Rycerz
Rycerze w czarnych płaszczach
Inaczej ukazani zostają w powieści Sienkiewicza rycerze krzyżaccy. Mienią się chrześcijanami i rzekomo nawracają pogan na chrześcijaństwo, faktycznie łupią, palą, mordują i to nie tylko pogańskie wsie. Napadają nawet na domy rycerzy, takich jak groźny i dumny Jurand ze Spychowa, któremu zabijają żonę, a potem w akcie zemsty porywają córkę. Ukazany w powieści Zygfryd de Löwe jest okrutnikiem, to on znęca się nad Jurandem i jego córką. Prawdopodobnie nie przestrzega też zakonnych ślubów...
Szlachetny rycerz cudzoziemiec
U Sienkiewicza pojawia się też motyw szlachetnego rycerza cudzoziemca. W Krzyżakach tę rolę odgrywa rycerz z Lotaryngii, pan Fulko de Lorche, honorowy, prawdomówny, szlachetny, niestety naiwny rycerz. Przybywa on pomagać Krzyżakom w walkach z niewiernymi, tj. Litwinami i Żmudzinami (tak przedstawiają ich zakonni bracia). Z ciekawości trafia też na Mazowsze, gdzie spodziewa się naiwnie zyskać sławę, zabijając smoka i ratując cudną dziewicę. Jest bardzo kochliwy i oddaje hołd coraz to nowym...
Rezygnacja z rycerskiej sławy
Wielką tragedią jest rezygnacja z rycerskiej sławy i honoru. Na drogę tę wkraczają spiskowcy i buntownicy, którym sytuacja nie pozwala na honorowe postępowanie, dotrzymywanie przysiąg, wierność kodeksowi rycerskiemu. Zrezygnować z etosu rycerskiego musi bohater Mickiewiczowskiej powieści poetyckiej Walter Alf (Konrad Wallenrod), który pod przybranym nazwiskiem, podszywając się pod niemieckiego rycerza gubi Zakon. Pełniąc funkcję wielkiego mistrza i łamiąc to wszystko, co w jego epoce...
Hołdy średniowiecznych rycerzy
Starania średniowiecznych rycerzy o kobiety opisują np. romantyczne ballady, takie jak Rękawiczka Schillera czy powieści historyczne. W Krzyżakach Henryka Sienkiewicza czytamy o staraniach Zbyszka z Bogdańca o córkę Juranda ze Spychowa – Danuśkę. Urzeczony jej dziewczęcą urodą i śpiewem Zbyszko obiera ją sobie jako damę serca. Nie jest to jednoznaczne z małżeństwem, można było głosić, że jakaś panna jest najpiękniejsza, bronić jej honoru i czci, a jednocześnie żenić się z inną. Zbyszko...
Rycerz
Dałeś mi Panie zbroję Dawny kuł płatnerz ją W wielu pogięta bojach Wielu ochrzczona krwią W wykutej dla giganta Potyka się o krok Bo jak sumienia szantaż Uciska lewy bok Lecz choć zaginął hełm i miecz Dla ciała żadna w niej ostoja To przecież w końcu ważna rzecz Zbroja (...) Choć krwią zachłysnął się nasz czas Choć myśli toną w paranojach Jak zawsze chronić będzie nas Zbroja (Jacek Kaczmarski, Zbroja )
Przyjaźń rycerzy
Wzorem przyjaźni są w literaturze antycznej bohaterowie Iliady Achilles i Patroklos (Patrokles) walczący razem pod Troją (Ilionem). Achilles, najsławniejszy w tej wojnie rycerz, syn króla Tesalii Peleusa i boginki Tetydy, wchodzi w konflikt z potężnym Agamemnonem, gdy naczelny wódz Greków zabiera mu brankę Bryzejdę. Urażony dumny Achilles odmawia dalszego udziału w walce, mimo przeprosin Agamemnona i obietnicy zwrotu kobiety. Wówczas przyjaciel Achillesa Patroklos (Patrokles) pożycza od...
Pogrzeby bohaterów
Specyficzny wydźwięk mają pogrzeby bohaterów. Spalenie zwłok Grażyny– tytułowej bohaterki utworu Adama Mickiewicza, na stosie, tak jak wojownika, jest hołdem złożonym odważnej kobiecie, która wystąpiła w roli męża i zginęła jako dowódca wojsk w walce przeciw Krzyżakom. Jej mąż Litawor oddaje jej cześć, niczym dawne żony, rzucając się na pogrzebowy stos. Role zostały odwrócone – żona wystąpiła w roli męża, mąż w roli żony. W wierszu Cypriana Kamila Norwida Bema pamięci żałobny rapsod pochówek...
Król, władca
– To jest król! – Na Boga żywego! – zawołał Kmicic. Lecz w tejże chwili król się podniósł, bo ksiądz zaczął właśnie czytać ewangelię. Pan Andrzej ujrzał twarz wymizerowaną, żółtą i przezroczystą jak wosk kościelny. Oczy królewskie były wilgotne, a powieki zaczerwienione. Rzekłbyś, całe losy kraju odbiły się na tej szlachetnej twarzy, tyle w niej było bólu, cierpienia, troski. Noce bezsenne, rozdzielane między modlitwę a zmartwienie, zawody okrutne, tułactwo, opuszczenie, upokorzony...
Podjęcie decyzji równej samobójstwu
Literatura przedstawia też szereg bohaterów, którzy samobójcami sensu stricte nie są, ale niejako sami na siebie wydają wyrok śmierci. Wolą żyć, ale tak organizują swe życie, jak gdyby świadomie z tego daru zrezygnowali, igrają ze śmiercią, dopuszczają jej wybór, jeśli tego wymagać będą okoliczności. Np. tytułowy bohater średniowiecznej Pieśni o Rolandzie niejako wydaje wyrok na siebie i swoich współtowarzyszy, rezygnując z wezwania pomocy i stając do walki przeciw nierównym siłom wroga....
Żona w roli męża
Niekiedy żona występuje w roli męża – tak jest w Mickiewiczowskiej Grażynie.Gdy żona księcia Litawora dowiaduje się o knowaniach męża z Krzyżakami, prosi go o zerwanie z nimi układów. Gdy jednak to nic nie daje, spiskuje sama, czyniąc to, co jej zdaniem powinien zrobić mąż: posyła po kryjomu giermka obrażającego posłów krzyżackich i staje do walki z Zakonem. Przebrana w zbroję męża i nierozpoznana przez nikogo, jako Litawor wyprowadza żołnierzy do walki. Mąż odnajduje ją już martwą, jej...
Rycerz
Królowie średniowieczni
W literaturze średniowiecza znajdujemy liczne portrety dobrych władców. Król bywa często wcieleniem cech najdoskonalszego rycerza i władcy sprawiedliwego,walecznego i, oczywiście, w odróżnieniu od godnych pogardy pogan,chrześcijańskiego. Taki jest król Artur – bajeczny król Celtów, bohater legendo królu Arturze i ry cerzach Okrągłego Stołu. Taki jest też król Marek – bohater cyklu arturiańskiego, postać znana z Dziejów Tristana i Izoldy : jest on władcą sprawiedliwym i litościwym. Choć...
Chytry wojownik
Nieco inny typ rycerza antycznego – odważnego, ale i mądrego, sprytnego, przebiegłego reprezentuje Odyseusz (Odys, Ulisses). To jego pomysłem jest zdobycie Troi podstępem – wprowadzenie do Ilionu konia trojańskiego, w którego wnętrzu ukrywają się rycerze greccy. Sam jest wśród nich, niemożna mu odmówić mądrości ani odwagi. Po zwycięstwie nad Troją długie lata wraca jednak do domu, do żony i syna, ścigany gniewem bogów. Przy okazji ma liczne romanse i przeżywa straszliwe niebezpieczeństwa....
Miejsce śmierci Rolanda
Motyw Kalwarii zaczęto powtarzać również w utworach literackich, nie tylko w odniesieniu do Chrystusa. Np. w średniowiecznej Pieśni o Rolandzie autor, przedstawiając szczegóły śmierci idealnego rycerza, ukazał jego zgon na podobieństwo ostatnich chwil Jezusa. Analogia jest wyraźna i widoczna już na pierwszy rzut oka. Roland powtarza gesty Chrystusowe: modli się za innych i swoją duszę poleca Bogu, a umiera oczywiście na wzgórzu, przypominającym Kalwarię, na tę górę sam się wspina....
Sarmaci
Warto też wspomnieć o rycerzach Sarmatach. Wierzący w szczególną misję Polaków, rzekomych potomków starożytnego ludu Sarmatów, walczą z wrogami Polski, między innymi z niewiernymi (Turkami, Tatarami). Jeden z sarmackich rycerzy, Jan Chryzostom Pasek, opisze swe niezwykłe,nie tylko wojenne, wyczyny w swoich pamiętnikach. Rycerzy Sarmatów odnajdziemy też w Trylogii Henryka Sienkiewicza. Uwagę zwraca zwłaszcza mocny w gębie i przy stole, słabszy w boju pan Zagłoba (typ żołnierza samochwała),...
Niezwyciężony rycerz antyczny
Przykładem rycerza antycznego, dzielnie walczącego pod Troją, jest Achilles.Już sama jego zbroja budzi popłoch w szeregach wroga. Dlatego zakładają przyjaciel Achillesa, Patroklos i... ginie. Achilles jest przykładem rycerza nieugiętego, nieustraszonego, dzielnego i dumnego. Gdy zostaje mu odebrana branka Bryzejda, wycofuje się z walki, wtedy wydarza się nieszczęsny wypadek z Patroklosem (Patroklesem, Patroklem). By pomścić wiernego druha, dumny rycerz powraca do walki. Zabija w pojedynku...
Rycerze średniowieczni – obrońcy wiary, króla i ojczyzny
Średniowiecze ukształtowało wzorzec osobowy rycerza idealnego.Jego doskonałą realizacją jest starofrancuska Pieś ń o Rolandzie . Rycerz taki wiernie służy swemu władcy (w przypadku Rolanda to Karol Wielki, władca idealny – kolejny średniowieczny wzorzec), Bogu (oczywiście chrześcijańskiemu) i ojczyźnie (w tym przypadku „słodkiej Francji”). Taki rycerz jak Roland bardziej niż życie, zdrowie i bezpieczeństwo swoje i bliskich ceni honor. Jest odważny, dumny, nieustraszony. Dowodzi tylną...
Sława rycerska
Motyw rycerskiej sławy pojawia się już w utworach antycznych. Bohaterskich mężów sławią eposy ( Iliada, Odyseja ). Achilles czy Hektor swą dzielnością,niezłomnością, niezwykłymi czynami wsławiają swe imię. Celem eposów jest m.in. właśnie rozsławianie czynów sławnych mężów. „Muzo! Męża wyśpiewaj, co święty gród Troi/Zburzywszy, długo błądził i w tułaczce swojej/Siła różnych miast widział” – mówi Odyseja . Iliada zaczyna się od słów: „Gniew Achilla, bogini, głoś, obfity w szkody,/Który...
Ubóstwo w średniowieczu
Choć literatura średniowiecza skupiała się na rycerzach, panach i świętych ascetach, nie ubogich chłopach, którym sytuacja społeczna nie pozwalała na rozkoszowanie się dobrami materialnymi, odnajdujemy w utworach tej epoki temat ubóstwa z wyboru. Święci wyrzekają się bogactw, by się umartwiać, stawać się ascetami i zasłużyć na życie w niebie. Tak jest w przypadku tytułowego bohatera przetłumaczonej na język polski Legendy o św. Aleksym , który mimo iż jest księciem, synem zamożnych...
Konieczność złamania kodeksu rycerskiego; rycerz zdrajca
Przeczy stereotypom powieść poetycka Adama Mickiewicza Konrad Wallenrod . Mowa w niej o konieczności wystąpienia przeciw etosowi rycerskiemu, złamania rycerskiej przysięgi. Czyni to walczący podstępnie z zakonem krzyżackim Walter Alf, mąż pięknej Litwinki Aldony, córki księcia Kiejstuta. Wyrzeka się on spokoju i szczęścia rodzinnego, opuszcza dom i podszywa się pod rycerza niemieckiego Konrada Wallenroda, walczy pod jego imieniem. Robi karierę zakonną, nawet zostaje wielkim mistrzem. Cały...
Tajemnicza pustelnica
W literaturze romantycznej spotykamy też kobiety pustelnice. Jedną z nich jest bohaterka Konrada Wallenroda Adama Mickiewicza, żona Waltera Alfa i córka księcia Kiejstuta, „piękna Litwinka” Aldona. Opuszczona przez męża, który udaje się pod przybranym nazwiskiem Konrada Wallenroda podstępnie walczyć z Krzyżakami, podąża za nim do Malborka i tam osiada w wieży jako pustelnica. Zna mroczne tajemnice pogrążonego w nałogu i wątpliwościach rycerza, potem wielkiego mistrza, który wbrew rycerskim...
Średniowiecze : Ważni bohaterowie literaccy
Rycerz – jest wierny słowom, które wypowiedział, i wybrance swego serca; kieruje się w życiu honorem i odwagą, jest mistrzem w walkach rycerskich. I, oczywiście, jest także pobożny (tak jak tytułowy bohater Pieśni o Rolandzie). Święty – wyrzeka się przyjemności ziemskich i cielesnych, jego życie sprowadza się do ascezy, umartwiania ciała, ubóstwa, pobożności w połączeniu z medytacją. Święty ma też zdolność czynienia cudów. Takie życie wiedli św. Aleksy, św. Kinga i św. Jerzy walczący...
Marzenia o sławie
Marzą o sławie rycerze i poeci. I zyskają ją, np. Roland z Pieśni o Rolandzie,pan Michał – „Hektor kamieniecki” z Pana Wołodyjowskiego czy poeci: Horacy albo pierwszy polski mistrz słowa – Jan Kochanowski, dający w swych pieśniach wyraz marzeniom o sławie. Sławy jednak nie zyska bohater własnych wierszy – Cyprian Kamil Norwid. Jego marzenia o uznaniu przyszłych pokoleń karmić będą niespełnionego poetę nadzieją. Po latach rzeczywiście okaże się, iż „syn minie pismo, lecz ty spomnisz,...
Czy zgodzisz się z oceną średniowiecza jako „wieków ciemnych”?
Czy zgodzisz się z oceną średniowiecza jako „wieków ciemnych”, w których dominowała ignorancja, przemoc i pogarda dla spraw doczesnych? Co, twoim zdaniem, stanowi trwały wkład średniowiecza w dorobek cywilizacji europejskiej? Nazwa...
Średniowiecze - wprowadzenie do epoki.
Motto: „Nie muszę mówić, że wszystkie problemy współczesnej Europy ukształtowały się, tak jak pojmujemy je dzisiaj w Wiekach Średnich... Średniowiecze jest naszym wiekiem dziecięcym, do którego trzeba ciągle powracać, by poznać historię naszych...
Czy w teraźniejszości sa jeszcze szlachetni rycerze?
Od okresu średniowiecza minęło ok. V wieków i świat tamtego czasu zmienił sie w dużym stopniu. Najbardziej jednak zmienili się ludzie , ich poglądy , problemy i co najbardziej różni nas od tamtej epoki , podejście do życia . Odzwierciedlenia...
Średniowieczne tematy
Bóg, miłość, śmierć, walka, historia, obyczaje. Tematyka religijna - zajmuje niewątpliwie pierwsze miejsce w powyższym zestawieniu. Tu zaliczymy żywoty świętych i lirykę maryjną, modlitwy i kazania, moralitet i misteria oraz dramat liturgiczny...
Państwo jako najwyższa wartość narodowa w widzeniu bohaterów literackich różnych epok.
„Patria communis est parens omnium nostrum” (Ojczyzna jest wspólną matką nas wszystkich), tak w czasach starożytnych powiedział Cyceron. Również Horacy mówił iż „Słodko i zaszczytnie jest umrzeć za ojczyznę” (Dulce et decorum est pro patria mori)....
Ideał osobowy Średniowiesza, a postawa człowieka Renesansu
W Polsce ?redniowiecznej literatur? zajmowali si? niemal wy??cznie duchowni, oni bowiem posiadali odpowiedni stopie? wykszta?cenia i kultury literackiej oraz znali sztuk? pisania. Zasadniczym rysem literatury ?redniowiecznej by? alegoryzm. Epok?...
„Czymże jest człowiek?” – William Shakespeare. Jaką odpowiedź na to pytanie odnajdujesz w wybranych utworach literatury? (antyk, średniowiecze, renesans, barok)
Człowiek od początku swego bytowania na Ziemi zastanawiał się nad sensem swojego istnienia. Pytania „Kim jesteśmy i skąd się tu wzięliśmy?” zadajemy sobie od zawsze. I zaczynając od czasów najdawniejszych, a kończąc na dniu dzisiejszym, udzielamy...
Wizerunek świętych i rycerzy w literaturze.
Rycerze i święci, to często wykorzystywani bohaterowie bajek. Spotkać się z nimi możemy także w różnego rodzaju legendach i filmach. Najwięcej wiadomości znaleźć o nich możemy w literaturze. Już w najdawniejszych czasach o rycerzach mówiło się z...
Gdyby Roland dostał się do nieba – wyznanie czynione przed świętym Piotrem
Wraz z Cherubinem, świętym Michałem i świętym Gabrielem Płynąłem ku górze, ku niebu. Moje ciało zostało tam, na dole i tylko dusza leciała przez chmury wraz z Aniołami. Ostatni raz popatrzyłem na bitwę, na mój bezwładnie leżący, martwy tułów....
Portret rycerza, szlachcica i dworzanina
Temat o który będę dziś mówił brzmi: „Portret rycerza, szlachcica i dworzanina w literaturze”. Jest to temat, który ściśle powiązany jest z tak zwanymi wzorcami osobowymi. Są to „ideały”, które pokazywały jak człowiek w danej epoce powinien się...
Średniowiecze, czy aby napewno mroczny okres??
Nazwę średniowiecze nadali ludzie okresu renesansu. Nazwa ta miała ujemny charakter, gdyż ludzie renesansu widzieli tylko negatywne cechy średniowiecza, ponieważ średniowiecze odrzuciło ideały antyku i zainteresowanie człowiekiem. średniowiecze...
Średniowiecze.
Czas trwania umowna data 476 upadek cesarstwa rzymskiego ? 1492 odkrycie Ameryki przez Kolumba. Nazwa epoki pojawia się w następnej epoce renesansie. Epokę tę nazywano: medium aerum. Nazwa miała zabarwienie pejoratywne. Periodyzacja...
Omów wybrany wzorzec paranetyczny średniowiecza i uzasadnij czy mógłby być wzorem dla współczesnego człowieka.
Średniowieczna Europa w powszechnej świadomości jest synonimem ciemnoty, prymitywizmu i okrucieństwa. Podstawową wartością dla człowieka była wiara chrześcijańska, niepodważalna, bezdyskusyjna, jedyna. Życie społeczeństw europejskich...
Czy Średniowiecze to epoka oparta na wierności?
Średniowiecze to epoka w historii Europy trwająca od V do XV wieku. W okresie tym wielką rolę w państwie odgrywał Kościół. Ponadto w tym czasie narodził się uniwersalizm. Równocześnie z ideą chrześcijaństwa stawiającą Boga w centrum...
Kultura rycerska - zaginęła czy przetrwała do naszych czasów?
Wiele mówi się o rycerstwie, rycerzach, ich kulturze...Tymczasem wiemy, co to właściwie znaczy? Według słownika jezyka polskiego jest to średniowieczna warstwa społeczna, stanowiąca elitę społeczeństwa feudalnego. Brzmi górnolotnie, jednak...
Zakony
Na przełomie V-VI wieku większość państw Europejskich przyjęło chrzest. Kościoły i klasztory, w których znajdowały się szczątki świętych były celem wielu pielgrzymek, gdyż wierzono, że relikwie miały moc zwalczania zła i dokonywania cu-dów....
Kultura rycerska - zagineła czy przetrwała do czasów współczesnych?
My, kobiety, często się zastanawiamy gdzie sie podziali rycerze, którzy byli gotowi oddać życie na nas... Niektórzy twierdzą, że niektórzy zachowali się do dziś, ale czy na pewno? Kultura rycerska jaką znamy z podręczników do historii i...
Hrabia Roland - opracowanie "Pieśni o Rolandzie".
Hrabia Roland jest uznawany za wzór rycerza chrześcijańskiego. Świadczą o tym jego cechy – jak rycerz walczył i umierał, kochał, służył swej ojczyźnie, wreszcie oddał za nią życie, wiernie służył cesarzowi, a mając do wyboru hańbę lub śmierć –...
Filozofia średniowieczna.
Kierunki filozoficzne. AUGUSTIANIZM - Kierunek filozof.-teolog. nawiązujący do koncepcji Św. Augustyna z Hippony (354-430). Był oficjalną doktryną chrześcijańską przed tomizmem. Cała filozofia Św. Augustyna była ześrodkowana w BOGU, jedynym...
Parenetyczny charakter literatury Średniowiecza.
Dzieła wieków średnich zawierają wiele przykładów właściwych postaw charakterystycznych dla idealnego rycerza,ascety i władcy.Tak więc czy literarura średniowiecza ma charakter parenetyczny?Sądze,ze tak ponieważ w tym okresie piśmiennictwo było...
Chretien de Troyes "Percewal na zamku Graala" - symbole, dlaczego rycerze szukali graala.
Dla rycerza najważniejszy był honor, Bóg i wierność. Zawsze odważny i bohaterski nigdy nie zhańbił się ucieczką z pola walki. Przysięgę cenił bardziej niż własne życie. Chlubą dla rycerza było zginać chwalebnie za wiarę, ojczyznę lub w obronie...
Felieton - Gdzie ci rycerze?
Wojna. Terror. Niewinne ofiary. Dzisiejsze wojny tak bardzo różnią się od tych dawnych, rycerskich bojów. Zmieniła się broń, zmienili się ludzie, zmieniły się zasady. Już nie ma rycerzy w ciężkich, lśniących zbrojach, z mieczem i tarczą w ręku...
Ethos rycerski
Od zamierzchłych czasów wspólnoty ludzkie narażone były na zagrożenia zewnętrzne w postaci nieprzyjacielskich plemion lub chociażby dzikich zwierząt. Wraz z rozwojem broni, doskonaleniem umiejętności posługiwania się nią oraz początkami taktyki i...
Asceta i rycerz, jako dwie różne średniowieczne postawy (parenetyczny charakter lit. średniowiecza)
Wsceta i rycerz stanowią dwa podstawowe wzorce osobowe propagowane w parenetycznej literaturze średniowiecznej, obok postawy franciszkańskiej; trzeba wspomnieć, że pareneza polega właśnie na propagowaniu pewnych wzorców osobowych, ideałów i...
Charakterystyka rycerza
Kształcenie rycerskie rozpoczynało się od 7 roku życia , kiedy to chłopiec zostawał paziem i służył małżonce rycerza . W wieku 14 lat zostawał giermkiem , a ukończywszy lat 21 był pasowany na rycerza . Za wierną służbe i zasługi wojenne król...
Wzory ideowe epoki Średniowiecza.
Każda epoka tworzy własne , zgodne ze swoją ideologią wzory zachowań ludzkich i stara się je upowszechniać . Mogą one mieć charakter ogólny , powszechny , bądź elitarny czy klasowy . W średniowieczu wykształciły się dwa typy wyidealizowanych...
Czy starożytne ideały mogą być cenne dla człowieka współczesnego?
Starożytność to okres w historii świata trwający do V w. n. e. Jeszcze przed powstaniem literatury, powstały mity, w których możemy znaleźć ogrom archetypów i toposów, które do dziś dnia dowodzą, że świat starożytny, choć tak geograficznie i...