PRĄDY ARTYSTYCZNE DEKADENTYZM - ogólnoeuropejski prąd duchowy charakterystyczny dla ostatniego dwudziestolecia XIX w. Wyrażał się w postawie pesymistycznej i indywidualistycznej oraz poczuciu słabości duchowej. - Kształtowany przez ówczesną...
1) Adam Mickiewicz III cz. „Dziadów”. Autor przedstawia nam wielką improwizacje. Jest to obraz poety romantycznego. Konrad to poeta, który wadzi się z Bogiem. Wieszcz patriota, który poświęca się dla narodu (postawa prometejska). Siłą uczucia,...
Ramy czasowe FRANCJA Początek: XVII w. Koniec: lata 70 XVIII w. EUROPA Początek: początek XVII w. Koniec: lata 70 XVIII w. POLSKA Początek: początek XVIII w. Koniec: 1822 - wydanie przez Mickiewicza "Ballad i romansów"...
Wojciech Gutowski : Królestwo Antychrysta i tęsknota Lucyfera. Oblicza szatana w literaturze Młodej Polski [w:] Stulecie Młodej Polski, red. M. Podraza-Kwiatkowska, Kraków 1995. Typologia szatana wg Stanisława Przybyszewskiego : „Szatan jest...
1.Czynniki wpływające na powstanie „Zielonego balonika”. Pochodzenie „Zielonego balonika” było przede wszystkim malarskie. Bo też w Akademii Sztuk Pięknych, zaszły w owej dobie wielkie przemiany. Po śmierci Matejki, mimo żalu, jaki obudził zgon...
Oświecenie – przesiąknięta utylitaryzmem i zaangażowaniem ludzi w nauczanie niższych warstw społecznych epoka różni się wyraźnie od niedawno panującego baroku. Do głosu zaczyna dochodzić rozum i poznawanie świata . Panuje przekonanie , że wszystko...
Program pozytywizmu polskiego na tle sytuacji politycznej i społecznej . Nazwa pozytywizm została przyjęta z filozofii Augusta Comte'a - francuskiego myśliciela z I połowy XIX w., autora dzieła "Kurs filozofii". Pojęcie pozytywny...
1. Oświecenie w Europie. Nowe myśli zapoczątkowali Francuzi, Anglicy, Holendrzy. Rozwój przypada na XVIII w. Jednym z pierwszych uczonych był Kartezjusz. W "Rozważaniach o metodzie" stwierdził, że najważniejszym czynnikiem jest...
Filozofia i sztuka starożytnej Grecji i Rzymu. Wyraz filozofia pochodzi od dwóch słów phileo (lubię) i sophia (mądrość). W starożytności termin ten oznaczał całokształt wiedzy racjonalnej. Filozofia grecka zaczęła rozwijać się w VI w.p.n.e.,...
Sytuacja polityczna Polski w drugiej połowie XIX wieku była bardzo ciężka. Praktycznie to państwo nie istniało. Podzielone na trzy części, trzy zabory: pruski, rosyjski i austriacki zostało pozbawione własnej państwowości. W każdym z zaborów...
1. Augustynizm Św. Augustyn Aureliusz (354-430) to największy autorytet średniowiecza aż do wystąpienia św. Tomasza z Akwinu. Urodził się w małym mieście Tagasta w Afryce Północnej, jako szesnastolatek wyruszył na studia do Kartaginy. Później...
Literatura oświecenia rozwijała się w dramatycznym okresie dziejowym Polski. Sejm, w którym ciągłe kłótnie, zachwiany system demokracji oraz zasada "liberum veto" skutecznie unicestwiały próby reform, nie mógł pełnić właściwej funkcji...
Sprawdzian z mitów, mitologii Rodzaje mitów: Kosmologiczne-o powstaniu świata Teologiczne- o bogach antropologiczne – o człowieku genealogiczne- o rodach ludzkich Homer- pochodzi z wyspy Chios, Iliada powstała w 9,8wpne. Epos-równoległość...
LITERACKIE I IDEOWE WYZNACZNIKI EPOKI. 1. N a z w a: Nazwa „barok” stała się metaforą epoki dziwnej, niezwykłej i odchodzącej od klasycznego wzorca renesansu, harmonii i proporcjonalności (zarzucano jej barbarzyństwo polegające na wypaczeniu...
Twórczość epoka romantyzm nawiązuje do wielu wątków myślowych oświecenia, choć nadaje im odmienny charakter. Romantycy odrzucili materialistyczną wizję świata, intelektualizm i racjonalizm. Apelowali do serca i zapału, nawiązywali do tradycji...
W roku upadku Cesarstwa Rzymskiego, czyli mniej więcej w połowie piątego wieku w Europie zostaje zapoczątkowana nowa epoka - Średniowiecze. Dała ona światu dwa style w sztuce, liczne postępy w szkolnictwie, między innymi uniwersytety oraz u...
Klasycyzm - wyznaczał poezji cele utylitarne, stawiał przed nią zadania dydaktyczno-moralizatorskie, wyrastające z przekonania o ogromnej roli słowa jako narzędzia oddziaływania na społeczeństwo. Sentymentalizm - traktował literaturę jako sposób...
Druga połowa XVIII wieku stanowi w dziejach Polski okres obfitujący w wydarzenia niezwykle dramatyczne. Były to bowiem czasy wielkich przeobrażeń gospodarczych, społecznych, politycznych i kulturalnych, które jednak nie uchroniły kraju przed...
Mit jest to wypowiedź narracyjna, wyrażająca i organizująca wierzenia danej społeczności, zwykle archaicznej; opowiada to kosmo- i teogonii; mit jest ściśle związany z toposami i archetypami, których jest źródłem; archetyp został wprowadzony do...
Życie umysłowe i kulturalne w Polsce epoki oświecenia - szkolnictwo, teatr, mecenat króla, czasopiśmiennictwo. MECENAT - Stanisław August jako polityk nie odniósł większych sukcesów, ale jako mecenas kultury przyczynił się do jej znakomitego...
Oświecenie pierwszą epoką w nowożytnych dziejach formacją kulturową całkowicie świadomą swego istnienia. Ówcześni mówili : "wieku rozumu" (w Anglii), "wieku filozofów" (we Francji) czy wieku "oświeconym".Przywiązywał...
Najwybitniejszy przedstawiciel czasów stanisławowskich, czołowy reprezentant nurtu klasycznego opartego na wzorach francuskich. Charakterystyczną cechą jest rozpiętość gatunkowa jego twórczości. Jest twórcą liryki "Hymn do miłości...
Znakomity filozof niemiecki Immanuel Kant określił oświecenie jako "wyjście człowieka z niepełnoletności, w którą popadł z własnej winy", przy czym niepełnoletność rozumiał jako "niezdolność człowieka do posługiwania się własnym...
Charakter religii rzymskiej i porównanie jej z wierzeniami Greków. W pierwszym okresie bogowie rzymscy byli bezimienni, bezpostaciowi, a także izolowali się od ludzi. Rzymianie przejmowali wierzenia innych narodów lecz ograniczali ilość...
Wiersz programowy - "Oda do młodości", "Romantyczność". Romantycy buntowali się przeciw feudalnej strukturze społecznej i rządom absolutystycznym. Odrzucali oświeceniowy racjonalizm, empiryzm, klasycyzm. Filozofia...
1. Byronizm - termin pochodzi od nazwiska słynnego, oryginalnego twórcy angielskiego romantyzmu lorda Georga Gordon Byrona. Otoczony aurą skandalu, legendą niezwykłości i tajemniczości Byron stworzył w literaturze podobny typ bohatera:...
John Stuart Mill - przedstawiciel empiryzmu, Herbert Spencer - twórca filozofii ewolucjonizmu - twierdził, że rozwojowi podlega cały wszechświat a przemiany dokonują się stale i stopniowo. Henryk Tomasz Buckle - autor "Historia i dzieła...
Aleksander Świętochowski "Praca u podstaw" Autor przedstawił sytuację chłopów po reformie uwłaszczeniowej - nie mogą bez zewnętrznej pomocy stać się zbiorowością świadomych producentów. Ich edukacją winni się zająć światli...
Jako, że w początkowej fazie romantyzmu nastąpił odwrót od wszelkich przejawów oświecenia, tak więc odstąpiono również od krytyki szlachty; krytyki, bo właśnie ten wątek dominuje, jeżeli w ogóle się pojawia; potem jednak, w wyniku rozwoju wydarzeń...
Dekadentyzm - termin Teofila Gautiera - schyłkowość, uważano, iż kultura, cywilizacja i ludzka moralność dążą do upadku w świecie myśli kategoriami zysku i opłacalności. Postawa była mieszaniną pesymizmu, zwątpienia w celowość istnienia i negacji...
Ogólne ramy definicyjne roli poety i jego twórczości zostały nakreślone przez filozofię tego okresu: Gottlieb Fichte podkreślał ogromne znaczenie jednostki jako indywidualności, a jej możliwości kreacji porównywał z boskimi; Fryderyk Schlegel...
Przez całą epokę romantyzmu naród polski znajdował się pod zaborami, więc twórcy mieli możliwość zaprezentować w literackiej formie wszystkie idee walki o niepodległość. U Mickiewicza pierwszą ważną pozycją jest "Konrad Wallenrod",...
Za pierwszego twórcę poezji tyrtejskiej uważny jest Tyrteusz, spartanin; autor ten, za najważniejsze uznawał cnoty związane z wojskiem (charakter samej Sparty); w zachowanym fragmencie wiersza "Rzecz to piękna..." formułuje pewne...
Filozofię końca wieku zdominowały trzy koncepcje filozoficzne, które, jak się później okazało, miały ogromny wpływ na sposób myślenia ludzi, literaturę i sztukę a nawet historię. Pierwsza koncepcja filozoficzna to - schopenhaueryzm, czyli...
Nazwa pozytywizm została przyjęta z filozofii Augusta Comte'a - francuskiego myśliciela z I połowy XIX w., autora dzieła "Kurs filozofii". Pojęcie pozytywny oznacza to, co realne, pożyteczne, wartościowe, osiągalne i stanowi...
W XX-leciu w wielu utworach pojawia się tematyka poruszająca problemy świata tego okresu; oczywiście polska literatura zajmuje się głównie problemami lokalnymi; trudno znaleźć jakiś utwór powieściowy który w jakiś sposób nie sygnalizowałby pewnych...
Profetyzm - zjawisko występowania proroków; znane wielu religiom (zwłaszcza judaizm). "Dziady" cz. III. W Widzeniu księdza Piotra zamieścił Mickiewicz wizję Polski jako zbawiciela narodów. Ksiądz Piotr ujrzał historię Polski na...
Wallenrodyzm - postawa człowieka, który aby osiągnąć wyższy cel, sięga po środki nieetyczne - zdradę i podstęp. Przeżywa konflikt - musi wybierać między nakazami honoru, chrześcijańską moralnością a obowiązkiem walki. Poświęca życie, własne...
Epoka ta rozpoczyna się około roku 1890. Ogólnie uznaje się za jej początek rok 1891 a dokładnie debiut trzech młodych poetów, między innymi Kazimierza Przerwy Tetmajera. W tym okresie utrwala się nowy układ prądów literackich. Nazwa tej epoki...
Wiek XVIII to fatalne stulecie, w którym rodzą się rozmaite instytucje dręczące nas po dziś dzień. Burzliwe przemiany polityczne uwarunkowały powstanie zjawisk propagandy - kształtuje się ona głównie we Francji i Anglii. Narzędziem masowego...
Dydaktyzm jest jedną z najważniejszych zadań literatury oświeceniowej i najwięcej na to zużyto papieru; przyczyny tego stanu były proste: Zagrożenie dla integralności Polski płynące z zewnątrz, nasiliło się zwłaszcza po I rozbiorze; to...
W roku 1765 z inicjatywy króla powstał w Warszawie pierwszy stały teatr publiczny. Wydzierżawiono dla niego gmach zwany Operalnią, w którym zaczęły występować trzy zespoły: francus- ki, włoski i polski. W ten sposób zapoczątkowano działalność...
Zasadniczym początkiem rozwoju instytucji życia kulturalnego było otwarcie w Warszawie Biblioteki Załuskich, jednej z niewielu w Europie bibliotek publicznych. Ogniskowała ona życie umysłowe stolicy, prowadząc jednocześnie prace bibliograficzne i...
Oświecenie - wiek filozofów, wiek rozumu, wiek ludzi światłych, mądrych, wykształconych. Kolebką nowego prądu umysłowego była Europa zachodnia Anglia, Francja i Holandia. Podstawe idei oświeceniowej tworzyły podlądy XVII w. uczonych filozofów....
Franciszek Maria Aronet (Wolter) - wypowiedział się w formie literackiej - "Kandyd". Głosił w swych utworach kult rozumu ukształtowanego empirycznie. Przyjmował postawę krytycyzmu i sceptycyzmu, był krytykiem tego nurtu oświecenia, który...
Klasycyzm. Znaczenie terminu - klasycyzm ujmuje charakterystyczne cechy antycznej sztuki literatury greckiej i rzymskiej, traktowanych jako doskonały wzór estetyczny, wzór pełnej i harmonijnej egzystencji człowieka. Drugie znaczenie określa...
W przeciwieństwie do epoki renesansu ("Żywot człowieka poćciwego", "Dworzanin polski") w epoce oświecenia brak jest utworów, które bezpośrednio wskazywałyby ideał człowieka i obywatela. Cechy wzorowego Polaka oswieceniowi...
W czasach renesansu i baroku powstają sceny magnackie. Ich zalążkiem były przedstawienia prezentowane na rynkach miejskich w średniowieczu. Teatr zaczyna jednak rozwijać się dopiero w czasach oświecenia. 19 listopada 1765 r. powstaje pierwszy...
Oświeceniowy dydaktyzm przejawiał się w twórczości wielu znanych i cenionych pisarzy i poetów tej epoki, by wymienić takich twórców, jak Krasicki, Naruszewicz, Trembecki czy Niemcewicz. Ignacy Krasicki starał się wpływać na moralność i...
Termin wywodzi się z kultury niemieckiej, jest nazwą epoki w dziejach historii kultury, której rozwój przypada na wiek XVIII (Europa Zachodnia). Jej koniec wiąże się z wybuchem rewolucji francuskiej w roku 1789. Traktowany jest jako pierwsza epoka...