Papierek
‘sprawdzian, kryterium, miernik’; wyr. rzecz., chem. lakmus ‘naturalny barwnik roślinny stosowany w laboratoriach jako wskaźnik: pod wpływem kwasów zabarwia się na czerwono, pod wpływem zasad – na niebiesko’; (…) zniesienie cenzury uchodzi (…) za papierek lakmusowy przywróconej demokracji. – W. Łysiak
papierek lakmusowy
papierek lakmusowy
‘sprawdzian, kryterium, miernik’; wyr. rzecz., chem. lakmus ‘naturalny barwnik roślinny stosowany w laboratoriach jako wskaźnik: pod wpływem kwasów zabarwia się na czerwono, pod wpływem zasad – na niebiesko’; (…) zniesienie cenzury uchodzi (…) za papierek lakmusowy przywróconej demokracji. – W. Łysiak
Papież
‘być bez zarzutu, bez skazy’; zwrot (zwykle w konstrukcji z czas. chcieć); Komisja Wyborcza chce już być świętsza od papieża. – TVN.
par force
‘gwałtem, siłą, przemocą’; wyr. określ., zapoż. z franc.; (…) wszelako francuskie elity intelektualne starają się pod względem głupoty i wredności bić światowe rekordy par force. – W. Łysiak
Parać się
‘zajmować się czymś, trudnić się czymś; mieć z czymś trudności’; zwrot; T o on uchylił rąbka tajemnicy, czym parają się naukowcy w sutannach (…). – „Fakt”.
parać się czymś
‘zajmować się czymś, trudnić się czymś; mieć z czymś trudności’; zwrot; T o on uchylił rąbka tajemnicy, czym parają się naukowcy w sutannach (…). – „Fakt”.
Parasol
‘opieka, bezpieczeństwo’; wyr. rzecz. (najczęściej w połączeniu z czas.: rozpiąć/rozpinać…); (…) Polska potrzebuje takiego parasola ochronnego. – W. Łysiak ; ( …) całe lata trzyma nad komuną ochronny parasol (…). – W. Łysiak
parasol ochronny
parasol ochronny (nad kimś)
‘opieka, bezpieczeństwo’; wyr. rzecz. (najczęściej w połączeniu z czas.: rozpiąć/rozpinać…); (…) Polska potrzebuje takiego parasola ochronnego. – W. Łysiak ; ( …) całe lata trzyma nad komuną ochronny parasol (…). – W. Łysiak
Pardon
‘nie zważając na nic, nie oszczędzając nikogo; bezwzględnie’; wyr.określ., stp. zapoż. z franc.; pardon dawn. ‘przebaczenie, darowanie winy; na wojnie: darowanie życia, oszczędzenie przeciwnika’; Jej ojciec pamiętając, że niedawno sąd uznał sprawców podobnego przestępstwa za niewinnych, mści się bez pardonu.
Parol
‘uwziąć się na kogoś, na coś, powziąć względem kogoś, czegoś jakiś zamiar’; zwrot, karty – podwojenie stawki w razie pierwszej wygranej oznaczane przez załamanie rogu karty.
partaczyć/spartaczyć robotę
‘robić źle, niedokładnie, fuszerować; niszczyć, zniszczyć coś’; zwrot; Nie wiem, jak można w XXI wieku tak partaczyć robotę (…). – „Ozon”.
Pasja
‘gwałtowna, niepohamowana złość, wściekłość, furia, utrata panowania nad sobą’; wyr. rzecz., rzem.; EP; Pasja mnie (jaka?) szewska chwyta/i wyrzucam gościa na łeb (na jaki?) zbity. – A.M. Swinarski.
Pasmo
‘łańcuch niepowodzeń następujących po sobie, szereg klęsk’; wyr.rzecz.; O sobie Andrzej mówi tak: Moje życie to pasmo porażek. – „Ozon”.
pasmo porażek
‘łańcuch niepowodzeń następujących po sobie, szereg klęsk’; wyr.rzecz.; O sobie Andrzej mówi tak: Moje życie to pasmo porażek. – „Ozon”.
pasować jak kwiatek do kożucha
‘nie pasować, być nieodpowiednim w stosunku do czegoś’; zwrot; A on tak pasuje, jak kwiatek do kożucha. – Radio Zet.
pasować jak pięść do nosa
pasować jak pięść do nosa
pasować jak pięść do nosa
‘zupełnie, w ogóle nie pasować, być jaskrawo nieodpowiednim, niewłaściwym’; zwrot;
pasować jak ulał
‘być doskonale dopasowanym, idealnie pasować, dobrze przylegać, ściśle z czymś, kimś się wiązać’; zwrot, rzem. coś pasuje jak ulał ‘coś pasuje do czegoś jak przedmioty odlane, dawn. ulane, z tej samej formy’.
pasować jak wół do karety
pasować jak wół do karety
‘wcale, zupełnie nie pasować’; zwrot, iron.; Na Święta koledzy zafundowali mi jakąś dziwną rzeźbę do salonu. Niestety, pasowała tu jak wół do karety.
Passe
‘coś jest już niemodne, przestarzałe, nie na czasie’; zwrot, gw. młodz., zapoż. z franc.; passé – ‘miniony, przebrzmiały, niemodny’ (por. trendy); Wąski pasek materiału, więcej odkrywający niż zasłaniający, jest „passe”!
Pasterz
‘Chrystus’, wyr. rzecz., bibl. (J 10, 10: „Ja jestem dobrym pasterzem. Dobry pasterz daje życie swoje za owce.”);
Pastwa
pasuje coś jak wół do karety
Pasztet
‘sytuacja kłopotliwa, niezręczna, przykra’; wyr. rzecz., kulin.; To będzie niezły pasztet dla nowego rządu. – „Angora”.
paść z zachwytu
‘bardzo się czymś zachwycić, zostać olśnionym’; zwrot; A na dyskotekę – [załóż] oczywiście szałowe kolczyki i wisiorek z kolorowymi szkiełkami.(…) Dziewczyny padną z zachwytu. – „Victor J”.
paść/padać/rzucać się przed kimś na kolana/na twarz
‘okazać cześć, zachwyt, uwielbienie; korzyć się’; zwrot nazywający gesty i zachowania rytualne. Jest to znak uległości, pokory, poddaństwa, ale też hołdu; Nie będę go prosił, padał przed nim na kolana. – Internet.
patrzeć jak cielę na malowane wrota
patrzeć jak cielę na malowane wrota
patrzeć jak cielę na malowane wrota
‘patrzyć tępym wzrokiem, bezmyślnie, niczym się nie interesując’; zwrot, przyr.; Cielę, podobnie jak wół jest symbolem tępoty, bezmyślności; Ostatnio gapisz się w telewizor jak cielę na malowane wrota. – „Victor”.
patrzeć komuś na ręce
patrzeć komuś na ręce
‘być nieufnym wobec kogoś, kontrolować kogoś,podejrzewając, że może on postąpić nieuczciwie’; zwrot; PO chce rozliczyć ich z wykonywanych zadań i patrzeć im na ręce. – „Fakt”.
patrzeć na kogoś/coś, wpatrywać się w kogoś/coś tępym wzrokiem
‘bezmyślnie,uparcie patrzeć na kogoś, na coś, nie odrywając oczu’; zwrot; Tępym wzrokiem wpatrywała się w boisko.
patrzeć na księżą oborę
patrzeć na księżą oborę
‘być w bardzo złym stanie zdrowia, być bliskim śmierci’; zwrot, eufem.; przestarz. księża obora/księże podwórko to eufem. określenie cmentarza, bowiem dawniej na wsiach cmentarze zakładano zazwyczaj na ziemi należącej do proboszcza, oboranej przed ogrodzeniem go płotem lub rzadziej murem; A juści, gdzieżby ta szli, na taki psi czas; rano byli u Kozłów, ale z Magdą jest krucho, na księżą oborę patrzy, to i nic poradzić, nie poradzili. – W. Reymont.
patrzeć spod oka
patrzeć spod oka na kogoś
‘patrzeć z niechęcią, być obrażonym, urażonym, zagniewanym na kogoś’; zwrot; Patrzę spod oka na siebie. Nic nowego. – K. Grochola; A na dodatek (...) patrzy na mnie spod oka. – K. Grochola.
patrzeć w kogoś jak w obrazek
‘zachwycać się kimś, być pod czyimś urokiem’; zwrot; Zakochany Hiszpan nie jest wpatrzony w swoją kobietę jak w obrazek. – „Angora”.
patrzeć wilkiem
patrzeć wilkiem na kogoś
‘odnosić się do kogoś nieufnie, wrogo; patrzeć z niechęcią, nienawiścią’; zwrot, starożyt. Homo homini lupus est – człowiek człowiekowi wilkiem – Plaut (III-II w. p.n.e.); Kochani ludożercy/nie patrzcie wilkiem/na człowieka/który pyta o wolne miejsce/w przedziale kolejowym – T. Różewicz.