haczyk
hafciarz
(Także hafciarka, hafciarski, hafciarstwo) – od XIX w. w miejsce wcześniejszego haftarz, które istniało od XIV w.; w XV w. pojawiła się nazwa osobowa Haftarz
haftka
1. ‘rodzaj zapinki z drutu składającej się z haczyka i uszka’; 2. dawniej ‘sprzączka, zapinka’ oraz 3. ‘pętlica’ i 4. ‘obrączka’; od XV w. w szerokim znaczeniu, a od XVIII w. coraz częściej w zawężonym, dotyczącym specjalnego rodzaju spinki (jak dziś); zapożyczenie ze śrniem. haft ‘to, czym się spaja, zapina’, przyswojone za pomocą przyrostka -ka; stpol. i dialektalnie też aftka
haftować
‘wyszywać, przetykać tkaninę nićmi, naszywać ozdobę’; od XV w.; < śrniem. heften ‘spinać, umacniać, wiązać; szyć, fastrygować’; stpol. i dziś dialektalnie również w postaci aftować.
Hak
1. ‘pręt żelazny zagięty na końcu’; 2. ‘gwóźdź mający zagięcie zamiast główki’; 3. dawniej też ‘mielizna; niebezpieczeństwo, krytyczne położenie’; 4. także ‘różne narzędzia o zakrzywionym końcu używane do różnych czynności np. motyka, bosak’ (XV w.); 5. też ‘szpon, ostrze, szpic, kolec’ (XVI w.).
hakownica
‘używana dawniej długa, ciężka strzelba’; nazwana tak od haka, który służył do przytrzymywania jej oparcia; zapożyczenie ze śrniem. hāken-bűhse (niem. Bűhse ‘strzelba’); w XV w. też forma akownica; w stpol. i stczes. również w postaci hak bez przyrostka -ownica ‘ts.’
Halka
‘część damskiej bielizny: 1. początkowo na oznaczenie spódnicy damskiej z miękkiego jedwabiu wkładanej pod suknię balową; 2. później rodzaj koszulek damskich zawieszanych na ramionach za pomocą tzw. ramiączek’.
hałasować
hałasować
od XVIII w.; pochodzi od ukr. hałasuváty w XVIII w. konkurowało z hałasić (-> hałaśnik, hałaśny); w mowie potocznej od XIX w.
hałasownik
hałasowny
hałaśliwość
hałaśliwy
hałaśliwy
od XIX w.; za ukr. haasłývyj; zastąpiło starsze formy hałaśny i hałasowny
Hamować
1. ‘zmniejszać prędkość, zatrzymywać, zwalniać’; 2. ‘utrudniać coś, przeszkadzać,powstrzymywać, powściągać’; 3. dawniej też ‘nie pozwalać iść dalej, zatrzymywać, zagradzać drogę; więzić, aresztować; skąpić’; 4. także ‘zmuszać, namawiać, nakłaniać’; 5. również ‘nie dopuszczać, przeciwstawiać się(w procesie sądowym)’ (XV w.).
hamulec
1. ‘przyrząd do zatrzymywania lub zmniejszania prędkości ruchomych części mechanizmów, maszyn, pojazdów; 2. przenośnie ‘wędzidło, wodze, czynnik powściągający’; 3. też ‘lina do zatrzymywania i ciągnięcia tratwy’(XVI w.); pochodzi od niem. złożenia Hemm-holz ‘ts.’, w dosłownym znaczeniu ‘drzewo do hamowania’ – początkowo był to kawałek drewna do blokowania koła u wozu; w pol. od XVII w.; pol. > ukr. dialektalne hamúłecь i słowac. hamulec
handlarz
‘zajmujący się handlem’; od XVIII w.; słowo o zabarwieniu pejoratywnym w stosunku do określenia kupiec; wyparło starszą formę handlownik (XVI-XVIII w.); dialektalnie również w postaciach handlerz, handlirz; pochodzi od niem. Händler ‘ts.’; por. też czes. handliř ‘ts.’
handlować
1. ‘zajmować się handlem’; 2. dawniej też ‘postępować’;od XVI w.; zapożyczenie z niem. handeln ‘działać, zajmować się czymś’ > zawężone do ‘handlować, targować się’.