Rycerz
Rycerze w czarnych płaszczach
Inaczej ukazani zostają w powieści Sienkiewicza rycerze krzyżaccy. Mienią się chrześcijanami i rzekomo nawracają pogan na chrześcijaństwo, faktycznie łupią, palą, mordują i to nie tylko pogańskie wsie. Napadają nawet na domy rycerzy, takich jak groźny i dumny Jurand ze Spychowa, któremu zabijają żonę, a potem w akcie zemsty porywają córkę. Ukazany w powieści Zygfryd de Löwe jest okrutnikiem, to on znęca się nad Jurandem i jego córką. Prawdopodobnie nie przestrzega też zakonnych ślubów...
Szlachetny rycerz cudzoziemiec
U Sienkiewicza pojawia się też motyw szlachetnego rycerza cudzoziemca. W Krzyżakach tę rolę odgrywa rycerz z Lotaryngii, pan Fulko de Lorche, honorowy, prawdomówny, szlachetny, niestety naiwny rycerz. Przybywa on pomagać Krzyżakom w walkach z niewiernymi, tj. Litwinami i Żmudzinami (tak przedstawiają ich zakonni bracia). Z ciekawości trafia też na Mazowsze, gdzie spodziewa się naiwnie zyskać sławę, zabijając smoka i ratując cudną dziewicę. Jest bardzo kochliwy i oddaje hołd coraz to nowym...
Rezygnacja z rycerskiej sławy
Wielką tragedią jest rezygnacja z rycerskiej sławy i honoru. Na drogę tę wkraczają spiskowcy i buntownicy, którym sytuacja nie pozwala na honorowe postępowanie, dotrzymywanie przysiąg, wierność kodeksowi rycerskiemu. Zrezygnować z etosu rycerskiego musi bohater Mickiewiczowskiej powieści poetyckiej Walter Alf (Konrad Wallenrod), który pod przybranym nazwiskiem, podszywając się pod niemieckiego rycerza gubi Zakon. Pełniąc funkcję wielkiego mistrza i łamiąc to wszystko, co w jego epoce...
Hołdy średniowiecznych rycerzy
Starania średniowiecznych rycerzy o kobiety opisują np. romantyczne ballady, takie jak Rękawiczka Schillera czy powieści historyczne. W Krzyżakach Henryka Sienkiewicza czytamy o staraniach Zbyszka z Bogdańca o córkę Juranda ze Spychowa – Danuśkę. Urzeczony jej dziewczęcą urodą i śpiewem Zbyszko obiera ją sobie jako damę serca. Nie jest to jednoznaczne z małżeństwem, można było głosić, że jakaś panna jest najpiękniejsza, bronić jej honoru i czci, a jednocześnie żenić się z inną. Zbyszko...
Rycerz
Dałeś mi Panie zbroję Dawny kuł płatnerz ją W wielu pogięta bojach Wielu ochrzczona krwią W wykutej dla giganta Potyka się o krok Bo jak sumienia szantaż Uciska lewy bok Lecz choć zaginął hełm i miecz Dla ciała żadna w niej ostoja To przecież w końcu ważna rzecz Zbroja (...) Choć krwią zachłysnął się nasz czas Choć myśli toną w paranojach Jak zawsze chronić będzie nas Zbroja (Jacek Kaczmarski, Zbroja )
Przyjaźń rycerzy
Wzorem przyjaźni są w literaturze antycznej bohaterowie Iliady Achilles i Patroklos (Patrokles) walczący razem pod Troją (Ilionem). Achilles, najsławniejszy w tej wojnie rycerz, syn króla Tesalii Peleusa i boginki Tetydy, wchodzi w konflikt z potężnym Agamemnonem, gdy naczelny wódz Greków zabiera mu brankę Bryzejdę. Urażony dumny Achilles odmawia dalszego udziału w walce, mimo przeprosin Agamemnona i obietnicy zwrotu kobiety. Wówczas przyjaciel Achillesa Patroklos (Patrokles) pożycza od...
Pogrzeby bohaterów
Specyficzny wydźwięk mają pogrzeby bohaterów. Spalenie zwłok Grażyny– tytułowej bohaterki utworu Adama Mickiewicza, na stosie, tak jak wojownika, jest hołdem złożonym odważnej kobiecie, która wystąpiła w roli męża i zginęła jako dowódca wojsk w walce przeciw Krzyżakom. Jej mąż Litawor oddaje jej cześć, niczym dawne żony, rzucając się na pogrzebowy stos. Role zostały odwrócone – żona wystąpiła w roli męża, mąż w roli żony. W wierszu Cypriana Kamila Norwida Bema pamięci żałobny rapsod pochówek...
Tajemnicza pustelnica
W literaturze romantycznej spotykamy też kobiety pustelnice. Jedną z nich jest bohaterka Konrada Wallenroda Adama Mickiewicza, żona Waltera Alfa i córka księcia Kiejstuta, „piękna Litwinka” Aldona. Opuszczona przez męża, który udaje się pod przybranym nazwiskiem Konrada Wallenroda podstępnie walczyć z Krzyżakami, podąża za nim do Malborka i tam osiada w wieży jako pustelnica. Zna mroczne tajemnice pogrążonego w nałogu i wątpliwościach rycerza, potem wielkiego mistrza, który wbrew rycerskim...
Król, władca
– To jest król! – Na Boga żywego! – zawołał Kmicic. Lecz w tejże chwili król się podniósł, bo ksiądz zaczął właśnie czytać ewangelię. Pan Andrzej ujrzał twarz wymizerowaną, żółtą i przezroczystą jak wosk kościelny. Oczy królewskie były wilgotne, a powieki zaczerwienione. Rzekłbyś, całe losy kraju odbiły się na tej szlachetnej twarzy, tyle w niej było bólu, cierpienia, troski. Noce bezsenne, rozdzielane między modlitwę a zmartwienie, zawody okrutne, tułactwo, opuszczenie, upokorzony...
Podjęcie decyzji równej samobójstwu
Literatura przedstawia też szereg bohaterów, którzy samobójcami sensu stricte nie są, ale niejako sami na siebie wydają wyrok śmierci. Wolą żyć, ale tak organizują swe życie, jak gdyby świadomie z tego daru zrezygnowali, igrają ze śmiercią, dopuszczają jej wybór, jeśli tego wymagać będą okoliczności. Np. tytułowy bohater średniowiecznej Pieśni o Rolandzie niejako wydaje wyrok na siebie i swoich współtowarzyszy, rezygnując z wezwania pomocy i stając do walki przeciw nierównym siłom wroga....
Żona w roli męża
Niekiedy żona występuje w roli męża – tak jest w Mickiewiczowskiej Grażynie.Gdy żona księcia Litawora dowiaduje się o knowaniach męża z Krzyżakami, prosi go o zerwanie z nimi układów. Gdy jednak to nic nie daje, spiskuje sama, czyniąc to, co jej zdaniem powinien zrobić mąż: posyła po kryjomu giermka obrażającego posłów krzyżackich i staje do walki z Zakonem. Przebrana w zbroję męża i nierozpoznana przez nikogo, jako Litawor wyprowadza żołnierzy do walki. Mąż odnajduje ją już martwą, jej...
Rycerz
Niezwyciężony rycerz antyczny
Przykładem rycerza antycznego, dzielnie walczącego pod Troją, jest Achilles.Już sama jego zbroja budzi popłoch w szeregach wroga. Dlatego zakładają przyjaciel Achillesa, Patroklos i... ginie. Achilles jest przykładem rycerza nieugiętego, nieustraszonego, dzielnego i dumnego. Gdy zostaje mu odebrana branka Bryzejda, wycofuje się z walki, wtedy wydarza się nieszczęsny wypadek z Patroklosem (Patroklesem, Patroklem). By pomścić wiernego druha, dumny rycerz powraca do walki. Zabija w pojedynku...
Królowie średniowieczni
W literaturze średniowiecza znajdujemy liczne portrety dobrych władców. Król bywa często wcieleniem cech najdoskonalszego rycerza i władcy sprawiedliwego,walecznego i, oczywiście, w odróżnieniu od godnych pogardy pogan,chrześcijańskiego. Taki jest król Artur – bajeczny król Celtów, bohater legendo królu Arturze i ry cerzach Okrągłego Stołu. Taki jest też król Marek – bohater cyklu arturiańskiego, postać znana z Dziejów Tristana i Izoldy : jest on władcą sprawiedliwym i litościwym. Choć...
Średniowiecze : Ważni bohaterowie literaccy
Rycerz – jest wierny słowom, które wypowiedział, i wybrance swego serca; kieruje się w życiu honorem i odwagą, jest mistrzem w walkach rycerskich. I, oczywiście, jest także pobożny (tak jak tytułowy bohater Pieśni o Rolandzie). Święty – wyrzeka się przyjemności ziemskich i cielesnych, jego życie sprowadza się do ascezy, umartwiania ciała, ubóstwa, pobożności w połączeniu z medytacją. Święty ma też zdolność czynienia cudów. Takie życie wiedli św. Aleksy, św. Kinga i św. Jerzy walczący...
Rycerze średniowieczni – obrońcy wiary, króla i ojczyzny
Średniowiecze ukształtowało wzorzec osobowy rycerza idealnego.Jego doskonałą realizacją jest starofrancuska Pieś ń o Rolandzie . Rycerz taki wiernie służy swemu władcy (w przypadku Rolanda to Karol Wielki, władca idealny – kolejny średniowieczny wzorzec), Bogu (oczywiście chrześcijańskiemu) i ojczyźnie (w tym przypadku „słodkiej Francji”). Taki rycerz jak Roland bardziej niż życie, zdrowie i bezpieczeństwo swoje i bliskich ceni honor. Jest odważny, dumny, nieustraszony. Dowodzi tylną...
Sława rycerska
Motyw rycerskiej sławy pojawia się już w utworach antycznych. Bohaterskich mężów sławią eposy ( Iliada, Odyseja ). Achilles czy Hektor swą dzielnością,niezłomnością, niezwykłymi czynami wsławiają swe imię. Celem eposów jest m.in. właśnie rozsławianie czynów sławnych mężów. „Muzo! Męża wyśpiewaj, co święty gród Troi/Zburzywszy, długo błądził i w tułaczce swojej/Siła różnych miast widział” – mówi Odyseja . Iliada zaczyna się od słów: „Gniew Achilla, bogini, głoś, obfity w szkody,/Który...
Marzenia o sławie
Marzą o sławie rycerze i poeci. I zyskają ją, np. Roland z Pieśni o Rolandzie,pan Michał – „Hektor kamieniecki” z Pana Wołodyjowskiego czy poeci: Horacy albo pierwszy polski mistrz słowa – Jan Kochanowski, dający w swych pieśniach wyraz marzeniom o sławie. Sławy jednak nie zyska bohater własnych wierszy – Cyprian Kamil Norwid. Jego marzenia o uznaniu przyszłych pokoleń karmić będą niespełnionego poetę nadzieją. Po latach rzeczywiście okaże się, iż „syn minie pismo, lecz ty spomnisz,...
Konieczność złamania kodeksu rycerskiego; rycerz zdrajca
Przeczy stereotypom powieść poetycka Adama Mickiewicza Konrad Wallenrod . Mowa w niej o konieczności wystąpienia przeciw etosowi rycerskiemu, złamania rycerskiej przysięgi. Czyni to walczący podstępnie z zakonem krzyżackim Walter Alf, mąż pięknej Litwinki Aldony, córki księcia Kiejstuta. Wyrzeka się on spokoju i szczęścia rodzinnego, opuszcza dom i podszywa się pod rycerza niemieckiego Konrada Wallenroda, walczy pod jego imieniem. Robi karierę zakonną, nawet zostaje wielkim mistrzem. Cały...
Chytry wojownik
Nieco inny typ rycerza antycznego – odważnego, ale i mądrego, sprytnego, przebiegłego reprezentuje Odyseusz (Odys, Ulisses). To jego pomysłem jest zdobycie Troi podstępem – wprowadzenie do Ilionu konia trojańskiego, w którego wnętrzu ukrywają się rycerze greccy. Sam jest wśród nich, niemożna mu odmówić mądrości ani odwagi. Po zwycięstwie nad Troją długie lata wraca jednak do domu, do żony i syna, ścigany gniewem bogów. Przy okazji ma liczne romanse i przeżywa straszliwe niebezpieczeństwa....
Ubóstwo w średniowieczu
Choć literatura średniowiecza skupiała się na rycerzach, panach i świętych ascetach, nie ubogich chłopach, którym sytuacja społeczna nie pozwalała na rozkoszowanie się dobrami materialnymi, odnajdujemy w utworach tej epoki temat ubóstwa z wyboru. Święci wyrzekają się bogactw, by się umartwiać, stawać się ascetami i zasłużyć na życie w niebie. Tak jest w przypadku tytułowego bohatera przetłumaczonej na język polski Legendy o św. Aleksym , który mimo iż jest księciem, synem zamożnych...
Miejsce śmierci Rolanda
Motyw Kalwarii zaczęto powtarzać również w utworach literackich, nie tylko w odniesieniu do Chrystusa. Np. w średniowiecznej Pieśni o Rolandzie autor, przedstawiając szczegóły śmierci idealnego rycerza, ukazał jego zgon na podobieństwo ostatnich chwil Jezusa. Analogia jest wyraźna i widoczna już na pierwszy rzut oka. Roland powtarza gesty Chrystusowe: modli się za innych i swoją duszę poleca Bogu, a umiera oczywiście na wzgórzu, przypominającym Kalwarię, na tę górę sam się wspina....
Sarmaci
Warto też wspomnieć o rycerzach Sarmatach. Wierzący w szczególną misję Polaków, rzekomych potomków starożytnego ludu Sarmatów, walczą z wrogami Polski, między innymi z niewiernymi (Turkami, Tatarami). Jeden z sarmackich rycerzy, Jan Chryzostom Pasek, opisze swe niezwykłe,nie tylko wojenne, wyczyny w swoich pamiętnikach. Rycerzy Sarmatów odnajdziemy też w Trylogii Henryka Sienkiewicza. Uwagę zwraca zwłaszcza mocny w gębie i przy stole, słabszy w boju pan Zagłoba (typ żołnierza samochwała),...
„Serce ma swoje racje, których rozum nie ma." Motyw miłości.
„Miłość, która nie uśpiła rozumu, jest tylko pozorem miłości" Wł. Szewczuk Każdy z nas już przynajmniej raz w życiu, jeśli nie więcej, przekonał się o prawdziwości słów Władysława Szewczuka. Miłość to chyba najmniej racjonalne uczucie ze...
Ideały osobowe w literaturze średniowiecznej.
Wśród głównych propagowanych wzorców były: - ideał ascety (świętego) - ideał rycerza - ideał władcy - ideał kochanka Ideał ascety. Wzorce te powstawały w klimacie teocentryzmu. Człowiek wybierający drogę ascezy świadomie rezygnuje z uciech...
Świat pojęć i zainteresowań człowieka średniowiecza.
Krzyż i miecz - to znaczące symbole ideałów średniowiecznego człowieka; dwa ośrodki kształtujące kulturę duchową epoki - kościół i dwór - eksponowały różne wizje wartości życia ludzkiego. Pierwszy, poprzez nadanie egzystencji człowieka charakteru...
Asceta i rycerz, jako dwie różne średniowieczne postawy (parenetyczny charakter lit. średniowiecza)
Wsceta i rycerz stanowią dwa podstawowe wzorce osobowe propagowane w parenetycznej literaturze średniowiecznej, obok postawy franciszkańskiej; trzeba wspomnieć, że pareneza polega właśnie na propagowaniu pewnych wzorców osobowych, ideałów i...
Ideał rycerza na podstawie "Pieśni o Rolandzie".
1. Liczne wojny w średniowiecznej Europie - zewnętrzne i wewnętrzne. 2. Rola i ranga rycerstwa. 3. Przykłady epiki rycerskiej w literaturze europejskiej: - "Pieśń o Rolandzie" - XI w. (fr.) - "Pieśń o Nibelungach" - XII / XIII w. (niem....
Literatura średniowieczna - gatunki.
Gatunki: ŚWIECKIE - tematyka świecka. Powieści bretońskie - (X w.) utwory, których fabuła oparta jest na bardzo starych legendach, baśniach i mitach celtyckich: - romanse "Tristan i Izolda" - przygodowe "O rycerzach...
Człowiek wobec Boga, życia i śmierci.
Literatura średniowieczna miała charakter moralizatorski. Jej głów-nym zadaniem było pouczanie ludzi w jaki sposób mają żyć, w utwo-rach szukano wzorców do naśladowania. Literatura ukazywała życie ludzkie, tajemnicę śmierci i Boga - jako sens...
Rycerz Średniowiecza
W 1000r na pniu systemu feudalnego została zaszczepiona, instytucja rycerska. Rycerzem formalnie był każdy mężczyzna, który przeszedł pasowanie. Jednak musiał przestrzegać pewnych reguł prowadzić określony tryb życia. Rycerze nie tworzyli więc,...
Charakterystyka Rolanda.
Roland – siostrzeniec Karola Wielkiego, uczestnik wyprawy w 778r. do Hiszpanii przeciwko Arabom, dowódca tylnej straży armii. Posiadał lśniącą zbroję, hełm ozdobiony kamieniami i pokryty złotem. Miał miecz Durendal, w rękojeści którego znajdowały...
Postawy bohaterów dawnych to – dla twojego pokolenia – przebrzmiałe słowa, temat do dyskusji, wzory zachowań. Odpowiedź uzasadnij.
Na przestrzeni wieków w literaturze powstało wiele modeli bohatera. Zmieniały się one wraz z wyznawanymi przez pisarzy wartościami. Niektóre z tych typów są bardziej, inne mniej odległe mojemu pokoleniu, ale w każdym przypadku określenie swojego...
Co to znaczy być rycerzem?
Co to znaczy być rycerzem? Żeby w pełni zrozumieć, jakie znaczenie miał stan rycerski należy najpierw dowiedzieć się skd wywodzi się ta wartswa społeczna, jakie miała przywileje, obowizki, kodeks praw czy wreszcie kiedy i gdzie zaczęła się...
Wzorce osobowe epoki średniowiecza odbiciem idei epoki.
Epoka średniowiecza ukształtowała kilka poglądów, którym ludzie tej epoki podporządkowali swoje życie. Poglądy te związane były z wiarą i z Bogiem. Według teocentryzmu centrum zainteresowań i uwagi człowieka stanowił Bóg. Augustynizm ujmuje...
Scharakteryzuj wzorce osobowe występujące w literaturze Średniowiecza.
Średniowiecze to termin na określenie dziejów w kulturze i historii , obejmujących czasy między starożytnością a nowożytnością . W tej epoce mamy do czynienia z przenikaniem się barbarzyńskich i pogańskich społeczeństw oraz chrześcijańskiej...
Jak oceniasz z punktu widzenia człowieka współczesnego postawy życiowe bohaterów średniowiecznych?
Średniowiecznej literaturze patronował duch paranezy (z grec. parainesis-zachęta) – to ona właśnie inspirowała do tworzenia wzorcowych wizerunków np. świętego , rycerza , władcy . Charakterystyczne dla literatury średniowiecznej typy bohaterów...
Pieśń o Rolandzie
Roland jest rycerzem i żyje w Francji. Dzierży tytuł hrabiego nadany mu przez Karola Wielkiego za wibytne zasługi względem ojczyzny. Ryycerz jest jego siosttrzeńcem. Karol wie o słabościach bratanka i przymróża oko na niezdyscyplinowanie...
Wzorce parenetyczne
1. ASCETA - żyje w ubóstwie - przyjmuje pogardę i cierpienie z pokorą - ucieka od sławy, rozgłosu - modli się do Boga - umartwia swoją duszę i ciało - anonimowość - pokora 2. św. ALEKSY Rozdał swój majątek i ruszył na wędrówkę po...
Wzory ideowe epoki Średniowiecza.
Każda epoka tworzy własne , zgodne ze swoją ideologią wzory zachowań ludzkich i stara się je upowszechniać . Mogą one mieć charakter ogólny , powszechny , bądź elitarny czy klasowy . W średniowieczu wykształciły się dwa typy wyidealizowanych...
Od Hektora do... – różne literackie i filmowe obrazy rycerza bez skazy
Rycerstwo jako stan ukształtowało się w epoce średniowiecza. Była to elitarna warstwa społeczeństwa feudalnego , która wytworzyła swoisty styl życia, etykę i ceremoniał. Mianem rycerza możemy jednak określić bohaterów literackich innych epok...
Kodeks rycerski obowiązujący dzisiaj.
Czy warto, by kodeks rycerski obowiązywał i dziś? Wydaje mi sie, ze warto, ale nie wiem, czy znalazl by sie ktos, kto by tego kodeksu przestrzegal. Czemu? Aby odpowiedziec na to pytanie, nalezy najpierw zastanowic sie, czym jest ten kodeks....
Joannici
HISTORIA ZAKONU JOANNITÓW U swego zarania, w XI wieku, nie byli joannici zakonem rycerskim, lecz bractwem szpitalnym tj. opiekującym się szpitalami i troszczącym się o zdrowie pielgrzymów przybywających do Ziemi Świętej. W połowie XI wieku,...
Kultura późnego średniowiecza
ŚREDNIOWIECZE Terminem tym określa się epokę historii i kultury europejskiej między czasami starożytnymi a nowożytnymi. Początek średniowiecza wiąże się z 476 p.n.e., tj. upadkiem cesarstwa zachodnio-rzymskiego, schyłek zaś z wydarzeniami...
Klęska szlachetnego bohatera - motyw i funkcja w literaturze polskiej i obcej na przestrzeni wieków
„Życie ludzkie jest mieszanką szaleństwa i rozsądku”. Natura ludzka to ciągła walka dwóch pierwiastków: dobra i zła, szaleństwa i rozsądku. Na podstawie tych cech człowiek kreuje swoją osobowość, tym samym tworzy karty swojego bytu....
„ O królewnie , która chciała latać”
Za górami, za lasami , za siedmioma dolinami znajdował się piękny zamek w którym żyła królewna o imieniu Jadwiga. Królewna była piękniejsza od brylantów czy złota. Miała jedno wielkie marzenie, chciała nauczyć się latać. Pomimo sprzeciwu swoich...
Motyw naprawy Rzeczypospolitej.
Twórczością staropolską nazywamy utwory napisane w epokach polskiego renesansu, baroku jak i oświecenia. Jest to odpowiednio XVI, XVII i XVIII wiek. Polska, w XVI wieku, była "spichlerzem Europy", co świadczyło o jej potędze gospodarczej. Na tak...
Średniowieczne tematy
Bóg, miłość, śmierć, walka, historia, obyczaje. Tematyka religijna - zajmuje niewątpliwie pierwsze miejsce w powyższym zestawieniu. Tu zaliczymy żywoty świętych i lirykę maryjną, modlitwy i kazania, moralitet i misteria oraz dramat liturgiczny...
Porównanie idealnego rycerza starogreckiego i średniowiecznego.
Rycerz średniowieczny, aby zyskać miano idealnego musiał spełniać mnóstwo warunków. Przykładem takiego rycerza był Roland. Całkowicie oddany królowi Karolowi Wielkiemu był gotowy oddać zań życie. Roland był bardzo pobożny, walczył z Saracenami w...
Państwo jako najwyższa wartość narodowa w widzeniu bohaterów literackich różnych epok.
„Patria communis est parens omnium nostrum” (Ojczyzna jest wspólną matką nas wszystkich), tak w czasach starożytnych powiedział Cyceron. Również Horacy mówił iż „Słodko i zaszczytnie jest umrzeć za ojczyznę” (Dulce et decorum est pro patria mori)....