Zachodni
przym. znajdujący się po zachodniej stronie. (przen.) związany z Zachodem, czyli z państwami na zachód od Polski (w tym kraje Ameryki Północnej); długo utożsamiane z państwami kapitalistycznymi, demokratycznymi. (w zn. 1.) Okno sypialni znajduje się po zachodniej (Ms. lp) stronie domu, dlatego nawet latem nikogo nie budzi światło słoneczne. (w zn. 2.) Na początku lat 80. państwa zachodnie (M. lm) wysyłały do Polski żywność i leki. Wielu Polaków wyjechało wtedy na...
Zapaść
rzecz. ż, br. lm med.) stan chorobowy, polegający na obniżeniu ciśnienia i ogólnym osłabieniu organizmu włącznie z utratą przytomności. (przen.) stan poważnego osłabienia jakiejś struktury. (w zn. 1.) Zapaść (M. lp) jest stanem niewydolności krążenia, bardzo groźnym dla organizmu człowieka i wymaga szybkiej pomocy medycznej. (w zn. 2.) Nowy minister gospodarki powiedział, że jego poprzednik doprowadził do całkowitej zapaści (D. lp, ident. w C. i Ms. lp) przemysłu,...
Zbrojenia
rzecz. n gromadzenie broni przez państwo w celu potencjalnego użycia (antonim, SPJ, rozbrojenia, a. rozbrojenie). Mimo podpisania kilku układów o częściowym rozbrojeniu największych mocarstw, wiele państw nie zaprzestało zbrojeń (D. lm), wzbudzając zaniepokojenie całego świata. KOMENTARZ Od lat 50. XX w., w związku z istnieniem na przeciwległych krańcach globu dwóch mocarstw atomowych o wzajemnie nieprzyjaznym nastawieniu, czyli USA i ZSRR, powstało określenie...
Zrost
słowo powstałe przez połączenie innych, niezależnie funkcjonujących w języku wyrazów w jedną całość (np. Wielkanoc – Wielka + noc).
Związek
rzecz. m połączenie elementów w całość, zazwyczaj na zasadzie zależności i wzajemnego oddziaływania. zespół ludzi, organizacji, państw założony dla osiągnięcia wspólnych celów. (chem.) połączenie atomów w jednorodną substancję na zasadzie reakcji chemicznej. kontakt, łączność z kimś lub czymś. (w zn. 1.) Adam studiuje meteorologię i właśnie pisze pracę magisterską na temat zmian klimatu na Ziemi. Praca ma wyjaśnić związek (B. lp) między emisją zanieczyszczeń...
Zwyczajowy
przym. zgodny z przyjętym zwyczajem, tradycją. Tuż przed weselem państwo młodzi zostali przyjęci przez rodziców zwyczajowym (N. lp) chlebem i solą. Zgodnie z obowiązującym w tym regionie Afryki prawem zwyczajowym (N. lp), mieszkańcy wioski domagali się od właściciela plantacji wynagrodzenia za swoje straty.
Źródło
rzecz. n miejsce, skąd wypływa woda, często dając początek rzece. zbiór wiedzy i informacji na jakiś temat. miejsce dające początek czemuś, miejsce powstawania informacji. (w zn. 1.) Andrzej postanowił pomóc wychowawcy klasy w zorganizowaniu szkolnej wycieczki i opracował trasę wycieczki w Bieszczady, do źródeł (D. lm) Sanu. (w zn. 2.) Pisząc obszerne opracowanie dziejów rodzinnego miasta profesor musiał sięgnąć do wielu źródeł (D. lm.) historycznych, takich jak...
Żywiciel
rzecz. m osoba zarabiająca na utrzymanie rodziny. organizm dostarczający pożywienia pasożytowi. (w zn. 1.) Dziadek wiele opowiadał swoim wnukom, jak ciężko musiał pracować, kiedy jego ojciec zginął na wojnie, a matka zachorowała i on, jako piętnastoletni chłopak, został jedynym żywicielem (N. lp) rodziny. (w zn. 2.) Pchła to zwierzę, które bez trudu znajduje sobie żywiciela (D. lp, ident. w B. lp). KOMENTARZ Istnieje żeńska forma tego słowa – żywicielka...
Żywioł
rzecz. m niszcząca siła natury. (przen.) pasja, zainteresowanie. grupa ludzi powiązanych pochodzeniem narodowym, społecznym itp. (w zn. 1.) Po kilkudniowych ulewach wylały rzeki na Podlasiu. Żywioł (M. lp, ident. w B. lp) zabrał kilka domów i zatopił kilkaset hektarów pól. Jak przypomina prasa, żywioły (M. lm, ident. w B. lp) nie oszczędzają tej okolicy. W ubiegłym roku nad tym samym obszarem przeszła potężna wichura. (w zn. 2.) Pan Andrzejewski jest fotografem,...