Epika
Epika jest jednym z trzech rodzajów literackich (obok liryki i dramatu). Ukształtowała się z ustnych sag, podań, legend i mitów o przeszłości. Po czym rozpoznać epikę? - obecność narratora - świat przedstawiony - fabuła i (układ...
Psalm jako gatunek literacki
Psalm to liryczna pieśń modlitewna podobna do hymnu i ody. Psalmy wykonywane są przy akompaniamencie instrumentów strunowych. W Starym Testamencie psalm wyraża oddanie czci Bogu, odbiorcy próśb, dawcy prawa i mądrości. Psalmy były pisane w...
Tren - najważniejsze informacje
Tren jako gatunek Wg. Słownika Terminów Literackich S. Jaworskiego – Utwór poetycki o tonie elegijnym i żałobnym charakterze, poświęcony wspomnieniu osoby zmarłej, rozpamiętywaniu jej zalet i uczynków. Gatunek ten powstał już w antyku,...
Cechy III części "Dziadów" jako dramatu romantycznego
1. Brak akcji w tradycyjnym pojęciu 2. Luźna budowa dramatu złożonego z odrębnych scen, połączonych tylko wspólną ideą. 3. Połączenie dramatu z liryką i epiką (liryczno - epicki charakter ma Wstęp, epicki charakter mają opowiadania Kaprala...
Osiągnięcia polskiej nowelistyki pozytywistycznej w zakresie kompozycji
Nowela – gatunek o rodowodzie antycznym. Najstarszym ze znanych zbiorów nowelistyki greckiej były Opowieści mileckie Arystydesa z Miletu, tworzącego na przełomie II i I w. p.n.e. Nowela to krótki prozatorski utwór, pozbawiony komentarzy i...
Cechy dramatu szekspirowskiego na przykładzie Makbeta
Kompozycja - Szekspir nie przestrzega zasady 3 jedności: a) miejsca - wydarzenia dzieją się w różnych miejscach (Szkocja, Anglia) b) czasu - czas w dramacie nie jest dokładnie określony, ale trwa kilka lat c) akcji - dramat jest...
Cechy epopei na podstawie "Pana Tadeusza"
Epopeja - obszerny - epicki - utwór wierszowany - przedstawiający wybitnych bohaterów - na tle ważnych, przełomowych dla danej społeczności wydarzeń historycznych Cechy gatunkowe epopei Charakterystyczna kompozycja: - jest to...
Gatunki typowe dla literatury Pozytywizmu
Pozytywizm to domena prozy. To proza była najważniejsza i miała najwybitniejsze osiągnięcia. Poezja zeszła na drugi plan. Powieść Powieść - ogólne cechy: utwór pisany prozą, dużych rozmiarów, o swobodnej kompozycji, często wielowątkowej,...
Od dytyrambu do dramatu antycznego. Charakterystyczne cechy tragedii antycznej na przykładzie "Antygony"
Antyczna tragedia Początek tragedii związany jest z kultem Dionizosa, boga winnej latorośli. Co roku odbywały się uroczystości w trakcie, których wykonywano chóralną pieśń zwaną dytyrambem. Początkowo ją improwizowano, ale pomiędzy Vii a VI w....
Cechy antycznej tragedii, jej budowa
Tragedia antyczna to najwyżej ceniony przez starożytnych gatunek literacki. Zrodził się on w starożytnej Grecji, wywodził się z obrzędów religijnych (Dionizje Wielkie). Cechuje go: - Utwór sceniczny, przedstawiany przez trzech aktorów...
Gatunki literackie typowe dla Biblii
W Biblii spotykamy niemal wszystkie gatunki literackie, znane z literatury pozabiblijnej: PRZYPOWIEŚĆ Utwór narracyjny, w którym przedstawione postacie i wydarzenia nie są ważne ze względu na nie same, lecz jako przykłady uniwersalnych...
Gatunki literackie oświecenia wyrazem tendencji epoki i ich charakterystyka.
Można stwierdzić, że były to gatunki użytkowe, takie, w których łatwo było pouczać publiczność, ukazać i ośmieszyć wady społeczne, postulować reformy - zwłaszcza w klasycznym nurcie literatury. Cele takie wymogła potrzeba ratowania...
Synkretyzm w literaturze romantycznej
Synkretyzm w literaturze romantycznej jest często spotykanym zjawiskiem; polega on na łączeniu w utworze cech różnych rodzajów bądź (lub również) gatunków literackich, co umożliwia autorowi stworzenie dzieła charakterystycznego dla niego nie tylko...
Cechy rodzajowe dramatu
Dramat - jeden z trzech głównych rodzajów literackich. Strukturę dramatu, charakteryzuje centralne znaczenie akcji. Tekst dramatu, zorientowany przede wszystkim na osiągnięcie maksymalnej wyrazistości scenicznej, skoordynowany jest z możliwościami...
Liryka romantyczna
Literatura romantyczna odznacza się charakterem lirycznym, co oznacza, że jest ona ekspresją jej twórców, ujawnia ich wnętrze, jest skrajnie subiektywna. W przypadku polskich romantyków liryka – jako rodzaj literacki – nie stanowi największej i...
Ballada
Gatunek pierwotnie związany z muzyką, śpiewem, o charakterze synkretycznym, łączący elementy liryczne (subiektywność narracji) z epickimi (fabuła) i dramatycznymi (elementy dialogowe). Tematem utworów tego gatunku są wydarzenia niezwykłe związane...
Powieść poetycka
Gatunek poezji narracyjnej (wierszowanej) o charakterze synkretycznym, łączący elementy epickie, liryczne (subiektywizacja narracji) i dramatyczne. Fabuła powieści poetyckiej ma konstrukcję fragmentaryczną (często nie respektuje praw chronologii),...
Poemat dygresyjny
Gatunek poezji wierszowanej łączący elementy epickie z lirycznymi (subiektywizacja narracji), silnie nasycony elementami dyskursywnymi. Poemat dygresyjny odznacza się luźną, fragmentaryczną kompozycją, jego epizody łączy najczęściej postać...
Dramat w Romantyzmie
Niewątpliwie najważniejszym rodzajem w polskiej literaturze romantycznej, a w każdym razie rodzajem obejmującym największe arcydzieła, jest dramat. Pojawia się tu specyficzny gatunek określony mianem dramatu romantycznego. Cechuje go poetyka formy...
Budowa i funkcje tragedii greckiej
1. Bohater tragiczny - konflikt tragiczny – sytuacja, w której dochodzi do zderzenia się dwóch równorzędnych, wysokich wartości (np. moralnych) w wyniku czego porażkę ponosi osoba szlachetna, nienagannie moralna. Działania podejmowane przez...
Ballady Mickiewicza przykładem nowatorstwa tego gatunku.
Na przykładzie trzech ballad Adama Mickiewicza wykaż nowatorstwo tego gatunku. W 1822 r. ukazał się w Wilnie I tom Poezji Mickiewicza. Zawierał on m.in. wielki manifest polskiego romantyzmu - Ballady i romanse. Cykl ten to zamknięta całość, w...
Cechy gatunkowe ballady na przykładzie kilku ballad Adama Mickiewicza
W roku 1822 Mickiewicz opublikował swój pierwszy tom ballad i romansów, a data ta jest również uważana jako przełom romantyczny w Polsce. Zawierały one znacznie odmienną wizję literatury od dotąd panującej – klasycznej. Szukała ona bowiem źródeł...
Cechy gatunkowe ballady na przykładzie kilku ballad Adama Mickiewicza
W roku 1822 Mickiewicz opublikował swój pierwszy tom ballad i romansów, a data ta jest również uważana jako przełom romantyczny w Polsce. Zawierały one znacznie odmienną wizję literatury od dotąd panującej - klasycznej. Szukała ona bowiem źródeł...
Gatunki synkretyczne - pojęcia
Ballada - gatunek synkretyczny.temat opiera się na wydarzeniach historycznych lub legendarnych, działania postaci służą prezentacji prawd życiowych lub zasad moralnych. W świecie realizm współistnieje z fantastyka. Świteź – narrator opowiada o...
Epos Homera jako najdawniejszy wzór rodzaju literackiego epiki.
Na przykładzie „Iliady” Homera Epos – gatunek literacki, utwór rozbudowany przedstawiający dzieje bohaterów mitologicznych lub historycznych na tlen ważnych wydarzeń z przeszłości; epos klasyczny – epopeja (epopei) około VIII wieku. -...
Cechy stylu biblijnego
Cechy stylu biblijnego - paralelizm składniowy, - patos - wzniosłość wypowiedzi, - obecność zdań oceniających, - inicjacja zdań od spójników, - przejrzysta konstrukcja fabuły, - rezygnacja ze szczegółowych detali dotyczących opisów na...
Cechy gatunkowe eposu antycznego
1. Temat odnoszący się do ważnych wydarzeń historycznych, przełomowych dla danego narodu. 2. Patetyczny podniosły styl, obecność porównań homeryckich i epitetów stałych, typowych dla eposu. 3. Obecność wszechwiedzącego narratora...
Cechy eposu na przykładzie "Iliady"
Epos to główny gatunek epiki do czasu powstania powieści. Jest to rozbudowany utwór wierszowany, który ukazuje dzieje legendarnych lub historycznych bohaterów na tle wydarzeń przełomowych dla danej społeczności. W przypadku "Iliady" tłem jest...
Cechy dramatu szekspirowskiego
Wyznaczniki dramatu szekspirowskiego 1. Załamanie zasady decorum - wprowadzenie śmiesznych, rubasznych scen. 2. Załamanie zasady mimesis na rzecz kreacji poprzez tworzenie fantastycznych rzeczywistości oraz dbałość o język wypowiedzi. 3....
Rodzaje i gatunki literackie uprawiane w literaturze XVI w.
Termin „renesans” oznacza odrodzenie, czyli odnowienie i przywołanie ideałów antyku, odrodzenie nauki po stuleciach „ciemnej” epoki średniowiecza. Początkowo termin odrodzenie używano w znaczeniu odrodzenia państwa na wzór starorzymski. Miało...
Przedstaw znane typy powieści historycznej
W pozytywizmie następuje rozkwit wszelakiej literatury nadającej się do przekazywania pewnych wartości edukacyjnych; jednym z ważnych gatunków jest przeżywająca swój rozkwit powieść historyczna; ciężko wykazać istnienie jasnych i oczywistych...
Mit i jego funkcja w tradycji
Definicja mitu, podział i rodzaje mitów. I) Definicja mitu Mity przekazywane były z pokolenia na pokolenie od czasów najdawniejszych. Są to opowieści dotyczące powstania świata, zjawisk przyrodniczych, bogów i legendarnych bohaterów. Mity...
Cechy gatunkowe z Romantyzmu
Cechy preromantyzmu : - Odrzucenie reguł konwencji literackich - Poszukiwanie źródeł twórczości w natchnieniu - Zainteresowanie emocjonalną stroną ludzkiej natury i ludowością - Poszukiwanie inspiracji artystycznych w tradycji rodzinnej...
Pierwsze epopeje greckie i ich cechy gatunkowe – omów na przykładzie wybranego eposu homeryckiego
Pierwszy opisał epos Arystoteles. Wyróżnił on: - dramatyczne ułożenie fabuły - wiersz bohaterski (heksametr) - naśladownictwo świata rzeczywistego - zaskoczenie - swoboda doboru motywów - obiektywizm narracji (dystans wobec postaw i zdarzeń...
Cechy eposu homeryckiego
Epos to główny gatunek epicki ukształtowany w starożytności. Jego twórcą jest Homer. Epos to rozbudowany utwór wierszowany przedstawiający dzieje bohaterów mitologicznych lub historycznych na tle wydarzeń przełomowych dla danego narodu. Cechy...
Cechy teatru szekspirowskiego na podstawie Makbeta, porównanie dramatu szekspirowskiego i antycznego.
Cechy tragedii antycznej Cechy dramatu szekspirowskiego Przekłady z „Makbeta” Zasada trzech jedności -czasu -miejsca -akcji Zerwanie z zasadą trzech jedności,akcja toczy się w ciągu jednego roku,jedność akcji nie...
Cechy noweli
1. Nie ma wątków pobocznych. 2. Zredukowana ilość bohaterów. 3. Zwięzłość, brak opisów przyrody oraz charakterystyki. 4. Mocno zarysowany punkt kulminacyjny, stanowiący zarazem moment przełomowy w życiu bohatera. 5. Wyraźne zakończenie...
Cechy tragedii antycznej - omów na przykładzie "Antygony" Sofoklesa.
Zasada trzech jedności - czasu – wydarzenia rozgrywają się w ciągu jednej doby - miejsca – akcja toczy się w Tebach - akcji – jeden wątek: spór Antygony i Kreona wraz z konsekwencjami tego sporu Budowa utworu i rozwój wydarzeń Utwór...
Od dytyrambu do dramatu antycznego. Omów charakterystyczne cechy tragedii antycznej na przykładzie "Antygony" Sofoklesa.
Antyczna tragedia Początek tragedii związany jest z kultem Dionizosa, boga winnej latorośli. Co roku odbywały się uroczystości w trakcie, których wykonywano chóralną pieśń zwaną dytyrambem. Początkowo ją improwizowano, ale pomiędzy Vii a VI w....
Pan Tadeusz - Gatunek literacki
Pan Tadeusz jest epopeją . Gatunek ten wywodzi się ze starożytności. Epos homerycki charakteryzował się dużymi rozmiarami, wielowątkowością, był napisany wierszem, prezentował losy wybitnej jednostki na tle ważnych, przełomowych dziejów....
Dżuma - Gatunek literacki
Powieść – jak podaje Słownik terminów literackich , powieść jest podstawowym gatunkiem narracyjnym prozy nowożytnej, mający swoje korzenie w literaturze dawniejszej (starogrecki romans, relacja z podróży, opowieści potoczne). Podstawowym...
Król Edyp - Gatunek literacki
Dramat starożytnej Grecji dzielił się na dwa główne gatunki – tragedię i komedię. Ze sztuk scenicznych osobno wyróżnić należy dramat satyrowy i mim. Tragedia była najwyżej cenionym przez Greków gatunkiem literackim. Jej wyznaczniki zostały...
Antygona - Gatunek literacki
Cechy tragedii antycznej Bohaterowie tragedii antycznej zawsze są uwikłani w konflikt (nazywamy go konfliktem tragicznym) pomiędzy własnym działaniem a siłami wyższymi, np.: normami moralnymi, historią czy tak jak w starożytności między...
Iliada - Gatunek literacki
Epos – obydwa wielkie dzieła Homera – Iliada i Odyseja to eposy. Epos (greckie słowo epos oznacza tyle, co opowieść) to najwcześniejszy gatunek literacki, który wykształcił się w antycznej Grecji. Stanowi on tym samym zaczątek literatury w...
Zbrodnia i kara - Gatunek literacki
Zbrodnia i kara była w swojej formie nowatorska w stosunku do dotychczasowej twórczości powieściopisarskiej w Europie. Mimo że ogólnie określa się ją często jako powieść psychologiczną , tak naprawdę jest w znacznym stopniu synkretyczna ....
Księga Hioba - Gatunek literacki
Księga Hioba nie jest tekstem jednorodnym, dlatego nie można tu mówić o jednym rodzaju literackim, a tym bardziej gatunku. Utwór ten rozpoczyna i kończy część prozatorska (rozdziały 1-2 i 42, 7-17), środkowe fragmenty zaś mają charakter...
Lalka - Gatunek literacki
Dzieło Prusa jest przykładem powieści . Zgodnie z wymogami gatunku w Lalce możemy wskazać płaszczyznę narracji oraz świata przedstawionego, w skład którego wchodzi rozbudowana, wielowątkowa fabuła (tu: wątek główny – koleje życia Stanisława...
Ludzie bezdomni - Gatunek literacki
Ludzie bezdomni to jedna z najważniejszych i najbardziej udanych powieści Stefana Żeromskiego. Zręcznie poprowadzona fabuła, bogactwo elementów symbolicznych, nawiązań filozoficznych oraz podjęta aktualna tematyka współczesna decydują o tym,...
Granica - gatunek literacki
Powieść psychologiczna – jak podaje Słownik terminów literackich , jest odmianą powieści, w której uwaga czytelnika ma skupiać się na życiu wewnętrznym postaci, jego dynamice, uwarunkowaniach i przejawach. Najpopularniejszymi środkami, którymi...
Sklepy cynamonowe - Gatunek literacki i język utworu
Proza poetycka Schulza Twórczość prozatorska Brunona Schulza to zjawisko literackie w epoce dwudziestolecia międzywojennego, którego nie można porównać z niczym innym. Pisarz tworzy bowiem zupełnie niespotykane dotąd światy, oddaje się...