Powiat jest wspólnotą terytorialną powstałą na mocy prawa i obejmującą kilka gmin. Powiat posiada własne, niezależne władze. Jego organem ustawodawczymi kontrolnym jest rada powiatu. Składa się ona z radnych powiatowych wybieranych w wyborach powszechnych co cztery lata. Rada obraduje na sesjach, gdzie stanowi o miejscowym prawie, uchwala budżet oraz wybiera zarząd powiatu.
Władzę wykonawczą powiatu stanowi zarząd składający się ze starosty, wicestarosty i członków zarządu. Najważniejszymi obowiązkami zarządu są: przygotowanie projektu uchwał rady powiatu, wykonywanie budżetu oraz zatrudnianie kierowników powiatowych jednostek organizacyjnych. Ważną rolę w działaniach całego powiatu pełni administracja powiatu służąca pomocą w wykonywaniu zadań. Administrację powiatową tworzą starostwa, kierownicy służb powiatowych, inspekcji i straży oraz jednostek organizacyjnych powiatu.
Powiat jako jednostka samorządowa posiada dość rozległe kompetencje. Najczęściej są to zadania, które ze względu na swój zakres nie mogą być realizowane przez gminę. Zadania powiatu i sposób ich realizacji przedstawia poniższa tabela.
| Zadania powiatu i sposób ich realizacji | |
| szkolnictwo ponadgimnazjalne | budowa, remonty i utrzymanie szkół średnich |
| ochrona zdrowia | zapewnienie opieki specjalistycznej i szpitalnej |
| pomoc społeczna i polityka prorodzinna | budowa i utrzymanie ponadgminnych domów pomocy społecznej; prowadzenie centrów pomocy rodzinie |
| komunikacja i transport | budowa, remonty i oświetlenie dróg powiatowych oraz organizowanie międzygminnej sieci transportu |
| kultura | budowa i utrzymanie powiatowych bibliotek, ośrodków kultury, muzeów powiatowych i teatrów |
| kultura fizyczna i turystyka | budowa i utrzymanie ośrodków sportowo-rekreacyjnych |
| przeciwdziałanie bezrobociu | organizacja powiatowych urzędów pracy, aktywizacja lokalnego rynku pracy |
| ochrona środowiska | usuwanie niebezpiecznych odpadów |
| bezpieczeństwo | utrzymanie porządku publicznego i bezpieczeństwa zbiorowego na terenie powiatu |
| klęski żywiołowe | ochrona przeciwpowodziowa i przeciwpożarowa na terenie powiatu |
| inne | rejestracja pojazdów i wydawanie praw jazdy, ochrona praw konsumenckich, współpraca z organizacjami pozarządowymi, wydawanie pozwoleń na zatrudnienie cudzoziemców |