Masz problem z pracą domową?
Pomożemy rozwiązać Twoje zadania
Powstanie Styczniowe - przyczyny, skutki.
POWSTANIE STYCZNIOWE 22 - 23 STYCZNIA 1863 r. Przyczyny : * porażka Rosji w wojnie krymskiej (wojna Rosji z koalicją Turcji, Anglii, Francji i Sardynii) * branka * sukcesy Włochów (przy pomocy Francji pokonali Austrię i zjednoczyli większą...
Powstanie listopadowe - przyczyny, przebieg, skutki. Ogólne informacje.
POWSTANIE LISTOPADOWE Przyczyny: * łamanie konstytucji przez cara * dążenie do uzyskania własnego, suwerennego państwa * wieści o wydarzeniach w Europie (rewolucja we Francji, zwycięskie...
Przyczyny Upadku Rzeczpospolitej
Rzeczpospolita w XVIII w. przeżywała głęboki kryzys. Przyczynami upadku Rzeczpospolitej były zbyt duże przywileje magnaterii, rozpanoszenie szlachty, a przede wszystkim nadmierne ingerencje Rosji w wewnętrzne sprawy Rzeczpospolitej. Działanie...
Wojna secesyjna ( przyczyny, przebieg i skutki).
Przyczyny wojny; -oskarżenie demokratów, abolicjonistów o podżeganie ludności murzyńskiej do buntu -ogłoszenie przez jedenaście stanów secesji czyli oddzielenia się po wybraniu na prezydenta Abrahama Lincolna , przeciwnika niewolnictwa....
Aleksander Wielopolski jako zdrajca.
Aleksander Wielopolski, hrabia, margrabia Gonzaga Myszkowski, urodzony 13 marca 1803 r. w Sędziejowicach. Autor słynnego powiedzenia "Dla Polaków można coś zrobić, z Polakami ? nic". Studiował prawo i filozofię. Był to wyjątkowy i niezwykły pod...
Nauka i wynalazki w XIX w.
Nauka Wiek XIX przyniósł niesamowicie szybki rozwój nauki i techniki. Osiągnięcia naukowo-techniczne szybko wykorzystano w przemyśle, komunikacji, w codziennym życiu dla uczynienia go łatwiejszym i wygodniejszym. Proces postępu...
Wojna Secesyjna w USA
WSTĘP Wojna secesyjna w Stanach Zjednoczonych trwała w latach 1861 do 1865. Słowo "secesja" oznacza odłączenie się części państwa spod protektoratu. ROZWÓJ I PROBLEMY USA Stany rozwijały się pod względem terytorialnym poprzez zakup terenów:...
Królestwo Polskie przed Powstaniem Listopadowym
namiestnik - zastępował króla podczas jego nieobecności. autonomia - pewne wolności, które obowiązywały w państwie lub jego części. 1. Królestwo Polskie Królestwo Polskie powstało w myśl postanowień Kongresu Wiedeńskiego. Za datę powstania...
Kongres Wiedeński
Kongres Wiedeński odbył się we Wrześniu 1814 roku. Po upadku Napoleona. Zwołano po to aby ustanowic nowy ład polityczny w Europie. Brali w nim udział przedstawiciele 16 panstw; -Rosji- car Aleksander 1 -Prus- król Fryderyk Wilhemn, -Wielkej...
Wojna secesyjna (I wojna totalna) pomiedzy Unia a Konfederacja
1861r. - wojna secesyjna (zwana I wojna totalna) pomiedzy Unia a Konfederacja: -wojskami Konfederacji dowodzil Robert Lee, a wojskami pólnocy Ulyses Grant -1863r. - kleska poludnia pod Gettysburgiem -1865r. - general Lee podpisuje kapitulacje...
Odezwa do Amerykańskich żołnierzy Unii - wojna secesyjna
Żołnierze, jak wiecie trwa właśnie wojna secesyjna. Walczymy w słusznej sprawie zjednoczenia Ameryki, zniesienia niewolnictwa oraz wprowadzenia ceł. Wierzę, że uda nam się osiągnąć zamierzone cele, gdyż mamy przewagę wojskową oraz gospodarczą,...
Bolesław Prus
Bolesław Prus 20 VIII 1847 - 19 V 1912 Jego prawdziwe imię i nazwisko to Aleksander Głowacki. Zastąpił je pseudonimem, utworzonym od nazwy rodowego herbu. Mając w młodości plany kariery w dziedzinie nauk ścisłych, traktował swoje pierwsze...
Czy porządek wprowadzony przez Kongres Wiedeński miał szanse przetrwania???
Uważam , że Kongres Wiedeński nie miał szansy przetrwania. Miał on wprowadzić pokój w Europie. Jego uczestnicy opierali się na zasadach legitymizmu (władza pochodzi od Boga) i równowagi sił ( żadne państwo nie mogło mieć...
Plan Wycieczki
Wstęp Witam Wszystkich! Oto plan wycieczki po polskich zabytkach renesansu. Są tu przedstawione najciekawsze zabytki tego typu architektury w południowo-wschodniej Polsce. W zwiedzaniu znanych miast pomogą wam zdjęcia, dołączone do każdego z...
Napoleon Bonaparte - tabela
Tabela zawiera koalicje antyfrancuskie oraz kampanie Napoleona "w pigułce".
Ważniejsze daty z historii Polski
966 –chrzest Polski 997 – wyprawa św. Wojciecha 1000- zjazd w Gnieźnie 1025- koronacja B. Chrobrego I król Polski 1039- Kazimierz odnowiciel królem Polski 1076 – Bolesław śmiały królem Polski 1138 – rozbicie dzielnicowe 1226 – sprowadzenie...
Skutki działalności białego człowieka na terytoriach kolonialnych
SKUTKI POZYTYWNE: 1) Ogromny rynek zbytu, np. angielskich produktów w Indiach 2) Zmniejszone bezrobocie w Wielkiej Brytanii 3) Na terenach Kolonii walka z glodem i chorobami 4) Upowszechnienie oswiaty 5) Wprowadzenie administracji zdobyczy...
Powstanie Listopadowe
Powstanie listopadowe 1830-1831- walka o niepodległość w Królestwie Polskim spowodowana uciskiem rosyjskim i ogólnoeuropejskimi ruchami rewolucji; rozpoczęte 29 XI 1830 w Warszawie przez sprzysiężenie podchorążych (P. Wysoki) i studentów,...
Unia Europejska
UNIA EUROPEJSKA Symbole Unii Europejskiej: Flaga- dwanaście gwiazd w miejscu godzin na tarczy zegara na lazurowym tle. Liczba gwiazd jest niezmienna. Hymn- muzyczna aranżacja Herberta von Krajana ,,Ody do radości? z IV części IX symfonii...
Idee komunistyczne i społeczna nauka kościoła - porównanie.
IDEE KOMUNISTYCZNE: 1) Dwie przeciwne sobie klasy: biedni i bogaci 2a) Rewolucja socjalistyczna, w wyniku której proletariat sila odbierze wladze i majatki bogatym b) Panstwo zostanie zlikwidowane, a w jego miejsce powstanie braterskie,...
Sufrażystki
Około 100 lat temu kobiety na całym świecie zaczęły walczyć o to, by móc mieć jakiś wpływ na losy świata oraz swoje i rodziny, by mieć coś do powiedzenia, by się z nimi liczono. Uważały, że niesprawiedliwe jest to, że to tylko mężczyźni mają...
Polska pod zaborami
Czas zaborów to czas „martwej Polski”- państwa, które nie miało racji bytu przez 123 lata według Austrii, Rosji i Prus. Jednak nasze państwo było martwe jedynie terytorialnie. Dzięki świadomości narodowej naszych przodków ocalały język i...
Dyktatorzy XX w.
Dwudziesty wiek... Wiek wojen, zniszczeń, strachu i chaosu. Wiek wielkich zmian na mapie świata, kryzysu wartości, zwątpienia. Wiek doktryn, idei, nowych problemów i wyzwań. Do dyktatorów możemy zaliczyć: Adolf Hitler wybrany w demokratycznych...
Przyczyny upadku Rzeczypospolitej
PRZYCZYNY UPADKU RZECZYPOSPOLITEJ Po ponad 800 latach bytu państwowego Polska przestała istnieć. Całkowity rozbiór terytorium nie tylko państwowego, ale i narodowego był faktem wyjątkowym. Przez rozbiór Polski naruszone zostały najbardziej...
Rabacja Galicyjska
Rabacja w Galicji była częścią rewolucji w monarchii habsburskiej, podobnie jak wydarzenia w Wielkim Księstwie Pozn. kształtowały się zależnie od sytuacji w Prusach. 20 III 1848 ukonstytuował się w Poznaniu Komitet Narodowy Polski. Wysłana do...
W jaki sposób utworzenie Stanów Zjednoczonych oraz rewolucja francuska wpłynęły na dalsze losy świata ?
Pojawiło się nowe, młode państwo o całkowicie odmiennym sposobie rządów ? Stany Zjednoczone. Odrzuciło ono tradycje europejskie i skupiając się na ideałach oświeceniowych wytworzyło nowy system (który wciąż ewoluował). Najistotniejsze...
Równouprawnienie kobiet
Równouprawnienie kobiet. a) Sytuacja kobiet w społeczeństwie rolniczym. W tradycyjnym społeczeństwie rolniczym istniały zajęcia uważane za wyłącznie męskie, bądź wyłącznie kobiece. Pozycja prawna kobiety w społeczeństwie i w rodzinie...
Powstanie listpadowe (przyczyny wybuchu, przebieg i przyczyny upadku)
Powstanie listopadowe (1830) Przyczyny wybuchu: -rewolucja we Francji, Belgii i Grecji -uciski podatkowe -sytuacja w wojsku(dyskryminacja) -istnienie tajnej policji Przebieg: -pożar browaru -sygnał -nieudany atak na Belweder -zdobycie Arsenału...
Zmiany w rolnictwie
Nowinki techniczne pojawiły się również w rolnictwie. Do uprawy roli zaczęto w 2. połowie XIX wieku wykorzystywać nowe maszyny- siewniki oraz poruszanie parą młockarnie. Powoli rezygnowano z ugorowania ziemi i wprowadzano płodozmian. Żadna z...
Wiosna Ludów w Europie
W ZAŁĄCZNIKU DODATKOWO BIBLIOGRAFIA I PRZYPISY! 1. Czym jest Wiosna Ludów? Wiosna Ludów w Europie. Niezadowolenie wynikające z porządku politycznego (utrzymywanie pańszczyzny, brak wolności osobistej i reform uwłaszczeniowych) ustanowionego...
Polska pod zaborami
Jest to opracowane przezemnie streszczenie całego tematu (Polska pod zaborami, Polacy w czasach napoleońskich, powstania narodowe, Polacy po klęskach powstań oraz życie pod zaborami) (starałam zrobić się to jak najkrócej aby można było to szybko...
Przyczyny, przebieg, i następstwa powstania listopadowego.
Przyczyny powstania listopadowego: 1.Przyczyny pośrednie; -chęć odzyskania niepodległości i zjednoczenia wszystkich ziem polskich -łamanie konstytucji królestwa polskiego przez cara -ograniczenie praw polaków 2.Przyczyny bezpośrednie;...
Okres Napoleoński
1795- 1799- Rządy dyrektoriatu we Francji 1797- generał Jan Henryk Dąbrowski zorganizował Legiony Polskie we Włoszech 1799- Ustanowienie przez Napoleona Bonaparte rządów konsulatu 1804- Koronacja Napoleona na cesarza Francuzów 1804- Ogłoszenie...
Napoleon Bonaparte to postać na którą można wyrazić wiele opinii ( pozytywnych jakże negatywnych )
Moim zdaniem Napoleon Bonaparte jest zarówno postacią pozytywną jak i negatywną. Moją tezę wspierają następujące argumenty: -1796 objął dowództwo armii francuskiej we Włoszech było to początek wielkiej kariery Napoleona. Udało mu sie wygrać tą...
Napoleon Bonaparte, a sprawa Polska.
Napoleon Bonaparte urodził się 15 sierpnia 1769 roku, a zmarł 5 maja 1821 roku. Pochodził z włoskiego rodu Buonapartów. Był pierwszym konsulem Republiki, cesarzem Francuzów oraz przejściowo prezydentem i królem Włoch. W wieku 25 lat jako porucznik...
Rosja
Rosja na początku XX wieku była państwem zapóźnionym ustrojowo wobec innych państw, a nawet wobec własnego rozwoju ekonomicznego. Chłopi byli uwłaszczeni ale nadal tkwili we wspólnotach chłopskich jako jednostka podatkowa. Połowa ziemi należała do...
Wielka emigracja
Wielka Emigracja, emigracja polityczno-patriotyczna po upadku powstania listopadowego (1830-1831), do której dołączyli w późniejszym okresie inni uchodźcy, głównie z zaboru rosyjskiego. Odegrała dużą rolę w historii Polski XIX w. Należała do...
Czy łatwo było wprowadzić zasadę legitymizmu i restauracji w Europie?
Moim zdaniem zasadę legitymizmu i restauracji było trudno wprowadzić do Europy. Najbardziej niezadowoleni z powyższych zasad byli zwolennicy Rewolucji Francuskiej, którzy (jak pamiętamy) nie przepadali za monarchią, a także zwolennicy Napoleona I...
Zjednoczenie Włoch i Niemiec
ZJEDNOCZENIE WLOCH 1) 1859r. - powiekszenie Królestwa Sardynii zwane równiez Piemontem nastapilo po wojnie tego panstwa (prowadzonej u boku Francji). 2) 1859r. - przylaczenie Lombardii do Królestwa Sardynii oraz przeprowadzenie plebiscytów w...
Polscy władcy wszystkich dynastii
Dynastia Piastów MieszkoI 960-922-> przyjął chrzest PL w 966 Bolesław Chrobry 922-1025-> utworzył arcybiskupstwo w Gnieźnie, król PL MieszkoII 1025-1034-> odparł najazd cesarza niemieckiego Konrada II na Polskę, pokonany przez wojska niemieckie,...
Walka o niepodległość
Polityczna stabilizacja w Europie w drugiej połowie XIX wieku uświadomiła społeczeństwie polskiemu, że marzenia o odbudowie niepodległego państwa trzeba odłożyć na później. U schyłku XIX wieku poczęła sie budzić w społeczeństwie polskim reakcja w...
Polska w XIX wieku - najważniejsze wydarzenia
Działalność spiskowa przed powst.listopad. Władze rosyjskie zaczęły łamać postanowienia ustawy zasadniczej. Rozbudowano wówczas aparat tajnej policji. W 1918 wprowadzono...
Daty, wynalazki, dzieła, opis zaborów, hymn. Przygotowanie do testu z XIX wieku
Wynalazca Wynalazek, odkrycie Tomasz Edison Elektryczność (żarówka) George Stepkenson Kolej (powóz) Etiene Lenoir Samochód (silnik spalinowy) Bracia Wright Samolot Robert Fulton...
Daty
11.11.1918- Odzyskanie niepodległości przez Polskę, 1921- konstytucja marcowa, traktat Ryski, 1922- śmierć Narutowicza, IV układ w Rapallo, marsz na Rzym, 1924- śmierć Lenina, reforma walutowa Grabski 1925- układ w Locarno, wojna celna z...
Wiosna Ludów - przyczyny, skutki w Europie i Polsce.
WIOSNA LUDóW 1848 - 1849 r. Przyczyny w Europie: * niezadowolenie społeczeństw z ustaleń kongresu wiedeńskiego * domaganie się władzy przez burżuazję w zachodniej Europie * żądanie zjednoczenia we...
Wynalazki XIX i XIX/XX w.
Wiek XIX i XIX/XX wieku był czasem wielu ważnych dla współczesnych odkryć w wielu dziedzinach. Poczynając od pierwszej fabryki papierosów poprzez pierwsze radio, kończąc na ruchomych schodach. W 1860 roku Francus nazwiskiem Lenoir wynalazł...
Nauka i kultura na przełomie XIX i XX wieku
a) Stulecie nauki. Wiek XIX był stuleciem rozwoju nauki i rewolucji przemysłowej, w wyniku których życie codzienne ludzi uległo zmianie, Niespotykany dotąd na taką skalę rozwój nauki sprawił, że dla wielu...
Wynalazki XIX wieku.
Choć wiele wynalazków powstalow XVIII w., to dopiero w następnym stuleciu znalazły one powszechne zastosowanie. W 1807 r. Amerykanin Robert Fulton zbudował pierwszy parowiec pasażerski. W 1825 r. Anglik George Stephenson (czyt. dżordż stiwenson)...
Historia Napoleona Bonapartego
Po zgilotynowaniu Robespierre?a do władzy we Francji doszli przedstawiciele bogatego mieszczaństwa. Na mocy konstytucji rządy objął 5-osobowy dyrektoriat. Dyrektoriat zniósł ograniczenia cen, obowiązujące wcześniej, a to spowodowało drastyczny...
Komunikacja i łączność.
a) Koleje żelazne i statki parowe. W XIX stuleciu nastąpił przełom w dziedzinie pokonywania odległości. Komunikację lądową w tym czasie opanowały napędzane parą pociągi. W 1900 r. ich średnia prędkość z wliczeniem postoju wynosiła 60km na...
Czy powstania narodowo-wyzwoleńcze w XIX wieku miały sens?
Wiek XIX i XX to czas licznych zrywów i powstań narodowych w Polsce. Okres, gdy Polska była pod zaborami obfitował w powstania wyzwoleńcze, nasi przodkowie zawsze stawiali sobie za cel odzyskanie niepodległości. Naród polski nigdy nie pogodził się...
Wybuch Powstania Listopadowego
Powstanie - jest to zbrojna walka o odzyskanie Niepodległości skierowana przeciwko zaborcy 1. Powstanie wybuchło 29 listopada 1830 2. Działania powstańcze: - podpalenie starego browaru na Solcu - atak na Belweder - panowanie wielkiego...
Romantyzm
Sztuka Romantyzmu Romantyzm to okres w dziejach sztuki na przełomie XVIII i XIX w. W tych czasach spadła rola kościoła, a wzrosło zainteresowanie ludzi sprawami doczesnymi. Duży wpływ na nowy styl miały przemiany cywilizacyjne, polityczne,...
„Za wolność waszą i nasza”
Po upadku powstania listopadowego, znaczna część oficerów i żołnierzy, jak również „garstka” cywilów znalazła się na emigracji. Największe skupiska polskich uchodźców znajdowały się we Francji, gdzie podobnie jak w Polsce rozwijał się...
Podboje Napoleona
Wstęp Napoleon Bonaparte (urodzony 15 sierpnia 1769 r., zmarły 5 maja 1821 r.) uważany za największego dowódcę wojskowego w historii, był również mężem stanu i prawodawcą. W wieku 16 lat, ukończywszy naukę w Akademii Wojskowej w Paryżu...
Zabory po powstaniu Styczniowym
ZABÓR ROSYJSKI Po klęsce powstania styczniowego sytuacja polaków pogorszyła się. Powstańców wywieziono w głąb Rosji a ich majątek skonfiskowano. W 1687 roku zmieniona została nazwa...
Próba oceny szans powstania listopadowego.
Powstanie listopadowe wybuchło w nocy z 29 na 30 listopada 1830 roku, natomiast zakończyło się 21 października 1831r. Było to polskie powstanie narodowe przeciwko Rosji. Zasięgiem swoim obejmowało ono Królestwo Polskie i część zaboru Rosyjskiego....
Wynalazki XIX wieku - zastosowanie w dzisiejszych czasach
Dagmara Wolska Wynalazki XIX wieku AGRAFKA - Przed pojawieniem się zamków błyskawicznych, guzików i innych zapięć nasi przodkowie spinali ubrania dużymi szpilami, było to jednak dość kłopotliwe. Ostre końce groziły skaleczeniem. Choć agrafka...
Rower
Rower pojazd napędzany siłą mięśni osoby nim kierującej przy pomocy przekładni mechanicznej, wprawianej w ruch (najczęściej) nogami. Typowy współczesny rower klasyczny jest jednośladem dwukołowym. Układ jezdny roweru to koła szprychowe i ogumienie...
Najważniejsze osiągnięcia XIX wieku.
W XIX wieku nastąpił gwałtowny rozwój całej myśli naukowej. Dzięki rozkwitowi nauki ludzkość dokonała w ciągu XIX wieku największego w swoich dziejach skoku cywilizacyjnego. Właśnie wtedy powstało słowo “naukowiec”, a kiedy chciano coś pochwalić...
Symbole narodowe Polski (hymn, godło, barwy).
Symbole narodowe Polski: Hymn: Mazurek Dąbrowskiego? polska pieśń patriotyczna, od 26 lutego 1927 oficjalny hymn państwowy Rzeczypospolitej Polskiej. Pierwotnie, jako Pieśń Legionów Polskich we Włoszech, został napisany przez Józefa Wybickiego,...
Dynastia Piastów w Polsce - wypis Piastów polskich od 960 r. do 1795 r.
Piastowie polscy od roku 960 do 1795. 1. Mieszko I - panował ok. 960 - 992 2. Bolesław Chrobry - panował 992-1025 3. Mieszko II Lambert - panował 1025-1031, 1032 -1034 4. Kazimierz Odnowiciel - panował 1034 - 1058 5. Bolesław Śmiały - panował...
Emancypacja kobiet w XIX wieku
Emancypacja kobbiet w XIX wieku EMANCYPACJA ? jest to udostępnienie kobietą praw do udzielania się w życiu publicznym, brania udziału w wyborach, do nauki w szkołach średnich i wyższych oraz prawo do wykonywania różnych zawodów. SUFRAŻYSTKA ?...
Bloki militarne
Bloki militarne: * trójprzymierze: - Niemcy, - Austro-Węgry, - Wielka Brytania Cele: a) dążenie do zmiany granic w Europie, b) uzyskanie wpływów w Europie i na innych kontynentach, c) rozszerzenie zdobyczy kolonialnych * trójporozumienie:...
Vasco da Gama
Vasco da Gama urodził się około około 1469 roku w Sines, niewielkim porcie w prowincji Alentejo. Zmarł 24 grudnia 1524 roku w Koczninie. Odkrywca portugalski, jako pierwszy dotarł drogą morską z Europy do Indii. Niewiele wiadomo o jego młodości....
Życie w XIX w.
Życie w XIX wieku było dużo trudniejsze od dzisiejszego. Technika w tamtych czasach była dużo mniej zaawansowana od dzisiejszej. Aby uzyskać informację z kraju lub ze świata z dziedziny nauki, kultury, sportu, gospodarki państwa, odkryć i...
Sposoby walki z zaborcą
W XIX wieku Polacy nie posiadali własnego Państwa, żyli pod zaborami Rosji, Prus i Austrii. Państwa te postanowiły, że nigdy nie dopuszczą do odbudowy państwa polskiego. Polacy byli prześladowani, ze względu na swoje polskie pochodzenie. Nie...
Polska w XIX wieku
Ważne wydarzenia XIX wieku: 1801 zawarto traktat pokojowy w Lunville Królestwo Wielkiej Brytanii i Królestwo Irlandii połączono w Zjednoczone Królestwo 1805 zawiązanie koalicji antyfrancuskiej 1801 zawarto traktat pokojowy w Lunville Królestwo...
Powstanie styczniowe (przyczyny, wybuch, przebieg, dowódcy, władze powstańcze i skutki)
Powstanie styczniowe wybuchło 22 stycznia 1863 roku i trwało najdłużej z polskich powstań, do jesieni 1864.Walki w tym okresie toczyły się w Królestwie Polskim, na Litwie, Białorusi i części Ukrainy. 1.Przyczyny: a)pośrednie - śmierć namiestnika...
Słowianie
Słowianie, najliczniejsza etnicznie i językowo indoeuropejska grupa ludnościowa w Europie, zamieszkująca głównie środkową, wschodnią i południowo-wschodnią część tego kontynentu. Zwyczajowo dzielą się na Słowian wschodnich (Rosjanie, Ukraińcy,...
Dlaczego przełom XIX i XX wieku nazywano szczęśliwą epoką?
Przełom XIX i XX wieku do dziś przez historyków uważany jest za jeden z najbardziej spokojnych i postępowych okresów w dziejach ludzkości. Był to czas głębokich przemian, który obejmował wszelkie dziedziny działalności człowieka, począwszy od...
Powstanie listopadowe
Powstanie Listopadowe Spis treści: Informacje ogólne, Przyczyny, Przebieg, Bitwy, Główne ugrupowania polityczne w powstaniu, Bohaterowie, Upadek, Koniec coraz bliżej, Skutki, Koniec powstania. Informacje ogólne Powstanie...
Skutki powstania listopadowego 1830r.
Skutki powstania listopadowego: a) kulturalne Mikołaj I zamknął polskie uniwersytety w Wilnie i warszawie, Liceum Krzemiennickie, wszystkie gimnazja w Krolestwie Polskim zlikwidowano warszawskie Towarzystwo Przyjaciół Nauk, a zbiory należące do...