Esej, reportaż, felieton – cechy gatunku, funkcje
„Esej, reportaż, felieton – cechy gatunku, funkcje”. Epoka pozytywizmu charakteryzuje się powstaniem i rozwojem prasy, która wychowuje czytelnika, przekazuje mu wiedzę i kształtuje jego poglądy, demokratyzując tym samym stosunki społeczne. Obok...
Zdania złożone
Zdania współrzędne Zdania współrzędne łączne (spójniki: i, oraz, a, ani, to - to, tudzież) _______ _ _ _ _ _______ Zdania współrzędne rozłączne (spójniki: albo, czy, lub, bądź) ______ ______ Zdania współrzędnie przeciwstawne...
Części zdania
Dopełnienie - część zdania, określa czasownik (czasem przymiotnik lub przysłówek), odpowiada na pytania przypadków zależnych (wszystkich oprócz mianownika) Przydawka - jest określeniem rzeczownika, odpowiada na pytania: jaki? który? ile? czyj?...
Gramatyka - czasownik
Części mowy: odmienne: - czasowniki - rzeczownik - przymiotnik - liczebnik - zaimek nieodmienne: - przysłówek - przyimek - partykuła - spójnik - wykrzyknik...
Gramatyka języka polskiego
1. Części zdania - orzeczenie czasownikowe i imienne a) Orzeczenie naj częściej jest wyrażone czasownikiem w formie osobowej w różnych czasach i trybach, np. Arek kłócił się z Radkiem. Niektórzy uczniowie brudzą w klasie. Ania pragnęłaby...
Zdania złożone podrzędnie
Zdanie podrzędne zastępuje lub rozwija jedną z części zdania nadrzędnego i odpowiada na takie samo pytanie jak część zdania, które zastępuje. Zdania podrzędne podmiotowe (odpowiadają na pytania: kto? co?) W zdaniu nadrzędnym podmiotem jest...
Części mowy - powtórka
Części mowy - rzeczownik, przysłówek, - przymiotnik, zaimek przysłowny, - czasownik, przyimek, - liczebnik spójnik, - zaimek: wykrzyknik, - rzeczowy; partykuła. - przymiotny; - liczebny. Rzeczownik odpowiada na pytania kto? co?...
Zagadnienia - gramatyka
1. Porownaj dwa poniższe teksty. Określ ich funkcje, wyodrebnij i nazwij środki językowe dominujące w obydwu. a). W nocy i w ciągu dnia była spora burza, ale prz. wieczorem ucichła i morze się uspokoiło b). Morze w nocy - łamało siebie -...
Archaizmy
Archaizmy są to wyrazy nienależące do czynnego zasobu słownego współczesnych Polaków Archaizmy dzielimy na : - słownikowe . Są to wyrazy, które znikły z języka, mimo istnienia przedmiotów, zjawisk, które opisywały. Np.: rzeczownik...
Neologizm
Neologizm, wyraz nowo utworzony, zwykle na podstawie słowa będącego juz w użyciu, zgodnie z obowiązującymi zasadami słowotwórstwa. Neologizmy pojawiają sie zarówno w utworach literackich, jak w słownictwie naukowym, publicystyce itp. Czasem...
Podmiot
Rodzaje podmiotów Podmiot jest to nadrzędna część zdania, tworząca z orzeczeniem związek główny. Wskazuje on element, o którym orzeka się w danym zdaniu. Podmiot najczęściej wyrażony jest rzeczownikiem w mianowniku, ale nie jest to możliwość...
Rodzaje i układ rymów
Rodzaje rymów W poezji polskiej rym jest ściśle związany z akcentem, a zatem wyróżniamy przede wszystkim: - rymy żeńskie (najczęstsze): posługujące się akcentem paroksytonicznym (czyli na przedostatnią sylabę), np. moda - uroda, występują...
Trzy odmienne części mowy i ich charakterystyka
I Wstęp Właściwością polszczyzny, między innymi jest to, że liczne polskie wyrazy odmieniają się przez przypadki, liczby, osoby, czasy. Właściwość ta pozwala ustalić powiązania między wyrazami w zdaniu oraz łączyć słowa w większe grupy, to zaś...
Środki stylistyczne
Rodzaje środków stylistycznych Każdy wiersz może obfitować w rozmaite środki stylistyczne (zob. wiersze poetów baroku), może być ich również prawie całkowicie pozbawiony. Czasem już pobieżna analiza tekstu wystarczy, by określić, co jest w nim...
Części zdania - przykłady
CZĘŚCI ZDANIA - podmiot, orzeczenie, dopełnienie, przydawka i okolicznik. METRYCZKA ORZECZENIA Do czego służy ta część zdania? Wyraża czynność lub stan podmiotu. Jak szukać orzeczenia? Pytaj tak jak o czasownik: co robi? w jakim jest...
Części zdania
CZĘŚCI ZDANIA: Konieczną częścią zdania jest orzeczenie. Oznacza ono czynność, stan lub właściwość podmiotu. Odpowiada na pytania: co robi podmiot?, kim jest?, jaki jest?, co się z nim dzieje? Janek pisze. Jedźmy na wycieczkę. Olek jest...
Zbadaj i przedstaw pochodzenie i zmiany nazw ulic Brodnicy z rejonu Starego Miasta oraz pochodzenie i zmiany miejscowości okolicy Brodnicy na przykładzie Zbiczna i Górzna
Na przykładzie nazw brodnickich ulic możemy prześledzić historię i rozwój miasta oraz regionu. Przynależność do Państwa Krzyżackiego, a potem Cesarstwa Prus, odzyskanie przez Polskę niepodległości w 1918r., hitlerowska okupacja i losy kraju po...
Zdania złożone podrzędnie i współrzędnie
RODZAJE ZDAŃ PODRZĘDNYCH 1. PODMIOTOWE - kto? Co? 2. ORZECZNIKOWE - jaki jest? Jaki był? Kim był? Kim został? 3. PRZYDAWKOWE - jaki? Który? Czyj? 4. DOPEŁNIENIOWE - pytania przypadków oprócz M. i W. D. Kogo? czego?...
Środki poetyckie
#Homonimy - wyrazy jednakowe fonetycznie i ortograficznie, ale różne semantycznie i etymologicznie; np. para (wodna, zakochanych), klucz (do drzwi, znak muzyczny, zasada). Współcześnie rozróżniane wyłącznie na podstawie kontekstu zdania w jakim...
Części mowy, odmiany z przykładami
1. Czasownik - os,l,cz,r,tr,str,dk/ndk, zrobił-3os,l.poj,r.m,tr orz,str czyn,cz prze,dk 2. Rzeczownik - kto?co? żywotne(koń),nieżywotne(gruszka),własne(Wisła),pospolite(facet),osobowe(facet), 3. nieosobowe(kaczka), przyp,l,r, Bogdanami – N.l.mn...
Środki artystyczne
Epitety - określają rzeczowniki - przymiotnika; działają na wyobraźnię Przykład : drewniana szafa, biały ptak Porównanie - udowadnia pewne właściwości rzeczy, zjawisk itp. na podstawie jakiegoś podobieństwa; łączniki jak, jakby, niby,...
Dopełnienie
Sposoby wyrażania dopełnienia Dopełnienie może być wyrażone: - rzeczownikiem (Kupiłem psa ) - zaimkiem rzeczownym (Kogo widziałeś? ) - przymiotnikiem (Chorego odwiedziła rodzina ) - zaimkiem przymiotnym (Takiego nie kupię ) - imiesłowem...
Akcent w języku polskim
Akcent jest to wyróżnienie niektórych sylab wyrazu poprzez ich dodatkowe wzmocnienie za pomocą środków fonetycznych. Wyróżnienie to dokonuje się w następujący sposób: 1. Przez wzmocnienie wydechu i w rezultacie siły artykulacyjnej danej sylaby....
Części mowy
Czasownik Czasownik jest odmienną i samodzielną częścią mowy, nazywającą czynności lub stany (czytać, spać). Różni się od innych wyrazów tym, że ma wiele form, w tym część nieodmiennych. Najczęściej spotykamy jednak osobowe formy...
Zdanie
Konieczną częścią zdania jest orzeczenie. Oznacza ono czynność, stan lub właściwość podmiotu. Odpowiada na pytania: co robi podmiot?, kim jest?, jaki jest?, co się z nim dzieje? Są dwa rodzaje orzeczenia: a) Orzeczenie czasownikowe jest...
Podział słowotwórczy wyrazów.
Wyrazy podstawowe – wyrazy, od których się tworzy inne wyrazy, np. kopać, wiercić, oblatywać, orbita. Wyrazy pochodne – wyrazy, które zostały utworzone od innych wyrazów, np. koparka, wiertarka, oblatywacz, kolejarz, orbitować. Słowotwórstwo –...
Strona czasownika
Do wyrażania zależności między wykonawcą czynności a jej obiektem służy strona czasownika. Wyróżniamy stronę czynną i bierną. Strona czynna - wyrażona jest czasownikiem w formie osobowej. Do strony czynnej zalicza się również formy zwrotne...
Gramatyka
Części mowy Czasownik Czasownik jest odmienną i samodzielną częścią mowy, nazywającą czynności lub stany (czytać, spać). Różni się od innych wyrazów tym, że ma wiele form, w tym część nieodmiennych. Najczęściej spotykamy jednak osobowe formy...
Rodzaje użytecznych słowników
1. Słownik wyrazów obcych 2. Słownik synonimów 3. Słownik wyrazów bliskoznacznych 4. Słownik wymowy polskiej Prawidłowa wymowa wyrazów polskich w standardzie międzynarodowym (wymagana znajomość fonetyki. 5. Słownik polskich wyrazów...
Imiesłowy - podział, tworzenie, końcówki imiesłowów
Imiesłowy dzielimy na: - przymiotnikowe : czynne np. fruwające bierne np. pisany - przysłówkowe : współczesne np. słuchając uprzednie np. zrobiwszy 1. Imiesłów przymiotnikowy jest nieosobową formą czasownika. Ma znaczenie zbliżone do...
Imiesłowy
Imiesłów - forma czasownika. Imiesłowy dzielimy na: przymiotnikowe i przysłówkowe Imiesłowy przymiotnikowe dzielimy na: a) czynne ~ tworzymy je od czasowników niedokonanych ~ wskazują na wykonawcę czynności ~ posiadają zakończenia: -...
Funkcje tekstów językowych
Każda wypowiedź (także analizowany tekst) służy porozumieniu między nadawcą a odbiorcą, czyli pełni funkcję komunikatywną. Tak więc podstawową funkcją wypowiedzi pisanej lub mówionej jest funkcja komunikatywna. Ma ona różne odmiany w zależności...
Wypracowanie z użyciem związków frazeologicznych
Ostatnio nasza klasa miała dzień pełen przygód. Żadna pani, która wtedy nas uczyła nas nie miała świętych nerwów. Na pierwszej lekcji sławni bliźniacy z 1c, którzy są podobni do siebie jak dzień do nocy przyszli, aby przekazać hiobową wieść o...
Imiesłowy - ściąga
Imiesłów to nieosobowa forma czasownika. Wyróżniamy dwa rodzaje imiesłowów: przymiotnikowe i przysłówkowe. Imiesłowy przymiotnikowe Odmieniają się przez przypadki, liczby i rodzaje. - czynne -> zakończone na: -ący, -ąca, -ące np. chwalący...
Gwara - dialekt
Odmiany terytorialne współczesnej polszczyzny Język polski nie jest jednolity. Występują w nim różne odmiany terytorialne. Podstawową odmianę języka polskiego stanowią gwary ludowe, czyli mowa mieszkańców wsi, osad lub miasteczek skupionych...
Opracownie językoznawstwa na egzamin u dr Zabrockiego.
Językoznawstwo typologiczne – twierdzenia formułowane w ramach lingwistyki typologicznej związane są z klasyfikacją poszczególnych języków naturalnych. Podstawą tej klasyfikacji jest podobieństwo ze względu na cechy sekundarne: nieuniwersalne....
Zmiany fonetyczne i fleksyjne w języku polskim.
Zmiany fonetyczne i fleksyjne w języku polskim. Rozpad wspólnoty prasłowiańskiej-ok. V w ne. J. Prasłowiańskie: Zachodniosłowiańskie: polski, czeski, słowacki, górnołużycki, dolnołużycki. Wschodniosłowiańskie: rosyjski, ukraiński,...
Formanty słowotwórcze
1. W języku polskim mamy bardzo wiele żywotnych przyrostków i przedrostków słowotwórczych. Tworzymy za ich pomocą: - nowe znaczeniowo wyrazy - nazwy zawodów - nowe części mowy - oznaczenia częstotliwości położenia, relacji między ludźmi...
Środki artystyczne
- oksymoron (epitet sprzeczny) – najprostsza forma paradoksu, będąca zespoleniem dwóch wyrazów o znaczeniach przeciwstawnych i wzajemnie się wykluczających, którym zostaje nadane znaczenie przenośne (np. „śpiesz się powoli”, „blask ciemnieje”,...
Środki stylistyczne A-Z i ich znaczenie
Środki stylistyczne – środki używane w literaturze (czasem również w filmie), mające na celu wywołanie u czytelnika (lub u widza) określonych emocji, pobudzenie jego wyobraźni. anakolut błąd składniowy zniekształcający budowę zdania,...
Interpunkcja
Kropka – kończy zdanie. Po kropce każdy wyraz piszemy wielką literą. Przecinek : - oddzielamy nim zdania współrzędne nie połączone spójnikiem - poprzedzamy spójniki: a, ale, lecz, więc, aby, żeby, że, ponieważ; oraz zaimki: który, kto, co,...
Komunikacja językowa i funkcje tekstów językowych
KOMUNIKACJA JĘZYKOWA Nadawca to osoba, która nadaje (mówi lub pisze) komunikat. Nadawcą może być pojedyncza osoba albo grupa ludzi, instytucja, urząd, a także osoba jedynie pośrednicząca w przekazie, np. lektor w telewizji czy aktor w...
Styl i stylizacja, styl potoczny, naukowy, urzędowy, archaizacja
Styl – językowe ukształtowanie wypowiedzi Stylizacja – zabieg językowy, którego celem jest upodobnienie tekstu do określonej formy wypowiedzi, np. archaizacja, dialektyzacja Styl potoczny: • Wypowiedzenia często błędne, tzw. anakoluty,...
Figury retoryczne
Animizacja , ożywienie, rodzaj metafory przypisującej przedmiotom martwym, zjawiskom przyrody oraz pojęciom abstrakcyjnym cechy i właściwości istot żywych, np. ślepy kamień, gniewne morze, czuła noc. Antropomorfizacja , rodzaj...
Derywacje i jej rodzaje
W polskim językoznawstwie termin derywacja stosowany był w różnych znaczeniach m.in. w przeszłości był rozumiany jak synonim terminu słowotwórstwo. W miarę upływu lat zaczęto stosować ten termin w odniesieniu do innych płaszczyzn języka....
Zdania złożone
Zdania złożone współrzędne Zdanie złożone współrzędnie składa się z dwu wypowiedzeń pojedynczych pozostających w stosunku współrzędnym, czyli wzajemnie się określających (cała treść jednego wypowiedzenia nabiera właściwego znaczenia i staje...
Rodzaje błędów
BŁĄD JĘZYKOWY - nieświadome odstępstwo od obowiązującej normy językowej. INNOWACJA - błąd językowy nieuzasadniony funkcjonalnie (nowy element w języku), który niczemu nie służy. PLEONAZM - NP. COFNĄŁ SIĘ DO TYŁU, KONTUNUUJ DALEJ...
Gramatyka
Omów funkcje języka Wyróżniamy następujące funkcje języka: • komunikatywna • poznawcza • prezentacyjna • ekspresywna • impresywna • reprezentatywna • poetycka Język daje przede wszystkim możliwość porozumiewania się. Możemy...
Źródła i typy homonimii wyrazów.
Źródła i typy homonimii wyrazów. Przenośne użycie wyrazów jest główną przyczyną ich wieloznaczności. W języku polskim podobnie jak w innych językach, dużo wyrazów, poza wyspecjalizowanymi terminami naukowymi lub technicznymi ma więcej niż jedno...