Słownik Frazeologiczny

spijać miód

‘zbierać to, co najlepsze, zagarniać korzyści’; zwrot; (…) postęp jest więc tutaj wyłącznie lokalowy, gdy miód spija to samo bractwo „firmowe”. – W. Łysiak

spijać śmietankę

‘zbierać, brać tylko to, co najlepsze’; zwrot, kulin.; Ja tylko spijam śmietankę. – „Wyczesany”.

Spirala

spirala kłamstw

‘cały ciąg kłamstw, które narastają, których jest coraz więcej’; wyr. rzecz., techn.; Roman Giertych z LPR (…) mówił już o spirali kłamstw, w którą wpadł marszałek.

spirala kłamstw

Spisać

spisać coś na straty

spisać coś na straty

‘uznać coś za przepadłe, pogodzić się ze stratą, zrezygnować z czegoś’; zwrot; Szkoda tylko, że rundę jesienną mogę już spisać na straty.

splamić czyjeś imię

‘szkalować, obrażać, znieważać kogoś, naruszać jego godność’; zwrot; Na Boga, na rany Chrystusa, zaklinam was, bracia, nie plamcie imienia polskiego . – H. Rzewuski.

Spławić

spławić kogoś/coś

‘pozbyć się kogoś, czegoś, sprzedać coś’; zwrot, pot.

spływa/spłynęło coś po kimś jak woda po kaczce/po gęsi/po psie

‘coś nie wywiera na kimś żadnego wrażenia, ktoś się czymś wcale nie przejmuje’; zwrot, przyr.; To antysemickie detalistyczne czepiactwo (…) spłynęło po „Gazecie Wyborczej” niby woda po kaczce (dziennikarskiej) . – W. Łysiak.

Spocić się

spocić się jak mysz

spocić się jak mysz/jak ruda mysz/jak mysz w połogu

‘bardzo się spocić ze zdenerwowania, z przejęcia; zmęczyć się’; zwrot; Spocony jak mysz Majewski wreszcie wyniósł się z domu, z którego wyrzucił prawowitych właścicieli.

spocząć na laurach

‘zadowolić się osiągniętymi sukcesami; przestać się rozwijać, kształcić’; zwrot, hist.; laur ‘wawrzyn’, którym wieńczono głowy zwycięzców igrzysk olimpijskich; w starożytności symbol chwały; To nie jest tak, że już spoczęliśmy na laurach. – TV Vectra; Przegra ten, kto się nie dostosuje i upojony sukcesem spocznie na laurach. – „Charaktery”.

spocząć/spoczywać w pokoju

umrzeć, nie żyć’; zwrot; W jaki sposób Marilyn może spocząć w pokoju, skoro ciągle nie wiadomo, w jaki sposób umarła – powiedział Miner. – „Nowy Dzień”.

spojrzeć komuś w oczy

‘mieć odwagę przyznać się do czegoś, zmierzyć się publicznie z jakimś problemem, zarzutem’; zwrot; Zaprosiłem tu państwa – zwrócił się do dziennikarzy – bo chcę państwu spojrzeć w oczy i powiedzieć, że jestem niewinny i czuję się głęboko skrzywdzony

spojrzeć prawdzie w oczy

spojrzeć prawdzie w oczy

‘stawić czoło faktom, nie unikać prawdy’; zwrot; Ale spójrzmy prawdzie w oczy. Kolegium sędziowskie to mafia.

spojrzeć/patrzeć komuś głęboko w oczy

‘przyjrzeć się komuś dokładnie, zatrzymać dłużej wzrok na kimś’; zwrot; Miasto poczułem przez nos, a w korytarzu metra przebiegł mi drogę czarny kot, zatrzymał się i spojrzał mi głęboko w oczy. – „Angora”.

Spojrzenie

spokojna głowa

nie ma się czym martwić, przejmować, będzie dobrze’; fraza; Spokojna głowa, nic mi się nie stanie. – TVP 2.

Spokój

Sport

sport to zdrowie

‘slogan zachęcający do uprawiania sportu’; fraza, sport.; Sport to zdrowie, jeżeli mamy opanowaną dobrą technikę – ja grałem zbyt siłowo. – „Angora”.

sprać/zbić/stłuc kogoś na kwaśne jabłko

sprać/zbić/stłuc kogoś na kwaśne jabłko

zbić kogoś mocno lub grozić mu biciem’; zwrot, przyr.; Powiedział, że nad głową kolegi zgromadziły się czarne chmury, a on przez niego ma czarne myśli i chce sprać Tomasza na kwaśne jabłko.

Sprawa

sprawa się rypła

‘coś się wydało, ujawniło, coś zawiodło’; fraza., pot.

sprawa życia i śmierci

sprawa/kwestia życia i śmierci

sprawa/kwestia życia i śmierci

‘najważniejsza, priorytetowa sprawa, problem niezwykłej wagi’; wyr. rzecz.; Mówi z ubolewaniem o tych, którzy widzą w niej sprawę życia i śmierci, co we Włoszech jest powszechne. – „Ozon”; Dla Tuska te wybory są tylko ważne, a dla nich jest to sprawa życia i śmierci. – Internet.

Sprawiedliwość

sprawiedliwość społeczna

‘równość społeczeństwa’; wyr. rzecz.; (…) politycy obu ugrupowań muszą zrezygnować z populistycznych i nierealnych haseł sprawiedliwości społecznej (…). – „Ozon”.

Sprawka

sprawować nad kimś pieczę

‘dbać, troszczyć się o kogoś, opiekować się kimś’; zwrot, rzecz. piecza – zapoż. z czes., gdzie znaczył najpierw ’ból, żałość, smutek’ ,później ‘troska, staranie, opieka’; Niezbitych dowodów chce dostarczyć Zali Hawass, czołowy egipski archeolog sprawujący pieczę nad słynnym kompleksem piramid w Gizie niedaleko Kairu. – „Ozon”.

sprawy/problemy sercowe

‘problemy uczuciowe, miłosne’; wyr. rzecz.; W większości są to sprawy sercowe, ale nie tylko. Zresztą również chłopcy mają problemy sercowe i chcą o tym porozmawiać. – „Cogito”.

sprostać czyimś oczekiwaniom

‘nie zawieść kogoś, czyichś nadziei; podołać czyimś pragnieniom’; zwrot; Nie jest jasne, czy abp Dziwisz sprosta tym oczekiwaniom(…). – „Ozon”.

Sprowadzić

sprowadzić kogoś na dobrą/złą drogę

‘nakłonić kogoś (nie raz własnym przykładem) do właściwego (niewłaściwego) postępowania’; zwrot, bibl. (Nawiązanie do ST Prz 2, 12: „Ustrzeże cię od drogi występku, od ludzi mówiących przewrotnie”; Iz 45, 13: „To ja wzbudziłem go słusznie i wygładzę wszystkie jego drogi.”);

sprowadzić kogoś na ziemię

‘sprawić, żeby ktoś zaczął realnie myśleć, zmusićkogoś do porzucenia mrzonek, marzeń, otrzeźwić kogoś’; zwrot; Postanowiliśmy sprowadzić ją na ziemię.

sprowadzić/sprowadzać do wspólnego mianownika

sprowadzić/sprowadzać kogoś na manowce

‘sprowadzić, sprowadzać kogoś na złą, niewłaściwą drogę’; zwrot; manowiec – zwykle w l. mn. ‘boczna, błędna droga, bezdroża, wertepy’.

sprowadzić/sprowadzać kogoś na ziemię

sprowadzić/sprowadzać na manowce

Sprzątnąć

sprzątnąć komuś coś/kogoś sprzed nosa

sprzątnąć komuś sprzed nosa coś/kogoś

‘pozbawić kogoś czegoś, czego był już prawie pewien, na co bardzo liczył; zabrać komuś to, co już prawie było jego’; zwrot; Działacze Odry latem sprzątnęli sprzed nosa zabrzanom dwóch piłkarzy (…). – „Fakt”.

Sprzedać