Receptory
Są to wyspecjalizowane komórki lub ich zespoły, które posiadają zwiększoną pobudliwość na określoną formę energii. Umożliwiają przekazanie do ośrodkowego układu nerwowego informacji o środowisku zewnętrznym lub wewnętrznym. Ze względu na wzajemne położenie źródła bodźca oraz receptora wyróżnia się: – eksteroreceptory – odbierają bodźce ze środowiska zewnętrznego, np. receptory wzroku, słuchu; – interoreceptory – odbierają informacje z wnętrza organizmu, np. narząd równowagi. Ze względu...
Regulatory wzrostu i rozwoju
Fitohormony są związkami o różnej budowie chemicznej, które wpływają na różnorodne procesy fizjologiczne roślin. Działają pobudzająco lub hamująco. Są związkami wielofunkcyjnymi. Znanymi regulatorami wzrostu są np. auksyny, gibereliny, cytokininy. Auksyny wytwarzane są w stożkach wzrostu pędów, skąd są przewodzone do innych części rośliny. Stymulują wydłużanie się komórek w strefie wzrostu łodygi, rozwój korzeni bocznych, aktywność kambium, tworzenie się owoców. Hamują rozwój pączków...
Rola białek w organizmie
– funkcje strukturalne /budulec struktur komórkowych: błon i koloidów komórkowych, chromatyny, składnik tkanek łącznych, wytworów naskórka kręgowców, płynów ustrojowych/, – udział jako enzymy w katalizie enzymatycznej, – transport i magazynowanie substancji /np. hemoglobina, ferrytyna/, – umożliwianie ruchu /białka motoryczne: miozyna, dyneina/, – udział w sygnalizacji /hormony białkowe, czynniki wzrostu/, – regulacja genów, – ochrona immunologiczna organizmu /immunoglobuliny/, – funkcje...
Rola makroelementów i mikroelementów w żywych organizmach
Pierwiastki Rola w organizmie M a k r o e l e m e n t y węgiel, tlen wodór – podstawowe składniki wszystkich związków organicznych azot – składnik wielu związków chemicznych: aminokwasów i białek, kwasów nukleinowych i nośników energii /np. ATP, NAD + , NADP + / oraz koenzymów, witamin, alkaloidów /np. nikotyny, kofeiny/, hormonów roślinnych siarka – składnik aminokwasów cysteiny, cystyny i metioniny fosfor – składnik...
Rośliny – autotroficzni zdobywcy lądu
Rośliny przystosowały się do życia na lądzie, co uwidacznia się w ich budowie oraz funkcjach życiowych, zwłaszcza w ich rozmnażaniu się i rozwoju. Charakterystycznymi cechami roślin jest autotrofizm, budowa tkankowa, zróżnicowanie ciała na organy /korzeń, łodygę i liście, a u niektórych kwiaty /, obecność chlorofilu / a oraz b / jako głównego barwnika fotosyntetycznego oraz towarzyszących mu karotenoidów, materiał zapasowy w postaci skrobi oraz celuloza jako podstawowy składnik ścian...
Rośliny nagonasienne
Do roślin nagonasiennych zaliczane są wymarłe paprocie nasienne, kordaity i benetyty, a także współcześnie żyjące sagowce, miłorzębowe, gniotowe oraz iglaste. Nagonasienne mają zdrewniałe łodygi /pnie/ i korzenie. Korzenie tworzą dobrze rozwinięty system palowy. W drewnie obecne są tylko cewki. Występuje u nich przyrost wtórny na grubość. Liście są różnie wykształcone, u iglastych mają postać igieł. Organami generatywnymi są kwiaty, które należy uznać za kłosy zarodnionośne. U roślin...
Rośliny nasienne
U roślin nasiennych nastąpiła dalsza redukcja gametofitu i jego całkowite uzależnienie od sporofitu. Natomiast sporofit stał się pokoleniem dominującym. Rośliny te uniezależniły się w pełni od środowiska wodnego w wyniku specjalizacji i zróżnicowania tkanek budujących ich organy, które osiągnęły bardzo dużą sprawność funkcjonalną i uległy różnym modyfikacjom. Drugim czynnikiem umożliwiającym ekspansję na lądzie było uniezależnienie procesu rozmnażania płciowego od środowiska wodnego i...
Rośliny okrytonasienne
Okrytonasienne stanowią największą grupę roślin na Ziemi. Charakterystyczną ich cechą są okryte zalążki, otoczone zrośniętymi w postaci słupka owocolistkami. W porównaniu z nagonasiennymi zachodzi u nich dalsza redukcja gametofitu. Proces płciowy ma specjalny charakter i nosi nazwę podwójnego zapłodnienia. Ponadto następuje dalsze zróżnicowanie anatomiczne, czego jednym z przykładów jest występowanie w drewnie naczyń. Kwiat, owoc, nasienie oraz cykl rozwojowy roślin okrytonasiennych...
Rozmnażanie się i główne etapy rozwoju zarodkowego zwierząt
U zwierząt przemiana pokoleń spotykana jest tylko u nielicznych bezkręgowców. Typowe zwierzęta są organizmami diploidalnymi, rozmnażającymi się płciowo za pośrednictwem gamet. Rozmnażanie bezpłciowe występuje rzadko, zazwyczaj u zwierząt o niższym stopniu rozwoju ewolucyjnego. Gamety powstają w gruczołach rozrodczych, czyli gonadach – męskich /jądrach/ i żeńskich /jajnikach/. Większość zwierząt jest rozdzielnopłciowa. U obojnaków jeden osobnik posiada gonady obu rodzajów. Zapłodnienie może...
Rozmnażanie się i rozwój
Istnieją dwa sposoby rozmnażania: bezpłciowy i płciowy. U zwierząt zdecydowanie przeważa rozmnażanie płciowe. Rozmnażanie płciowe jest źródłem zróżnicowania genetycznego. Podczas rozmnażania płciowego następuje połączenie się komórek rozrodczych /gamet/ o haploidalnej liczbie chromosomów w diploidalną zygotę, która jest pierwszą komórką organizmu potomnego. Wytworzenie zygoty zapoczątkowuje ontogenezę, czyli rozwój osobniczy. Składają się na nią wszystkie procesy wzrostu i rozwoju zachodzące...
Rozmnażanie się i rozwój człowieka
W rozwoju osobniczym człowieka można wyróżnić te same główne etapy, co w ontogenezie zwierząt. Charakteryzuje ją jednak długi okres dzieciństwa, który wraz z okresem embrionalnym stanowi około 1/5 życia osobniczego człowieka. Ponadto przemianom biologicznym zachodzącym w rozwoju ontogenetycznym człowieka towarzyszą przemiany psychiczne.
Rozwój zarodkowy i płodowy człowieka
Zapłodnienie zachodzi w jajowodzie, gdy jeden z plemników wnika do komórki jajowej. Po połączeniu się jąder powstaje zygota. Posiada ona pełny zestaw genów, które determinują płeć i wszystkie inne cechy człowieka. Bruzdkowanie zaczyna się w jajowodzie. Rozwój zarodka w jajowodzie trwa około 6 dni od zapłodnienia. Podziały zapłodnionej komórki jajowej zapoczątkowują bruzdkowanie. W jego wyniku zarodek przybiera postać moruli i w tym stadium dociera do macicy. Implantacja zarodka polega...
Różne możliwości dziedziczenia cech
W ramach ogólnych mechanizmów istnieje szereg różnych możliwości dziedziczenia cech. • Jeden gen determinuje jedną cechę . Możliwe są przy tym trzy rodzaje relacji między dwoma allelami danego genu. – Dominacja zupełna polega na nieujawnianiu się allelu recesywnego w obecności allelu dominującego. Heterozygota posiada wówczas fenotyp taki sam, jak homozygota dominująca. Dominacja zupełna występuje np. w krzyżówkach odmian grochu w doświadczeniach Mendla. – Dominacja niezupełna...
Ruch
Ruch organizmu jest jedną z jego podstawowych cech. Ze względu na sposób lokomocji wyróżnia się ruch ameboidalny /pełzakowaty/, ruch wiciowy /za pomocą wici lub rzęsek/ oraz ruch mięśniowy. Ruchem ameboidalnym poruszają się niektóre pierwotniaki oraz część komórek leukocytów. Ruch wiciowy jest charakterystyczny dla wiciowców, orzęsków i komórek plemnikowych. Ruch mięśniowy występuje u zwierząt tkankowych. U kręgowców układ mięśniowy wraz z układem szkieletowym tworzą układ narządów ruchu....
Ruchy roślin
Cechą wszystkich organizmów jest wrażliwość na bodźce. Jedną z reakcji organizmu jest ruch. Rośliny mogą przemieszczać tylko swoje organy. Ze względu na mechanizm ruchu wyróżnia się ruchy turgorowe i wzrostowe. – Ruchy turgorowe wywołane są zmianą turgoru w komórkach, czego efektem jest zmiana rozmiarów komórek /zwiększenie turgoru → powiększenie rozmiarów, zmniejszenie turgoru → zmniejszenie rozmiaru/. – Ruchy wzrostowe spowodowane są nierównomiernym wzrostem dwóch przeciwległych...
Ryby
Ryby są zmiennocieplnymi kręgowcami wodnymi oddychającymi skrzelami.Ciało ryby składa się z trzech części: głowy, tułowia i ogona . Narządami ruchu ryb są płetwy . Ciało ryb pokryte jest skórą, w której znajdują się komórki śluzowe. Wytworami skóry są łuski. Szkielet jest chrzęstny, albo skostniały częściowo lub całkowicie. W czaszce znajduje się trzewioczaszka, opatrzona w szczęki. Kręgi tworzące kręgosłup w części tułowiowej połączone są z wolnymi...