patrzeć z boku
‘w nic się nie angażować, nie uczestniczyć w wydarzeniach, tylko być ich obserwatorem’; zwrot; Magda nigdy nie angażowała się w sprawy klasy,zawsze stała z boku. – „Cogito”.
patrzeć/gapić się na coś jak sroka w kość/w gnat
patrzeć/spoglądać na kogoś łaskawym okiem
‘patrzeć dobrodusznie, być łagodnym i wspaniałomyślnym względem kogoś’; zwrot; (…) łaskawym na nich okiem/Pan Bóg zza pieca patrzył. – K.I. Gałczyński.
patrzeć/spoglądać na kogoś z przymrużeniem oka
patrzeć/spoglądać na kogoś/na coś z przymrużeniem oka
patrzeć/spoglądać na kogoś/na coś z przymrużeniem oka
‘nie traktować kogoś,czegoś poważnie, być pobłażliwym, aż nadto wyrozumiałym’; zwrot; Na szczęście młoda mama nie traci do niego cierpliwości i z przymrużeniem oka spogląda na jego wybryki.
patrzeć/spojrzeć na coś przez palce
patrzeć/spojrzeć na coś przez palce
‘udawać, że się czegoś nie widzi, nie zauważa, tolerować coś, być przesadnie pobłażliwym’; zwrot; Ona zresztą także przez palce patrzy na różne moje narowy, przywary… – S. Bąba; Na szczęście pani spojrzała przez palce na moje zachowanie.
patrzeć/widzieć przez różowe okulary
patrzeć/widzieć przez różowe okulary
‘postrzegać wszystko z optymizmem, widzieć tylko dodatnie strony czegoś, zapatrywać się na coś optymistycznie’; zwrot; A może by tak spojrzeć na świat przez różowe okulary? Przecież nad chmurami zawsze świeci słońce. – „Victor G”; Jesteś urodzonym pesymistą. Nigdy nie patrzysz na świat przez różowe okulary. – „Victor J”.
patrzeć/wpatrywać się w kogoś jak w tęczę
‘patrzeć uporczywie, z zachwytem, uwielbieniem’; zwrot, przyr.; Kasia patrzy na niego jak w tęczę . – USz; Przyniósł jej barwnych kwiatków naręcze/a ona w niego patrzy jak w tęczę. – za J. Liberkiem.
patrzyć bykiem
‘przyglądać się nieufnie, wrogo, opuszczając głowę’; zwrot, przyr.; J. Miodek, ABC.
patrzyć na kogoś jak na wariata
‘być zdumionym czyimś zachowaniem, czyimiś reakcjami, słowami’; zwrot; Niektórzy patrzą na człowieka jak na wariata, ale to też jest sport – zapewnia 35-letni Jarosław Łazarowicz z Wrocławia . – „Nowy Dzień”.
patrzyć na kogoś z góry/traktować kogoś z góry
‘lekceważyć kogoś, okazywać swoją wyższość, traktować pobłażliwie’; zwrot; Tylko w ten sposób może pokazać, że nie patrzy na wszystkich z góry, nie ocenia, nie krytykuje. – „Cogito”; Zwłaszcza wtedy, gdy odmawia współpracy z sektorem prywatnym, traktując go z góry i z przymusem. – „Ozon”.
Patyk
Paw
‘bardzo dumny, puszący się’; wyr. określ., przyr. Z pawia – jednego z najpiękniejszych ptaków uczyniono symbol dumy i pychy, do czego mogło prowokować zachowanie pawi, wrogo odnoszących się do innych ptaków, tak jakby uważały się za lepsze od nich; Zwycięski antyglobalizm paradował dumny jak paw. – W. Łysiak
Pazerny
‘być, okazać się bardzo chciwym, zachłannym, łapczywym’; A jego matka okazała się pazerna na pieniądze.
pazerny na władzę
‘zaborczy, zachłanny, chcąc za wszelką cenę rządzić’; wyr. określ.; Ludzi mocno złapały wizje obu braci pazernych na władzę (…). – GW.
Pączek
‘wyglądać dobrze, zdrowo, dostatnio; mieć okrągłą buzię, być pulchnym’; zwrot kulin.
pchać się/walić drzwiami i oknami
pchać się/walić drzwiami i oknami
‘pchać się tłumnie, ze wszystkich stron napierać, aby się dostać do wnętrza’; zwrot; Na koncert Agnieszki Chylińskiej pchaliśmy się drzwiami i oknami. – „Cogito”.
Pech
‘nie mieć szczęścia’; zwrot; pech z niem. i franc. ‘twarda smoła’, przen.’brak powodzenia, szczęścia w grach hazardowych’; zwrot upowszechnił M. Bałucki. Niezdecydowany antykwariusz Jaś Góra ma pecha . – SE; Posłowie z Samoobrony maja prawdziwego pecha
pech kogoś dopada
‘ktoś traci szczęście, napotykają go same niepowodzenia’; zwrot, (por. mieć pecha); Gdy dopadł cię straszliwy pech, opisz swoją historię i przyślij pod adresem redakcji. – „13”.
Pecunia non olet
Pensja
‘stała pensja bez jakichkolwiek dodatków, premii, nagród itp.’; wyr.rzecz.; Jak piękna jest brzydka pogoda (…) jak chuda goła pensja. – J. Twardowski.
Perła
‘dawać komuś coś (cennego), czego ten nie umie docenić, ocenić właściwie’; zwrot, bibl. (MT 7, 6: „Nie dawajcie psom tego, co święte, i nie rzucajcie swych pereł przed świnie, by ich nie podeptały nogami, i obróciwszy się, nie poszarpały was samych.”).
Persona
‘osoba niemile widziana’; wyr. rzecz., zapoż. z łac. persona grata ‘osoba mile widziana; osoba, w stosunku do której państwo przyjmujące ją jako przedstawiciela dyplomatycznego nie zgłasza żadnych zastrzeżeń’; (…) Jaser Arafat może być w Izraelu persona non grata. – „Polityka”; (…) opowiedział o swojej najnowszej produkcji pt. „Persona non grata”. – „Angora”.
persona non grata
‘osoba niemile widziana’; wyr. rzecz., zapoż. z łac. persona grata ‘osoba mile widziana; osoba, w stosunku do której państwo przyjmujące ją jako przedstawiciela dyplomatycznego nie zgłasza żadnych zastrzeżeń’; (…) Jaser Arafat może być w Izraelu persona non grata. – „Polityka”; (…) opowiedział o swojej najnowszej produkcji pt. „Persona non grata”. – „Angora”.
Perzyna
‘zniszczyć coś doszczętnie, całkowicie’; zwrot; perzyna to, co się pali, co zostało zniszczone pożarem; zgliszcze; Strąciłem wroga i rozbiłem w perzynę jego zastępy – TVN; (…) niedawno płonęły angielskie Oldham i Bradford podpalone i obrócone w perzynę przez społeczność kolorową (…). – W. Łysiak
Pewność
‘powątpiewać, zwątpić w siebie, w swoją wartość’; zwrot; Jesteście dobrzy w indywidualnej pracy z pacjentami czy klientami, ale tracicie pewność siebie, gdy trzeba iść np. na zebranie w gminie (…). – „Cogito”.
Pęcherz
pędzić/gnać/biec/lecieć na złamanie karku
‘jechać, biec, pędzić gdzieś bardzo szybko, z dużym pośpiechem’; zwrot; Nie można się dziwić, że doszło do tak tragicznego wypadku, przecież pędził na złamanie karku.
pędzić/lecieć jak na skrzydłach
‘biec szybko, lekko i bez wysiłku, z uczuciem szczęścia, radości’; zwrot; Internet.
Pękać
‘(nie) bać się; (nie) poddawać się przeciwnościom losu, (nie) załamywać się’; zwrot, pot.; Nie pękam, nie stękam, to innych udręka. – „Priorytety”, zespół „Paktofonika”; Wiem, że w Stanach jest mnóstwo dobrych bokserów, ale przed żadnym nie pękam.
pękać w szwach
‘być nadmiernie zatłoczonym, przeciążonym’; zwrot; Renomowane licea w Trójmieście pękają w szwach.
pękać z dumy
‘być bardzo dumnym z czegoś, wynosić się nad innych’, zwrot; Pękasz z dumy na widok min koleżanek (…). – „13” .
pęknąć/pękać ze śmiechu
‘śmiać się intensywnie, gwałtownie, bardzo głośno i długo’; zwrot; Spojrzałam na chodnik, a po drugiej stronie ulicy stała grupka chłopców z naszej szkoły. Pękali ze śmiechu. – „13”; (…) w myślach pęka ze śmiechu, że ktoś daje się nabierać na to, co on wymyśla na poczekaniu. – „Victor J”.
Pępek
‘osoba, rzecz uznawana za najważniejszą, znajdująca się w centrum zainteresowań’; wyr. rzecz., anatom.; Przyjmij Boga do serca i pamiętaj, że do ukochanych dzieci Pana Boga należą także inni, a ty nie jesteś pępkiem świata. – „Moje Miasto”.
pępek świata
‘osoba, rzecz uznawana za najważniejszą, znajdująca się w centrum zainteresowań’; wyr. rzecz., anatom.; Przyjmij Boga do serca i pamiętaj, że do ukochanych dzieci Pana Boga należą także inni, a ty nie jesteś pępkiem świata. – „Moje Miasto”.
Piach
‘ginąć, umierać’; zwrot; Miałam podobną historię w dniu, kiedy okazało się, że koalicja PO-PiS idzie do piachu.