Raniuszek i sikora bogatka.
Raniuszek. Niektóre ptaki budują jak na swoje rozmiary bardzo małe i po prostu byle jak, na przykład grzywacz. Inne z kolei wznoszą, budowie bardzo trwałe i pozornie niepotrzebnie duże. Do tej grypy należy raniuszek, ptak długości około 16 cm, z...
Zimorodek i dudek.
Zimorodek. Jeśli przypadkowo odkryjecie w urwistym gliniastym albo piaszczystym brzegu otwór średnicy około 5 cm, od którego cięgnie się w dół czarna smuga, to z całą pewnością natrafiliście na siedzibę zimorodka. Nieraz znajdzie się ona dość...
Potrawy z dzika i zająca.
Przypomnijmy, że mięso dzika trzeba najpierw zabejcować. Szynki dzika marynuje się jak szynki wieprzowe. Wędzone przez 3 tygodnie w zimnym dymie są szczególnie smaczne i chętnie jadane także na surowo. Ze świeżego schabu można smażyć kotlety jak...
Czy świat pędzi ku katastrofie?
Coraz więcej jest głosów katastroficznych, które wołają, że zniszczenie lasów prowadzi do zagłady ludzkości. W lasach tropikalnych żyje milion gatunków zwierząt. Mogą zostać wytępione przed końcem tego stulecia. I jak grożą eksperci: „Śmierć nawet...
Nadzieja w przyszłości.
Nadmierny rozwój turystyki jest nie tylko naszym monopolem. To zmartwienie leśników i tzw. ochroniarzy na całym świecie. Tak od nas odległy i rozległy kraj jak Australia również ma kłopoty z turystami. Może mają nieco odmienne niż my, ale-mają. I...
Leśne zwierzyny.
Przedstawmy bliżej te zwierzęta, które być może, dzięki szczęśliwemu zbiegowi okoliczności, uda nam się zobaczyć podczas leśnych wędrówek. Sarna. Jest u na zwierzęciem pospolitym, więc zacznijmy od niej. Długość głowy i tułowia dochodzi do 130 cm,...
Gdy drzewa stały się drewnem.
Naturalnie, że od „zawsze” drewno było źródłem energii, przede wszystkim opałem do ogrzewania i przygotowania gorących posiłków. Było i dotąd jest podstawowym paliwem dla 2 miliardów ludzi w krajach Trzeciego Świata, czyli dla mniej więcej połowy...
Grzyby niedoceniane.
Czubajka kania, należy do największych grzybów. Cienkie nóżki kani odcina się, a używa same kapelusze. Umyć, oczyścić, sparzyć wrzącą wodą, a potem dobrze ocieknięte maczać w rozbitym jajku i bułce tartej. Smażyć z obu stron, aż do zrumienienia....
Przetwory z grzybów.
Które grzyby, poza borowikami, nadają się do suszenia? Koźlarz, maślak, grzyb czerwony, opieńka miodowa oraz kolczak dachówkowaty. Wymienione tu grzyby nadają się o suszenia w całości lub w kawałkach, a tylko ich odpadki przeznacza się na mączkę...
Zbierać czy popatrzeć?
Trzeba koniecznie pisać o grzybach trujących, gdyż niestety co roku notowane są zatrucia grzybami. Gdy o tym myślę, przypomina mi się początek jednego bardzo już starych filmów Saszy Guitry „Spowiedź szulerów”. Idzie długi kondukt pogrzebowy,...
Warunki panujące w wodach oceanicznych.
Woda w oceanach jest słona, a właściwie słonogorzka. Stopień zasolenia wody w oceanach jest inny w poszczególnych częsciach świata. Bliżej biegunów woda jest mniej słona niż w okolicach równików, ponieważ słodka woda z topniejących lodowców...
Czy drzewa są bezbronne ?
Starzy leśnicy mawiają, że gdyby nie błędy człowieka, las umiałby się bronić przed szkodnikami. Dałby sobie z nimi radę. Człowiek się wmieszał do spraw lasu i wszystko zepsuł. Rzeczywiście masowym pojawom szkodników sprzyjają przemysłowe dymy i...
Marzec, kwiecień i maj jako miesiące dla ptaków.
W dalszym ciągu przylatują skowronki te, które nie zdążyły s lutym, a także strzyżyki, drozdy, rudziki, słonki i bociany czarne. Drapieżne ptaki zakładają gniazda. Jednym z drapieżnych ptaków jest krogulec. Żyje w lasach iglastych graniczących z...
Chrońmy lasy.
Pożary to tylko jedno nieszczęście z serii tych, które powoduje tzw. stronka turystyczna czyli ludzie, nawiedzający tłumnie atrakcyjne, pełne jezior i lasów okolice. Wielu z tych, którzy mają samochody, motocykle itp. łamią zakazy parkowania....
Ciekawe zwierzęta.
Żaby, ropuchy, traszki, węże i jaszczurki. Zna je każdy z nas, ale nie są lubiane. Często mówi się, że są paskudne, a nawet wstrętne. Kiedyś wiązano z tymi zwierzętami wiele przesądów. Niektóre przetrwały do dziś. Wierzono że węże hipnotyzują...
Ptasie miesiące.
Niektóre ptaki towarzyszą nam przez cały rok, inne- zależnie od pór roku, a nawet miesięcy. Wielu ptasich gości możemy spotkać tylko w ściśle określonym czasie. Większość ptaków ma okresy godowe wiosną i dlatego właśnie wtedy lasy i pola, ogrody i...
Leczą, trują i pachną.
Jak wiadomo, do runa leśnego należą wszystkie rośliny zielne, mchy, porosty i grzyby. Nie wystarczyłoby i tysiące stron, gdyby się je wszystkie chciało wymienić i opisać. Toteż jasne, że trzeba się zająć tylko tymi, które z jakichś względów wydają...
Głogi i wawrzynki.
W naszych lasach rośnie kilka gatunków głogów. Najbardziej pospolitymi są głóg dwuszyjkowy oraz jednoszyjkowy. Spośród 50 gatunków głogów, u nas w stanie dzikim rośnie jeszcze kilka m.in. odgiętoszyjkowy, prostokielichowy oraz Palmstrucha –ten...
Grzyby.
Jeszcze przed II wojną światową jeden z naszych najwybitniejszych znawców grzybów, profesor dr Teofil Teodorowicz utrzymywał, że po Syberii Polska jest obszarem najbogatszym w grzyby, ale że nie są one należycie u nas wykorzystywane. Przy czym dla...
Jemioła.
W tradycji niektórych krajów, także i u nas, jemioła kojarzy się ze świętami Bożego Narodzenia. Wiesza się ją w drzwiach, lub na środku pokoju pod lampą. To właśnie pod nią składa się życzenia sobie, a chłopak może bezkarnie pocałować swoją...
Jeżyny.
Należą do tego samego rodzaju co maliny i są do nich podobne, choć różnią się wyraźnie. Jest całe mnóstwo gatunków, odmian, mieszańców i mają też rozmaite nazwy; ostrężyny, ożyny, popielice, ostręgi i inne. Bardzo często spotyka się jeżynę...
Modrzew.
Modrzew jest również uważany za jedno z najpiękniejszych, a także najcenniejszych drzew iglastych świata. Igiełki modrzewia wyrastają pączkami po 20 do 50. Są pięknie jasnozielone wiosną, a złotożółte jesienią. Tylko modrzewie –z drzew iglastych...
Jodła.
Rosnąca w Polsce jodła pospolita należy, podobnie jak świerk, do rodziny sosnowatych. Jej pień jest gładki i jasny do 80 roku życia, potem pęka. Igły mają pod spodem przeważnie charakterystyczne dwa paski białego woskowego nalotu; jeśli rozetrzeć...
Sosny i świerki.
Występują przeważnie w strefie zimnej i umiarkowanej. Kwiaty mają rozdzielnopłciowe i wiatropylne. Kwiatostany żeńskie rozwijają się zwykle w szyszki. Ich liśćmi są igły lub drobne łuski, jak na przykład u cyprysów, które też należą do drzew...
Lasy.
Lasy pokrywają około 30% powierzchni kontynentów. Dawniej było ich o wiele więcej. Działająca przy ONZ Organizacja do Spraw Rolnictwa i Wyżywienia podała informacje o powierzchni jaką zajmują lasy na poszczególnych kontynentach. Istotne znaczenie...
Sarna i jeleń.
Sarna to najmniejszy polski przedstawiciel jeleniowatych. Jest rozpowszechniona w całej Europie. Posiada wyjątkowo delikatną i harmonijną budowę ciała, cienkie nogi i sprężysty chód. Duże oczy okolone serią długich rzęs. Samce, nieco większe od...
Bielik.
Symbol Wolińskiego Parku Narodowego, to bielik-największy skrzydlaty drapieżnik naszego kraju. Osiąga masę 5-6 kg. Charakterystycznymi cechami tego gatunku są jasnobeżowe upierzenie, biały ogon, żółty dziób oraz pozbawione piór nogi. Wiele...
Żubr-króle puszczy.
Żubr jest największym europejskim ssakiem. Zgodnie z systematyką należy do rodziny krętorogich, rzędu parzystokopytnych. Patrząc na potężnego, dumnie kroczącego żubra, nie zdajemy sobie często sprawy, że gatunek ten na początku XIX wieku stanął na...
Ameryka Północna
Na półkuli zachodniej leży ląd nazwany Ameryką. Ląd ten dzieli się na dwa kontynenty: Amerykę Północna i Amerykę Południową. Obszar Ameryki Północnej wynosi ponad 24 mil km2. Ameryka Północna leży na półkuli północnej i zachodniej. Występuje na...
Liść - wytwórnia pokarmu.
Liście są najbardziej charakterystycznym organem rośliny. Mają różne kształty i rozmiary. Niektóre z nich darzymy szczególną sympatią. Jednak są i tacy, którzy wierzą, że znalezienie czterolistnej koniczynki, występującej w przyrodzie niezwykle...
Sposoby odżywiania się organizmów.
Człowiek skonstruował wiele maszyn, które ułatwiają mu życie. Każda z nich do funkcjonowania potrzebuje energii. jej źródłem jest na przykład węgiel. Sposób wprawiania tych urządzeń w ruch zależy od ich rodzaju oraz warunków, w których będą...
Znaczenie bakterii
Bakterie w życiu człowieka pełnią funkcje zarówno pozytywne jak i negatywne. Bardzo niebezpieczna dla człowieka oraz roślin i zwierząt są bakterie chorobotwórcze. Mimo że człowiek próbuje od dawna z nimi walczyć przy pomocy szczepień ochronnych,...
Odporność i wydalanie.
1.Elementy układu wydalniczego to: dwie nerki, dwa moczowody, pęcherz moczowy, cewka moczowa. 2. Alergia (uczulenie)- reakcja odpornościowa organizmu na kontakt z antygenami, które dla większości osób są nieszkodliwe. Objawy : katar, kaszel,...
Walory gruszek, jabłek i winogron
Jabłko W jabłku znajdują się witaminy i minerały. Najwięcej witamin zawartych jest w skórce i gnieździe nasiennym, które najczęściej wyrzucamy. Im odmiana jabłek jest kwaśniejsza, tym większa zawartość witaminy C. Wartości odżywcze jabłek zależą...
Nieantagonistyczne zależności między gatunkami.
Uczniowie często pomagają sobie w nauce. Jeżeli ma się lepsze oceny z przedmiotów ścisłych, można tłumaczyć koleżankom matematykę i fizykę. One natomiast, jeżeli lubią przedmioty humanistyczne, mogą ci pomóc z języka polskiego i historii. Dzięki...
Ochrona środowiska na co dzień.
Niemal codziennie media przekonują nas o konieczności ochrony środowiska. Może Ci się jednak wydawać, że jeden człowiek nie jest w stanie swoim postępowaniem poprawić jego stanu. W rzeczywistości środowisku najlepiej służą właśnie drobne działania...
Ewolucja i jej dowody.
Naukowy, porównując w trakcie wieloletnich badań organizmy występujące na Ziemi, doszli do wniosku, że wszystkie istoty żywe są ze sobą spokrewnione. Na tej podstawie ustalono, że kot domowy, tygrys i lew należą do rodziny kotowatych, ponieważ...
Materia i energia w ekosystemie.
W przyrodzie organizmy połączone są różnorodnymi zależnościami pokarmowymi. Jeśli ustawimy je w kolejności od zjadanych do zjadających, otrzymamy łańcuch pokarmowy. W każdym łańcuchu osobniki danej populacji zjadają organizmy tworzące poprzednie...
Różnorodność biologiczna.
Rozmaitość form życia występujących na Ziemi to różnorodność biologiczna. Dotyczy ona wszystkich organizmów i wzajemnych relacji między nimi. Rozpatruję się ją zazwyczaj w odniesieniu do trzech poziomów organizacji przyrody: ekosystemowego,...
Sprawdzian z biologii.
Nr zad. Oczekiwana odpowiedź Grupa A Oczekiwana odpowiedź Grupa B Kryterium punktowania 1. C B za prawidłową odpowiedź – 1 p. 2. B A za prawidłowe podkreślenie – 1 p. 3. światło, dwutlenek węgla, woda, odpowiednia temperatura,...
Zanieczyszczenie i ochrona atmosfery.
Gwałtowny wzrost liczby ludności oraz rozwój przemysłu przyczyniły się w znacznym stopniu do zanieczyszczenia środowiska. Oznacza to, że w powietrzu, wodzie, a także glebie znajdują się szkodliwe substancje w ilościach, które ujemnie wpływają na...
Zagrożenia i ochrona gleb.
Gleba to powierzchniowa warstwa litosfery, składająca się z cząstek mineralnych pochodzących ze skał, materii organicznej pochodzącej z rozkładu szczątków organizmów, oraz wody i powietrza. Ogrywa ona bardzo ważną rolę w ekosystemach: jest źródłem...
Cechy populacji.
Grupa osobników tego samego gatunku, żyjących na określonym obszarze w tym samym czasie, to populacja. Organizmy jednego gatunku tworzą wiele populacji. Przykładowo dzięcioły czarne z Borów Tucholskich stanowią inną populację niż dzięcioły czarne...
Wpływ człowieka na stan czystości wód.
Jeszcze kilkadziesiąt lat temu można było pić wodę prosto z rzeki. Teraz wypicie wody z wielu rzek w Polsce groziłoby zatruciem organizmu. Niestety, do obecnego zanieczyszczenia wód w dużej mierze przyczynił się człowiek. Woda jest niezbędna do...
Przemowa o odnawialnych źródłach energii
Słyszeliście kiedyś pojęcie: NIEODNAWIALNE ŹRÓDŁA ENERGII? Wiecie co to takiego? źródła energii, które po ich wykorzystaniu do stworzenia energii nie odnawiają się, znikają i nie powracają. A kto wie czym są ODNAWIALNE ŹRÓDŁA ENERGII? Kto...
Hipopotamy i świniowate.
Hipopotamy i świniowate mają krótkie nogi, krępe tułowia i ogromną głowę. Hipopotamy są roślinożercami, prowadzą nocny tryb życia i występują tylko w wilgotnych rejonach Afryki. Istnieją dwa gatunki-duży hipopotam nilowy i mniejszy od niego...
Ważki, jętki i modliszki.
Delikatne, często ślicznie ubarwione ważki rożnoskrzydłe sa owadami powszechnie znanymi. Wraz z ważkami równoskrzydłymi tworzą rząd Odonata, spokrewnionymi z jętkami. Ważki są szybkimi i sprawnymi drapieżnikami. Biorąc pod uwagę ich prędkość i...
Karaczany, pchły i wszy.
Karaczany, pchły i wszy nie są ze sobą spokrewnione, ale wszystkie są szkodnikami, dokuczającymi ludziom i zwierzętom. Karaczany są prawdziwą plagą niektórych domów-trudno je wytępić, gdyż łatwo się rozmnażają. Głód im nie grozi, zawsze bowiem...
Wzrost i rozwój.
Większość organizmów rozpoczyna swoje życie jako pojedyncza komórka nie większa od kropki. Dzieli się ona wkrótce na dwie komórki, potem cztery, osiem i tak dalej, aż maleńkie ciało zacznie przyjmować kształty. Zarodek rośnie, zmienia swój kształt...
Owadożerne.
Owadożerne to rząd najprymitywniejszych ssaków łożyskowych, trzeci pod względem liczebności w tej gromadzie. Należy do niego około 400 gatunków. Większość z nich to małe, żyjące samotnie zwierzęta, aktywne w nocy i zywiące sie głównie...