Słownik etymologiczny języka polskiego

grząski

‘taki, w którym się zapada, grzęźnie, bagnisty, podmokły’; odXVII w.; dawniej w postaci grzęski, odpowiedniki tylko we wschsłow. (np. ros. grjaskij / grjazkoj, białorus. hrazki)

Grzebać

1. ‘rozgarniać, rozrzucać coś, przerzucać szukając’; 2. ‘składać do grobu’; 3. ~ się ‘robić coś bardzo powoli, z ociąganiem’.

grzebień

grzebnąć

forma jednokrotna

grzebywać

forma wielokrotna w czasownikach przedrostkowych, np.: odgrzebywać, wygrzebywać, zagrzebywać

Grzech

1. ‘złamanie przykazań i zakazów religijnych’; 2. ‘przewinienie, uchybienie, błąd’.

Grzechotać

‘wydawać, wywoływać grzechot’.

grzechotka

grzechotnik

grzeczność

Grzeczny

1. ‘dobrze wychowany, uprzejmy’; 2. ‘posłuszny, spokojny’; 3. ‘będący wyrazem uprzejmości’; 4. ‘będący do rzeczy, odpowiedni, stosowny’.

grzesznik

grzeszny

grzeszyć

‘popełniać grzechy, łamać zakazy religijne’

grzewać

forma wielokrotna w czasownikach przedrostkowych, np.: nagrzewać, ogrzewać, rozgrzewać (-> rozgrzewka), zgrzewać (-> zgrzewka).

grzęzawisko

Grzęznąć

1. ‘zagłębiać się w czymś grząskim, pogrążać się, zapadać się, więznąć’.

Grzmieć

1. ‘głośno, hucznie rozbrzmiewać, rozlegać się’; 2. ‘mówić głośno, dobitnie,z groźbą lub naganą’; 3. grzmi ‘rozlega się grzmot’.

grzmocić

1. ‘mocno bić, uderzać, walić’; 2. forma jednokrotna grzmotnąć także ‘rzucić coś z siłą, z rozmachem’; 3. potocznie ‘spaść z hałasem, runąć’; od XVIII w.; przestarzale forma grzmotać; wszystkie pochodzą od psłow. *grьmotati ‘powodować lub wydawać huk’ – czasownika intensywnego od psłow. *grьmĕti

grzmot

1. ‘huk towarzyszący wyładowaniu atmosferycznemu’; 2. ‘silny huk, trzask’; od XV w.; ogsłow. < psłow. *grьmotъ ‘huk, grzmot’ – rzeczownik odczasownikowy od psłow. *grьmotati

Grzyb

1. ‘roślina plechowa Fungus’; 2. przenośnie ‘stary człowiek’; 3. dialektalnie też ‘huba drzewna’.

grzybieć

grzybny

grzybowy

Grzywa

1. ‘długie włosy zakrywajace tylną część głowy i kark niektórych zwierząt’; 2. dialektalnie też ‘niezżęta kępka zboża, trawy’.

grzywiasty

grzywka

grzywna

1. ‘kara pieniężna’; 2. dawniej ‘określona ilość drogiego kruszcu służąca jako jednostka płatnicza’; 3. ‘inne przedmioty pełniące funkcję jednostki płatniczej’; od XIV w.; ogsłow. (por. czes. dawne hřivna ‘jednostka monetarna, jednostka wagi’, ros. grivna ‘podstawowa jednostka pieniężna w dawnej Rusi; naszyjnik’) < psłow. *grivьna ‘ozdoba na szyję, naszyjnik’ –urzeczownikowiona forma rodzaju żeńskiego od przymiotnika psłow. *grivьnь‘odnoszący się do karku, szyi’ – w warunkach handlu...

Gubić

1. ‘dopuszczać, żeby coś zginęło, tracić coś przez nieuwagę’; 2. ‘doprowadzać do zguby, upadku, klęski; narażać na zgubę, śmierć’; 3. ‘niszczyć, zabijać’.

Guz

1. ‘obrzmienie, zgrubienie na ciele’; 2. przestarzale ‘duży, ozdobny guzik’.

guzik

1. ‘przedmiot służący do zapinania’; 2. ‘przycisk’; pierwotne zdrobnienie od guz w znaczeniu ‘guzik (ozdobny)’.

gwałcić

Gwałt

1. ‘przemoc, zniewolenie siłą’; 2. ‘zamieszanie, krzyk, awantura’; 3. stpol. też‘siła, moc; bezczelność’; 4. na gwałt ‘pod przymusem konieczności, w wielkim pośpiechu’.

gwałtowny

gwar

1. ‘mieszanina wielu głosów, odgłosów zlewających się w całość, hałas, zgiełk’; 2. dawniej ‘rozmowa, gwarzenie’; od XV w.; wyłącznie pol. rzeczownik odczasownikowy od gwarzyć

gwara

1. ‘regionalna odmiana języka narodowego’; 2. ‘mowa środowiska zawodowego lub innej społeczności, żargon’; 3. stpol. ‘mowa, sposób mówienia’;wyłącznie pol. rzeczownik odczasownikowy od gwarzyć.

Gwarzyć

1. ‘prowadzić poufałą rozmowę, gawędzić’; 2. ‘mówić, rozmawiać, opowiadać’; 3. dawniej ‘czynić zgiełk, hałasować’ (od XV w.).

Gwiazda

1. ‘ciało niebieskie’; 2. przenośnie ‘przedmiot, figura przypominająca kształtem, blaskiem gwiazdę’; 3. ‘biała plama, znamię na głowie zwierzęcia’; 4. przenośnie‘osoba znana, popularna’.

gwiazdka

gwiaździsty

gwiezdny

gwizd

Gwizdać

1. ‘wydawać gwizd’; 2. potocznie ‘lekceważyć kogoś, nie liczyć się z kimś’.

gwizdek

gwizdnąć

forma jednokrotna, potocznie też ‘ukraść’.

gwoli

gwoździć

gwoździk

Gwóźdź

‘kawałek cienkiego pręta metalowego, z jednej strony zaostrzony, z drugiej zakończony główką’.

gzić się

1. ‘biegać z bólu od ukąszenia owadów’; 2. ‘niespokojnym zachowaniem ujawniać popęd płciowy, zaspokajać popęd płciowy’; od XVI w.; dialektalne też w formie gździć się.