‘robić rzecz nietrwałą; mieć nierealne, bezpodstawne plany, zamiary, marzenia’; zwrot, bibl. (Mt 7, 26: „Każdego zaś, kto tych słów moich usłucha, a nie wypełnia ich, można porównać z człowiekiem nierozsądnym, który dom swój zbudował na piasku.”); (…) i tak oto na tych naiwnych założeniach zbudowałam zamek na piasku, który już niebawem miał runąć. – „Cogito”.
‘bardzo się czymś zainteresować, znaleźć jakąś pasję’; zwrot, medyc.; Już w młodości było widać, że chłopiec połknął bakcyla sportu. – Internet.
Zaimki rzeczowne (w funkcji rzeczownika odpowiadają na pytania: kto? co? ), możemy wyróżnić kilka ich rodzajów: • osobowe: ja, ty, on, ona, ono, my, wy, oni, one: liczba pojedyncza liczba mnoga M. ja ty on ona ono my wy oni one D. mnie/ mię ciebie/ cię jego/ niego/go jej/ niej jego/ niego/go nas was ich/ nich ich/ nich C. mnie/ mi tobie/ ci jemu/ niemu/mu jej/ niej...
‘niezgrabnie się poruszać, potrącając lub przewracając różne rzeczy’; ‘postępować niezręcznie w kontaktach z ludźmi’; zwrot. Jedna ze starszych wersji tego porównania (1904 r.) brzmi: zachowywać się jak święty słoń wprowadzony do sklepu z porcelaną . Czy ktoś kiedyś wprowadzał słonie do sklepu? Chyba nie, bo np. w jęz ang. w podobnym porównaniu słonia zastępuje byk. Chodzi więc o wyolbrzymienie przeciwieństw: z jednej strony wielkie i ciężkie zwierzę, a z drugiej – krucha porcelana....
Wszystkie głoski możemy podzielić na następujące grupy, biorąc pod uwagę różne kryteria głoski dźwięczne b, d, g, w, z, ź, ż, l, ł, r, m, n, j , dz, dź, dż + wszystkie samogłoski gdy je wymawiamy, drżą wiązadła głosowe głoski bezdźwięczne p, t, k, f, s, ś, sz, c, ć, cz, ch gdy je wymawiamy, nie drgają wiązadła głosowe spółgłoski miękkie p’, b’, f’ w’, ś, ź, ć, ch’, dź, m’,n’, l’, j, k’, g’ w kierunku podniebienia wznosi się środek języka...
Rzeczowniki odmieniają się nie tylko przez liczby, ale również przez przypadki. Odmiana przez przypadki to inaczej deklinacja . Podstawową formą rzeczownika jest mianownik: kot, drzwi, ptaki, stopa, oko, wojsko . przypadek liczba pojedyncza liczba mnoga Mianownik (kto? co?) dom ø dom-y Dopełniacz (kogo? czego?) dom-u dom-ów Celownik (komu? czemu?) dom-owi dom-om Biernik (kogo? co?) dom ø dom-y...
Wyraz pochodny – to z kolei wyraz pochodzący od innego wyrazu (wyrazu podstawowego); Każdy wyraz, będący nawet wyrazem pochodnym, może stać się wyrazem podstawowym dla innych wyrazów: nauka – naukowy uczyć – nauczyć – nauczyciel – nauczycielka przyuczyć – przyuczony wyuczyć – wyuczony douczyć – douczanie kierować – kierownik – kierowniczy dom – domek – domowy las – lasek – laskowy obuć – obuwie – obuwniczy palić – palenie – podpalenie
Nazwy systematyczne wodorosoli tworzy się, podając nazwę reszty kwasowej, poprzedzonej przedrostkiem wodoro- i nazwy kationu wchodzącego w skład cząsteczki wodorosoli. Jeśli w cząsteczce znajduje się więcej niż jeden atom wodoru, np.dwa, to przedrostek wodoro- poprzedza się przedrostkiem di.
Jeżeli komuś zlecamy wykonanie jakieś czynności i chcemy to wyrazić, wówczas skorzystamy z formy kauzatywnej, która ma następującą konstrukcję: I had my car repaired last week. ( Naprawiłem samochód w zeszłym tygodniu. – Oddałem go do naprawy do mechanika. ) They are having their house painted. ( Malują dom. – Wynajęli malarzy do malowania domu. ) Porównaj: Joan has cut her hair. --> Joan sama obcięła sobie włosy. Joan has had her hair cut. --> Ktoś,...
‘czule rozmawiać ze sobą, okazując miłość, sympatię; czulić się do siebie’; zwrot, przyr.; Wiadomo, że po jakimś czasie Marta i Jacek znajdą sobie przytulny kącik i zaczną gruchać jak dwa gołąbki. – „Victor G”.
(reagujące z mocnymi kwasami i mocnymi zasadami): np. Al 2 O 3 , Ga 2 O 3 , SnO 2 ,PbO 2 , ZnO, CuO, BeO Uwaga: powstający w czasie pasywacji glinu tlenek stanowi określoną odmianę tego związku, odporną na działanie stężonych kwasów i zasad. Tlenki amfoteryczne nie reagują z wodą:
‘bezskutecznie próbować kogoś przekonać, tłumaczyć coś komuś bez rezultatu, bezskutecznie upominać się o coś, na darmo przekonywać, pouczać kogoś’; zwrot, obycz. O. Kolberg opisuje dawny zwyczaj wigilijny, polegający na rzucaniu grochem na ścianę i wypowiadaniu zaklęcia: „wilku, wilku, chodź do grochu; jak nie przyjdziesz, to nie przychodź aż do siego roku”. Wilk nie przychodził na wigilijną wieczerzę; rzucanie grochem o ścianę było więc czynnością daremną, pozbawioną sensu; Upominanie się...
a) w reakcji aktywnych metali z wodą, np.: b) w reakcji niektórych tlenków metali z wodą, np.: c) w reakcji niektórych zasadowych wodorków metali z wodą, np.: d) w reakcji niektórych soli z mocnymi zasadami, np.:
Tkanka okrywająca chroni roślinę przed niekorzystnym wpływem czynników zewnętrznych oraz nadmiernym parowaniem wody, zapewniając równocześnie roślinie kontakt ze środowiskiem zewnętrznym. Wyróżnia się tkankę okrywającą pierwotną (skórkę) i wtórną (korek). – Skórka występuje na młodych organach roślinnych. Utworzona jest z jednej warstwy komórek. Różnice w budowie skórki uwarunkowane są warunkami życia rośliny oraz funkcją organu, który skórka pokrywa. Wytwory skórki Epiderma...
Cykl komórkowy obejmuje wzrost i podział komórki. Rozpoczyna się po podziale jądra i cytokinezie, czyli fazie M . Po zakończeniu fazy M komórka wchodzi w interfazę, podczas której przygotowuje się do następnego podziału mitotycznego. W czasie tej części cyklu komórkowego wyróżnia się trzy fazy. Cykl komórkowy Podczas fazy G 1 następuje wzrost komórki uwarunkowany intensywnym wytwarzaniem materiałów budulcowych. Komórka osiąga rozmiary sprzed podziału. Niektóre z komórek po...
Zdanie podrzędnie złożone okolicznikowe warunku – odpowiada na pytania: pod jakim warunkiem?, w jakim wypadku? Możemy pojechać jutro na ryby – zdanie nadrzędne -> (pod jakim warunkiem? ) – jeżeli masz ochotę – zdanie podrzędne 2:1 – zdanie podrzędnie złożone okolicznikowe warunku 1P 2N Jeżeli masz ochotę, możemy pojechać jutro na ryby. Zawsze można sobie poradzić w obcym mieście – zdanie nadrzędne -> (pod jakim...
‘coś nieznanego, świadomie nieopisanego; fakty z przeszłości, fragmenty historii jakiegoś narodu skrzętnie przemilczane, tuszowane ze względów polit.; miejsca, zjawiska, wydarzenia niezbadane’; wyr. rzecz. (najczęściej w l. mn.); (…) zostało jeszcze trochę miejsca/zostało kilka białych plam – T. Różewicz.
Reakcja karbidu z wodą Piroliza metanu Poniżej podano schemat zawierający liczne przemiany chemiczne, w których etyn (acetylen) stanowi substrat.
W grupie moc zasad rośnie w okresie moc zasad maleje
Do nieodmiennych części mowy zaliczają się również wykrzykniki. Służą one do wyrażenia rozkazów, emocji, wzruszeń i innych stanów uczuciowych oraz rozkazów i intencji mówiącego. Co konkretnie kryje wykrzyknik, możemy dowiedzieć się najczęściej z reszty wypowiedzi, czyli tzw. kontekstu: ach!, bęc!, e!, eh!, fe!, ha!, halo!, hej!, hen!, hola!, hop!, no!, o!, och!, oj!, pac! Ach! Jaki piękny dom! Ach! Jaką sprawiłeś mi przykrość! Halo! Czy to mieszkanie państwa Kowalskich? O! To...
‘coś, co sprawia wiele cierpień, bólu’; wyr. rzecz., mitol. Zatruta tunika, którą dał żonie Herkulesa, zraniony przez niego centaur, zapewniając, że dzięki niej zachowa miłość męża. Gdy Herakles zakochał się w Joli, Dejanira przesłała mu szatę. Kiedy heros założył ją, zmarł w strasznych męczarniach, ponieważ zatruta krew wżarła się w jego ciało’; wyr. rzecz.
Głównymi celami polityki zagranicznej Kazimierza Wielkiego było odzyskanie na drodze pokojowej utraconych w czasie rozbicia dzielnicowego ziem oraz ekspansja na ziemie wschodnie (Ruś Halicka). Spór z zakonem krzyżackim Kazimierz Wielki usiłował rozwiązać na drodze mediacji monarchów Czech i Węgier (1335 – zjazd w Wyszehradzie: Polska odzyska ziemię dobrzyńską i Kujawy pod warunkiem zrzeczenia się praw do Pomorza i ziemi chełmińskiej), a następnie poprzez sąd papieski (1339 – sąd w...
Pytania pośrednie stosujemy, kiedy chcemy w bardzo uprzejmy sposób zadać pytanie. Ponadto konstrukcja pytań pośrednich ma swoje zastosowanie w mowie zależnej (o mowa zależna). Na początek spójrzmy na pytania bezpośrednie i pośrednie, aby zobaczyć, czym się one różnią: Pytania bezpośrednie: Where do you live? What time is it? Pytania pośrednie: Could you tell me where you live? I wonder if you could tell me what time it is. Pytania pośrednie...
Nazwa „pozytywizm” pochodzi z książki zawierającej cały program epoki, czyli z Wykładów filozofii pozytywnej Augusta Comte’a.W XIX w. pod pojęciem „pozytywny” rozumiano: realny, praktyczny i pożyteczny. Tak też opisywano filozofię epoki. Ale nazwa ta odnosi się wyłącznie do epoki literackiej w Polsce, w Europie obowiązuje termin „realizm”. W Polsce epoka ta obejmuje okres od roku 1864 (klęska powstania styczniowego) do roku 1880 (debiuty modernistów, które umownie otwierają epokę Młodej...
‘piękne, urocze, rozkoszne, szczęśliwe miejsce, gdzie są szczególnie sprzyjające warunki do życia’; wyr. rzecz., relig. raj w niektórych religiach ‘kraina szczęśliwości, miejsce pobytu Boga/bogów i jego wybrańców’; Wielu z nich sądziło, że po 1989 roku, choć nie zbudujemy od razu raju na ziemi, to przynajmniej otrząśniemy się z dawnego kłamstwa. – W. Łysiak
Na pewno spotkałeś się z sytuacją, kiedy w jednym zdaniu występują dwa dopełnienia (bliższe i dalsze). Takie zdanie możesz przekształcić na dwa zdania w stronie biernej, wybierając raz dopełnienie bliższe, raz dopełnienie dalsze jako nowy podmiot: Mary was given beautiful flowers by John. Beautiful flowers were given to Mary by John. They told me an amazing story. I was told an amazing story. An amazing story was told me. The boss will offer Mary a promotion....
Szybkość reakcji chemicznej v można określić zmianą masy, stężenia lub objętości reagenta w jednostce czasu. Szybkość nie jest wielkością stałą, lecz w miarę postępu reakcji zmienia się. Szybkość reakcji w danej chwili t to pochodna stężenia substratu (lub produktu) po czasie (dc/dt). Wartość szybkości reakcji można wyznaczyć z kąta nachylenia do osi x stycznej do krzywej zmian stężenia substratu lub produktu. Ujemna wartość tangensa kąta nachylenia stycznej wyznacza szybkość reakcji...
‘zdobyć doświadczenie w jakiejś dziedzinie, specjalności; stać się fachowcem, specjalistą’; zwrot związany jest z dawn. ceremoniałem pasowania na rycerza, podczas którego nowo pasowany rycerz otrzymywał ostrogi; ostroga ‘bodziec u buta jeźdźca’; Ten pisarz zdobył ostrogi w czasach stalinowskich. – TV Trwam.
Najważniejszą metodą otrzymywania aldehydów jest katalityczne utlenianie alkoholi pierwszorzędowych, np.: Kolejną metodą jest utlenianie alkenów powietrzem w obecności jonów Cu 2+ (lubPd 2+ ), czyli tzw. proces Wackera , przedstawiony schematycznie: Reakcja Kuczerowa jest natomiast przykładem otrzymywania konkretnego aldehydu– etanalu: Poniżej podano schemat przemian chemicznych, w których etanal występuje jako substrat lub produkt.
Dziecko – po raz pierwszy staje się głównym bohaterem, a częstym motywem jest jego krzywda: • Antek, Dobra pani, Janko Muzykant, Katarynka, Nasza szkapa • wiersze i Obrazki Konopnickiej (Jaś nie doczekał, Przed sądem) • Lalka • W pustyni i w puszczy Emancypacja • Lalka • Emancypantki • Nad Niemnem Kwestia żydowska • Mendel Gdański • Lalka Miasto – nowy motyw; miasto jako wielkie skupisko ludzi;analiza reguł życia społecznego, roli pieniądza i obyczajowości...
‘walczyć bardzo odważnie, zaciekle, nieustępliwie’; zwrot, przyr.; lew jest nazywany królem zwierząt; symbolizuje władzę, siłę, majestat, odwagę; Walczył o tę spółkę jak lew.
‘czuć się wyjątkowo dobrze, komfortowo’; zwrot, relig. (por.raj na ziemi); W domu, jak zwykle było bardzo przyjemnie, czułem się jak w raju, nie chciało mi się wyjeżdżać. – TVP 2.
‘sprawić, żeby ktoś zaczął realnie myśleć, zmusićkogoś do porzucenia mrzonek, marzeń, otrzeźwić kogoś’; zwrot; Postanowiliśmy sprowadzić ją na ziemię.
Węglan wapnia występuje w przyrodzie. Skały wapienne często poddawane są działaniu różnorodnych czynników, w tym wody i tlenku węgla(IV) znajdującemu się w powietrzu. Powstaje wtedy łatwo rozpuszczalny wodorowęglan wapnia, mogący przemieszczać się wraz z wodą po ścianach skalnych i spływać na dno jaskiń, gdzie przechodzi w praktycznie nierozpuszczalny węglan wapnia: Dzięki zjawiskom rozpuszczania i wytrącania węglanu wapnia w jaskiniach powstają tzw. stalaktyty i stalagmity.
Jednostką strukturalną i funkcjonalną układu nerwowego jest neuron . Jego podstawowym zadaniem jest przyjmowanie, przewodzenie i przekazywanie sygnałów, co związane jest z właściwościami błony komórkowej. Przewodzenie impulsu we włóknach nerwowych (bezosłonkowych) (wg Delaney, 1976) Wewnątrz każdej komórki przeważają kationy potasu i aniony organiczne, natomiast w otoczeniu komórki jony sodowe i chlorkowe. Stężenie anionów po obu stronach błony jest zbliżone, różnice dotyczą...
Układ utworzony przez połączenie dwóch elektrod za pomocą klucza elektrolitycznego nosi nazwę ogniwa elektrochemicznego. W ogniwie elektrody połączone są ze sobą przewodnikiem metalicznym, który pełni rolę przekaźnika elektronów, a roztwory kluczem elektrolitycznym, który umożliwia przepływ niewielkiej liczby jonów, wyrównujący bilans ładunku. Zamknięcie obwodu np. amperomierzem, woltomierzem spowoduje, że ich wskazówka wychyli się, czyli w układzie płynie prąd. Ogniwo jest źródłem prądu na...
‘coś jest już niemodne, przestarzałe, nie na czasie’; zwrot, gw. młodz., zapoż. z franc.; passé – ‘miniony, przebrzmiały, niemodny’ (por. trendy); Wąski pasek materiału, więcej odkrywający niż zasłaniający, jest „passe”!
‘rozum i doświadczenie, racjonalne i empiryczne podejście do świata’; wyr. rzecz., liter. – „Czucie i wiara silniej mówią do mnie/Niż mędrca szkiełko i oko” – fragm. „Romantyczności” A. Mickiewicza); (…) to jest w każdym/lecz głęboko niepotrzebne tutaj szkiełko i oko. – „Wena”, zespół „Kaliber 44”.
Jedną z podstawowych grup, z jakimi mamy do czynienia, jest rodzina. Spełnia ona dwie niezwykle istotne funkcje: zapewnia ciągłość biologiczną oraz przekazuje dziedzictwo kulturowe. Rodzina zaspokaja ponadto potrzeby emocjonalne swoich członków, daje im poczucie bezpieczeństwa. Wychowując dzieci, rodzice przekazują im szereg norm i zasad. To rodzice są pierwszymi nauczycielami zachowań społecznych. Poza wymienionymi funkcjami rodzina pełni wiele innych. Najważniejsze z funkcji społecznych...
‘wyzwać kogoś na pojedynek, wypowiedzieć komuś walkę, stanąć do polemiki z kimś’; zwrot, stp. obycz. rycer. Według średniowiecznego obyczaju rycerskiego rzucenie rękawicy oznaczało wyzwanie na pojedynek, a podjęcie jej – przyjęcie wyzwania; „Grupie trzymającej władzę” rzucają rękawicę bez strachu. – W. Łysiak.
Funkcjonowanie ekosystemu wymaga ciągłego dopływu energii z zewnątrz. Pierwotnym źródłem energii jest promieniowanie słoneczne . Znaczna jego część, która docierana Ziemię, ulega rozproszeniu w postaci ciepła, a tylko niewielką część (ok. 1%) zużywają fotoautotrofy w procesie fotosyntezy, magazynując w materii organicznej asymilatów, które powstają w tym procesie. Materia organiczna, wytworzona przez producentów ze składników nieorganicznych pochodzących ze środowiska abiotycznego,...
Uproszczenie grupy spółgłoskowej (opuszczenie niektórych spółgłosek przy wymawianiu wyrazu), takie uproszczenia zdarzają się w mowie potocznej wskutek tempa i mniejszej staranności mówienia; jabłko [japko] błk -> pk królewski [króleski] wski -> ski krakowski [krakoski] wski -> ski warszawski [warszaski] wski -> ski srebrny [srebny] brny -> bny pierwszy [pierszy] wszy -> szy pięćdziesiąt...
Zaprawa murarska to mieszanina piasku, wodorotlenku wapnia i wody. Wodorotlenek wapnia, czyli wapno gaszone, wytwarzany jest z wapna palonego (tlenek wapnia). Tlenek wapnia otrzymuje się w wyniku prażenia węglanu wapnia. Twardnienie zaprawy murarskiej polega, m.in. na reakcji wapna gaszonego z CO 2 znajdującym się w powietrzu.
Izomeria optyczna związana jest z różnym przestrzennym ułożeniem atomów wokół asymetrycznego atomu węgla. Asymetryczny atom węgla to tetraedryczny atom węgla związany z czterema różnymi podstawnikami. Taki atom stanowi centrum stereogeniczne. Chiralność to nieidentyczność przedmiotu i jego odbicia lustrzanego. Przedmioty identyczne ze swoim odbiciem lustrzanym po nałożeniu na siebie określane są jako achiralne. Przykłady obiektów chiralnych: prawa i lewa dłoń, prawy i lewy but:...
‘mieć polot, entuzjazm, zapał do działania’; zwrot, przyr.; Internet.
‘o człowieku: radosny, wesoły, szczęśliwy’; wyr. określ. (tyt. piosenki (1968) wykonywanej przez „Skaldów”); Gdy jedziemy na klasowy biwak, jestem cały w skowronkach. – „Victor G”.
‘wykrzyknienie o znaczeniu: a niech tam, mniejsza o to, wszystko jedno, dajmy temu spokój’; fraza, kary. Niegdyś były to słowa kierowane do kata, który miał ofiarę przypalać żelazem. Kiedy słyszał takie polecenia, przypalał ofiarę podaną liczbę razy. Nikt nie wytrzymywał więcej niż dwu-, trzykrotnego przypalania, dlatego okrzyk „pal go sześć” oznaczał, że skazańcem nie trzeba się już przejmować; Powtarzamy, pal sześć brak zębów, ale z tych pozostałych kamień mógłby zdjąć. – „Angora”.
Są to zwierzęta wyłącznie wodne, przy czym większość żyje w morzach. Formy dorosłe mają ciało zróżnicowane na osiadłe polipy , żyjące samotnie lub w koloniach, albo wolno pływające meduzy . Posiadają promienistą symetrię ciała. Są organizmami tkankowymi. Ich ciało zbudowane jest z dwóch warstw tkanki nabłonkowej , odpowiadających ektodermie i endodermie warstw zarodkowych, między którymi znajduje się galaretowata mezoglea . Wnętrze ciała wypełnia jama gastralna (jama...