Huelle Paweł
Prozaik, dramaturg, krytyk literacki. Urodzony w Gdańsku, ukończył polonistykę na tamtejszym uniwersytecie. W latach 80. był związany z opozycyjną „Solidarnością”, pracował jako dziennikarz w Biurze Informacji Prasowej związku, publikował w podziemnej prasie. Po 1989 Paweł Huelle był m.in. dyrektorem Gdańskiego Ośrodka Telewizyjnego, współpracował z „Gazetą Wyborczą”. Rozgłos przyniosła mu debiutancka powieść Weiser Dawidek (1984) – obfitująca w niewyjaśnione tropy historia...
Kozioł Urszula
Współczesna poetka, powieściopisarka, felietonistka.Studiowała filologię polską na Uniwersytecie Wrocławskim. Od 1968 pracowała w redakcji miesięcznika literackiego „Odra”. Współpracowała z teatrem Kalambur. Debiutowała w 1975 na łamach pisma „Nowe sygnały”. W swojej twórczości Urszula Kozioł ukazuje człowieka rozdartego między własną indywidualnością a otaczającym go światem, świadomego własnych ograniczeń i egzystencjalnych lęków. Nawiązuje przy tym do bogactwa kultury, np. historii o...
Miciński Tadeusz
Poeta, dramaturg, powieściopisarz i publicysta tworzący w okresie Młodej Polski. Studiował historię w Krakowie i filozofię w Lipsku. Poznał Stanisława Przybyszewskiego i zaprzyjaźnił się ze Stanisławem Ignacym Witkiewiczem . Współpracował z wieloma gazetami. Był korespondentem wojennym podczas wojny bałkańskiej. Wiele podróżował. Lata 1915-18 spędził w Moskwie, Piotrogrodzie i na Białorusi. Został zabity w drodze powrotnej do kraju. Debiutował poematem Łazarz (1896), który ukazał się w...
Orwell George
Angielski powieściopisarz, dziennikarz oraz eseista. Urodził się w Indiach. Imał się różnych zajęć. Był nauczycielem, policjantem, jako ochotnik walczył po stronie republikanów w wojnie domowej w Hiszpanii. Swoje doświadczenia związane z pracą w policji opisał w książce Burmese days (1934), a przeżycia z wojny w Hiszpanii zawiera publikacja W hołdzie Katalonii (1939). Bliskie mu były sprawy ludzi pokrzywdzonych, żyjących w nędzy. Ze względu na zły stan zdrowia nie został przyjęty do...
Zagajewski Adam
Współczesny poeta, prozaik, eseista, krytyk literacki.Reprezentant formacji poetyckiej określanej Nową Falą, potem również Pokoleniem`68. Studiował filozofię na Uniwersytecie Jagiellońskim. Debiutował tomikiem poezji Komunikat (1972). W tym czasie współpracował także z czasopismami,m.in. z „Odrą”. Twórczość z tego okresu realizowała założenia Nowej Fali, tematyką nawiązywała do polskich realiów, demaskowała język obfitujący w slogany i hasła propagandowe, wyrażała bunt przeciwko zastanej...
Sęp-Szarzyński Mikołaj
Poeta przełomu renesansu i baroku. Żył zaledwie31 lat. Wykształcenie zdobywał najpierw we Lwowie, później na uniwersytecie w Wittenberdze i Lipsku. Początkowo był związany ze środowiskiem protestanckim, potem przeszedł na katolicyzm. Był poetą religijnym. Życie ludzkie postrzegał jako nieustającą wewnętrzną walkę między dobrem a złem, a ideał życia widział w połączeniu ascetyzmu z heroizmem. Większość jego utworów nie zachowała się. Niewielka ich część, zebrana w tomie Rytmy , abo Wiersze...
Wojaczek Rafał
Poeta współczesny. Buntownik, skandalista. Studiował polonistykę, lecz studiów nie ukończył. Debiutował w 1965 w miesięczniku „Poezja”. Jest autorem czterech zbiorów wierszy. Dwa z nich – Sezon (1969), Inna bajka (1970) – ukazały się za jego życia, dwa kolejne – Którego nie było (1972) oraz Nie skończona krucjata (1972) – po śmierci. Zachowywał się kontrowersyjnie. Był pobudliwy i rozemocjonowany. Leczył się w szpitalu psychiatrycznym. Trafił do więzienia za zakłócanie spokoju...
Poe Edgar Allan
Amerykański poeta, prozaik, krytyk i redaktor.Pochodził z aktorskiej rodziny, lecz, wcześnie osierocony,był wychowywany przez rodzinę Allanów. Konflikty z przybranym ojcem spowodowały, że zrezygnował ze studiów na uniwersytecie i wstąpił do wojska. Poetycki debiut Poego to zbiór poezji Tamerlan i inne wiersze (1827). Z pisarstwa usiłował utrzymać siebie i żonę. W poszukiwaniu pracy wielokrotnie przenosił się z miasta do miasta. Pracował dla różnych czasopism. Był redaktorem, krytykiem....
Iwaszkiewicz Jarosław
Współczesny dramatopisarz, prozaik, poeta, eseista. Urodził się pod Kijowem, w niezamożnej rodzinie ziemiańskiej. W Kijowie rozpoczął studia prawnicze i muzyczne, w 1918 przyjechał do Warszawy i związał się z kręgiem poetów skupionych wokół pisma „Pro Arte et Studio” i kabaretem Pod Picadorem. Był współtwórcą Skamandra. Pracował w redakcji „Kuriera Polskiego” (1920-23), był sekretarzem marszałka Sejmu Macieja Rataja(1923-25). Od 1924 związany też z „Wiadomościami Literackimi”.Podróżował po...
Kundera Milan
Czeski współczesny pisarz i tłumacz. Od dziecka wykazywał zdolności literackie i muzyczne. Studiował filologię, ale jej nie ukończył, jest absolwentem Wyższej Szkoły Filmowej w Pradze. Był wykładowcą literatury powszechnej. W 1948 Kundera wstąpił do partii komunistycznej, z której usunięto go w 1950 za indywidualizm. Ponownie wstąpił do partii w 1956, ale, rozczarowany jej ideologią i represyjnością systemu totalitarnego, wystąpił z niej w 1970. Cztery lata później Milan Kundera, w którego...
Plath Sylvia
Poetka, powieściopisarka amerykańska. Pochodziła z rodziny emigrantów. Wcześnie wykazywała uzdolnienia literackie, po śmierci ojca, gdy miała 8 lat,napisała wiersz Daddy . Studiowała w Smith College, później wykładała tam literaturę i język angielski. Szczególnie inteligentna, zdolna, otrzymywała stypendia naukowe, dużo podróżowała. Wyszła za mąż za angielskiego poetę Teda Hughesa. Małżeństwo początkowo udane, później stało się przyczyną cierpień z powodu zdrady męża. Słaba psychicznie,...
Strindberg August
Pisarz i dramaturg szwedzki. Autor powieści,malarz. Przedstawiciel naturalizmu. Należał do elity artystyczno-literackiej, był bywalcem słynnego sztokholmskiego Czerwonego Pokoju. Taki właśnie tytuł Czerwony pokój (1879) nosi powieść, która przyniosła mu sławę. Jest autorem wielu dramatów: naturalistycznych, np. Ojciec (1887), Panna Julia (1888), historycznych, np. Gustaw Waza (1889), a także sztuk, które wystawiał we własnym teatrze Intima Teatern, założonym wraz z reżyserem i...
Tyrmand Leopold
Prozaik, publicysta, krytyk muzyczny, miłośnik jazzu. Studiował na politechnice w Paryżu. W czasie II wojny światowej był na przymusowych robotach w Niemczech, później z powodu ucieczki trafił do obozu koncentracyjnego. Po wojnie przybył do Polski, gdzie pracował jako redaktor w „Przekroju”, współpracował także z „Tygodnikiem Powszechnym”. Od 1965 przebywał na emigracji. Współpracował z paryską „Kulturą”. Wykładał na Uniwersytecie Columbia. Debiutował na łamach „Przekroju” opowiadaniem...
Swift Jonathan
Angielski powieściopisarz pochodzenia irlandzkiego. Poeta i publicysta, a także duchowny Kościoła anglikańskiego. Był sekretarzem polityka i pisarza sir Williama Temple`a. Często angażował się w sprawy polityczne i kulturalne. Należał do współzałożycieli towarzystwa, które miało dbać o poziom oświaty i twórczość literacką. Był uważnym obserwatorem życia społecznego, krytycznym wobec ludzkich wad i zachowań, piętnującym stosunki polityczne i różnego rodzaju instytucje. Pierwsze utwory Bitwa...
Reymont Władysław Stanisław
Powieściopisarz, nowelista, autor reportaży. Miał zostać krawcem, lecz plany ojca nigdy się nie ziściły. Zainteresowanie młodego chłopaka budziły zespoły teatralne i w końcu przyłączył się do wędrownej grupy aktorów. Pracował też na kolei. Kiedy zamieszkał na stałe w Warszawie (1893), całkowicie zajął się pracą literacką. Powstawały wówczas szkice, nowele, opowiadania drukowane na łamach czasopism. Jego debiut literacki to reportaż Pielgrzymka do Jasnej Góry (1894), opublikowany w...
Bułhakow Michaił
Rosyjski prozaik i dramatopisarz. Po studiach medycznych powołany do wojska i skierowany do guberni smoleńskiej, gdzie prowadził szpital. Miał praktykę lekarską w Wiaźmie, a od 1917 – w Kijowie. W 1919 pisarz, który był przeciwnikiem rewolucji, ale potępiał też zbrodnie Białych, wraz z ich armią udał się na Kaukaz. Pracował w szpitalu polowym. W 1920 zerwał z medycyną. Kierował Agendą Ludowego Komisariatu Oświaty, a rok później przyjechał do Moskwy. Był konferansjerem w teatrze,...
Dygat Stanisław
Współczesny prozaik, dramatopisarz, scenarzysta.Urodzony w Warszawie, był synem architekta. Studiował architekturę i filozofię. Miał obywatelstwo francuskie, co pomogło mu podczas wojny – w 1939 był pół roku internowany w obozie dla cudzoziemców w Konstancy nad Jeziorem Bodeńskim (doświadczenia z tego okresu wykorzystał w powieści Jezioro Bodeńskie ). Od 1940 przebywał w Warszawie. Po wojnie był kierownikiem literackim zespołu filmowego Iluzjon, współpracował z „Kuźnicą”, „Przeglądem...
Kane Sarah
Współczesna dramatopisarka brytyjska, zaliczana– obok jej rodaka Marka Ravenhilla i Irlandczyka Martina McDonagha – do nurtu brutalistów. Kane studiowała na wydziale dramatu uniwersytetu w Bristolu, uczęszczała na seminarium pisania sztuk teatralnych w Birmingham. Zadebiutowała sztuką Zbombardowani (premiera teatralna w 1995), która wywołała skandal. Krytykowano ją za brutalny język i epatowanie przemocą, np.w scenie wydłubywania oczu czy kanibalizmu. Kolejne dramaty Kane to: Miłość...
Słonimski Antoni
Poeta, dramatopisarz, publicysta. Studiował w Szkole Sztuk Pięknych, a swoje pierwsze rysunki satyryczne publikował w piśmie „Sowizdrzał”. Debiutował Wierszem o poecie (1913). Pierwszy tom poezji Sonety został opublikowany w 1918. Wraz z Tuwimem i Lechoniem założył kabaret Pod Picadorem. Był także współzałożycielem i twórcą ugrupowania poetyckiego Skamander. Współpracował z czasopismami:„Pro Arte et Studio”, „Wiadomości Literackie”, „Cyrulik Warszawski”. Podczas II wojny światowej...
Tołstoj Lew
Wybitny pisarz rosyjski. Przedstawiciel realizmu w literaturze XIX w. Pochodził z arystokratycznej rodziny, został wcześnie osierocony. Kształcił się na Uniwersytecie Kazańskim. Studiował orientalistykę i prawo. Brał udział w wojnie krymskiej, potem w obronie Sewastopola. Dużo podróżował – odwiedził Francję, Niemcy, Włochy, Szwajcarię. Debiutował trylogią: najpierw ukazało się Dzieciństwo (1852), później Lata chłopięce (1854) oraz Młodość (1857). Uznanie przyniosły mu wojenne...
Capote Truman
Współczesny amerykański dramatopisarz i prozaik.Urodził się i wychował na Południu Stanów Zjednoczonych,co wywarło piętno na jego twórczości. Po ukończeniu szkoły średniej pracował jako goniec w redakcji tygodnika „The New Yorker” – wtedy nawiązywał pierwsze kontakty literackie. Debiutował zbiorem nowel Zatrzaśnij ostatnie drzwi (1943), ale rozgłos przyniosła mu powieść o dojrzewaniu młodego chłopca Inne głosy, inne ściany (1948). Capote poruszał problemy moralne, ukazując złożoność...
Cervantes Saavedra Miquel de
Hiszpański pisarz, twórca nowożytnej powieści hiszpańskiej . Pochodził ze zubożałej, szanowanej rodziny szlacheckiej. W czasach szkolnych zaczął pisać poezje, które zyskały takie uznanie legata papieskiego,że zabrał Cervantesa do Włoch. Tam Cervantes był szambelanem na jego dworze. Prowadził burzliwe życie – walczył w bitwie pod Lepanto (1571). Na skutek odniesionych ran do końca życia cierpiał na bezwład lewej ręki. Porwany przez korsarzy, pięć lat przebywał w Algierze jako niewolnik. W...
Dumas Alexandre (ojciec)
Francuski pisarz, autor wielokrotnie ekranizowanych powieści przygodowych. Ojciec, generał wojsk napoleońskich, zmarł, gdy Alexandre miał sześć lat.Matka nie mogła mu zapewnić odpowiedniej edukacji, chociaż chłopiec uwielbiał czytać. Jako 12-latek wyjechał do Paryża, by podjąć pracę w biurze diuka Orleanu. Pisał artykuły do prasy, pasjonował go teatr. Bohaterowie powieści Dumasa nie stronili od ryzyka i niebezpieczeństw. Sam pisarz też prowadził życie pełne wrażeń – uczestniczył w rewolucji...
Grochowiak Stanisław
Poeta, dramatopisarz, eseista, publicysta. Czołowy twórca pokolenia „Współczesności”. Studiował polonistykę w Poznaniu, ale przerwał naukę i przeniósł się do Wrocławia, gdzie był członkiem redakcji „Tygodnika Katolickiego”, potem do Warszawy, gdzie pracował w Instytucie Wydawniczym PAX, a następnie w redakcjach „Za i Przeciw”, „Współczesności”,„Nowej Kultury” i „Kultury”. Borykał się z biedą, cierpiał na chorobę alkoholową. Debiutował w 1954. Wydany dwa lata później zbiór wierszy Ballada...
Hrabal Bohumil
Czeski pisarz współczesny, urodzony w Brnie na Morawach. W 1919 przeniósł się z matką i ojczymem do Nymburka, gdzie pracował jako administrator browaru. Przyszły pisarz w gimnazjum musiał powtarzać klasę. Potem studiował prawo, filozofię i literaturę. W czasie wojny pracował jako zawiadowca na kolei. Po jej zakończeniu, ze względu na nieprzyjazną intelektualistom politykę władz, Hrabal, który miał tytuł doktora, pracował m.in. w hucie i w sortowni makulatury. W 1968, po inwazji wojsk...
Kasprowicz Jan
Poeta, dramaturg, tłumacz, krytyk literacki, który tworzył w okresie Młodej Polski. Urodzony na Kujawach jako syn chłopa-analfabety, tylko dzięki aspiracjom matki i wsparciu nauczyciela mógł się kształcić. Maturę zdał w 1884 w Poznaniu. Kilka miesięcy studiował w Lipsku, gdzie związał się z kręgiem młodzieży socjalistycznej, potem przeniósł się na studia do Wrocławia, które ukończył w 1888. W 1887 był dwukrotnie aresztowany i skazany na pół roku więzienia za działalność socjalistyczną. W...
Kesey Ken
Amerykański pisarz, reprezentant kontrkulturowego ruchu beatników, z którego ideałów czerpał potem ruch hipisowski. Beatnicy sprzeciwiali się wszelkim przejawom przymusu społecznego, mieszczańskim wzorcom, panującej hipokryzji i pruderii, krytykując cywilizację Zachodu. Ken Kesey urodził się w stanie Colorado, potem wraz z rodzicami przeniósł się do Oregonu. W szkole średniej i w college’u z powodzeniem uprawiał zapasy, za co zdobywał mistrzowskie tytuły. Podczas studiów Kesey...
Lechoń Jan
Poeta, publicysta, krytyk literacki, tłumacz. Studiował polonistykę na Uniwersytecie Warszawskim. Współpracował z czasopismami „Pro Arte et Studio”, „CyrulikWarszawski”, „Pamiętnik Warszawski”. Był współzałożycielem ugrupowania poetyckiego Skamander oraz kabaretu Pod Picadorem.W latach 30. pełnił we Francji funkcję attaché kulturalnego ambasady polskiej. Na początku wojny wyjechał do Stanów Zjednoczonych. Prowadził aktywną działalność kulturalną i społeczną, był redaktorem pism...
Lipska Ewa
Poetka. W polskiej literaturze reprezentantka Pokolenia68. Urodziła się w Krakowie i tam studiowała malarstwo w Akademii Sztuk Pięknych. Pracowała jako redaktorka w Wydawnictwie Literackim w Krakowie. W 1995objęła stanowisko dyrektora Instytutu Polskiego w Wiedniu. Debiutowała zbiorem Wiersze (1967). Później ukazały się kolejno cztery tomy wierszy opatrzone numerami: Drugi tom wierszy (1970), Trzeci... (1972), Czwarty... (1974), Piąty... (1978). Inne zbiory to np. Dom spokojnej...
Rej Mikołaj
Poeta, prozaik, jeden z wybitniejszych przedstawicieli polskiego renesansu. Pierwszy zaczął pisać w języku polskim . Pochodził z rodziny szlacheckiej. Do Akademii Krakowskiej uczęszczał rok, potem zdobywał wiedzę przez samokształcenie. Brał aktywny udział w życiu publicznym (poseł na Sejm, zwolennik ograniczenia władzy magnaterii).W latach 50. przeszedł na kalwinizm, publicznie bronił innowierców i zakładał zbory w swoich włościach. Napisał Krótką rozprawę między trzema osobami: Panem,...
Remarque Erich Maria
Pisarz niemiecki. Autor scenariuszy filmowych. Brał udział w I wojnie światowej, potem imał się różnych zajęć, pracując jako nauczyciel, redaktor, korespondent, księgowy. Debiutował w 1918. Sławę przyniosła mu powieść Na Zachodzie bez zmian (1929), w której przedstawił wojenne doświadczenia 19-letniego żołnierza. Przez hitlerowskie Niemcy został pozbawiony obywatelstwa niemieckiego, a jego książki ostentacyjnie zniszczono, paląc je w 1933. Od 1931 przebywał na emigracji, najpierw w...
Szczypiorski Andrzej
Powieściopisarz, publicysta, autor scenariuszy i słuchowisk radiowych. Osoba zaangażowana w prace na rzecz przyjaznych stosunków polsko-niemieckich. Studiował w Akademii Nauk Politycznych. Brał udział w powstaniu warszawskim. Był więźniem niemieckiego obozu. Po wojnie zajmował się dziennikarstwem, był redaktorem „Życia Warszawy”, a później „Polityki”, pracował w Polskim Radiu. Debiutował w 1952 na łamach „Życia Literackiego”. Prowadził działalność społeczną i polityczną, był działaczem...
Żeleński Tadeusz
Znany młodopolski publicysta, autor tekstów satyrycznych i kabaretowych, krytyk literacki i teatralny. Z wykształcenia był lekarzem. Studiował medycynę na Uniwersytecie Jagiellońskim. Przez pewien czas pracował w zawodzie i publikował prace z zakresu medycyny. Jego pasją była działalność publicystyczna i twórczość literacka. Debiutował cyklem sonetów (1895). Był współautorem tekstów do krakowskiego kabaretu Zielony Balonik i to właśnie one przyniosły mu sławę, którą później potwierdziły...
Iłłakowiczówna Kazimiera
Poetka, dramatopisarka i tłumaczka. Była nieślubną córką adwokata i nauczycielki. Początkowo kształciła się w domu, następnie pobierała nauki w Genewie i w kolegium dla cudzoziemek w Oxfordzie. W latach1910-14 Iłłakowiczówna studiowała polonistykę i anglistykę na Uniwersytecie Jagiellońskim w Krakowie. Podczas I wojny światowej była sanitariuszką w armii rosyjskiej. Do Warszawy powróciła w 1918. Pracowała w Ministerstwie Spraw Zagranicznych. W latach 1926-35była osobistym sekretarzem...