Parandowski Jan
Powieściopisarz, eseista, tłumacz, historyk, wykładowca uniwersytecki. Wybitny znawca kultury starożytnej. Miał rozległe zainteresowania humanistyczne. Na uniwersytecie we Lwowie studiował filozofię, filologię klasyczną, historię sztuki, archeologię i polonistykę. Wiele podróżował, zwiedził Grecję i Włochy. Podczas II wojny światowej brał czynny udział w działalności literackiej polskiego podziemia. Angażował się w liczne prace na rzecz kultury. Był prezesem polskiego Pen Clubu. Debiutował...
Pasek Jan Chryzostom
Przedstawiciel zubożałej szlachty, którego jedyny utwór Pamiętniki (1836) jest źródłem wiedzy o życiu szlachty i kulturze sarmackiej. Kształcił się w kolegium jezuickim, ale szybko zaniechał edukacji na rzecz służby żołnierskiej. Walczył ze Szwedami, uczestniczył w walkach w Danii, w wojnie z Moskwą. Interesował się sprawami publicznymi, brał udział w obradach sejmu, w elekcjach. Po kilkunastu latach wojennej tułaczki ożenił się, by wieść spokojne życie ziemianina. W pamiętnikach spisał...
Pawlikowska-Jasnorzewska Maria
Poetka i dramatopisarka. Zasłynęła przede wszystkim jako autorka liryki miłosnej. Pochodziła zeznanej rodziny malarzy – Kossaków. Od dzieciństwa chorowita, wykształcenie zdobywała, ucząc się w domu. Debiutowała tomem wierszy Niebieskie migdały (1922). Należała do twórców bliskich grupie Skamander. Wiele podróżowała. Odwiedziła Francję, Włochy, Grecję, Turcję, Afrykę Północną. Okres II wojny światowej spędziła na emigracji – najpierw we Francji, później w Anglii, gdzie zmarła z powodu...
Peiper Tadeusz
Poeta, teoretyk literatury, dramatopisarz, prozaik.Główny przedstawiciel i twórca programu Awangardy Krakowskiej. Studiował w Polsce i za granicą.Internowany podczas I wojny światowej, przebywał w obozie we Francji, potem wyjechał do Hiszpanii, gdzie nawiązał współpracę z wieloma czasopismami. Także po powrocie do Polski pracował dla „Gońca Krakowskiego” i „Nowej Reformy”. Współredagował „Nową Sztukę” oraz własne czasopismo „Zwrotnica”. Program nowej poezji przedstawił w traktacie Nowe...
Petrarca Francesco
Włoski poeta, historyk, dyplomata, humanista, wielbiciel antyku. Szczególnie ważnym momentem w jego życiu okazało się spotkanie Laury, ukochanej kobiety. Miłość do niej trwała przez całe życie i to właśnie pod wpływem tego uczucia powstały Canzoniere (Sonety do Laury) – zbiór 317 utworów. Nie wiadomo, czy dziewczyna istniała naprawdę, z pewnością jednak wywarła ogromny wpływ na życie i twórczość artysty. Petrarca określił pewien wzorzec liryki miłosnej: tworzona pod wpływem silnego...
Plath Sylvia
Poetka, powieściopisarka amerykańska. Pochodziła z rodziny emigrantów. Wcześnie wykazywała uzdolnienia literackie, po śmierci ojca, gdy miała 8 lat,napisała wiersz Daddy . Studiowała w Smith College, później wykładała tam literaturę i język angielski. Szczególnie inteligentna, zdolna, otrzymywała stypendia naukowe, dużo podróżowała. Wyszła za mąż za angielskiego poetę Teda Hughesa. Małżeństwo początkowo udane, później stało się przyczyną cierpień z powodu zdrady męża. Słaba psychicznie,...
Poe Edgar Allan
Amerykański poeta, prozaik, krytyk i redaktor.Pochodził z aktorskiej rodziny, lecz, wcześnie osierocony,był wychowywany przez rodzinę Allanów. Konflikty z przybranym ojcem spowodowały, że zrezygnował ze studiów na uniwersytecie i wstąpił do wojska. Poetycki debiut Poego to zbiór poezji Tamerlan i inne wiersze (1827). Z pisarstwa usiłował utrzymać siebie i żonę. W poszukiwaniu pracy wielokrotnie przenosił się z miasta do miasta. Pracował dla różnych czasopism. Był redaktorem, krytykiem....
Poświatowska Halina
Poetka, autorka liryki refleksyjnej i miłosnej. Od dzieciństwa chorowała, spędzając w szpitalu długie okresy. W sanatorium poznała swego przyszłego męża, również chorego na serce, który zmarł po dwóch latach małżeństwa. Dzięki staraniom lekarzy wyjechała do Stanów Zjednoczonych, by tam leczyć wadę serca. Pobyt przedłużyła i zaczęła studiować w Smith College. Uczyła się wówczas języków obcych, pisała wiersze,zajmowała się tłumaczeniami. Po powrocie do Polski studiowała filozofię na...
Potocki Wacław
Przedstawiciel nurtu ziemiańskiego w polskiej poezji barokowej. Pochodził z rodziny, w której podtrzymywano tradycje patriotyczne. Był zaangażowany w działalność publiczną. Uczestniczył w sejmikach, reprezentując ziemiaństwo, występował przeciwko anarchii szlacheckiej, był zwolennikiem tolerancji religijnej. Walczył przeciw Szwedom. Prawie całe życie spędził gospodarząc w swoim majątku. Bardzo dużo pisał, uznając twórczość za formę służby społecznej. Jego utwory zostały zebrane w dwa tomy:...
Proust Marcel
Pisarz francuski, eseista, tłumacz. Od dzieciństwa chorował na astmę, co miało wpływ na jego życie i twórczość. Studiował prawo i nauki polityczne,a potem zajął się wyłącznie twórczością pisarską. Człowiek o neurastenicznej osobowości, nad wyraz wrażliwy, pobudliwy. Wiódł życie dandysa, był znaną postacią w literackim świecie Paryża. Pierwsze teksty literackie powstały w jego wczesnej młodości. W 1896 ukazał się zbiór opowiadań Rozkosze i dnie , które najpierw były publikowane w...
Prus Bolesław
Powieściopisarz, nowelista, publicysta. Wybitny twórca epoki pozytywizmu. Wcześnie osierocony,wychowywany był przez krewnych. Walczył w powstaniu styczniowym. Wykształcenie zdobywał w Szkole Głównej w Warszawie, potem w Puławach. Zajmował się działalnością publicystyczną, a także naukową. Był dziennikarzem, reporterem. Współpracował z wieloma czasopismami, np. „Kurierem Warszawskim”,„Nowinami”, „Tygodnikiem Ilustrowanym”. W nich także publikował swoje teksty, m.in. humoreski, felietony,...
Przerwa-Tetmajer Kazimierz
Poeta, powieściopisarz, dramaturg. Wybitny twórca Młodej Polski. Studiował filozofię na Uniwersytecie Jagiellońskim i już wtedy pisał wiersze. Zajmował się także pracą dziennikarską. Wychowany na Podhalu, był miłośnikiem Tatr i folkloru góralskiego. Debiutował tomem Poezje (1891). Później pojawiały się kolejne tomy tej serii. Pierwsza i druga seria Poezji spotkały się z uznaniem i zyskały miano sztandarowych utworów modernistycznych, a poetę uznano za wyraziciela idei końca wieku. W...
Przyboś Julian
Poeta, eseista, tłumacz. Jeden z głównych przedstawicieli Awangardy Krakowskiej. Redaktor czasopisma „Zwrotnica”, na łamach którego publikowali poeci Awangardy. Studiował polonistykę na Uniwersytecie Jagiellońskim, był nauczycielem. Lata II wojny światowej spędził we Lwowie, a potem w rodzinnych stronach na Rzeszowszczyźnie. Po wojnie zaangażował się w działalność społeczną i polityczną. Był posłem, prezesem Związku Literatów Polskich, dyrektorem Biblioteki Jagiellońskiej. Współpracował z...
Przybyszewski Stanisław
Pisarz, teoretyk sztuki. Barwna postać okresu Młodej Polski. Młodość spędził w Niemczech, poznając literaturę i filozofię. Pod wpływem filozofii Nietzschego napisał artykuły, które wzbudziły zainteresowanie kreatorówów czesnego życia kulturalnego, m.in. Hanssona i Strindberga . Przez pewien czas przebywał w Niemczech, potem we Francji i Hiszpanii. W tym czasie pisał szkice literackie na temat znanych postaci, np. Chopina, Nietzschego, oraz powieści. W 1898 przybył do Polski i objął...
Puszkin Aleksander
Poeta, dramaturg, powieściopisarz rosyjski tworzący w epoce romantyzmu. Jego pierwsze utwory– elegie, ody – powstały podczas nauki w Carskim Siole i były pisane w duchu klasycyzmu. Podczas pobytu w Petersburgu nawiązał kontakty z dekabrystami (ruch rewolucyjny, wolnościowy,działający w Rosji na początku XIX w., zmierzający do zniesienia poddaństwa chłopów, obalenia caratu). W powstających w tym czasie utworach poruszał zagadnienia społeczne i polityczne. Za tę formę wspierania ruchu...