Gleby strefowe
| gleby tundrowe | klimat subpolarny, płytkie i słabo wykształcone |
| gleby bielicowe (podzole) |
klimat umiarkowanie chłodny, pod lasami szpilkowymi, słabo rozwinięty poziom próchniczny i dobrze wykształcony poziom bielicowania (wymywania) |
| gleby brunatne (kambisole) |
klimat umiarkowanie ciepły i podzwrotnikowy, pod lasami mieszanymi i liściastymi, słabiej zaznaczony proces bielicowania, lepiej rozwinięty poziom próchniczny |
| czarnoziemy | klimat umiarkowanie ciepły, na lessach, pod stepami, gruby poziom próchniczny |
| gleby kasztanowe (kasztanoziemy) |
klimat umiarkowanie ciepły i podzwrotnikowy, suchy, poziom próchniczny jaśniejszy, o czerwonym zabarwieniu pochodzącym od tlenków żelaza |
| gleby pustynne i półpustynne | suchy klimat zwrotnikowy, słabo rozwinięty poziom próchniczny lub jego całkowity brak |
| czerwone, czerwonobure i żółte gleby sawann | klimat podrównikowy, okresowo wilgotny, wymywanie i ługowanie cząstek ilastych oraz powstawanie twardych poziomów laterytowych |
| ilaste gleby tropikalne (wertisole) |
klimat podrównikowy okresowo wilgotny, gleby pęczniejące w okresach wilgotnych i pękające w okresach suchych |
| gleby ferralitowe i czerwonoziemy tropikalne | klimat równikowy, niska żyzność, gdyż substancje pokarmowe są szybko przechwytywane przez korzenie roślin |
Gleby astrefowe
| rędziny | tworzą się na wietrzejących wapieniach |
| gleby aluwialne (mady) | tworzą się współcześnie wzdłuż dolin rzecznych i na obszarach ujściowych z drobnego materiału naniesionego przez rzeki |
| gleby bagienne | wysoko położone lustro wody gruntowej i mały przepływ powodują powstanie nierozłożonej torfowej próchnicy |
| czarne ziemie (feoziemy) |
powstają na obszarach zarastających bagien, zanikających jezior, przy obniżonym poziomie wód gruntowych |
| gleby wulkaniczne | powstają na utworach wulkanicznych – lawach, popiołach, tufach |
| gleby górskie | płytkie, pozbawione wyraźnego profilu |
Podstawowym zagrożeniem pokrywy glebowej jest jej podatność na powierzchniową denudację pod wpływem wymywania i wywiewania cząstek gleby. Procesy te przyjęło się nazywać erozją gleby. Ze względu na czynnik powodujący proces wyróżniamy:
• erozję wodną,
• erozję wietrzną.
Procesowi erozji gleb sprzyja odsłonięcie warstwy gleby, występujące np. przy zaoraniu. Gleba porośnięta darnią (trwałe użytki zielone) praktycznie temu procesowi nie podlega. Intensywność erozji wodnej zależy od nachylenia terenu, podatności gleby oraz wielkości i rodzaju opadów. Intensywność erozji wietrznej zależy głównie od podatności gleby i prędkości wiatru.