmigłego jako drugą, po prezydencie, osobę w państwie. 11 XI 1936 roku Rydz-Śmigły został także mianowany marszałkiem Polski. Efektem kompromisu było również powołanie w maju 1936 roku rządu pod przewodnictwem wspólnego kandydata obu polityków, gen. Felicjana Sławoja-Składkowskiego O trwałości porozumienia zawartego między Mościckimi Rydzem-Śmigłym świadczył fakt, iż rząd ten przetrwał do wybuchu II wojny światowej i był zdecydowanie najdłużej urzędującym gabinetem w Polsce w okresie międzywojennym. Wyciszenie sporów trwających wewnątrz obozu sanacyjnego pod koniec lat 30. było również rezultatem zwiększającego się zagrożenia ze strony Niemiec i przybliżającego się wybuchu wojny.

Pogrzeb Józefa Piłsudskiego
Pogrzeb Józefa Piłsudskiego

Warto pamiętać

Rząd Felicjana Sławoja-Składkowskiego, jak obliczono, urzędował przez 1203 dni, czyli zdecydowanie najdłużej. Drugi pod względem długości urzędowania był gabinet Aleksandra Prystora – 714 dni (27 V 1931-9 V 1933). Z kolei najkrócej istniejącym rządem w II RP był gabinet Wincentego Witosa, ostatni przed przewrotem majowym. Istniał 5 dni.

Pojęcia

obóz zamkowy – określenie obejmujące zwolenników prezydenta Ignacego Mościckiego; do powszechnego użytku weszło po śmierci Piłsudskiego. Nazwa wywodzi się od siedziby prezydenta mieszczącej się w Zamku Królewskim
obóz pułkowników – konkurująca ze zwolennikami prezydenta grupa sanatorów, najczęściej wojskowych (stąd nazwa). Początkowo swego lidera, a zarazem następcę Piłsudskiego, widziała w Walerym Sławku, później na czoło tej grupy wysunął się Edward Rydz-Śmigły

Literatura

F. Sławoj-Składkowski: Strzępy meldunków. Warszawa 1988.

Daty

12 V 1935 roku - śmierć Józefa Piłsudskiego
2 IV 1939 rok - Walery Sławek odbiera sobie życie
11 XI 1936 roku - mianowanie Edwarda Rydza Śmigłego marszałkiem Polski

Oś czasu

1912-1913 - I wojna bałkańska (Czarnogóra, Serbia, Bułgaria, Grecja przeciwko Turcji)
1916 - zamordowanie w Piotrogrodzie G. Rasputina
1923 - powstanie lewicowe w Bułgarii

Podoba się? Tak Nie