Renesans - wiadomości ogólne o epoce
Renesans - okres w historii Europy obejmujący przede wszystkim wiek XV i XVI, okres w historii kultury europejskiej określany często jako "odrodzenie sztuk i nauk" i koncepcja historiozoficzna odnosząca się do historii kultury włoskiej od Dantego...
Młoda Polska - bardzo dokładne opracowanie epoki
1. RAMY CZASOWE Początek: 1890r. Koniec: 1918r. 2. OGÓLNA CHARAKTERYSTYKA MŁODEJ POLSKI 2.1 Sytuacja kraju Po zrywie wolnościowym w epoce romantyzmu, zmęczony naród skierował się ku filozofii pozytywistycznej. Epoka spokoju i...
Religia starożytnej Grecji
Czym jest religia? Zjawisko społeczno-kulturowe, którego istotę określa stosunek człowieka do sacrum (świętości); na religię składają się wierzenia (mity, dogmaty), kult (obrzędy religijne) oraz w przypadku bardziej rozwiniętych religii -...
Renesans - charakterystyka
Renesans to inaczej odrodzenie; okres w dziejach kultury europejskiej obejmujący lata od połowy XIV wieku do końca XVI stulecia. Najpierw pojawił się we Włoszech, następnie w innych krajach. Przyniósł przełom we wszystkich dziedzinach kultury,...
Grupy literackie okresu dwudziestolecia międzywojennego
Skamander - grupa skupiała się wokół pisma Uniwersytetu Warszawskiego "Pro arte et studio". W listopadzie 1918 roku poeci założyli kabaret literacki w kawiarni "Pod Picadorem". W 1920 roku pojawił się pierwszy numer "Skamandra". Od 1924 roku...
Teatr antyczny
Teatr grecki wyrósł z kultu i był z nim silnie związany. Wywodzi się go z religijnych obrzędów ku czci Dionizosa. Dionizos był bogiem narodzin i śmierci, ale też życia i użycia, był patronem wina i płodności. Wierzono, że Dionizos...
Oświecenie - szczegółowe opracowanie epoki
Nowe myśli zapoczątkowali Francuzi, Anglicy, Holendrzy. Rozwój przypada na XVIII w. Jednym z pierwszych uczonych był Kartezjusz. W "Rozważaniach o metodzie" stwierdził, że najważniejszym czynnikiem jest rozum. Wszystko niezgodne z rozumem...
Hasła Pozytywizmu
1. Prawa u poctaw - realizacji tych haseł sprowadza się do pracy dla ludzi i nad ludem uważanych za podstawę społeczeństwa 2. Prawa ograniczne - hasło nawiązujące do zdarzeń utylitaryzmu i jego zwolennicy byli traktowani jako społeczeństwo...
Hasła Pozytywizmu w nowelistyce i publicystyce
1. Publicystyka to ogół publikacji na tematy aktualne, rozpowszechniane za pośrednictwem prasy, broszur i druków ulotnych. Formy publicystyczne to: artykuł, reportaż, recenzja, sprawozdanie, notatka prasowa i rozmaite formy pochodne od tych...
Hasła pozytywizmu polskiego i ich odbicie w nowelistyce, "Lalce" i "Nad Niemnem"
Pozytywizm jest to okres w dziejach literatury polskiej, uformowany po roku 1863, czyli po upadku powstania styczniowego, zakończony około roku 1890. Nazwa okresu zaczerpnięta została od nazwy kierunku filozoficznego, którego podstawy sformułował...
Renesans - podsumowanie wiadomości
Renesans - odrodzenie, trwał we Włoszech od XIV w. do XVI w., a w krajach północnej Europy od końca XV w. do końca XVI w. (w Polsce od XVI w. do lat trzydziestych XVII w.). Wielcy mistrzowie renesansu - Leonardo da Vinci Mona Lisa, Dama z...
Renesans
Wyjaśnienie nazwy Nazwa Renesans pochodzi od francuskiego słowa renaissance, które oznacza powtórne narodziny. W polskim literaturoznawstwie epokę tę określa się również mianem Odrodzenia. Był to bowiem czas, w którym odrodził się po pierwsze...
Renesans w Polsce
Renesans (odrodzenie) jest to epoka w dziejach kultury europejskiej. Pierwszy raz termin ten został użyty w XVI w. Przez G. Vasariego w celu scharakteryzowania tendencji w malarstwie włoskim. Termin ten jako nazwa pierwszej epoki doby nowożytnej...
Skutki wynalezienia druku, odkryć geograficznych, reformacji i humanizmu w sztuce i literaturze
WYNALEZIENIE DRUKU Około 1450 r. niemiecki rzemieślnik Jan Gutenberg wpadł na pomysł drukowania książek przy zastosowaniu ruchomych czcionek: na każdej z nich była wytłoczona pojedyncza litera. Czcionki dawały się zestawiać w dowolne słowa, a...
Romantyzm
Romantyzm to zarówno nazwa epoki historycznoliterackiej czy kulturowej, jak i prądu (formacji) charakteryzującego się określonymi cechami stylistycznymi oraz ideowymi. Można więc umieścić go na mapie historii kultury – w Polsce w latach 1822-1863,...
Przełom romantyczny w kulturze
Romantyzm w kulturze polskiej przypada na czasy niewoli narodu, braku państwowości polskiej. Jest jednocześnie epoką narodzin nowożytności (w kulturze Zachodu proces ten zainicjowało na szerszą skalę niż w Polsce oświecenie). W ten sposób...
Tradycja romantyzmu
Już sama nazwa „romantyzm” odsyła przez swój źródłosłów do dawnego Rzymu. Chodzi tu o ludową odmianę łaciny powstałą ze zmieszania z językami germańskimi i galickimi (lingua romana), która dała początek starofrancuskiej nazwie pisanych w niej...
Romantyzm
Tradycję szczególną wytworzył dla romantyzmu wiek XVIII. Chodzi tu przy tym zarówno o stosunek romantyków do oświecenia i klasycyzmu, jak i o pojawiające się wówczas tendencje, które można określić mianem preromantycznych (zresztą generalnie...
Romantyzm na zachodzie Europy
Należy odnotować, że romantyzm najwcześniej pojawił się w Europie w Anglii i w Niemczech, później natomiast we Francji i w krajach słowiańskich. Istotne jest również, że to właściwie w Niemczech w sposób najpełniejszy zaistniała teoretyczna...
Patroni romantyzmu
Nad całością romantyzmu europejskiego sprawują patronat trzej twórcy, którzy powołali do istnienia wzorce literatury, wrażliwości i stylu życia epoki. Pierwszym z nich jest J.W. Goethe. Nie był on romantykiem i nie cenił romantyzmu, jednak zbliżył...
Wielka Emigracja w epoce Romantyzmu
Klęska powstania listopadowego przyczyniła się do podziału polskiej literatury na dwa nurty: emigracyjny i krajowy. Na emigracji przebywali wielcy poeci: Mickiewicz, Słowacki, Krasiński, później Norwid, a także Chopin czy filozof J.M....
Romantyzm krajowy
Literatura romantyzmu krajowego, rozwijając się w niesprzyjających okolicznościach – w latach represji popowstaniowych, tłumienia polskiego życia intelektualnego i artystycznego, odcięcia od literatury emigracji i kultury europejskiej – powielała...
Duchowa koncepcja ojczyzny romantyków
Romantycy, dziedzicząc po poprzednim pokoleniu zniewoloną ojczyznę, usiłując przy tym poprzez spiski ukoronowane powstaniem listopadowym przywrócić jej wolność, dążyli jednocześnie do przeformułowania rozumienia ojczyzny – tak, by odpowiadało ono...
Mesjanizm romantyczny
Mesjanizm to wierzenie lub raczej zespół wierzeń dotyczących zbawczej roli pośrednika (mesjasza), który, ofiarując się za ogół, odkupuje jego winę. Owym pośrednikiem może być jednostka lub grupa (np. naród czy klasa społeczna). Mesjanizm może mieć...
Człowiek romantyczny
Romantyzm ze swym zainteresowaniem problematyką psychologiczną i poszukiwaniem prawdy o człowieku wypracował także swoistą antropologię – koncepcję człowieka oraz własną filozofię egzystencji. Zgodnie z poglądami Rousseau romantycy myśleli o...
Miłość romantyczna
Romantyczna koncepcja miłości – odwołując się do koncepcji średniowiecznej miłości dworskiej, tradycji platońskiej, neoplatońskiej oraz chrześcijańskiej, a także miłości sentymentalnej – ukazywała miłość jako uczucie łączące ludzi: kochanków,...
Natura
Romantycy pojmowali naturę jako żywą samoistną całość (organizm), obdarzoną zdolnością odczuwania. Uważali, że ma ona charakter duchowy, przenikają ją sieci głębokich powinowactw (korespondencji). Wiązali ją z tajemniczością, metafizycznym...
Sonet
Utwór liryczny posiadający ustalony układ stroficzny: 14 wersów uporządkowanych w 2 czterowierszach i 2 tercynach (strofach trójwersowych). Podziałowi na części 8- i 6-wersową odpowiada w sonecie najczęściej podział tematyczny. Wyróżnikiem różnych...
Epistolografia
Niektórzy teoretycy wyróżniają osobny rodzaj literatury użytkowej, do której zaliczają m.in. list. W romantyzmie zauważalna staje się swoista epistolomania, z którą wiąże się wzrost rangi owego gatunku, jak również jego związek z innymi gatunkami...
Filozofia romantyczna - metafizyka, mistycyzm
Cechą znamienną literatury romantycznej jest filozoficzność. Oznacza to nie tylko jej związek z ówczesnymi czy wcześniejszymi systemami filozoficznymi, ale i fakt, że to właśnie literatura stara się dotrzeć do tajemnicy universum, ustalić miejsce...
Romantyzm, a historia i historiozofia
W epoce romantyzmu historia nabrała niezwykłego przyspieszenia, stając się udziałem szerokich rzesz. Wiązało się to ze wspomnianymi już wydarzeniami: wojnami napoleońskimi, później z częstymi zaburzeniami rewolucyjnymi i zrywami...
Styl romantyczny
Osobną uwagę należy poświęcić próbie scharakteryzowania romantyzmu (romantyczności) jako pewnej postawy ahistorycznej, pojawiającej się w różnych epokach, związanej z tendencjami antyklasycystycznymi. Jeśli chodzi o styl myślenia, romantyzm dąży...
Romantyzm polski pośród romantyzmów europejskich
Romantyzm zaistniał w Polsce w ścisłym kontakcie z tendencjami rozwojowymi literatury europejskiej, ponadto część polskiej literatury tego okresu powstawała na Zachodzie. Warto podkreślić, że – przejmując wzorce z literatury europejskiej (tematy,...
George Gordon Byron - biografia
George Gordon Byron – legendarna postać europejskiego romantyzmu (choć sam był przeciwnikiem romantyków, interesował się raczej klasycyzmem) – urodził się 22 stycznia 1788 r. w Londynie. W latach 1801-1805 był uczniem elitarnej szkoły w Harrow...
Barok - opracowanie epoki
Barok - Epoka uduchowiona, mistyczna, u podłoża filozofii leży poczucie przemijalności życia i kruchości istoty ludzkiej. Zwrot ku Bogu i religii, myśli o życiu pozaziemskim. Niepokój i ozdobność w sztuce (również słowa), celem - wyrażenie uczuć...
Filozofia Schopenhauera
Artur Schopenhauer był filozofem zajmującym specjalne miejsce w historii filozofii europejskiej. Był on niemieckim filozofem, który urodził się i mieszkał w Gdańsku. Tworzył w pierwszej połowie XIX stulecia, jednak jego filozofia stała się...
Antyk i Biblia jako źródła kultury europejskiej
"Umysłowość europejska , nawracając wielokrotnie do starożytności, zawsze szukała i znajdowała w kulturze klasycznej to, co odpowiadało istocie jej własnej epoki" Johann Huisinga Starożytnym zawdzięczamy niemało, zarówno na polu życia...
Średniowiecze - najważniejsze informacje
Europa V-XV w.n.e. 476 r. – początek śred. upadek Cesarstwa Rzymskiego 1450 r. – wymyślenie druku przez Jana Gutenberga 1453 r. – upadek cesarstw wsch. 1492 r. – odkrycie Ameryki przez Kolumba Polska X-XVI w 966 r. – chrzest polski...
Romantyzm
1. RAMY CZASOWE EUROPA - Początek: koniec XVIII w. - Koniec: 1848 r. - Wiosna Ludów POLSKA - Początek: 1822 r. - wydanie przez Mickiewicza "Ballad i romansów" - Koniec: 1864r. 2. PRZEJAWY ROMANTYZMU W LITERATURZE OBCEJ 2.1...
Cechy charakterystyczne Średniowiecza
Nazwę średniowiecze, czyli "wieki średnie" wprowadzili twórcy następnej w dziejach epoki - renesansu. Określili w ten sposób okres przejściowy, rozciągający się między epoką starożytną, a nowymi czasami odrodzenia. W renesansie uważano...
Średniowieczna hagiografia
Hagiografia (żywoty świętych) Legendy o życiu świętych i męczenników oraz o ich czynach i cudach należą do najważniejszych gatunków piśmiennictwa średniowiecznego. Autorzy utworów hagiograficznych – najczęściej anonimowi – pisali swoje...
Preromantyzm w Niemczech. Pierwiastki romantyczne w balladzie "Król Olszyn" i "Fauście" Goethego.
Romantyzm rozpoczął się się w końcu XVIII w. i trwał do połowy wieku XIX. Rozwijał się pod wpływem dążeń niepodległościowych oraz rewolucji społecznych zapoczątkowanych przez Francję w roku 1789. Do głównych tendencji obecnych w literaturze i...
Preromantyzm
Periodyzacja. Początek jest trudny do określenia. Tendencje można dostrzec już w oświeceniu. Za początek przyjmuje się datę 1789 r., a koniec 1848 (Wiosna Ludów). Rewolucja we Francji 1789 r. objęła sprawy społeczne, religijne, gospodarcze,...
Preromantyzm
W obrębie literatury polskiej nurt sentymentalny zespolił się czy przenikną z tzw. preromantyzmem, który w europejskiej literaturze i myśli estetycznej drugiej polowy XVIII wieku stanowił odrębny zespół tendencji, przejawiających się w odrzuceniu...
Sofiści jako nurt filozoficzny
Filozofia to najbardziej ogólna, fundamentalna, racjonalna i krytyczna wiedza o wszystkim, co istnieje. W znaczeniu źródłowym filozofia oznacza „umiłowanie mądrości", czyli nieustanne dążenie do wiedzy i poszukiwanie pewności. Początkowo filozofia...
Cogito ergo sum - myślę więc jestem?
Cogito ergo sum – myślę więc jestem, jest sentencją znanego filozofa i matematyka Rene Descartes’a – Kartezjusza. Zgodnie z tymi słowami ludzki umysł jest warunkiem naszej egzystencji i życia w świecie jaki oglądamy na co dzień. Otrzymaliśmy...
Młoda Polska - ramy czasowe, kierunki artystyczne w okresie Młodej Polski
Ramy czasowe Za początek epoki przyjęto datę 1891 r. (wydanie pierwszego tomu poezji Kazimierza Przerwy-Tetmajera), której towarzyszyły nowe tendencje ideowo-artystyczne, a za koniec - 1918 r., czyli rok odzyskania przez Polskę...
Romantyczna namiętność uczuć na przykładach wybranych utworów
Ludzie epoki romantyzmu uważali miłość za najważniejszą wartość. Często powątpiewali w rozum i krytykowali racjonalne postrzeganie świata. Kierowali się sercem, uczuciami i własną intuicją. Świat uczuć był też głównym tematem literatury....
Romantyzm w Polsce
Pojawienie się romantyzmu w literaturze polskiej zwykło się nazywać przełomem romantycznym, obejmuje on niemal dziesięciolecie, w którym kształtuje się nowa literatura i świadomość estetyczna. Romantyzm był wyprawą poza materialny, skończony świat...
Oświecenie - pojęcia
Bajka Jeden z podstawowych gatunków literatury dydaktycznej, krótka powiastka wierszem lub prozą, której bohaterami są zwierzęta, ludzie, rzadziej rośliny lub przedmioty, zawierająca moralne pouczenie, wypowiedziane wprost lub dobitnie...