marzenie ściętej głowy
marzenie ściętej głowy
marzenie ściętej głowy
‘marzenie o czymś nierealnym, nieosiągalnym’; wyr. rzecz.; „Likwidacja niedostatku” (…) i „pełne zaspokojenie potrzeb” są (…) marzeniami ściętej głowy na dominującym obszarze ziemskiego padołu (…). – W. Łysiak.
marzyć/śnić na jawie
‘marzyć, wyobrażać sobie coś, przez co tracić kontakt z rzeczywistością’; zwrot; Rasiak zaczyna marzyć na jawie.
Maska
Masło
Maszyna
Maszynka
maszynka do głosowania
‘osoba, partia, która jest wykorzystywana do głosowania w jakiejś sprawie, nie zawsze zgodnie z interesem ogółu; często taki głos może być decydujący podczas głosowania’; wyr. rzecz., techn.; Andrzej Lepper zapowiada, że jego posłowie nie będą maszynką do głosowania partii braci Kaczyńskich i poprą jedynie ustawy dobre dla państwa.
Materia
Matka
Matuzalemowy
matuzalemowy wiek/matuzalemowe lata
matuzalemowy wiek/matuzalemowe lata
‘sędziwy wiek, późna starość’; wyr. rzecz., bibl. (Matuzalem to najdługowieczniejszy z ludzi wspomnianych w Biblii; Rdz5, 27: „Metuszelach umarł, mając ogółem dziewięćset sześćdziesiąt dziewięć lat.”).
Matysek
Mazgaj
Mądrość
mądry Polak po szkodzie
‘właściwie potrafimy ocenić swoje czyny dopiero po ich zajściu, z odpowiedniej perspektywy czasowej, nie umiemy przewidzieć wcześniej negatywnych skutków naszego postępowania’; fraza, przysł. „Mądry Polak po szkodzie”; (także w „Pieśni II, 5” J. Kochanowskiego: Nową przypowieść Polak sobie kupi,/Że i przed szkodą, i po szkodzie głupi); (…) mądry Polak po szkodzie i to jeszcze po cudzej. – TVN.
Mąż
mąż stanu
mąż stanu
‘wybitny polityk, dyplomata’; wyr. rzecz.; kalka z franc.; Myślę, że Polacy spodziewali się, iż będziemy mieli osoby, które będą mężami stanu. – TV Puls.
mąż zaufania
‘człowiek obdarzony zaufaniem jakiejś grupy ludzi, któremu powierzono odpowiedzialność za coś’; wyr. rzecz.; Ten dżentelmen, będący mężem zaufania policyjnych służb specjalnych ZSRR, stał na czele państwowej akcji „aryzacji” wojska (…). – W. Łysiak.
Mdłość
Mdły
Medal
Meta
‘o odległości w czasie, o zakresie trwania, upływu,działania czegoś’; wyr. określ., sport.; (…) na dłuższą metę było to zbyt męczące.
Metoda
‘dochodzenie do czegoś przez liczne, nie zawsze udane próby’; wyr. rzecz.; Po wypraktykowaniu metodą prób i błędów, że kampania ta nikogo do niczego nie przekonała, władze telewizyjne postawiły „Panoramie” ultimatum, że ma coś z tym zrobić.
metoda prób i błędów
metoda prób i błędów
‘dochodzenie do czegoś przez liczne, nie zawsze udane próby’; wyr. rzecz.; Po wypraktykowaniu metodą prób i błędów, że kampania ta nikogo do niczego nie przekonała, władze telewizyjne postawiły „Panoramie” ultimatum, że ma coś z tym zrobić.
Męka
‘męczarnie z powodu niemożności osiągnięcia celu mimo jego bliskości’; wyr. rzecz., mitol. grec. Tantal – król skazany przez bogów po śmierci na wieczny głód i pragnienie w pobliżu owoców i wody, których nie mógł dosięgnąć;
męki Tantala
męki Tantala
‘męczarnie z powodu niemożności osiągnięcia celu mimo jego bliskości’; wyr. rzecz., mitol. grec. Tantal – król skazany przez bogów po śmierci na wieczny głód i pragnienie w pobliżu owoców i wody, których nie mógł dosięgnąć;
męska decyzja
męska decyzja
‘szybka, zdecydowana, ale i ryzykowna decyzja’; wyr. rzecz.; Ja wierzę, że koalicjanci podejmą wreszcie męską decyzję. – TVN.
Męski
Mężczyzna
‘mężczyzna odważny i szlachetny, umiejący zachować się w każdej sytuacji’; wyr. rzecz.; (…) musi jak każdy prawdziwy mężczyzna jakiś czas spędzić w swojej metaforycznej jaskini.
Mgiełka
Mgła
‘pamiętać coś słabo, niewyraźnie; mieć rozmyty obraz w pamięci’; zwrot, meteor.; Antek nawet pamiętał jak przez mgłę, że kiedy rodzice kupili ten dom, z daleka przypominał ogromny kokon. – „Victor J”; Samo zajście w barze pamiętam dosłownie jak przez mgłę. – „Angora”.
Mianownik
‘wspólna płaszczyzna czegoś, podobieństwo’; wyr. rzecz.(zwykle w połączeniu z czas.: sprowadzić/sprowadzać coś do…), matem.; Wspólnym mianownikiem ich oporu jest wiara w mity. – „Wprost”.
miarka za miarkę
‘odwzajemnienie, odpłata’; wyr. rzecz. albo ‘tak samo, podobnie’;wyr. określ., bibl. (Mk 4, 24; Łk 6, 38; Mt 7, 2: „Bo takim sądem, jakim sądzicie, i was osądzą; i taką miarą, jaką wy mierzycie, wam odmierzą”); miarka – przestarz. ‘pewna (niewielka) ilość jakiejś substancji, odpowiadająca jednostce miary’.
Miasto
miecz Damoklesa
miecz Damoklesa
‘nieustanne niebezpieczeństwo zagrażające komuś’; wyr.rzecz., hist. Damokles był faworytem na dworze tyrana Syrakuz. Kiedy nieustannie wychwalał szczęśliwe życie władcy, ten zaprosił go na ucztę i posadził przy stole pod zawieszonym u sufitu na końskim włosie obnażonym mieczem; Ten sprawdzian wisiał nad naszą klasą jak miecz Damoklesa. – „Cogito”.
miecz obosieczny
‘rzecz, sytuacja, która może mieć dwojaki skutek: pożądany i niepożądany’; wyr. rzecz., bibl. (Prz 5, 3-4: „Bo miód wypływa z ust obcej [żony], podniebienie jej gładsze niż olej, lecz w końcu jest gorzka jak piołun, ostra jak mieczo bosieczny.”); Internet.
Mieć
‘być, stać się niezrównoważonym psychicznie, niespełna rozumu’; zwrot, gw. lwowska; Uczyć się i tylko uczyć – przecież od tego można świra dostać. – Internet.
mieć (dobrego) nosa do czegoś
‘dobrze się na czymś znać, trafnie przewidzieć coś’; zwrot;
mieć (silne/mocne/dobre) plecy
‘mieć poparcie, znajomości; liczyć na kogoś, być czyimś protegowanym’; zwrot; Żeby dostać tam pracę, trzeba mieć naprawdę dobre plecy. – „Angora”; Oficer BOR ma mocne plecy (tyt.)