Literatura

Literatura polska

• Ananke (Tadeusz Miciński) – obraz sporu dwóch koncepcji istnienia. Kłócą się gwiazdy (wytwór Boga, dowód jego doskonałości i Boskiego ładu i harmonii) z szatanem, który wyrwał się z zaczarowanego kręgu i jest wolny. Miciński umieszcza w wierszu pochwałę buntu i siły, która umie wyrwać się z ustalonych schematów, choć za swoją wolność będzie musiała zapłacić. • Chłopi (Władysław Stanisław Reymont) – epopeja nagrodzona literackim Noblem. Na pierwszym planie zostały opisane dzieje...

Literatura powszechna Młodej Polski

• Dzika kaczka (Henryk Ibsen) – dramat zawiera rozważania na temat prawdy i jej roli w życiu dorosłego człowieka. Losy bohaterów pokazują, że jest to sprawa mocno dyskusyjna i niejednoznaczna. Ujawnienie tajemnicy rodzinnej prowadzi do tragedii, bo prawda nie zawsze jest wybawieniem. • Germinal (Emil Zola) – bohater trafia do pracy do kopalni węgla, gdzie nie tylko obserwuje straszny żywot górników, alei zakochuje się w Katarzynie. Gdy ginie ona w wypadku, bohater rozpoczyna prace...

LITERATURA WSPÓŁCZESNA

Literatura współczesna : Cechy i idee literatury

Drugi obieg – w latach 70. powstał niezależny ruch wydawniczy, aby publikować materiały zatrzymane przez cenzurę. Dzięki drugiemu obiegowi do czytelnika trafiły dzieła Miłosza, Gombrowicza, Mała apokalipsa Konwickiego. Egzystencjalizm – współczesny kierunek filozoficzny interesujący się pojedynczymi losami jednostki, która jest wolna i odpowiedzialna. Dla egzystencjalizmu charakterystyczne jest poczucie samotności wobec Boga, dążenie do zbawienia, lęki rozpacz, a także przekonanie,...

Literatura współczesna : Co jeszcze ciekawego dzieje się w literaturze i teatrze?

Janusz Głowacki (ur. 1938) – prozaik, dramaturg, felietonista. Na przełomie lat 60. i 70. powstaje film Andrzeja Wajdy Polowanie na muchy oparty na twórczości Głowackiego. Prawdziwym przebojem staje się stworzony we współpracy z Markiem Piwowskim film Rejs. Największym sukcesem dramaturgicznym jest Antygona w Nowym Jorku (grana od 1992 r.w USA i w Europie). Jego twórczość jest tłumaczona na wiele języków. Ostatnie znane książki to: Ostatni cieć (2001), Z głowy (2004) i Jak być...

Literatura współczesna : Grupy poetyckie

Pokolenie 56 – zwane także pokoleniem Współczesności (od tytułu czasopisma, które było przez krótki czas ich trybuną). Są to poeci urodzeni w latach 1930-1935. Ich pokoleniowym przeżyciem był przewrót październikowy po doświadczeniach stalinizmu. Buntowali się przeciwko schematycznej i sztucznie optymistycznej literaturze socrealizmu. Jako przeciwwagę głosili: • antyestetyzm (Stanisław Grochowiak, Andrzej Bursa), • niezgodę na konformizm i obłudę (Andrzej Bursa, Marek Hłasko), •...

Literatura współczesna : Literatura polska

Poezja Kolumbów • Elegia o... (chłopcu polskim) (Krzysztof Kamil Baczyński) – portret chłopca jako kruchej istoty, która nie ma możliwości sprzeciwu wobec zdarzeń historycznych, wpływających na jego biografię i przekreślających szansę na normalną przyszłość. Poezja starszego pokolenia wobec wojny • Bagnet na broń (Władysław Broniewski) – wiersz-manifest napisany przed wybuchem wojny, który wzywa do ofiarnej walki o wolność ojczyzny. • Campo di Fiori (Czesław Miłosz) –...

Literatura współczesna : Literatura powszechna

• Blaszany bębenek (Günter Grass) – powieść łącząca naturalizm z surrealizmem; jedna z części tzw. trylogii gdańskiej (pozostałe to Kot i mysz i Psie lata ). • Buszujący w zbożu (Jerome David Salinger) – satyra na amerykańskie mieszczaństwo lat 40. jest współczesną wersją XVI-wiecznej, pochodzącej z Hiszpanii powieści pikarejskiej. • Czekając na Godota (Samuel Beckett) – dwóch włóczęgów czeka obok śmietnika na Godota. Ma ich zbawić albo tylko zapewnić nocleg i jedzenie –...

Literatura współczesna : Najważniejsze motywy i tematy

Człowiek w zagrożeniu wojną • Kartoteka i wiersze Tadeusza Różewicza • Popiół i diament Jerzego Andrzejewskiego • wiersze Krzysztofa Kamila Baczyńskiego • Sennik współczesny Tadeusza Konwickiego Martyrologia Żydów • Zdążyć przed Panem Bogiem Hanny Krall • Opowiadania Tadeusza Borowskiego • Początek Andrzeja Szczypiorskiego Miasto • opowiadania Marka Hłaski • Mała apokalipsa Tadeusza Konwickiego • Raport z oblężonego miasta Zbigniewa Herberta • Zły Leopolda...

Literatura Współczesna : Nazwa epoki i ramy czasowe

Literaturą współczesną nazywamy całość twórczości po 1939 r., a więc od wybuchu II wojny światowej. Za względu na ogromną różnorodność możemy ją podzielić na kilka okresów: • lata wojny i okupacji (1939-1945) – czas m.in. poezji Kolumbów, • powojenne rozrachunki (1945-1949) – twórczość Różewicza, Dygata, Borowskiego i Andrzejewskiego, • socrealizm (1949-1953) – powieść produkcyjna i poematy socrealistyczne, • czas odwilży (1953-1968) – pokolenie Współczesności („Współczesność” to ówczesne...

Literatura współczesna : Prądy literackie

Socrealizm – doktryna dotycząca sztuki, ogłoszona w ZSRR w latach 30., do Polski trafiła w 1949 r. po zjeździe Związku Literatów Polskich. W centrum zainteresowania twórców socrealistycznych stali pozytywni bohaterowie pracujący dla dobra miast i wsi, a dla kontrastu – negatywne postacie z Zachodu. Turpizm – wprowadza do utworu elementy brzydoty w celu wywołania szoku estetycznego. W polskiej poezji pojawił się po1956 r.; posługiwali się nim m.in. Stanisław Grochowiak, Zbigniew...

Literatura współczesna : Teatr

• Teatr absurdu – wywodzi się z przedwojennego teatru groteskowego. Posługując się charakterystycznymi środkami wyrazu: parodią, groteską i czarnym humorem, odsłania pustkę współczesności. Do minimum ogranicza akcję – wszystko odbywa się w wiecznej teraźniejszości, dekoracje są ubogie i umowne, a bohaterowie pozbawieni indywidualności. Porozumiewają się zmodyfikowanym składniowo i logicznie językiem, by pokazać, że już dawno przestał służyć komunikacji. Przedstawiciele : Samuel Beckett i...

Literatura współczesna : Ważni bohaterowie literaccy

Artur – bohater Tanga Sławomira Mrożka; typ młodego buntownika, który usiłuje powrócić do tradycji, ale nieskutecznie, bo forma okazuje się pusta. Bohater z Kartoteki Tadeusza Różewicza –everyman, antybohater; bierny, zaprzeczenie bohatera antycznego. Bohater z Małej apokalipsy Tadeusza Konwickiego – pisarz, którego imienia nie znamy, wyznaczony przez kolegów z opozycji do demonstracyjnego samospalenia w ramach protestu przeciw totalitaryzmowi. Nie widzi sensu swojej misji....

Literatura współczesna : Wielkie dzieła

Literatura współczesna : Zapamiętaj te pojęcia

• Kino moralnego niepokoju – filmy poruszające problemy moralne. Reżyserzy w swoich filmach pokazują konsekwencje zła i łamania zasad etycznych. Pokazują, że warto kształtować świat, w którym żyjemy, przez obronę godności i dobra. Takie motywy pojawiają się w filmach Krzysztofa Kieślowskiego, Andrzeja Wajdy, Agnieszki Holland i Krzysztofa Zannusiego. • Mały realizm – ta nazwa pochodzi od tytułu dramatu Tadeusza Różewicza Świadkowie , albo Nasza mała stabilizacja i określa się nią...

Literatura współczesna : Zapamiętaj tych pisarzy

Jerzy Andrzejewski (1909-1983) – prozaik, publicysta i felietonista. W 1936 r. wydał pierwszy tom opowiadań Drogi nieuniknione , w czasie wojny działał w podziemiu, organizując działalność kulturalną. Współpracował z „Twórczością” i „Literaturą”. W latach 1952-1957 poseł na sejm. Krzysztof Kamil Baczyński (1921-1944) – tworzył głównie w czasie okupacji, zdążył wydać tylko dwa tomy wierszy: Wiersze wybrane i Arkusz poetycki . Pierwszy powojenny tom, odtworzony z rękopisów Śpiew z...