Rodzina indoeuropejska: Grupa albańska: język albański (Albania, Nowa Jugosławia), Grupa bałtycka: język litewski (Litwa), łotewski (Łotwa), Grupa brytańska: język walijski (Wielka Brytania), bretoński (Francja), Grupa celtycka:...
Step (z ros. stepe) - równina pozbawiona drzew, rzek i jezior. Step przypomina pod tym względem prerię, z tą różnicą, że preria jest z reguły zdominowana przez wysokie trawy, a step może być obszarem półpustynnym lub pokrytym trawą i krzewami...
Nazwa Bałtyk (Mare Balticum) przyjęła się w XI wieku i pochodzi prawdopodobnie od starosłowiańskiego słowa blato, oznaczającego wielką, słoną wodę. Na powstanie Bałtyku decydujący wpływ wywarł lądolód skandynawski. Morze zaczęło się tworzyć pod...
1. Położenie Położenie: Bałtyk jest śródkontynentalnym, szelfowym morzem Oceanu Atlantyckiego w północnej Europie. Od północy ograniczone Półwyspem Skandynawskim. Połączone z Morzem Północnym przez Cieśniny Duńskie: Wielki Bełt, Mały Bełt,...
Geneza W obrębie Pojezierzy Polskich wydzielono 3 duże krainy geograficzne: Pojezierze pomorskie i Pojezierze Mazurskie, oddzielone od siebie pradoliną Toruńsko- Eberswaldzką, oraz pojezierze mazurskie. Są one położone w zasięgu...
Ruch obiegowy Ziemi Ruchem tym nazywa się obieg Ziemi wokół Słońca. Ruch ten odbywa się po drodze zwanej orbitą. Orbita ma kształt elipsy. Okres obiegu Ziemi wokół Słońca trwa 365 dni 6 godzin i 9 minut. Ziemia obiega Słońce w kierunku...
Słońce jest najbliższą nam gwiazdą i ma wpływ na wszystkie zjawiska przyrodnicze na Ziemi. Co ciekawe, wśród gwiazd niczym szczególnym się nie wyróżnia. Jest żółtym karłem. Charakteryzuje się przeciętnymi rozmiarami, masą, temperaturą powierzchni,...
Zmiany rozwoju demograficznego w Polsce powojennej można podzielić na pewne etapy: Lata bezpośrednio po II wojnie światowej były latami wysokiego przyrostu naturalnego na skutek szybkiego wzrostu liczby urodzeń tzw. Przyrost kompensacyjny...
Wulkan jest to miejsce na powierzchni Ziemi, w którym wydobywają się z głębi Ziemi produkty wybuchu wulkanicznego. Wulkany występują jako pojedyncze wzniesienia lub tworzą górskie kompleksy wulkaniczne. Wulkan posiada kanał, którym...
Pustynie, takie jak afrykańska Sahara czy południowoamerykańska Atamana, to obszary bardzo rzadko nawiedzane przez deszcze. Są to regiony skrajnie suche i jałowe. Pustynie oddają na drodze parowania i transpiracji znacznie więcej wody, niż...
Jak to się stało, że kraj: - położony w strefie dużej aktywności sejsmicznej dotkniętej trzęsieniami ziemi - narażony na fale tsunami i cyklony tropikalne - rozczłonkowany na kilku tysiącach wysp - górzysty i zalesiony - pozbawiony niemal...
Trąby powietrzne Trąba powietrzna jest wirem atmosferycznym o małej średnicy, lecz wyjątkowo dużej sile. Wir ten o pionowej osi umiejscawia się u podstawy chmury burzowej Cb. Ma przeważnie kształt lejka złączonego szerszym końcem z chmurą....
Cyklony tropikalne są to niezwykle głębokie niże występujące w szerokościach międzyzwrotnikowych. Podobnie jak zwykły cyklon także cyklon tropikalny jest wirową cyrkulacją powietrza, ale charakteryzują go duże gradienty ciśnień, czyli duże ich...
Skala mapy - to matematyczny stosunek do odległości na mapie do odległości w terenie. Rodzaje skal: - liczbowa np. 1:1000 - mianowana np. 1 cm - 10 km - linowa np. (patrz załącznik przykład mapy linowej)...
Przyrost naturalny w danym czasie jest różnicą miedzy liczba urodzeń a liczbą zgonów w danym kraju, jednostce administracyjnej, społeczności. W celu osiągnięcia porównywalności z innymi krajami różnica ta przeliczana jest na 1000 mieszkańców,...
Powierzchnia Gminy – 77,92 km2 Ludność – 12 626 mieszkańców Gmina Skołyszyn, do której należy 14 wsi (Bączal Dolny, Bączal Górny, Harklowa, Jabłonica, Kunowa, Lipnica Górna, Lisów, Przysieki, Pusta Wola, Siedliska Sław, Skołyszyn,...
Mieści się w Rogalińskim Parku Narodowym, który ma powyżej 12750 ha. Rogalin to wieś nad Wartą, w Wielkopolsce. Pałac barokowo-klasycystyczny w parku geometryczno-krajobrazowym zbudowano w latach 1768-1774 dla Kazimierza Raczyńskiego według...
Australia, najmniejszy kontynent (o powierzchni 7,7 mln km2), położony w całości na półkuli południowej, który wraz z czterema archipelagami: Nową Zelandią, Melanezją, Mikronezją i Polinezją, rozsianymi na wielkich przestrzeniach Oceanu...
Kontynent australijski jest najsłabiej zaludnionym kontynentem świata (4 osoby/km2). Większość ludności Australii stanowią potomkowie kolonistów, zaś bardzo mały jej procent stanowią rdzenni mieszkańcy- Aborygeni. Ludność Australii jest...
Dziura ozonowa - znaczny spadek koncentracji ozonu w atmosferze ziemskiej (do 90% średniej koncentracji); jest obserwowana w okolicach bieguna pd., nad Antarktydą, gdzie pojawia się rokrocznie w okresie wiosennym (od września do listopada); jej...
Strefa gleb zwana jest pedosferą. Gleba jest to mniej lub bardziej rozdrobniona, przekształcona i ożywiona powierzchniowa część gruntu. Wytwarza się z różnych skał wskutek działania klimatu, organizmów żywych, wody, rzeźby terenu, często...
Limnologia - nauka o jeziorach Jezioro – naturalny zbiornik śródlądowy, utworzony w zagłębieniach pod wpływem działania falowania i prądów morskich. Elementy misy jeziornej: 1. Dno jeziora jest stosunkowo płaskie. 2. Stok 3. Ławica,...
Największe jeziora w km kwadratowych 1. Morze Kaspijskie - 371 800 km 2 2. Górne - 82 410 km 2 3. Wiktorii - 68 800 km 2 4. Huron - 61 797 km 2 5. Michigan - 57 850 km 2 6. Jezioro Aralskie - 36 500 km 2 7. Tanganika -...
Geografia to dział nauki dotyczący zróżnicowania powłoki ziemskiej, wzajemnych związków między jej składnikami oraz przestrzennego zróżnicowania działalności ludzki społeczeństw Powłokę ziemską dzielimy na 4 części : - litosfera - powłoka...
Ogólne wiadomości o mapie Mapa – dwuwymiarowy rysunek, przedstawiający zmniejszony obraz powierzchni Ziemi lub jej części, wykonany według przyjętych zasad matematycznych: odpowiedniej skali i odwzorowania kartograficznego, przedstawiający...
POLESIE jest to podprowincja fizycznogeograficzna, stanowiąca południowo-zachodnią część Niżu Wschodnioeuropejskiego, położona na terytorium Polski, Ukrainy i Białorusi.Polesie stanowi płaską równinę, leżącą w dorzeczu Prypeci i Bugu. Rzeki te,...
Wody skupione w morzach, czyli stojące, działają niszcząco - abrazyjnie i budująco - akumulacyjnie. Oddziałowują przede wszystkim wybrzeża, wśród których wyróżniamy płaskie i strome. Fale morskie uderzając o ściany wybrzeży wysokich powodując...
Era prekambryjska Era prekambryjska to tradycyjnie era od powstania Ziemi do pierwszych skamieniałości zwierzęcych. Ponieważ odnaleziono starsze skamieniałości, zmieniono określenie na "do eksplozji kambryjskiej". Istnieją różne podziały ery...
15 stopni długości geograficznej = 1 godzina różnicy czasu 1 stopień długości geograficznej = 4 minuty różnicy czasu 1. Obliczanie różnicy czasów miejscowych na podstawie różnicy długości geograficznej W Krakowie (20 stopni E) jest...
Położenie Polski – śr cz Europu, przewężenie Niżu Europejskiego, od pd ograniczony Karpatami i Sudetami, od pł Morzem Bałtyckim. Środek kontynentu (metodą graficzną). Konsekwencje położenia: a) przyrodnicze –różnice czasu słonecznego między pd a...
Energetyczne Węgiel kamienny - zagłębie górnośląskie, obszar tego zagłębia ma kształt trójkąta, jego wierzchołkami są: Tarnowskie góry, Kszeszowice koło Krakowa, Ostrawa na Morawach. Obszar 5 tys. km 2, z czego 4 tys. km 2 leży w Polsce....
Ziemia jest planetą Układu Słonecznego. Wykonuje ruch obrotowy (wirowy) i obiegowy. Obrotowy ruch Ziemi –wirowy ruch Ziemi – to obrót wokół własnej osi. Obserwowany pozorny ruch Słońca i innych ciał niebieskich jest wynikiem obracania się...
1. Czas słoneczny. 2. Czas strefowy. 3. Czas urzędowy. 4. Linia zmiany daty. 5. Kalendarz jako jednostka czasu: - kalendarz definicja, - jednostki kalendarza, - kalendarz egipski, - kalendarz mahometański, - kalendarz rzymski, -...
W Polsce szczególnie dużo lasów ubyło podczas pierwszej i drugiej wojny światowej. Rabunkowa wycinka prowadzona przez Niemców spowodowała, że w 1945 roku lasy pokrywały zaledwie 21% obszaru Polski. Polscy leśnicy...
Roślinność Europy a) lodowce i lądolody (Islandia); b) tundra (północne krańce Europy); c) tajga (północna część Europy); d) lasy mieszane (środkowa część Europy); e) lasy liściaste (Europa południowo-zachodnia); f) lasostepy (obrzeże...
Alpy - największa pasmo gór fałdowych w Europie powstałe w orogenezie alpejskiej. Zasadnicze rysy rzeźby Alp zarysowały się pod koniec trzeciorzędu podczas górotworu oraz synchronicznych procesów erozji i denudacji zróżnicowanych w zależności od...
era OKRES WYDARZ. W ŚWIECIE OGR. WYDARZ. GEOLOG. Preka- mbr *archaik *proterozoik *zwierzęta bezszkieletowe *glony *sinice *bakterie *najstarsze ślady życia Form. się skorupy ziems, kilkakrotne ruchy górotwórcze,...
Prekambr to przedkambryjski okres dziejów Ziemi obejmujący dwa eony – archaik i proterozoik. Jego początek przyjmuje się jako czas powstawania pierwszej skorupy ziemskiej, a koniec – 545 mln lat temu. Obejmuje on, zatem 85% dziejów Ziemi....
Ablacja - jeden z najważniejszych procesów modelujących powierzchnię Ziemi, polegający na wymywaniu i transportowaniu w dół stoku cząstek zwietrzeliny przez wody opadowe (ablacja deszczowa) lub roztopowe (ablacja roztopowa). Przy silnych opadach...
Królestwo Hiszpańskie, państwo w południowo-zachodniej części kontynentu europejskiego. Obszar 504 782 km2 łącznie z Balearami i Wyspami Kanaryjskimi oraz hiszpańskimi enklawami w Afryce Północnej: Penón de Vlez de la Gomera, Alhucemas,...
Krajobraz Marsa, tak jak Ziemi, zmieniony został przez działanie wody i lodów oraz wietrzenie skał na skutek zmiennej pogody. Kiedyś po tym suchym świecie płynęły rzeki. Dziś ponad pustynną okolicę wystaje wysoka, największa w Układzie Słonecznym...
W naszym otoczeniu możemy wyróżnić wiele skał i ich form. Do skał rozpuszczalnych pod wpływem wody należą: wapienie, dolomity, gipsy i sole kamienne. Są to skały porowate, występują w nich szczeliny, więc wody opadowe i powierzchniowe dostają się...
Groźne zjawiska atmosferyczne towarzyszą wszystkim życiom od czasu powstania Ziemi i atmosfery. Atmosfera jest zewnętrzną, gazową sferą. Atmosfera ziemska otacza ziemię. To właśnie w atmosferze zachodzą wszystkie zjawiska pogodowe. Na...
Na przełomie trzeciorzędu i czwartorzędu klimat oziębił się , a jednocześnie wzrosła liczba opadów. Na wielu obszarach kuli ziemskiej zaczęły się tworzyć lodowce. Jednym z takich obszarów powstawania lodowców była Skandynawia. Zgodnie z...
Nazwa łacińska Nazwa polska Symbol Wysokość występowania Charakterystyka Cirrus Pierzaste Ci 5-13 km Pojedyncze, delikatne, włókniste. Nie dają opadów, zapowiadają zmianę pogody Cirrocumulus Kłębiasto-pierzaste Cc 5-13 km...
Kometa Halleya (nazwa oficjalna 1P/Halley) to najbardziej znana kometa krótkookresowa. Nazwa pochodzi od nazwiska astronoma Edmunda Halleya, który w XVIII wieku badał zapiski o pojawianiu się komet z lat od 1456 do 1682 i przewidział ponowne...
Rozległa wyżyna we wschodniej części Ameryce Południowej, głównie na terytorium Brazylii. Położona między wybrzeżem Oceanu Atlantyckiego a nizinami La Platy i Amazonki. Zbudowana jest ze starych utworów prekambryjskich, pokrytych osadami...
JASKINIE WYSTĘPUJĄ - w Górach Świętokrzyskich - na Wyżynie Częstochowskiej - w Masywie Śnieżnika - w Masywie Śnieżnika GÓRY FAŁDOWE POWSTAJĄ W WYNIKU SPIĘTRZANIA SIĘ MAS SKALNYCH W POSTACI FAŁD I PŁASZCZOWIN.( np. Karpaty, Himalaje) GÓRY...
KONURBACJA - forma aglomeracji miejskiej, na ogół o charakterze przemysłowym, wyróżniająca się brakiem jednego ośrodka. W Polsce wyróżniamy konurbację Górnośląską, jedno z większych w Europ skupisk przemysłowych, zajmujących większą część woj....
AFRYKA 1. Algieria - Algier 2. Angola – Luanda 3. Benin – Porto Novo 4. Botswann – Gaborone 5. Burkina Faso - Wagadugu 6. Burundi - Bużumbura 7. Czad – Ndżamena 8. Dżibuti – Dżibuti 9. Egipt – Kair 10. Erytrea - Asmara 11. Etiopia –...