Bakterie autotroficzne
Bakterie autotroficzne przeprowadzają chemosyntezę lub fotosyntezę. Chemosynteza jest procesem bardziej pierwotnym od fotosyntezy. Polega na utlenianiu prostych związków nieorganicznych lub organicznych, a nawet pierwiastków, w celu uzyskania energii potrzebnej do asymilacji dwutlenku węgla podczas syntezy cukrów prostych. Do chemoautotrofów należą m.in. bakterie nitryfikacyjne, siarkowe, wodorowe, żelazowe, metanowe. Niektóre bakterie są zdolne do fotosyntezy. Fotosyntezę...
Bakterie heterotroficzne
Bakterie heterotroficzne zdobywają pokarm, pobierając związki organiczne ze swojego otoczenia, przy czym związki o małych cząsteczkach (cukry proste, aminokwasy) wchłaniają bezpośrednio do swego wnętrza. Związki bardziej złożone zostają rozbite na prostsze przez enzymy wydzielane przez bakterie na zewnątrz do środowiska. Substancje wchłonięte do komórki podlegają dalszym przemianom, stając się materiałem budulcowym lub energetycznym. Saprofity wykorzystują jako źródło pokarmu martwe...
Bakterie właściwe
Bakterie właściwe są bardzo zróżnicowane. Należą do nich m.in. sinice, promieniowce, krętki, bakterie z grupy Firmicutes , proteobakterie. – Sinice to fotoautotroficzne bakterie żyjące w wodzie i glebie. Przeprowadzają fotosyntezę oksygeniczną przy udziale chlorofilu a. Posiadają dodatkowe barwniki, jak fikoerytrynę i fikocyjaninę. Niektóre mają zdolność wiązania azotuatmosferycznego. W wodach zanieczyszczonych substancjami mineralnymi i organicznymi powodują powstanie tzw. zakwitów,...
Bezczaszkowce
Są to małe morskie zwierzęta, żyjące przy dnie. Posiadają prymitywną, ale typową dla strunowców budowę. Znanym przedstawicielem bezczaszkowców jest lancetnik . Ma ciało wydłużone i bocznie spłaszczone pokryte jednowarstwowym nabłonkiem , pod którym leży tkanka łączna. Otwór gębowy otoczony jest wieńcem czułków. Narządem ruchu jest fałd skórny , biegnący wzdłuż ciała, od strony grzbietowej przez część ogonową i brzuszną, gdzie się rozdwaja. Układ mięśniowy tworzą mięśnie poprzecznie...
Bezpośrednie dowody ewolucji
Dowodami bezpośrednimi (paleontologicznymi) są szczątki kopalne lub ślady działalności organizmów z minionych epok geologicznych, które pokryte warstwą osadów uległy skamienieniu (fosylizacji). Wśród skamieniałości wyróżnia się: – elementy szkieletowe, jak kości, muszle, zęby, zdrewniałe części roślin, np. kości dinozaurów, pnie kopalnych paprotników; – odlewy w składach osadowych, np. odlewy muszli amonitów; – odciski w skałach osadowych lub bryłach węglowych, np. odcisk praptaka,...
Białka
Białka są związkami zawierającymi węgiel, wodór, tlen i azot, a zwykle także siarkę. Podstawowymi jednostkami strukturalnymi białek są aminokwasy. W skład aminokwasów wchodzą: grupy karboksylowa i aminowa, atom wodoru oraz charakterystyczna grupa R (określana mianem łańcucha bocznego aminokwasu). Grupy te wiążą się kowalencyjnie z atomem węgla (zwanym węglem α). Ze względu na obecność czterech różnych podstawników wokół węgla α, aminokwasy (za wyjątkiem glicyny) są związkami optycznie...
Biocenoza jako zespół populacji
Biocenoza to zespół populacji różnych gatunków występujących w określonym środowisku abiotycznym, czyli biotopie, i powiązanych ze sobą różnymi zależnościami. W biocenozie osobniki należące do danego gatunku zajmują określoną niszę ekologiczną , czyli przestrzeń, w obrębie której czynniki abiotyczne i biotyczne środowiska umożliwiają im utrzymanie się przy życiu. Stąd też gatunki występujące obok siebie zajmują zwykle odmienne nisze ekologiczne, co uwidocznia się w odmiennym sposobie...
Biogeneza, czyli powstanie życia na Ziemi
W myśl teorii A. Oparina , potwierdzonej doświadczeniami S. Millera i H. Urey związki organiczne powstały samorzutnie ze składników nieorganicznych zawartych w pierwotnej, beztlenowej atmosferze Ziemi, takich jak wodór, azot, para wodna, tlenki węgla, amoniak, przy udziale energii wyzwalanej w wyładowaniach atmosferycznych, wybuchach wulkanów, reakcjach jądrowych, pod wpływem promieniowania ultrafioletowego. Powstałe w ten sposób aminokwasy, cukry i zasady azotowe ulegały następnie...
Biologia - nauka o życiu
Biologia to nauka przyrodnicza o żywych organizmach oraz różnorodnych przejawach i właściwościach życia (gr. bios – życie, logos – słowo, nauka). Przedmiotem badań biologicznych jest powstanie i rozwój życia na Ziemi. Termin biologia wprowadzili do nauki na początku XIX w., niezależnie od siebie, dwaj przyrodnicy:G. Treviranus i J.B. Lamarck.
Biomy wysokogórskie
Biomy wysokogórskie cechuje strefowość pionowa formacji roślinnych. W zależności od warunków klimatycznych i glebowych można wyróżnić kilka stref, m.in. tundrę górską i lasy przypominające tajgę. Odrębnym zespołom roślin towarzyszą charakterystyczne dla nich zespoły zwierząt, np. kozice i świstaki w Europie, góralki w Afryce, kozły śnieżne w Ameryce Płn.
Biosynteza kwasów nukleinowych i białek
Kwasy nukleinowe są nośnikami informacji genetycznej. Aby ta informacja mogła być wykorzystana, musi nastąpić jej powielenie. U większości organizmów podstawową matrycę stanowi DNA. Tylko u nielicznych wirusów matrycą jest RNA (przekopiowany i tak w komórce gospodarza na jego DNA). Gdy komórka dzieli się na komórki potomne, cząsteczka DNA kopiowana jest w całości – ulega wtedy replikacji. Może być też kopiowany fragment DNA zawierający informację o jednym lub kilku białkach – zachodzi wtedy...
Błony komórki
Stanowią bariery, które oddzielają wnętrze komórki od jej otoczenia ( błona komórkowa ) oraz pozwalają na wyodrębnienie określonych przedziałów wewnątrz komórki różniących się specyfiką procesów biochemicznych ( błony wewnątrzkomórkowe ). Schemat budowy błony komórkowej Zbudowane są z lipidów oraz białek i mają wspólny plan budowy, określany mianem płynnej mozaiki . Struktura ta ma postać dwuwarstwy lipidowej , w której cząsteczki fosfolipidów zwrócone są swą częścią hydrofobową do...
Budowa
Nieliczne grzyby mają ciało zbudowane z jednej, jednojądrowej komórki. Większość zbudowana jest z wielojądrowych lub wielokomórkowych, nitkowatych, rozgałęzionych struktur zwanych strzępkami , których splot stanowi grzybnię (plechę grzybów). Strzępki mogą być ułożone luźno lub splatać się ciasno, tworząc grzybnię plektenchymatyczną. Z plektenchyny zbudowane są przede wszystkim owocniki grzybów , przyjmujące różną postać, kapeluszowatą, kulistą, miseczkowatą, kopytowatą. W strzępce...
Budowa bakterii
Prokariotyczne komórki bakterii cechuje bardzo prosta budowa. Wielkość waha się od pół do kilkudziesięciu mikronów. Nie mają jądra, a kolisty DNA, tzw. genofor , zlokalizowany jest w nukleoidzie . Wiele bakterii oprócz chromosomowego DNA posiada też cząsteczki DNA pozachromosomowego, tzw. plazmidy , które mogą warunkować odporność bakterii na antybiotyki. Zamiast mitochondriów i chloroplastów występują u nich mezosomy i tylakoidy . Rybosomy są małe. Materiałem zapasowym jest glikogen,...
Budowa i czynności układu rozrodczego człowieka
Układ rozrodczy stanowi zespół zewnętrznych i wewnętrznych narządów służących rozmnażaniu. Budowa narządów rozrodczych człowieka
Budowa i czynności życiowe grzybów
Cechuje je różnorodność form, heterotroficzny sposób odżywiania, ciało zbudowane z nitkowatych strzępek, obecność chityny w ścianie komórkowej i glikogenu jako materiału zapasowego oraz swoiste sposoby rozmnażania płciowego. Żyją na całej Ziemi, głównie w środowiskach lądowych.
Budowa i funkcja szkieletu
Szkielet stanowi rusztowanie ciała i jest miejscem przyczepu mięśni, dzięki czemu umożliwia zmianę położenia całego ciała oraz zmianę ułożenia części ciała względem siebie, a także utrzymanie odpowiedniej postawy ciała. Ponadto pełni funkcję wzrostową, gdyż przyrost kości umożliwia osiągnięcie określonej wielkości i kształtu ciała. Chroni narządy wewnętrzne. Pełni funkcję krwiotwórczą. Magazynuje sole mineralne (zwłaszcza sole wapnia). Głównym materiałem budulcowym szkieletu człowieka jest...
Budowa i funkcje układu mięśniowego
Układ mięśniowy utworzony jest przez ogół mięśni organizmu, które dzięki zdolności kurczenia się umożliwiają ruch całego ciała lub jego części. Obejmuje mięśnie szkieletowe, mięsień sercowy oraz mięśnie gładkie. Układ mięśniowy– widok z przodu Układ mięśniowy – widok z tyłu Mięśnie szkieletowe tworzą czynną część układu narządów ruchu, gdyż poruszają ruchomo zestawionym szkieletem. Zbudowane są z tkanki mięśniowej poprzecznie prążkowanej szkieletowej. W zależności od ilości...
Budowa i praca serca
Głównym motorem ruchu krwi jest serce . Jest to narząd jamisty, zbudowany głównie z tkanki mięśniowej poprzecznie prążkowanej sercowej. Ściana serca składa się z trzech warstw: wsierdzia , utworzonego głównie przez nabłonek leżący na łącznotkankowej błonie, śródsierdzia zbudowanego przez mięsień sercowy i łącznotkankowego nasierdzia. Na zewnątrz serce otacza worek osierdziowy . Mięśniowa ściana każdej części serca jest w różnym stopniu rozwinięta. Najgrubsze i najmocniejsze są...
Budowa i sposób działania hormonów
Budowa chemiczna hormonu ma decydujący wpływ na jego właściwości, sposób transportu oraz mechanizm działania hormonu na komórkę docelową. Hormony to substancje chemiczne będące nośnikami informacji, produkowane przez pojedyncze komórki, tkanki lub gruczoły i przenoszone do komórek docelowych, gdzie wywierają efekt biologiczny, regulując przebieg zachodzących w nich procesów metabolicznych. Hormony wytwarzane przez wyspecjalizowane narządy, zwane gruczołami wydzielania wewnętrznego lub...
Budowa komórki
Komórka jest elementarną jednostką strukturalną żywych organizmów, która wykazuje wszystkie właściwości istot żywych, dzięki zachodzącym w niej przemianom materii i energii. Jest najmniejszym żywym układem, jaki może stanowić samodzielny organizm lub wchodzić w skład organizmu wielokomórkowego. Wielkość komórki waha się od 10 do 100 μm, choć u niektórych bakterii może wynosić poniżej 1 μm, albo osiągać pokaźne rozmiary, np. jaja ptaków, włókna sklerenchymatyczne u niektórych roślin, wypustki...
Budowa morfologiczna korzenia
W budowie morfologicznej korzenia wyróżnia się kilka stref: – strefa korzeni bocznych (zawiera uformowane tkanki stałe), – strefa włośnikowa = strefa różnicowania się (w strefie tej komórki różnicują się w skórkę, korę pierwotną, walec osiowy; obecne w skórce włośniki zwiększają powierzchnię wchłaniania wody i soli mineralnych), – strefa wydłużania się =strefa wzrostu (charakteryzuje się intensywnym wzrostem korzenia na długość), – stożek wzrostu (utworzony jest przez...
Budowa organizmu zwierzęcego
W organizmie zwierzęcym wyróżnia się układ powłokowy, narządów ruchu, pokarmowy, oddechowy, wydalniczy, krążenia, nerwowo-hormonalny i narządów zmysłów, rozrodczy.
Budowa pierwotna korzenia
– skórka korzenia = ryzoderma (zbudowana jest z jednej warstwy cienkościennych komórek, ściśle przylegających do siebie; niektóre komórki przekształcają się we włośniki), – kora pierwotna (utworzona jest z komórek miękiszowych o cienkościennych ścianach, z licznymi przestworami międzykomórkowymi; jest to tzw. miękisz kory), – śródskórnia = endoderma (zbudowana jest z komórek o grubych ścianach komórkowych, które ściśle przylegają do siebie, otaczając walec osiowy; stanowi najbardziej...
Budowa pierwotna łodygi roślin dwuliściennych
– skórka = epiderma (zbudowana jest z żywych, pozbawionych chloroplastów i pokrytych kutikulą komórek; jej wytworami są aparaty szparkowe i różnego rodzaju włoski), – kora pierwotna (tworzy cylinder otaczający walec osiowy, cieńsza niż w korzeniu, zbudowana jest z tkanki miękiszowej oraz tkanki wzmacniającej, która zwykle przylega cienką warstwą do skórki; śródskórnia jest słabo wykształcona lub jej brak; komórki kory zwykle zawierają chloroplasty), – walec osiowy (wypełnia znaczną...
Budowa szkieletu człowieka
Szkielet człowieka, podobnie jak szkielet większości kręgowców (wyj. krągłouste), można podzielić na część osiową oraz szkielet kończyn wraz z obręczami . Kościec człowieka (wg Delaney, 1976, zmienione)
Budowa ściany układu pokarmowego
Ściana przewodu pokarmowego zbudowana jest z czterech warstw: – Błona śluzowa – wyściela światło przewodu pokarmowego. Tworzy ją nabłonek wraz z leżącą pod nim tkanką łączną. Śluzówka jest pofałdowana, najsilniej w jelitach, gdzie zaopatrzona jest w palczaste wyrostki, zwane kosmkami jelitowymi , do których wnikają naczynia krwionośne i włosowate. Kosmki pokryte są nabłonkiem walcowatym zaopatrzonym w mikrokosmki. Taka budowa śluzówki zapewnia bardzo dużą powierzchnię wchłaniania. –...
Budowa układu nerwowego człowieka
Układ nerwowy można podzielić ze względu na budowę lub funkcję jego części składowych. Schemat budowy układu nerwowego człowieka Ze względu na budowę układ nerwowy dzieli się na ośrodkowy i obwodowy układ nerwowy.