profil

Kultura polska (XIV wiek)

poleca 47% 41 głosów

Rozwój gospodarczy ziem polskich w XIV wieku, głównie za panowania Kazimierza Wielkiego i Ludwika Węgierskiego, zaowocował również rozkwitem polskiej kultury materialnej i duchowej.

Na niespotykaną skalę rozwinęło się budownictwo. Sam Kazimierz Wielki ufundował 14 kościołów oraz nakazał wznieść około 50 warowni. Do najwspanialszych zabytków budownictwa tego okresu zaliczyć można katedrę na Wawelu, kościół Marii Panny w Krakowie, katedry w Poznaniu, Gnieźnie i Włocławku.

Wyrazem rozwoju kultury polskiej było podniesienie poziomu oświaty. W 1364 roku na mocy zezwolenia papieskiego z roku 1363 Kazimierz Wielki założył uniwersytet w Krakowie. Był to drugi po uniwersytecie praskim uniwersytet w Europie Środkowej. Wzorem dla organizacji uniwersytetu krakowskiego były wyższe uczelnie we Włoszech (Bolonia, Padwa). Na uniwersytecie istniało 8 katedr prawniczych, 2 medyczne i katedra sztuk wyzwolonych.

statut Uniwersytetu Jagiellońskiego
Statut Uniwersytetu Jagiellońskiego

Wiek XIV to także dalszy rozwój piśmiennictwa polskiego (hagiografia, kronika Janka z Czarnkowa). Z okresu tego pochodzi m.in. hymn Gaude Mater Polonia.


Miniatura przedstawiająca układ krążenia

Dziedziniec Collegium Maius
Dziedziniec Collegium Maius

Warto pamiętać

Akt fundacji uniwersytetu w Krakowie został wydany w dniu 12 V 1364 roku. Został on opracowany przez współpracowników Kazimierza Wielkiego – kanclerza Janusza Suchywilka, arcybiskupa Jarosława Bogorię i Floriana Mokrskiego.
Niech więc tam [w Krakowie] będzie nauk przemożnych perła, aby wydawała męże dojrzałością rady znakomite, ozdobą cnót świetne i w różnych umiejętnościach biegłe. Niechaj otworzy się orzeźwiające źródło, a z jego pełności niech czerpią wszyscy naukami napoić się pragnący. Niechże do tego miasta Krakowa zjeżdżają się swobodnie i bezpiecznie wszyscy mieszkańcy królestwa naszego i krajów przyległych, ale i inni ze wszystkich stron świata.
(fragment aktu fundacji uniwersytetu w Krakowie)

Literatura

F. Kiryk: Nauk przemożnych perła. Kraków 1986.
M. Rożek: W cieniu zamków i katedr. Kraków 1988.
J. Kębłowski: Polska sztuka gotycka. Warszawa 1976.

Daty

1364 rok - powstanie uniwersytetu w Krakowie

Oś czasu

1119 - założenie uniwersytetu w Bolonii
1141 - przekład Koranu na łacinę
1210 - rycerze niemieccy opanowują Inflanty

Podoba się? Tak Nie
Więcej informacji: