Pozytywizm
POZYTYWIZM
Chora, umierająca
Smutny wizerunek schorowanej umierającej matki utrwaliła zwłaszcza literatura pozytywizmu. Sprawcą nieszczęścia kobiety nie są zwykle niewdzięczne dzieci, lecz nędza, ubóstwo i wynikające z nich zaniedbanie, złe warunki życia, brak środków na leczenie. Np. w noweli Marii Konopnickiej Nasza szkapa matka wegetuje w ubogim domu, z którego wyprzedaje się kolejne sprzęty. W końcu umiera, źle leczona, niedożywiona, osierocając dzieci. Za późno przywieziona do szpitala bohaterka jednej z...
Pozytywistka idealistka
Nauczycielka, bezinteresownie lub za skromne wynagrodzenie przekazująca wiedzę swoim uczniom, chętna do niesienia pomocy najuboższym, wcielająca w życie hasła pracy u podstaw pojawia się często w literaturze pozytywizmu. Bohaterka powieści dojrzałego realizmu Nad Niemnem Elizy Orzeszkowej – Justyna Orzelska chce po ślubie osiąść w zaścianku Bohatyrowiczów i bezinteresownie uczyć wiejskie dzieci, którymi i tak od dawna się zajmuje. Niekiedy udzielanie lekcji podreperowuje nader trudną...
Polska wojenna
A jednak w momentach ważnych, momentach klęsk i zwycięstw powracają heroiczne tony. Motyw ojczyzny pojawia się nie tylko w dramatach romantycznych i całej literaturze romantyzmu i pozytywizmu, traktującej o narodowych zwycięstwach ( Trylogia , Krzyżacy ) i powstaniach. Tony patriotyczne dostrzeżemy także w poezji w przededniu II wojny światowej (tyrtejski Bagnet na broń Broniewskiego) czy poezji dokumentującej codzienność bombardowań i walki (pieśni powstania warszawskiego, tom...
Kobieta inteligentka
Pozytywizm przynosi pierwsze obrazy kobiet inteligentek. Bohaterka A...B...C... Elizy Orzeszkowej Joanna Lipska uczy za małe pieniądze dzieci sąsiadów, by wspomóc domowy budżet, ale też po to, by oświecić umysły małych uczniów. Madzia Brzeska, pogodna, naiwna, żartobliwie nazywana przez Bolesława Prusa emancypantką ( Emancypantki ), zarabia jako nauczycielka pensji i prywatna guwernantka. Postać guwernantki pojawi się też w Nad Niemnem Elizy Orzeszkowej (panna Terenia, która, gdy dzieci...
Pozytywistyczna literatura powszechna
• Ojciec Goriot (Honoré de Balzac) – wycinek z pełnego kontrastów życia Paryża z początku XIX w. Zestawienie starego Goriota i młodego Rastignaca mieszkających w tanim pensjonacie pokazuje, że w świecie zawsze toczy się walka, a środkami są kłamstwo, podstęp i zdrada wszystkich zasad. • Opowieść wigilijna (Karol Dickens) – w atmosferze Bożego Narodzenia samotny skąpiec spotyka kilka postaci z zaświatów; przechodzi metamorfozę i zaczyna rozumieć, że w życiu trzeba dzielić się...
Oddająca życie za dzieci
Stąd już tylko krok do poświęcenia Stasi Bozowskiej – bohaterki utworu Stefana Żeromskiego Siłaczka , kontynuującego pozytywistyczne ideały. Bozowska jest nauczycielką idealistką, nie wybiera jak jej znajomi z Warszawy (np. doktor Obarecki) łatwego życia w mieście czy miasteczku, ale uczy w trudnych warunkach na zapadłej wsi. W efekcie zaraża się od swoich uczniów tyfusem i umiera; dawny kolega, lekarz, przypadkiem odnajdujący ją jako pacjentkę w wiejskiej głuszy, nie jest już w stanie jej...
Pozytywistyczne obrazki nędzy
Mimo iż obrazy ludu znajdziemy też w utworach romantycznych, najpełniej nędza chłopów i biedoty miejskiej zostanie przedstawiona w epoce pozytywizmu, np. w obrazkach i nowelach Marii Konopnickiej, nowelach i opowiadaniach Bolesława Prusa, Elizy Orzeszkowej, Henryka Sienkiewicza. W takich utworach jak Jaś nie doczekał , W piwnicznej izbie , Przed sądem , Nasza szkapa Maria Konopnicka portretuje ubóstwo ciemnych, nieogrzewanych słońcem izb, w których panuje głód, chłód, bieda i smutek,...
Pozytywizm : Zapamiętaj te pojęcia
• Bohater realistyczny – człowiek silny i aktywny; dąży uparcie do wyznaczonego celu, podejmuje walkę z tymi, którzy mu się sprzeciwiają. W jego życiu nie ma elementów mitycznych ani fantastycznych.
Kosmopolityzm
A wszystko po francusku; globus na stoliku; Buduar szklni się złotem, pełno porcelany, Stoliki marmurowe, zwierciadlane ściany. Zgoła przeszedł mój domek warszawskie pałace. (Ignacy Krasicki, Żona modna ) Kosmopolityzm, czyli bezkrytyczne zapatrzenie w obce wzorce i przenoszenie ich na grunt polski, piętnowała polska literatura, zwłaszcza oświecenia i pozytywizmu. Dziś jest to termin raczej nieużywany, zapomniany i niemodny. Czyżby ze względu na popularność idei wspólnej Europy? Do...
Pozytywizm : Zapamiętaj tych pisarzy
Adam Asnyk (1838-1897) – poeta i dramatopisarz, znany jednak głównie dzięki wierszom. Pisał pod pseudonimem El...y. Jego twórczość była dość popularna w tamtych czasach, ale już np. Wyspiański nazywa go „wypchanym orłem”. Pisał kunsztownie,stroficznie, ale przez to jego poezja ma dziś wygląd i wydźwięk staroświecki. Maria Konopnicka (1842-1910) – poetka i nowelistka,pisała pod pseudonimem Jan Sawa. W ówczesnych czasach jej poezja była bardzo popularna, podobnie jak i Obrazki – utwory...
Pozytywizm: Ważni bohaterowie literaccy
Andrzej Kmicic – główny bohater Potopu Henryka Sienkiewicza. Początkowo jest zabijaką, lubi wypić, ale z powodu miłości do Oleńki zmienia się w żarliwego patriotę i bohatera. Stanisław Wokulski – kupiec, właściciel wielkiego domu galanteryjnego; ambitny, zdolny, odnoszący sukcesy. Kocha nieszczęśliwie Izabelę Łęcką i ta pełna idealizmu miłość upodabnia go bohaterów epoki wcześniejszej. Pełna poświęceń praca, by zdobyć kobietę, pozwala go jednak zakwalifikować jako pozytywistę....
Cechy i idee literatury pozytywistycznej
Eksponowanie wątków historycznych. Literatura tendencyjna i dynamiczny rozwój publicystyki propagującej idee nowej epoki. Proza realistyczna i naturalistyczna. Utylitaryzm i dydaktyzm literatury.
Pozytywizm : Literatura polska
• Daremne żale (Adam Asnyk) – poeta przypomina, że przemijanie nie pozwoli nam wrócić do dawnych czasów, trzeba więc poszukać sobie nowego miejsca w świecie. • Do młodych (Adam Asnyk) – poeta pokazuje, że warto równoważyć postęp tradycją. Postuluje szacunek dla dawnych zwycięstw, bo przecież i te dzisiejsze już wkrótce ustąpią miejsca nowościom. • Krzyżacy (Henryk Sienkiewicz) – powieść o walce Polaków z zakonem krzyżackim. Sienkiewicz sięgnął po gwarę góralską, by...
Pozytywizm : Nazwa epoki i ramy czasowe
Nazwa „pozytywizm” pochodzi z książki zawierającej cały program epoki, czyli z Wykładów filozofii pozytywnej Augusta Comte’a.W XIX w. pod pojęciem „pozytywny” rozumiano: realny, praktyczny i pożyteczny. Tak też opisywano filozofię epoki. Ale nazwa ta odnosi się wyłącznie do epoki literackiej w Polsce, w Europie obowiązuje termin „realizm”. W Polsce epoka ta obejmuje okres od roku 1864 (klęska powstania styczniowego) do roku 1880 (debiuty modernistów, które umownie otwierają epokę Młodej...
Wielkie dzieła pozytywistyczne
Czy można pogodzić w sztuce tradycje antyczne i chrześcijańskie z problemami codziennego życia? Rozważ kwestię na przykładzie trzech epok literackich: średniowiecze, renesans, pozytywizm.
KONSPEKT Czy można pogodzić w sztuce tradycje antyczne i chrześcijańskie z problemami codziennego życia? Rozważ kwestię na przykładzie trzech epok literackich: średniowiecze, renesans, pozytywizm. Teza Przedstawienie na podstawie tekstów...
Żydzi w twórczości pozytywistów – obcość czy odmienność?
Pozytywizm to epoka poważnych przemian niemalże we wszystkich dziedzinach. Następuje rewolucja techniczna, zmienia się spojrzenie ludzi na świat. Jednym z głównych haseł pozytywistycznych była asymilacja Żydów, czyli głębsze włączenie ludności...
Czy pozytywistyczne kryteria oceny bohaterów mogą być aktualne.
W czasach, kiedy Eliza Orzeszkowa podkreślała wartość pracy trudno było nawet przewidzieć, że kiedyś nastaną takie lata, że ludzie zapragną pracować, ale wobec bezrobocia te starania okażą się jedynie marzeniami. Dzisiaj wiele osób traci pracę z...
Główne tematy i problemy podejmowane przez literaturę pozytywistyczną.
Zasadniczą metodą pisarzy epoki pozytywizmu był realizm, pojmowany jako zasada prawdziwego i wiernego odtwarzania rzeczywistości. Terminem realizm posługujemy się jako nazwą historyczną dominującego w sztuce europejskiej XIX w. prądu odmiana...
Według Szekspira "Świat jest teatrem, a aktorami ludzie". A kto wyznacza im rolę: Bóg, fatum, człowiek, przypadek, historia?
Literatura od swych zaczątków stała się źródłem ideałów, postaw i wzorców osobowych. W utworach powstałych po utracie przez Polskę niepodległości można odnaleźć wiele wartości, które należy cenić, gdyż prezentują idee godne naśladowania. Zarówno w...
Praca jako czynnik odradzający i umoralniający jednostkę i społeczeństwo. Czy teza jest nadal aktualna?
Nasz naród znowu przegrał powstanie. Nie utraciliśmy niepodległości, bo tej już od dawna nie było nam dane znać, ale przegraliśmy znacznie więcej - wiarę, tę którą z taką żarliwością i zapałem podtrzy-mywali w podbitym narodzie nasi wieszcze....
Obraz obcego w "Lalce" jakie są źródła antysemityzmu.
„U nas, panie niby u Żydów jak się młodzi zejdą to oni nie zajmują się jak u państwo tańcami, komplementami, ubiorami, głupstwami, ale oni albo robią rachunki, albo oglądają uczone książki, jeden przed drugim zdaje egzamin (...), U, nas ciągle...
Literatura Pozytywizmu Warszawskiego.
Literatura tego okresu rozwijała się gł. w Warszawie (związana z liberalnym i demokr. programem tzw. młodej prasy) oraz w Krakowie. Pozytywiści, zwł. warsz. tzw. młodzi (A. Świętochowski, P. Chmielowski, także E. Orzeszkowa), przeciwstawiali...
Opracowanaie SZACKIEGO!
Pozytywizm i początki socjologii - Z pozytywizmu powstała socjologia i pod jego wpływem stała się niezależną nauką empiryczną. - Comte- stworzył jej nazwę. - Związek socjologii z pozytywizmem tłumaczymy: a) Rozległością wpływów...
Literatura reagująca na wydarzenia; sztuka na usługach; utylitaryzm pewnych epok.
Oświecenie i pozytywizm to dwie epoki, w których dostrzegamy ogromny wpływ literatury i sztuki na człowieka. Wartościowa stała się jedynie sztuka reagująca na wydarzenia - tzw. sztuka na usługach. Przewodnim terminem tych dwóch epok jest...
Stosunek Sienkiewicza i Matejki do przeszłości i Polaków.
Historia Polski nawet w dzisiejszych czasach nie przestała być przedmiotem refleksji. Jest dziedziną, która nie tylko przypomina nam o tym, co było kiedyś, ale także uczy, jakich błędów nie należy popełniać oraz często ukazuje prawdziwie...
"Faraon" jako powieść historyczna i realizująca postulaty pozytywistyczne.
Bolesław Prus ( 1847-1912 ) właściwie Aleksander Głowacki. Przez całe swe literackie życie stworzył jedynie jedną powieść historyczną, a mianowicie „Faraona”, którego akcję osadził w starożytnym Egipcie. Wydany w 1987 roku Faraon wyrósł z...
"Lalka" jako powieść o straconych złudzeniach.
''Lalka'' jest powieścią realistyczną z drugiej połowy XIX-ego wieku. W tym utworze Bolesław Prus najpełniej wyraził swoje pozytywistyczne poglądy. Odzwierciedlały one idee epoki, między innymi kult pracy i nauki, pracę organiczną oraz pracę u...
"Lalka" - powieść o karierze czy o klęsce.
Bohaterem powieści, którego losy zostały poddane wątpliwości w temacie jest Stanisław Wokulski. Jest to człowiek, który dzięki swojej pracy i determinacji, ze zwykłego subiekta sklepowego stał się „wielkim panem”. Karierą – możemy nazwać jego...
Śmierć
CO SIĘ DZIEJE W MOMENCIE ŚMIERCI? 1. Nieśmiertelnym jest tylko Bóg (1 Tym 1,17; 6,16). 2. Człowiek jest istotą śmiertelną (1 Mjż 3,19; Ijob 28,13; Ps 9,21; 10,18, Iz 51,12). 3. Życie ludzkie zostało przyrównane do "trawy", do "wiatru", do...
Co stanowi o wartości człowieka: czyny, uczucia czy religia - na podstawie "Kamizelki" i "Mendla Gdańskiego".
Pozytywizm był epoką kontrastową w stosunku do Romantyzmu. Polska znajdowała się pod zaborami, a po klęsce Powstania Styczniowego nie było już prawie żadnej szansy na odzyskanie niepodległości. Dlatego literatura nie miała już charakteru...
Wybrani bohaterowie "Nad Niemnem" i "Lalki". W poszukiwaniu celu i sensu życia.
„Lalka” i „Nad Niemnem” powstały w różnych okresach historycznych, przez co ich tematyka jest także nieco odmienna. Pierwsza z wymienionych powieści została napisana przez Bolesława Prusa u schyłku epoki pozytywizmu. Natomiast utwór Elizy...
"Romantycy muszą wyginąć, to darmo; dzisiejszy świat nie dla nich..." ocena postaw bohaterów "Lalki"
Romantycy muszą wyginąć, to darmo; dzisiejszy świat nie dla nich...” - Powyższe słowa bohatera „Lalki” uczyń mottem rozważań na temat oceny postawy bohaterów „Lalki” oraz spróbuj je odnieść do czasów tobie współczesnyc Przytoczone w temacie...
Być lub mieć - to alternatywa, przed którą staje każdy człowiek. w oparciu o "Ojca Goriota" i "Ludzi bezdomnych".
Egzystencja człowieka składa się z niekończących się dylematów. Życie to sztuka wyboru. Każdego dnia jesteśmy zmuszeni dokonywać wielu, mniej, bądź bardziej ważnych decyzji które zadecydują o naszych przyszłych losach. Człowiek uczy się dokonywać...
„Nad Niemnem” Elizy Orzeszkowej.
Kiedy ukazało się „Nad Niemnem”, w 1887 r. drukował je „Tygodnik Ilustrowany, Orzeszkowa była już znaną pisarka z poważnym literackim i publicystycznym dorobkiem. Szczególne uznanie krytyki i czytelników zdobyły jej powieści w których dominowały...
"Zmierzch" Żeromskiego jako opowiadanie realizujące hasła modernizmu.
Modernizm to termin, którym określa się nowatorskie tendencje w literaturze i sztuce końca XIX w., w Polsce stosowany zamiennie z Młodą Polską. Głównymi cechami modernizmu było całkowite odcięcie się od literackich i filozoficznych osiągnięć...
"Lalka" Bolesława Prusa wyrazem rozczarowania społeczeństwem polskim (idealiści polscy na tle społecznego rozkładu).
Jest to obraz trzech pokoleń Polaków, romantycznych idealistów, pozytywistycznych realistów i pokolenia przejściowego, do którego zalicza się Wokulski; rozkład społeczeństwa, jego wady pokazane zostały nam oczami idealisty, jakim jest Rzecki...
Jaki jest sens życia?
Życie cóż to takiego? Przelotna mgiełka, która trwa jedną chwilkę. Życie to coś najpiękniejszego, cudownego a zarazem to najcięższa praca, na którą każdy musi być przygotowany. Rodząc się bierzemy na swoje barki ogromną odpowiedzialność za...
Etos pracy - jego rola i znaczenie w życiu człowieka. Omów na wybranych przykładach literackich
Wstęp: -praca jest świadomą działalnością człowieka, zmierzającą do wytworzenia pewnych dóbr i pomnożenia dobytku własnego oraz powszechnego -dzięki ciężkiej pracy ludzie kształtowali obraz otaczającego ich świata -pracę uważano za podstawowe...
Charakterystyka epoki - pozytywizm
W EUROPIE Pozytywizm wywodził się z nurtu filozoficznego oświecenia, który przeciwstawiał się metafizyce, a więc wszelkim teoriom idealistycznym, nienaukowym, trudno przyswajalnym przez umysł ludzki, a budował wiedzę o świecie na badaniu...
Romantyk w kapeluszu pozytywisty. Moja ocena Benedykta Korczyńskiego.
Moja ocena Benedykta Korczyńskiego nie może być jednoznaczna. Być może łatwiej byłoby mi go potępić czy też wynieść na wyżyny, gdybym nie wiedziała, że ów człowiek istniał naprawdę. Korczyński nie jest tylko postacią literacką stworzoną przez...
Różne oblicza heroizmu - wyjaśnij symbolikę dwóch mogił
W powieści „Nad Niemnem” ścierają się dwa przeciwstawne poglądy na sposób służby ojczyźnie i wypełnianie patriotycznych obowiązków: jednym z nich jest koncepcja romantyczna, patronująca powstaniu styczniowemu, które jest też jednym z kluczowych...
Wokulski - romantyk czy pozytywista.
"Lalka", uznana dziś za najdoskonalszy artystycznie i intelektualnie utwór polskiej prozy powieściowej, w chwili ukazania się została przyjęta bez entuzjazmu. Krytykowano styl i miało spójną budowę powieści. Najwięcej kontrowersji...
Chłop i wieś w znanych utworach XIX i początku XX wieku.
Chłop i wieś w znanych utworach XIX i początku XX wieku. Na przełomie XIX i XX wieku we wszystkich dziedzinach życia polskiego przenikało głębokie niezadowolenie z panujących stosunków społeczno ? politycznych i kulturalnych. Niektórzy poeci i...
Literacka koncepcja ludowości - od Romantyzmu do Młodej Polski.
Ludowość od zawsze inspirowała artystów i jej motywy pojawiały się również w literaturze. Literatura staropolska jako jedna z pierwszych wykorzystała elementy ludowości ukazując ją jako wyidealizowany obraz wsi. Jednak elementy ludowe we...
Dwa ujęcia motywu pracy. Porównaj fragmenty Nad Niemnem Elizy Orzeszkowej i Ludzi Bezdomnych Stefana Żeromskiego.
Bardzo często wykorzystywanym motywem w literaturze jest topos pracy. W swojej pracy chciałabym porównać dwa ujęcia motywu pracy: w powieści pozytywistycznej ?Nad Niemnem?, ropagującej typowe hasła epoki (pracę u podstaw i pracę organiczną), oraz...
Chłop i wieś w znanych utworach XIX i początku XX wieku.
Na przełomie XIX i XX wieku we wszystkich dziedzinach życia polskiego przenikało głębokie niezadowolenie z panujących stosunków społeczno – politycznych i kulturalnych. Niektórzy poeci i pisarze skupili swe zainteresowania na osobistych...
Dziennikarstwo
Jedną z dróg przybliżenia Polaków do zdobyczy cywilizacyjnych Europy była dokładna informacja o całokształcie życia gospodarczego i kulturalnego na ziemiach polskich oraz w krajach szczycących się postępem. Role te przyjęła wyspecjalizowana prasa,...