Rozmieszczenie surowców energetycznych na świecie
Spośród surowców mineralnych największe znaczenie dla rozwoju światowej gospodarki mają surowce energetyczne. Ich rola i znaczenie ulegają ciągłym zmianom wraz z postępem technicznym. Węgiel kamienny – na masową skalę wydobywa się go od początku pierwszej rewolucji przemysłowej (XIX w.). Wykorzystywany jest jako paliwo w elektrowniach cieplnych, do produkcji koksu niezbędnego w hutnictwie stali oraz w przemyśle chemicznym. Jego znaczenie w drugiej połowie XX w. spada w miarę zastępowania...
Zróżnicowanie językowe ludności świata
Ze względu na olbrzymie zróżnicowanie językowe ludności świata oraz brak pełnych informacji dotyczących występowania poszczególnych języków, ich podobieństw i różnic, nie można jeszcze dokonać pełnej ich klasyfikacji. Językoznawcy na podstawie stwierdzonych podobieństw grupują poszczególne języki w grupy językowe , które z kolei łączy się w rodziny językowe . Najbardziej rozpowszechnione rodziny językowe to: 1) Indoeuropejska – jest najbardziej rozpowszechniona przestrzennie,należącymi...
Prądy i pływy
Prądami morskimi nazywamy trwałe lub okresowe (zmieniające kierunek co jakiś czas) ruchy postępowe mas wodnych w morzach i oceanach. Prądy morskie stanowią podstawowy składnik ogólnej cyrkulacji powierzchniowej warstwy wód Oceanu Światowego. Podstawowymi przyczynami powstawania prądów morskich są: • wiatry stałe lub wiatry wiejące długimi okresami czasu w zbliżonych kierunkach, • różnice gęstości wód, • napór wód dostarczanych przez inne prądy morskie. Ponadto na kierunek prądów silnie...
Minerały i skały
Skorupę ziemską tworzą skały zbudowane z minerałów. Minerałami nazywamy naturalne składniki skorupy ziemskiej, jednorodne chemicznie (ściśle określony skład chemiczny – pierwiastek, związek chemiczny lub jednorodna mieszanina pierwiastków bądź związków chemicznych) i fizycznie (z reguły ciała stałe o uporządkowanej budowie wewnętrznej, najczęściej w postaci kryształu). Minerały stanowią najmniejszą, niepodzielną jednostkę litosfery, utworzoną w wyniku naturalnych procesów geologicznych...
Fazy przejścia demograficznego
Faza I (wysokostacjonarna) – charakteryzuje się wysokimi wartościami współczynników urodzeń i zgonów; w efekcie tego przyrost naturalny jest niewielki, wahający się w okolicy zera. W fazie tej notuje się wysokie wartości współczynnika dzietności (ilość dzieci przypadająca na kobietę w wieku rozrodczym). Wśród dzieci notowana jest jednak największa śmiertelność ze względu na brak higieny i opieki medycznej. Niski poziom rozwoju gospodarczego, częste niedobory żywności i klęski głodu w...
Odnawialne i alternatywne źródła energii
Energia wodna – największe znaczenie spośród źródeł odnawialnych ma wykorzystanie energii wód. Istnieje kilka typów hydroelektrowni . Najbardziej rozpowszechnione są elektrownie wodne budowane na rzekach poprzez spiętrzenie wód tamą i wykorzystanie energii spadku mas wody. Elektrownie szczytowo-pompowe wykorzystują również energię spadku wód między dwoma zbiornikami. W czasie gdy zapotrzebowanie na energię elektryczną jest niewielkie, przepompowują one wodę ze zbiornika położonego niżej...
Proces urbanizacji na świecie
Pierwsze miasta pojawiły się na Ziemi stosunkowo dawno, już ok. 3500 lat p.n.e. w południowej Mezopotamii (cywilizacja sumeryjska) oraz Egipcie. Powstanie ich było możliwe dzięki osiągnięciu postępu w rolnictwie i uzyskaniu coraz większych nadwyżek żywności umożliwiających części ludności przejście do zajęć pozarolniczych.Nieprzypadkowo pierwsze miasta powstały w regionach o szczególnie sprzyjających warunkach dla rozwoju rolnictwa,w których najszybciej udało się uzyskać wystarczające...
Główne międzynarodowe organizacje polityczne i gospodarcze
Jedną z charakterystycznych cech współczesnego świata są postępujące procesy integracji politycznej a szczególnie gospodarczej państw. Najważniejszą organizacją międzynarodową jest Organizacja Narodów Zjednoczonych (ONZ) powołana na konferencji w San Francisco w 1945 r., na której opracowano i przyjęto Kartę Narodów Zjednoczonych. Obecnie do ONZ należy większość państw świata. Głównymi celami organizacji jest: • utrzymanie bezpieczeństwa oraz rozwój współpracy międzynarodowej; • działania...
Budowa wnętrza Ziemi
Budowa wnętrza naszej planety wciąż nie jest do końca znana.Z powodu wysokich temperatur i ciśnienia nie jesteśmy w stanie dostać się zbyt daleko w głąb Ziemi. Najgłębsze wiercenia nie przekroczyły głębokości 14 km, czyli 0,2% odległości do środka Ziemi. Stąd nasza wiedza o wnętrzu tej planety opiera się w znacznej mierze na badaniach prowadzonych metodami pośrednimi.Badaniem budowy wnętrza Ziemi zajmuje się geofizyka . Badania geofizyczne, w tym głównie badania fal sejsmicznych, pozwoliły...
Główne kierunki i przyczyny migracji na świecie
Pojęcie migracja odnosi się do zmiany miejsca pobytu na stałe lub na pewien okres. Ruch migracyjny (wędrówkowy) dzieli się na: emigrację , czyli opuszczenie dotychczasowego miejsca zamieszkania w celu przeniesienia się na nowe, oraz imigrację,czyli przybycie na nowe miejsce po opuszczeniu starego miejsca zamieszkania. Migracje towarzyszą ludzkości od zarania dziejów i często są jednym z ważniejszych czynników wpływających na zaludnienie danego obszaru. Migracje wywołane są najczęściej: •...
Rośliny bulwiaste i korzeniowe (rośliny skrobiowe)
Ziemniaki – mają niewielkie wymagania klimatyczne i glebowe,najlepiej udają się w klimacie umiarkowanym chłodnym. Są one uprawiane zarówno jako rośliny żywieniowe, paszowe, jak i przemysłowe (alkohol, krochmal). Najwięksi producenci to: Chiny(20,8%), Rosja (11,2%) i Indie (8,1%). Maniok – uprawiany jest głównie w klimacie gorącym i wilgotnym w strefie okołorównikowej. Jest łatwy w uprawie i przechowywaniu i odznacza się dużą plennością. Najwięksi producenci to: Nigeria (19%), Brazylia...
Czynniki lokalizacji przemysłu
W gospodarce wolnorynkowej lokalizacja działalności przemysłowej ma bezpośredni wpływ na późniejszą działalność i osiągane zyski. Konkurencja wymusza ciągłe dążenie do ograniczenia kosztów produkcji, co pozwala na obniżenie ceny produkowanych towarów i podnosi ich konkurencyjność, zapewniając im większy rynek zbytu. Czynniki lokalizacji przemysłu można ogólnie podzielić na przyrodnicze i pozaprzyrodnicze. Do czynników przyrodniczych należą: baza surowcowa, zasoby wodne i energetyczne...
Wulkanizm i plutonizm
Wulkanizmem nazywamy ogół procesów związanych z wydobywaniem się lawy i innych materiałów wulkanicznych z głębi skorupy ziemskiej na ich powierzchnię. Wulkanizm należy do procesów endogenicznych, wyzwalanych siłami z wnętrza Ziemi. Miejscami wydobywania się materiałów wulkanicznych z wnętrza Ziemi są wulkany , a sam proces wydobywania się nosi nazwę erupcji . W trakcie erupcji z wulkanu wydostają się płynne lub półpłynne lawy , materiały piroklastyczne (bomby wulkaniczne, lapilli,...
Zróżnicowanie religijne ludności świata
Kolejnym czynnikiem różnicującym populację ludzką jest wyznawana religia. Głównymi religiami świata są: Chrześcijaństwo – będące największą religią monoteistyczną (wiara w jednego boga) świata skupiającą we wszystkich odłamach ok. 2 mld wyznawców. Powstało w I wieku n.e. na terenie Palestyny. Chrześcijaństwo głosi wiarę w jednego Boga w trzech osobach (Bóg Ojciec, Syn Boży i Duch Święty), czyli Trójcę Świętą. Podstawę wiary stanowi Boże Objawienie zawarte w Piśmie Świętym (Biblii), co...
Rozmieszczenie ludności na Ziemi
Rozmieszczenie ludności na świecie jest nierównomierne i uzależnione od czynników przyrodniczych oraz pozaprzyrodniczych. Rozległe obszary kuli ziemskiej możliwe do zamieszkania oraz wykorzystania gospodarczego przez człowieka zwane są ekumeną. Przeciwieństwem są anekumena – obszary nienadające się do zasiedlenia i zagospodarowania przez człowieka ze względu na niesprzyjające warunki klimatyczne,bądź ukształtowanie terenu. Istnieją także obszary pośrednie– subekumena , przejściowo...
Główne typy gleb
Gleby strefowe gleby tundrowe klimat subpolarny, płytkie i słabo wykształcone gleby bielicowe (podzole) klimat umiarkowanie chłodny, pod lasami szpilkowymi, słabo rozwinięty poziom próchniczny i dobrze wykształcony poziom bielicowania (wymywania) gleby brunatne (kambisole) klimat umiarkowanie ciepły i podzwrotnikowy, pod lasami mieszanymi i liściastymi, słabiej zaznaczony proces bielicowania, lepiej rozwinięty poziom próchniczny...
Spłukiwanie
Spłukiwanie , czyli ablacja deszczowa to proces powszechnie występujący na stokach nawet o bardzo niewielkim nachyleniu. Polega on na zmywaniu cząstek zwietrzeliny przez wody deszczowe spływające po stoku. Intensywność spłukiwania zależy nie tylko od wielkości opadu, ale i od stopnia nachylenia stoku, podatności zwietrzeliny oraz pokrycia terenu. Najsilniej spłukiwaniu podlegają stoki pozbawione pokrywy roślinnej, np. świeżo zaorane. Spłukiwanie zachodzące na stokach rolniczych prowadzi o...
Zboża
Najważniejszymi roślinami żywieniowymi świata są zboża , do grupy tej zalicza się: pszenicę, ryż, kukurydzę oraz żyto, owies, jęczmień, proso i sorgo. Łącznie w latach 1998-2000 zboża zajmowały blisko 47% ogólnego areału gruntów ornych, sadów i plantacji na świecie. Pszenica – jest najważniejszym zbożem chlebowym świata, ma duże wymagania glebowe. Uprawiana jest w strefie klimatycznej umiarkowanej oraz zwrotnikowej i podzwrotnikowej. Jej zbiory wahają się od 560 do 600 mln ton rocznie, a...
Przejście demograficzne
Przejście demograficzne to historyczny proces zmian reprodukcji ludności związany z modernizacją społeczeństw. Polega on na gwałtownym obniżeniu współczynników urodzeń i zgonów,czemu towarzyszy początkowo systematyczny wzrost współczynnika przyrostu naturalnego, a następnie jego systematyczny spadek. Przejście demograficzne prowadzi więc do zastąpienia tradycyjnego sposobu reprodukcji ludności, z wysokimi wartościami współczynników urodzeń i zgonów, ale przy niskich wartościach przyrostu...
Używki
Kawa – pochodzi z Afryki, uprawiana jest w regionach o klimacie zwrotnikowym wilgotnym lub podrównikowym. Wymagania glebowe są niewielkie, natomiast jej uprawa oraz przetworzenie ziaren są bardzo pracochłonne. Kakao – uprawa kakaowców wymaga klimatu równikowego wybitnie wilgotnego, z opadami ok. 2000 mm rocznie. Kakaowiec jest rośliną cieniolubną, mającą duże wymagania glebowe. Kakao uprawiane jest głównie w państwach Zat. Gwinejskiej w Afryce Zach., w Azji Pd.-Wsch. oraz Ameryce...
Formy krasowe
Kras powierzchniowy: • żłobki krasowe, • żebra krasowe, • leje krasowe (wertepy), • uwały (kilka połączonych lejów krasowych), • zapadliska krasowe, • wąwozy krasowe, • jary krasowe, • polja (płaskodenne, „ślepe” doliny), • płaskowyże krasowe (płaniny), • mogoty (ostańce krasowe), • kopy krasowe. Kras podziemny tworzą jaskinie krasowe , wśród których wyróżniamy m.in. jaskinie wodne i lodowe. Charakterystyczne dla jaskiń są nacieki krasowe, w tym stalaktyty (z góry), stalagmity (z dołu),...
Produkcja zwierzęca
Hodowla zwierząt jest drugim podstawowym rodzajem działalności rolniczej. Zajmuje ona ważne miejsce w rolnictwie państw wysokorozwiniętych gospodarczo. Wraz z podnoszeniem się poziomu życia zmienia się bowiem model konsumpcji społeczeństwa, co przejawia się we wzroście spożycia mięsa i jego przetworów oraz produktów pochodzenia zwierzęcego (mleko, produkty mleczarskie, jaja). W państwach słabo rozwiniętych gospodarczo stosunkowo niewielkie są nadwyżki produkcji roślinnej stanowiące podstawę...
Rybołówstwo i rybactwo w gospodarce światowej
Ważne znaczenie w pozyskaniu żywności ma również wykorzystanie zasobów wód mórz i oceanów oraz rzek i jezior, czym zajmuje się rybołówstwo i rybactwo morskie i śródlądowe. Rybołówstwo to gałąź gospodarki zajmująca się poławianiem ryb w celach konsumpcyjnych i przetwórczych. Rybactwo to gałąź gospodarki zajmująca się hodowlą ryb w morzach (np. farmy łososi w Norwegii, Szkocji) oraz rzekach i jeziorach. Akwakultura to hodowla zwierząt morskich, głównie jadalnych, np. ostryg, małży,...
Kształt, parametry i ruchy Ziemi
Ziemia jest bryłą o kształcie złożonym – w obrębie oceanów o kształcie geoidy , zaś w obrębie lądów o kształcie nieregularnym (góry, wyżyny, niziny) zbliżonym do elipsoidy kardioidalnej . W pewnym uproszczeniu (np. przy tworzeniu modelu, przy konstrukcji map) Ziemię można traktować jako kulę. Główne parametry planety Ziemi Objętość 1,083 x 10 12 km 3 Masa 5,975 x 10 24 kg Średnia gęstość 5,52 g/cm 3 Średni promień 6371,00 km...
Wody podziemne
Wody podziemne stanowią ok. 1,7% zasobów wodnych hydrosfery, w tym aż ponad 30% zasobów wód słodkich. Ze względu na pochodzenie wody podziemne dzielimy na: • wody infiltracyjne, pochodzące z opadów i wsiąkające w grunt; • wody kondensacyjne, pochodzące ze skraplania pary wodnej na powierzchni ziemi i tuż pod jej powierzchnią; • wody reliktowe, zmagazynowane w próżniach skalnych w przeszłych epokach geologicznych; • wody juwenilne, powstające ze skraplania pary wodnej w trakcie procesów...
Zjawiska sejsmiczne
Procesom orogenetycznym i wulkanicznym często towarzyszą zjawiska sejsmiczne – trzęsienia ziemi. Są to nagłe, z reguły krótkotrwałe ruchy (drgania, uderzenia, kołysania) skorupy ziemskiej, wywołane przez bodźce wewnętrzne lub zewnętrzne. Wyróżniamy trzęsienia ziemi: • tektoniczne, • wulkaniczne, • zapadliskowe, • przybrzeżne, • kosmiczne, • antropogeniczne. Wstrząsy skorupy ziemskiej wywołują powstawanie fal sejsmicznych , rozprzestrzeniających się z miejsca powstania (ogniska) trzęsienia...
Procesy fluwialne
Wody płynące należą do podstawowych czynników modelujących powierzchnię Ziemi. Procesy fluwialne można podzielić na: • erozję rzeczną , czyli wcinanie się w powierzchnię Ziemi wyróżniamy erozję: wgłębną , wsteczną i boczną , • transport albo transportację materiału skalnego w dół rzeki, • akumulację , czyli osadzanie materiału niesionego przez rzekę. Dolny zasięg występowania procesów fluwialnych danego cieku wyznacza poziom jego ujścia – poniżej niego rzeka nie może się już...
Struktury tektoniczne
Skały w skorupie ziemskiej nie są przypadkowo rozmieszczone;prawidłowościami ich ułożenia zajmuje się odrębny dział geologii– tektonika . W naturalnych, niezakłóconych przez oddziaływanie procesów tektonicznych warunkach, skały zalegają w miejscu swojego powstawania. W przypadku skał osadowych jest to ułożenie poziome, od najstarszych (na dole) do najmłodszych (na górze).Jeśli skały zalegają całkowicie poziomo – ułożenie takie nosi nazwę płytowego . Jeśli warstwy ułożone zgodnie...
Zróżnicowanie poziomu rozwoju społeczno-ekonomicznego państw świata
Poziom rozwoju społeczno-ekonomicznego państw współczesnego świata jest bardzo zróżnicowany, co jest wynikiem uwarunkowań natury przyrodniczej (np. niekorzystne warunki do rozwoju rolnictwa, brak surowców mineralnych), politycznej (np. konflikty zbrojne, niestabilne i nieudolne rządy, izolacja na arenie międzynarodowej), społecznej (np. słabo rozwinięta oświata i opieka medyczna, co wpływa na niską jakość siły roboczej), gospodarczej (np. brak rozwiniętego przemysłu i tradycji...
Rośliny oleiste
Soja – jest to ciepłolubna roślina motylkowa, jej udział w światowej produkcji tłuszczów przekracza 25%. Uprawiana jest głównie dla pozyskania oleju, a także wytłoków będących dobrą paszą dla zwierząt, bogatą w białka i węglowodany. Uprawia się ją głównie w USA, Chinach, a także w Argentynie i Brazylii. Rzepak i rzepik – rzepak jest rośliną ozimą uprawianą w strefie klimatu umiarkowanego wilgotnego, natomiast rzepik jest rośliną jarą o mniejszych wymaganiach glebowych i większej...
Rośliny cukrodajne
Trzcina cukrowa – jest rośliną klimatu gorącego i wilgotnego,występuje w strefie międzyzwrotnikowej. Wymaga żyznych i wilgotnych gleb oraz dużych nakładów pracy ludzkiej. Z trzciny cukrowej uzyskuje się ok. 2/3 światowej produkcji cukru. Najwięksi producenci to: Brazylia (27,1% światowych zbiorów), Indie(22,9%) i Chiny (6,5%). Buraki cukrowe – uprawiane są w strefie klimatu umiarkowanego ciepłego, na dobrych glebach, najczęściej w tych samych rejonach co pszenica. Najwięksi producenci...
Wietrzenie
Wietrzenie polega na rozluźnianiu, rozkruszaniu oraz chemicznej przemianie litych skał i przekształcaniu ich w skały luźne. Odbywa się ono pod wpływem oddziaływania różnorodnych czynników zewnętrznych – atmosfery, wody i organizmów żywych, zachodzi zarówno na powierzchni Ziemi, jak i w przypowierzchniowej warstwie skorupy ziemskiej o miąższości od kilku do nawet kilkudziesięciu metrów. Przebieg i intensywność wietrzenia zależy głównie od rodzaju i odporności skały podlegającej wietrzeniu,...
Procesy eoliczne
W obszarach lądowych, pozbawionych gęstej pokrywy roślinnej, podstawowym czynnikiem morfogenetycznym jest wiatr. Do procesów eolicznych zalicza się: • deflację (wywiewanie materiału), • transportację (przenoszenie materiału), • korazję (żłobienie niesionym materiałem powierzchni skalnych), • akumulację eoliczną (gromadzenie materiału). Formy eoliczne Wśród formy erozyjnych wyróżniamy: niecki deflacyjne, kotliny deflacyjne, niecki korozyjne, bruzdy i rynny korazyjne, jardangi...
Antropopresja
Oddziaływanie człowieka na środowisko przyrodnicze najczęściej określamy terminem antropopresja . Rozpatrując wpływ człowieka na środowisko, można wyróżnić czynniki i rodzaje antropopresji. Czynniki antropopresji to różne formy działalności człowieka w środowisku, rodzaje antropopresji – to konkretne oddziaływania człowieka na środowisko. Ich skutkiem są różnorodne antropogeniczne przemiany środowiska . Podstawowym efektem oddziaływania antropopresji jest przekształcanie krajobrazu...
Klimat
Ustalony na podstawie wieloletnich obserwacji, charakterystyczny dla danego obszaru (miejsca, regionu) przebieg stanów pogody, zmieniający się w cyklu rocznym, nosi nazwę klimatu . Badaniami klimatu zajmuje się odrębna dyscyplina badawcza – klimatologia . Klimat kształtowany jest pod wpływem szeregu czynników i procesów klimatotwórczych. Do najważniejszych z nich należą: • szerokość geograficzna, • rozmieszczenie oraz wielkość lądów i oceanów, • wysokość nad poziom morza, •...
Współrzędne geograficzne
Do osi obrotu Ziemi nawiązuje sieć południków i równoleżników– umownych (nieistniejących w rzeczywistości) linii, krzyżujących się ze sobą, tworzących siatkę geograficzną. Równoleżników i południków na powierzchni Ziemi jest nieskończenie wiele i wszystkie one przecinają się pod kątem prostym. Południki , o kształcie półokręgów (ściślej półelips), łączą ze sobą oba bieguny ziemi,biegnąc najkrótszymi drogami po jej powierzchni. Wyznaczają one w terenie kierunek północ–południe. Równoleżniki...
Procesy krasowe
W obszarach zbudowanych ze skał rozpuszczalnych (głównie wapieni,także dolomitów, gipsu, kredy i soli) występuje oryginalny zespół procesów i form terenu, określany mianem krasu lub zjawisk krasowych . Podstawowym czynnikiem morfogenetycznym jest tu woda opadowa i płynąca, jednak działa ona w specyficznych warunkach; następuje tu: • rozpuszczanie i wymywanie skał przez wody zawierające dwutlenek węgla; • drążenie w skałach – wzdłuż spękań i szczelin – podziemnych próżni krasowych:...
Szata roślinna
Zróżnicowanie roślinności w geosystemie kuli ziemskiej zależy odczynników klimatycznych, wodnych, glebowych i antropogenicznych.Najważniejszą rolę odgrywają czynniki klimatyczne, związane z nierównomiernym nagrzewaniem różnych miejsc kuli ziemskiej przez Słońce. Efektem tego zróżnicowania jest występowanie strefowości roślinnej , nawiązującej w znacznej mierze do strefowości klimatycznej. W obrębie każdej strefy występują charakterystyczne dla niej formacje roślinne . Strefy roślinne...
Masy powietrza
Powietrze w troposferze znajduje się w nieustannym ruchu przemieszczając się zarówno w kierunku pionowym, jak i poziomym. W jego obrębie można wyróżnić masy powietrza – wycinki troposfery, charakteryzujące się określonymi warunkami termiczno-wilgotnościowymi, nabytymi dzięki dłuższemu przebywaniu nad określonym obszarem. Masy powietrza pokrywają ogromne obszary, nawet do kilku mln km 2 . Biorąc pod uwagę cechy termiczne mas powietrza wyróżniamy masy ciepłe i chłodne . Masy ciepłe są...
Wodospady
Poszczególne odcinki cieków wodnych cechują się zróżnicowanym spadkiem, szczególnie w obszarach górskich i wyżynnych. Rzeki górskie cechuje naprzemienne występowanie bystrzy – odcinków płytszych, bardziej stromych o szybszym nurcie oraz plos – odcinków głębszych, o mniejszym spadku i wolniejszym nurcie. Miejscami szczególne warunki terenowe sprawiają, że rzeka pokonuje wysoki, pionowy lub bardzo stromy próg, tworząc wodospad . W obrębie wodospadu zachodzi swobodne spadanie wody rzecznej –...
Dzieje Ziemi
Zakładając prawdziwość teorii rozszerzającego się wszechświata,Ziemia jest tworem stosunkowo młodym i wraz z naszym Układem Słonecznym powstawała wtedy, gdy wszechświat osiągnął już około2/3 swoich dzisiejszych rozmiarów. Na podstawie datowań radiometrycznych określono wiek Ziemi na ok. 4,56 miliarda lat . Historia geosystemu kuli ziemskiej wciąż jeszcze kryje wiele tajemnic;nowe metody badań pozwalają na stałe poszerzenie wiedzy o przeszłości naszej planety. Według najnowszych poglądów...
Znaczenie transportu w gospodarce światowej
Jednym z najważniejszych działów usług jest transport , zajmujący się przewozem towarów oraz osób. Jego znaczenie dla gospodarki światowej oraz każdego państwa jest bardzo ważne, często porównuje się sieci transportowe do krwioobiegu organizmu państwowego czy szerzej, gospodarki światowej. Dobrze rozwinięta sieć transportowa jest ważnym czynnikiem lokalizacji działalności przemysłowej oraz osadnictwa, umożliwia również wzrost ruchliwości ludności i przyczynia się do rozwoju turystyki....
Zróżnicowanie rasowe ludności świata
Wszyscy ludzie zamieszkujący Ziemię należą do tego samego gatunku – homo sapiens (człowiek rozumny). Jednakże gatunek ludzki wykazuje duże zróżnicowanie rasowe będące rezultatem przystosowywania się do zróżnicowanych warunków środowiska naturalnego, panujących w różnych regionach świata. Dodatkowym czynnikiem, który doprowadził do powstania wielkiej mozaiki rasowej, były i są do dnia dzisiejszego wielkie wędrówki ludów i migracje. Uniemożliwia to precyzyjne zdefiniowanie poszczególnych ras...
Produkcja energii elektrycznej na świecie
Produkcja energii elektrycznej ma bardzo duży wpływ na rozwój pozostałych działów gospodarki oraz poziom życia ludności. Na obecnym poziomie rozwoju gospodarczego większość mieszkańców zwłaszcza państw wysoko rozwiniętych nie wyobraża sobie życia bez dostępu do energii elektrycznej, która umożliwia korzystanie z innych zdobyczy techniki. W produkcji energii elektrycznej dominują państwa wysokorozwinięte gospodarczo oraz największe pod względem liczby ludności państwa rozwijające się....
Proces starzenia się ludności
W miarę rozwoju demograficznego i przechodzenia przez kolejne fazy przejścia demograficznego zmianom ulega struktura wieku ludności i zaczyna się ujawniać proces starzenia się ludności. Generalnie przyjmuje się podział ludności na trzy zasadnicze grupy wiekowe: • ludność młoda (w wieku przedprodukcyjnym) 0-14 lat, • ludność dojrzała (w wieku produkcyjnym) 15-64 lat, • ludność stara (w wieku poprodukcyjnym) 65 i więcej lat Podział społeczeństwa według wieku i płci najlepiej obrazuje...
Rośliny włókniste
Bawełna – uprawiana jest w strefie klimatów zwrotnikowych i podzwrotnikowych, wymaga wysokich temperatur, dużego nasłonecznienia i długiego okresu wegetacji. W fazie wzrostu potrzebuje znacznych ilości wody, zaś w fazie dojrzewania i zbiorów nie znosi opadów. Uprawa jej jest pracochłonna, gdyż zbiory odbywają się najczęściej ręcznie. Najważniejsze rejony uprawy znajdują się w centralnej i południowej Azji, w południowej części USA oraz na Wyż. Brazylijskiej i w dolinie Nilu. Juta – jest...
Gleby
Gleba tworzy wierzchnią, najbardziej zewnętrzną część skorupy ziemskiej. Składa się luźnych cząstek mineralnych i organicznych, powietrza i wilgoci. Ponieważ w skład gleb wchodzą elementy wszystkich czterech sfer – litosfery, biosfery, atmosfery i hydrosfery,niektórzy geografowie wyróżniają odrębną sferę glebową– pedosferę . Gleby tworzą się ze zwietrzelin skał zwięzłych lub ze skał luźnych; całokształt procesów tego rodzaju nosi nazwę procesu glebotwórczego . Objawem tego procesu jest...
Nauki geograficzne
Geografia to zatem nauka zajmująca się badaniem geosystemu kuli ziemskiej lub – w węższym znaczeniu – środowiska przyrodniczego (krajobrazu). Geografia opisuje: • zróżnicowanie środowiska przyrodniczego oraz związki pomiędzy jego składnikami; • przestrzenne rozmieszczenie działalności człowieka; • powiązania pomiędzy środowiskiem przyrodniczym a działalnością człowieka. Geografia dzieli się na szereg szczegółowych dyscyplin badawczych. Stąd często zamiast o geografii mówimy o naukach...
Zróżnicowanie produkcji roślinnej na świecie
Mimo że grunty orne, sady i plantacje zajmują jedynie 11,5% ogółu zamieszkanych kontynentów, to uprawiane na tym terenie rośliny stanowią podstawę wyżywienia ludności świata, zapewniają pasze dla zwierząt, a także surowce dla przemysłu. Ze względu na sposób wykorzystania uprawianych roślin dzieli się je na: alimentacyjne (żywieniowe) – dostarczające żywności dla ludzi, pastewne – uprawiane na paszę dla zwierząt, przemysłowe – dostarczające surowców dla przemysłu. Często jednak uprawiane...
Znaczenie łączności w gospodarce światowej
Łączność jest ważnym działem usług zajmującym się przekazywaniem informacji na odległość. Łączność dzieli się na: pocztową , telefoniczną (stacjonarną i komórkową), radiową , telewizyjną , satelitarną , internetową . Dynamiczny rozwój łączności w ostatnich latach jest związany ze wzrostem zapotrzebowania na informacje zarówno ze strony globalizującej się gospodarki światowej, jak i społeczeństw, szczególnie w państwach wysokorozwiniętych. Informacje stają się ważnym towarem,...