• Misterne, kunsztowne budowanie poezji (kilka nurtów poetyckich, które „bawiły się” słowem). • Pamiętniki Paska jako najlepszy z epoki zapis obyczajów. • Arcydzieło epistolografii, czyli zbiór listów króla Jana III Sobieskiego do królowej Marysieńki.
• Do trupa (Jan Andrzej Morsztyn) – sonet oparty na porównaniu spokoju trupa z cierpieniami zakochanego. Oczywiście pointą jest stwierdzenie, że lepiej jest być trupem niż nieszczęśliwie się zakochać. • Liryki Daniela Naborowskiego Jego wiersze zalicza się do nurtu poezji dworskiej, ale jest jednocześnie autorem, który najdobitniej wyrażał barokową ideologię. Zastanawia się nad przemijaniem, kruchością życia i tym, jak w tej niepewności odnajduje się człowiek. — Cnota grunt...
• Cyd (Pierre Corneille) – ta tragikomedia podbiła natychmiast serca czytelników, ale krytyka jej nie pokochała. Cyd to człowiek wielkich zasad, gwałtowny i targany namiętnościami,ale nieustępliwy w sprawach honoru. Akcja toczy się w średniowiecznej Hiszpanii, a Cyd to hiszpański wzorzec rycerza średniowiecznego. Jest szlachetny, odważny i zakochany, ale sprawy się komplikują, gdy musi wybrać pomiędzy ukochaną Chimeną a własnym honorem. Uosabia człowieka woli. • Don Kichot (Miguel...
Miłość – dworska, lekka, flirt, ale też pokazywana jako uczucie ogarniające całe życie, uczucie, które można przeciwstawić nawet śmierci. Miłość pokazywano także w intymnej relacji z Bogiem. Mit Sarmaty – ten motyw wiąże się z szerszym widzeniem– z troską o ojczyznę. Efektem jest negatywna ocena ówczesnej rzeczywistości i, w odpowiedzi na taki stan, wskrzeszenie przez twórców postaci Sarmaty jako idealnego patrioty (np. Pamiętniki Paska, ale też Niepróżnujące próżnowanie...
Nazwa pochodzi z wł. barocco – dziwny. Tak właśnie nazywano rzadki gatunek perły łowionej u wybrzeży Portugalii. Miała rzadko spotykany oryginalny kształt, przez co była bardzo cenna. Jest to okres trwający od schyłku lat 80. XVI w. do lat 30. XVIII w. Współcześnie w polskim baroku wyróżnia się trzy fazy: • wczesny barok – od lat 80. XVI w. po lata 20. XVII w.; w tym czasie powstaje najwięcej poetyckich utworów mistyczno-metafizycznych; • barok dojrzały – od poł. XVII w. do schyłku...
Jan Chryzostom Pasek – bohater i autor Pamiętników , rycerz i ziemianin z całym zbiorem wad charakterystycznych dla tych stanów.
• Konserwatyzm – kurczowe trzymanie się tradycji i niedopuszczanie do reform czy wprowadzenia pojedynczych nowości. • Kosmopolityzm – zapatrzenie w kulturę zagraniczną i przez to lekceważenie dorobku swojego kraju. Kosmopolita znaczy po prostu „obywatel świata”. • Rokoko – ostatnia faza baroku, kojarzona z lekkością i ulotnością.Stosunkowo mało znacząca w literaturze, najmocniej odcisnęła swój ślad w malarstwie i sztuce użytkowej. • Sarmatyzm – cała kultura szlachecka z XVII...
Józef Baka (1707-1780) – przez długie lata uważany za grafomana; jezuita, poeta piszący głównie o śmierci. Używał poetyki późnego baroku, choć chronologicznie pisał już w czasach saskich. Jan III Sobieski (1629-1696) – listy króla do królowej Marysieńki to najsłynniejszy przykład epistolografii barkowej. Oprócz wyznań miłosnych król pisze też o zdarzeniach wojennych, co pozwala je traktować jako dokument historyczny. Wespazjan Kochowski (1633-1700) – poeta, sarmata tęskniący za...
STARY TESTAMENT NOWY TESTAMENT Stary Testament składa się z 46 ksiąg i obejmuje dzieje od stworzenia świata do narodzin Jezusa. Dzieli się na trzy części: • Pięcioksiąg Mojżeszowy(a w nim Księga Rodzaju,Księga Wyjścia, Księga Kapłańska, Księga Liczb, Księga Powtórzonego Prawa), • prorocy (zdarzenia po śmierci Mojżesza, historia królestwa izraelskiego i judzkiego, proroctwa Izajasza, Jeremiasza i Ezechiela),• Pisma (m.in. Pieśń nad Pieśniami, Księga Hioba, Księga...
Najstarsze tłumaczenie z hebrajskiego na grecki pochodzi z III w. przed Chrystusem i zwane jest Septuagintą. Był on bazą do przekładów na łacinę – najważniejszy był przekład św. Hieronima z IV w. zwany Wulgatą. Sobór trydencki z XVI w. uznał go tekst autentyczny i kanoniczny. Od czasów Marcina Lutra zaczęły pojawiać się przekłady na języki narodowe. Najważniejsze przekłady na język polski to: a) katolickie: Biblia królowej Zofii (XV w.), Biblia Leopolity (1561) i Biblia Wujka...
Nawiązania do tematów i bohaterów biblijnych, jak i do samej księgi są obecne w każdej następnej epoce literackiej. • Średniowiecze – z tradycją biblijną związane są takie gatunki,jak misterium, jasełka, kazania, pieśni. Ważne są pierwsze tłumaczenia Biblii ( Psałterz floriański , Psałterz puławski ). • Renesans – tłumaczenia psalmów, które wykorzystywano jako modlitwy (Jan Kochanowski, Mikołaj Rej, Mikołaj Sęp-Szarzyński). Postacie biblijne przywołuje w swoich Kazaniach...
Określenie „biblia” pochodzi z greckiego biblos i oznacza łodygę papirusu, bo właśnie z niej wyrabiano w starożytności materiał piśmienny. Później oznaczał też zwój papirusu, czyli księgę. Biblię dzielimy na Stary Testament i Nowy Testament . Stary Testament jest uważany przez żydów i chrześcijan za księgę świętą. Powstawał przez ponad 1000 lat w czasach przed Chrystusem w trzech językach – aramejskim, hebrajskim i greckim. Swój ostateczny kształt osiągnął w II w. p.n.e. Nowy...
działalność apostołów i pierwsze lata działania Kościoła odkupienie ludzkości stworzenie świata i człowieka walka dobra ze złem życie i działalność Jezusa
• Absalomie, Absalomie – symbol ojcowskiego bólu. W Biblii płacze król Dawid nad synem, który zabił Amnona w zemście za gwałt na siostrze. • Jabłko Adama – anatomiczna chrząstka w krtani, którą widać na męskiej szyi. W Biblii jest upamiętnieniem grzechu prarodziców. • Judaszowe srebrniki – Judasz okazał się zdrajcą, bo wydał Jezusa, i dlatego do dziś tak mówimy na pieniądze wzięte za zdradę. • Kainowe znamię – oznacza piętno bratobójstwa, bo po zamordowaniu Abla na czole...