Słownik etymologiczny języka polskiego

miernota

mierny

1. ‘niewielki pod względem miary’; 2. ‘niewznoszący się ponad przeciętność’; od XV w.; w stpol. również postać mierzny

mierzać

forma wielokrotna -mierzać w czasownikach przedrostkowych: namierzać, odmierzać, przemierzać, zmierzać.

mierzić

‘wzbudzać wstręt, odrazę, niechęć’; w stpol. w XV w. postaci mierzieć / mirzieć ‘ts.’; ogsłow. < psłow. *mŕziti ‘ziębić, mrozić’ > ‘sprawiać, że coś jest nienawistne, wstrętne, odrażające’

mierznąć

‘stawać się niemiłym, wstrętnym, budzącym niechęć’; forma jednokrotna; od XVI w.

mierzyć

1. ‘określać ilość, wielkość czegoś, wymierzać, odmierzać’; 2. ‘przymierzać’; 3. ‘brać na cel, celować’; od XV w.; ogsłow. < psłow. *měriti ‘mierzyć, odmierzać, przymierzać; celować, godzić czymś w kogoś’ – czasownik odrzeczownikowy od psłow. *měra

Miesiąc

1. ‘dwunasta część roku’; 2. ‘księżyc’.

miesiączka

miesiączkować

Miesić

‘mieszać ugniatając’.

miesięczny

mieszać

1. ‘łączyć razem różne substancje, przedmioty’; 2. ‘niesłusznie utożsamiać różne pojęcia’; 3. stpol. ‘wywoływać niezgodę’; 4. stpol. mieszać rzeczą ‘zmieniać zeznania, mówić niejasno, plątać się w wypowiedziach’; od XV w.; ogsłow. (np. słowac. miešať ‘mieszać’, ros. mešať ‘mieszać, poruszać, plątać’) < psłow. *měšati ‘mieszać, wyrabiać coś przez mieszanie’ – czasownik wielokrotny od *měsiti

mieszanina

mieszanka

mieszczanin

w stpol. stosowano też formy miaszczanin, mieszczenin i mieszczan

mieszkać

1. ‘przebywać gdzieś stale lub czasowo; żyć, zajmować lokal’;2. stpol. ‘trwać w czymś, robić coś bez przerwy’, ‘zwlekać, ociągać się’ (dziś przestarzale nie mieszkać ‘nie zwlekać’); od XIV w.; płnsłow. (por. np. czes. meškat ‘ociągać się, guzdrać się; przebywać gdzieś’, słowac. meškať ‘spóźniać się, zwlekać; zatrzymywać się, być gdzieś’) < psłow. *mešьkati ‘zatrzymywać się gdzieś, wstrzymywać, opóźniać (się)’ pochodzącego od psłow. *měšati; pierwotnie ‘długo lub po trochu mieszać coś,...

mieszkanie

mieszkaniec

mieszkanka

mieścić

mieścina

Mieść

1. ‘zgarniać, zmiatać z jakiejś powierzchni’; 2. ‘silnie wiać (o wietrze)’; 3. stpol. ‘sprzątać, czyścić’; 4. dawniej (XVI-XVII w.) ‘rzucać, ciskać’; 5. dawniej mieść się ‘gwałtownie się rzucać, poruszać’.

miewać

forma wielokrotna

mięczak

1. ‘typ zwierząt bezkręgowych’; 2. potocznie ‘człowiek słaby, bez charakteru’

Między

Przyimek ‘pomiędzy, pośród’.

miękczyć

miękisz

1. ‘tkanka tworząca miękkie części roślin’; 2. ‘miękka część czegoś jadalnego’; pochodzi od pierwotnego przymiotnika psłow. [*mękъ] > *męk-yšь

Miękki

nietwardy, niesztywny’.

miękkość

Milczeć

1. ‘nie wydawać głosu, nic nie mówić’; 2. stpol. też ‘biernie, spokojnie się zachowywać, w milczeniu coś znosić, nie sprzeciwiać się’.

milczek

milczenie

milknąć

milszy

stopień wyższy

miłosierdzie

(por. SERCE)

miłosierny

miłosny

miłostka

miłościwy

miłość

1. ‘umiłowanie, kochanie kogoś, czegoś’; 2. ‘namiętne uczucie do kogoś’; 3. stpol. też ‘miłosierdzie, zmiłowanie, współczucie, litość; łaska, łaskawość, przychylność’; od XIV w.; ogsłow. (por. czes. milost ‘łaska, ułaskawienie’, ros. milosť  ‘łaska, miłosierdzie, wielkoduszność; dobrodziejstwo, dar’) < psłow. *milostь ‘serdeczny, życzliwy stosunek do kogoś, czegoś; łaska, łaskawość; upodobanie w kimś, czymś; współczucie, miłosierdzie’ – rzeczownik odprzymiotnikowy od psłow. *milъ

miłośnica

miłośnik

miłować

Miły

1. ‘sprawiający przyjemność, sympatyczny, przyjemny’; 2. ‘kochany, bliski, drogi’.

miodowy

miot

miotać (się)

miotełka

zdrobnienie

miotła

1. ‘pęk rózek w funkcji narzędzia do zamiatania’ (od XV w.); 2. stpol. (XIV-XV w.) ‘wiązka gałązek do wymierzania chłosty’; dialektalnie też w postaci mietła; ogsłow.

Miód

1. ‘miód naturalny, produkt pszczeli’; 2. ‘poddany fermentacji napój z miodu; miód pitny, sycony’.