Słownik Frazeologiczny

ręce komuś opadają

‘być bezsilnym wobec czegoś, nie móc nic zrobić’; zwrot, gest; No, dosłownie ręce opadają na drugą stronę skorupy ziemskiej.

ręczne sterowanie

ręczne sterowanie

‘odgórne zarządzanie czymś, np. gospodarką, manipulowanie czymś’; wyr. rzecz., techn.; Przykładem „ręcznego” sterowania listami może być przypadek wrocławskiego posła (…). – SE; Miała być apolityczna służba cywilna, a jest ręczne sterowanie (…). – GW.

Ręczny

Ręka

ręka rękę myje

‘o sytuacji nie całkiem legalnej: jeden drugiego kryje, popiera, wspiera (np. łapówką)’; fraza, liter. starożyt.; z niezachowanej komedii Epichrama z Syrakuz, spopularyzowany – w wersji łac. manus manum lavat przez Senekę i Petroniusza; w Polsce jak o przysł.: „Ręka rękę myje, noga nogę wspiera”; Wszak nie jesteśmy w stanie chwalić sytuacji, gdy ręka rękę myje, jak to się dzieje w wypadku dającego i biorącego łapówkę (…).

Rękaw

Rękawica

Rękawiczka

Robak

robi się komuś słabo

‘ktoś zaczyna źle się czuć, komuś jest niedobrze, jest bliski omdlenia’; zwrot; (…) wróciło „Daleko od szosy” (robi mi się słabo). – „Fakt”.

Robić

robić bokami

‘mieć kłopoty finansowe, czyjeś interesy, sprawy idą źle; być zmęczonym, mieć dosyć’ zwrot; Od jakiegoś czasu wielu przedsiębiorców robi bokami, nie radząc sobie z fiskusem. – Internet.

robić coś pod dyktando

‘robić coś niesamodzielnie, na czyjeś żądanie, polecenie,pod czyjąś kontrolą’; zwrot, nauka; Zmiana struktury władzy w Polsce po roku 1989 dokonała się pod dyktando ukrytych gospodarczych wpływów różnych ludzi (…). – W. Łysiak

robić coś w jedwabnych/białych rękawiczkach

‘działać w jakiejś sprawie bardzo ostrożnie, grzecznie’; zwrot; Olejniczak zaczął swoją rewolucję w jedwabnych rękawiczkach – ale ostro.

robić coś z sercem

‘robić coś z uczuciem’; zwrot; Wykonuj z sercem swoją pracę, jakkolwiek by była skromna.

robić coś z zawiązanymi oczyma

‘robić coś bez zastanowienia, na ślepo, bez przygotowania; mieć coś bardzo dobrze opanowane’; zwrot; Mogłem zapisywać odpowiedzi z zawiązanym i oczyma.

robić coś/działać na własną rękę

‘robić coś samemu, bez pomocy, nadzoru innych’; zwrot; Postanowiłem zacząć się uczyć na własną rękę. – „Cogito”; (…)funkcjonariusze MSW nie działali na własną rękę. – „Ozon”.

robić do kogoś/na czyjś widok słodkie/maślane oczy

‘wdzięczyć się, zalecać do kogoś’; zwrot; Tak czy siak, odnosimy wrażenie, że na widok Przemka wiele dziewczyn robi maślane oczy. – „Victor G”; Maślane oczy – tak nazwiesz spojrzenie osoby zakochanej. – „Victor J”.

robić dobrą minę do złej gry

robić dobrą minę do złej gry

‘udawać, że się jest z czegoś zadowolonym; nie dać po sobie poznać rozczarowania, niezadowolenia’; zwrot, karty; Jak zobaczyli, że to wczasy w Ciechocinku, to robili dobrą minę do złej gry. – TV Polsat.

robić furorę

‘odnosić sukcesy, wprawiać otoczenie w podziw, robić wrażenie’; zwrot; zapoż. z niem., ale wyraz ten występuje też w innych językach w znaczeniu ‘wywoływać szał, zachwyt, entuzjazm’; (…) dzięki temu NRD-owscy sportowcy robili furorę (i złoto) na wszystkich arenach (…). – W. Łysiak

robić głupstwa

‘robić rzeczy niemądre, nierozważne, popełniać błędy’; zwrot; Niektórzy spośród nich plotą głupstwa z powodu nieznajomości prawa inni z tego samego powodu robią głupstwa (…). – „Angora”.

robić kanty

‘oszukiwać’; zwrot; Jak można żyć w kraju, w którym połowa obywateli robi różne kanty. – Internet.

robić komuś świństwa

‘postępować wobec kogoś nieuczciwie, krzywdzić kogoś, szkodzić komuś’; zwrot; Nikt nikomu nie robi świństw, nie podkłada nogi, nic z tych rzeczy. – „Nowy Dzień”.

robić komuś wodę z mózgu

robić komuś wodę z mózgu

robić komuś wodę z mózgu

‘ogłupiać; manipulować zbiorową świadomością,przedstawiać fałszywy obraz rzeczywistości’; zwrot; Redaktor naczelny robi Polakom wodę z mózgu. – W. Łysiak

robić nadętą minę

‘reagować na coś lekceważąco, pogardliwie’; zwrot; (…) ona bez przerwy o coś się obraża. Albo milczy, albo wzrusza ramionami, albo robi nadętą minę. – „Victor J”.

robić postępy

‘rozwijać się, doskonalić się w jakiejś dziedzinie, osiągać coraz lepsze wyniki’; zwrot; Chyba każdy widzi, że ten chłopak robi postępy z dnia na dzień.

robić raban/narobić rabanu/podnieść raban

‘hałasować, narobić hałasu, czynić zgiełk’; zwrot; Także prasa (…) podniosła raban przeciwko jej zwolnieniu. – W. Łysiak

robić skok w bok

‘zdradzać kogoś, mieć kochanka, kochankę; spotykać się z kimś potajemnie’; zwrot; Jeśli mąż wyda im się niewystarczająco atrakcyjny, panie jaskółki skłonne są do skoków w bok.

robić sobie z kogoś/czegoś jaja

‘żartować, kpić z kogoś, czegoś’; zwrot, pot.; Skoro w Krakowie robią sobie ostatnio jaja z wyrzucaniem i przyjmowaniem trenerów, to my proponujemy Wiśle inny tymczasowy tandem – Marcin Daniec i Jan Nowicki.

robić swoje

‘robić, co do kogoś należy, trzymać się ustalonych zasad; postępować tak, jak do tej pory’; ‘nie zwracać na nic uwagi’; zwrot spopularyzowany przez W. Młynarskiego w piosence „Róbmy swoje”.

robić w portki (ze strachu)

‘bardzo się bać, być przestraszonym’; zwrot; (…) trudno wejść z protestem na łamy prasy, która robi w portki ze strachu. – W. Łysiak

robić w portki ze strachu

robić wielkie halo

‘przesadzać z czymś, nadawać temu niepotrzebny rozgłos’; zwrot; Tak więc jej reakcją na problem koleżanki jest przede wszystkim zrobienie wielkiego halo wokół własnej osoby. – „Victor G”.

robić wielkie oczy

robić z gęby cholewę

robić z gęby cholewę

robić z gęby cholewę

‘nie dotrzymać danego słowa, nie wypełnić zobowiązania’; zwrot, pot.

robić z igły widły

robić z igły widły

‘wyolbrzymiać coś, nadawać czemuś nadmierne znaczenie; przesadzać’; zwrot; Uspokój się i przestań robić z igły widły. – „Cogito”.

robić z igły widły

robić z kogoś balona

‘ośmieszyć kogoś, kpić z kogoś, oszukiwać, wprowadzać w błąd’; zwrot; PiS robi z wszystkich balona, mieli naprawić służbę zdrowia, a teraz okazało się, że ten resort chcieli oddać PO.

robić z kogoś durnia

‘ośmieszać kogoś, robić z kogoś głupca, wariata’; zwrot; Czy są gdzieś jeszcze fajne, normalne dziewczyny, które nie robią z człowieka ostatniego durnia. – „Victor J”.

robić z kogoś idiotę

‘drwić sobie z kogoś, lekceważyć, ośmieszać, wprowadzać w błąd’; zwrot; Piłkarze mają nas w dupie i robią z nas idiotów, ale sami na to zasłużyliśmy. – „Polityka”.

robić z siebie pajaca

‘zachowywać się niepoważnie, bez godności; wygłupiać się’; zwrot; (…) nie chodzi o p. Jurczyka ani o „teczki”, lecz o to, by sędziowie nie robili z siebie pajaców. – „Angora”.

robić z siebie widowisko

‘swoim zachowaniem ściągać na siebie uwagę, zgrywać się’; zwrot; Internet.

robić/kręcić/zbić forsę

‘dużo zarabiać, robić interesy (niekoniecznie uczciwe), na których zarabia się pieniądze’; zwrot; Jeszcze kilka lat temu mój kumpel robił forsę na handlu walutą. – zasłyszane.