Geografia

Pedosfera i biosfera

Pozyskiwanie informacji geograficznych

Źródła informacji geograficznych można podzielić na dwie główne grupy: źródła bezpośrednie i pośrednie. Informacje ze źródeł bezpośrednich uzyskujemy w trakcie prac terenowych. Należą do nich: • obserwacje terenowe; • pomiary; • kartowanie, czyli nanoszenie zjawisk na mapę; • fotografie. Wszelkie prace terenowe możliwe są dzięki podstawowej umiejętności orientacji na powierzchni Ziemi. Pomijając już oczywiste problemy wynikające z możliwości zabłądzenia, bez umiejętności orientacji w terenie...

Prądy i pływy

Prądami morskimi nazywamy trwałe lub okresowe (zmieniające kierunek co jakiś czas) ruchy postępowe mas wodnych w morzach i oceanach. Prądy morskie stanowią podstawowy składnik ogólnej cyrkulacji powierzchniowej warstwy wód Oceanu Światowego. Podstawowymi przyczynami powstawania prądów morskich są: • wiatry stałe lub wiatry wiejące długimi okresami czasu w zbliżonych kierunkach, • różnice gęstości wód, • napór wód dostarczanych przez inne prądy morskie. Ponadto na kierunek prądów silnie...

Proces starzenia się ludności

W miarę rozwoju demograficznego i przechodzenia przez kolejne fazy przejścia demograficznego zmianom ulega struktura wieku ludności i zaczyna się ujawniać proces starzenia się ludności. Generalnie przyjmuje się podział ludności na trzy zasadnicze grupy wiekowe: • ludność młoda (w wieku przedprodukcyjnym) 0-14 lat, • ludność dojrzała (w wieku produkcyjnym) 15-64 lat, • ludność stara (w wieku poprodukcyjnym) 65 i więcej lat Podział społeczeństwa według wieku i płci najlepiej obrazuje...

Proces urbanizacji na świecie

Pierwsze miasta pojawiły się na Ziemi stosunkowo dawno, już ok. 3500 lat p.n.e. w południowej Mezopotamii (cywilizacja sumeryjska) oraz Egipcie. Powstanie ich było możliwe dzięki osiągnięciu postępu w rolnictwie i uzyskaniu coraz większych nadwyżek żywności umożliwiających części ludności przejście do zajęć pozarolniczych.Nieprzypadkowo pierwsze miasta powstały w regionach o szczególnie sprzyjających warunkach dla rozwoju rolnictwa,w których najszybciej udało się uzyskać wystarczające...

Procesy brzegowe

Główne procesy modelujące wybrzeża morskie związane są z działalnością fal oraz prądów przybrzeżnych. Działalność ta ma charakter bądź niszczący (abrazja), bądź budujący (akumulacja). W przypadku przewagi działalności niszczącej powstają wybrzeża abrazyjne, w przypadku przewagi działalności budującej – wybrzeża akumulacyjne. Wybrzeża abrazyjne cechują się występowaniem stromej ściany zwanej klifem lub falezą . Fale uderzające o brzeg podcinają go, powodując jego stopniowe cofanie; u...

Procesy egzogeniczne

Rodzaj i intensywność występujących w danym miejscu procesów egzogenicznych zależy od wielu czynników; najważniejszymi z nich są zróżnicowanie geologiczno-morfologiczne, strefowość klimatyczna, stopień wilgotności, związany głównie z odległością od mórz i oceanów, wysokość bezwzględna i względna, nachylenia i ekspozycja terenu oraz rodzaj pokrywy roślinnej.

Procesy endogeniczne

Do podstawowych procesów endogenicznych, mających największy wpływ na współczesny obraz geosystemu kuli ziemskiej, należą procesy górotwórcze, procesy plutoniczne i wulkaniczne oraz procesy sejsmiczne. Procesy te niejednokrotnie powiązane są ze sobą; ich wspólną cechą jest to, że zachodzą z największą intensywnością w pobliżu krawędzi płyt litosfery – w miejscach, gdzie płyty te stykają się ze sobą.

Procesy eoliczne

W obszarach lądowych, pozbawionych gęstej pokrywy roślinnej, podstawowym czynnikiem morfogenetycznym jest wiatr. Do procesów eolicznych zalicza się: • deflację (wywiewanie materiału), • transportację (przenoszenie materiału), • korazję (żłobienie niesionym materiałem powierzchni skalnych), • akumulację eoliczną (gromadzenie materiału). Formy eoliczne Wśród formy erozyjnych wyróżniamy: niecki deflacyjne, kotliny deflacyjne, niecki korozyjne, bruzdy i rynny korazyjne, jardangi...

Procesy fluwialne

Wody płynące należą do podstawowych czynników modelujących powierzchnię Ziemi. Procesy fluwialne można podzielić na: • erozję rzeczną , czyli wcinanie się w powierzchnię Ziemi wyróżniamy erozję: wgłębną , wsteczną i boczną , • transport albo transportację materiału skalnego w dół rzeki, • akumulację , czyli osadzanie materiału niesionego przez rzekę. Dolny zasięg występowania procesów fluwialnych danego cieku wyznacza poziom jego ujścia – poniżej niego rzeka nie może się już...

Procesy glacjalne

Jeden z ważniejszych czynników morfogenetycznych, modelujących powierzchnię Ziemi stanowią lodowce , które – głównie z pomocą niesionego przez siebie materiału skalnego, zwanego moreną – erodują podłoże i zbocza doliny, przeobrażają starsze (np. rzeczne) formy terenu, transportują niesiony materiał, nieraz na bardzo duże odległości i akumulują go po swoich bokach, pod swoim dnem i u swojego czoła. Istotną rolę morfogenetyczną pełnią też wody lodowcowe, szczególnie w miejscach, gdzie...

Procesy górotwórcze

Procesy górotwórcze albo orogenetyczne to wielkoskalowe ruchy skorupy ziemskiej, w trakcie których: a) następuje sfałdowanie wcześniej nagromadzonych osadów oraz ich wypiętrzenie – efektem jest powstanie gór o charakterze fałdowym ; b) w obszarach o „usztywnionej”, niepodlegającej fałdowaniu skorupie ziemskiej, ruchy orogenetyczne powodują powstawanie spękań i uskoków, w efekcie pionowych wypiętrzeń sztywnych bloków – tworzą się góry o charakterze zrębowym .

Procesy grawitacyjne

Pod pojęciem procesów grawitacyjnych lub inaczej ruchów masowych rozumiemy przemieszczanie się zwietrzeliny, a także powierzchniowej warstwy litej skały w dół stoku pod wpływem siły ciężkości. Ruchy masowe zachodzić mogą samoistnie bądź pod wpływem konkretnego, zewnętrznego bodźca. Uruchomieniu ruchów masowych sprzyja podcięcie lub zbytnie obciążenie stoku (np. na skutek postawienia budynku), przesycenie zwietrzeliny wodą, rozmarznięcie wierzchniej warstwy zmrożonego gruntu, a także...

Procesy krasowe

W obszarach zbudowanych ze skał rozpuszczalnych (głównie wapieni,także dolomitów, gipsu, kredy i soli) występuje oryginalny zespół procesów i form terenu, określany mianem krasu lub zjawisk krasowych . Podstawowym czynnikiem morfogenetycznym jest tu woda opadowa i płynąca, jednak działa ona w specyficznych warunkach; następuje tu: • rozpuszczanie i wymywanie skał przez wody zawierające dwutlenek węgla; • drążenie w skałach – wzdłuż spękań i szczelin – podziemnych próżni krasowych:...

Produkcja energii elektrycznej na świecie

Produkcja energii elektrycznej ma bardzo duży wpływ na rozwój pozostałych działów gospodarki oraz poziom życia ludności. Na obecnym poziomie rozwoju gospodarczego większość mieszkańców zwłaszcza państw wysoko rozwiniętych nie wyobraża sobie życia bez dostępu do energii elektrycznej, która umożliwia korzystanie z innych zdobyczy techniki. W produkcji energii elektrycznej dominują państwa wysokorozwinięte gospodarczo oraz największe pod względem liczby ludności państwa rozwijające się....

Produkcja zwierzęca

Hodowla zwierząt jest drugim podstawowym rodzajem działalności rolniczej. Zajmuje ona ważne miejsce w rolnictwie państw wysokorozwiniętych gospodarczo. Wraz z podnoszeniem się poziomu życia zmienia się bowiem model konsumpcji społeczeństwa, co przejawia się we wzroście spożycia mięsa i jego przetworów oraz produktów pochodzenia zwierzęcego (mleko, produkty mleczarskie, jaja). W państwach słabo rozwiniętych gospodarczo stosunkowo niewielkie są nadwyżki produkcji roślinnej stanowiące podstawę...

Przejście demograficzne

Przejście demograficzne to historyczny proces zmian reprodukcji ludności związany z modernizacją społeczeństw. Polega on na gwałtownym obniżeniu współczynników urodzeń i zgonów,czemu towarzyszy początkowo systematyczny wzrost współczynnika przyrostu naturalnego, a następnie jego systematyczny spadek. Przejście demograficzne prowadzi więc do zastąpienia tradycyjnego sposobu reprodukcji ludności, z wysokimi wartościami współczynników urodzeń i zgonów, ale przy niskich wartościach przyrostu...

Przemysł