Miłość
Miłość – gra
U Witolda Gombrowicza miłości nie ma – albo inaczej: istnieje jako szereg powtarzalnych gestów i póz, jako konwencja społeczna lub jako czysty erotyzm. Bywa też manipulacją, grą prowadzoną przez osoby trzecie, by skojarzyć parę (tak dzieje się w Pornografii ). W Ferdydurke Józio opisuje romantyczne chwile, eksponując pustotę i konwencjonalność gestów: I przytula się, a ja się do niej tulę... znikąd pomocy! Na tych łąkach i polach pośród nieśmiałej trawy tylko my tylko we dwoje – ona ze...
Samobójstwo zakochanych
Najczęściej oczywiście zabijają się lub podejmują samobójcze próby zakochani. Nieszczęśliwi, bo ich miłość nie została odwzajemniona, nieszczęśliwi, bo jakiś zakaz czy społeczna przepaść dzieli ich od ukochanej istoty. Nieszczęśliwi, bo śmierć zabrała istotę im najbliższą. Nieszczęśliwi, bo zostali zdradzeni. Już w mitologii greckiej i dramacie antycznym popełniano samobójstwa – niektóre z miłości. Orfeusz, który schodzi do Hadesu za Eurydyką, nie popełnia wprawdzie samobójstwa, ale igra ze...
Współczesny aspekt problemu
Literatura socjalizmu nie dotykała problemu ubóstwa, chyba że chodziło o biedę na imperialistycznym Zachodzie. O franciszkańskim w pewnym sensie ubóstwie i włóczędze z wyboru pisał outsider Edward Stachura, który w piosenkach czy Siekierezadzie opisał los człowieka o niewielkich bytowych wymaganiach, któremu wystarczy miłość i chleb... Los matki, walczącej przed wojną i po okupacji o byt i przetrwanie licznej rodziny, pokazuje książka Kazimierza Brandysa i nakręcony według niej film Matka...
Zdrajcy w imię dobra ojczyzny i ludzkości
Judyta, choć w pewnym sensie zdradziła, bo działała wbrew swym słowom i zapewnieniom, działała dla dobra ojczyzny. Podobnie postępował bohater mitów oraz starogreckich eposów – Iliady i Odysei , mądry, przebiegły Odyseusz (Odys, Ulisses), dzięki któremu do Troi wprowadzono ogromnego konia, niby pozostawionego w popłochu przez wycofujące się wojska (a może w darze?,jak wydawało się obleganym). Trojanie wciągnęli go za bramy miasta, a nocą z jego wnętrza wyszli uzbrojeni wojownicy, wśród nich...
Złoto, które odbiera radość życia i zasady
Czasem jednak przywiązanie do pieniądza gubi ludzi – odbiera im radość życia i wszelkie wartości, zasady moralne. Miłość do złota zgubiła mitologicznego króla Midasa, który prosił Dionizosa, by wszystko, czego dotknie, zamieniało się w złoto. W efekcie chciwy władca omal nie umarł z głodu, na szczęście Dionizos cofnął, na prośbę króla, swój dar. Miłość do złota gubi nie tylko bohaterów baśni czy mitów, jest to często spotykany w literaturze pięknej motyw. Żyd Shylock, bohater Kupca...
Pustelnik (Gustaw)
Pustelnikiem nazwany zostaje również bohater IV części Dziadów Adama Mickiewicza, nieszczęśliwy, porzucony kochanek, „umarły dla świata”. Jego status jest dla literaturoznawców niejasny (jest upiorem czy żywym człowiekiem? – trudno to jednoznacznie orzec, ale wiele wskazuje na to, że upiorem). Pewne jest jedno: został skrzywdzony w miłości, nie widzi już przyszłości dla siebie na świecie. Opowiada swą dramatyczną historię księdzu, gospodarzowi ubogiej chatki, swemu byłemu nauczycielowi....
Miłość wyrachowana
Uczuciem dość wyrachowanym darzy Telimena Rejenta (zapewne licząc na spokojne i dostatnie życie u jego boku). Podobnym uczuciem darzy Cześnik z Zemsty Podstolinę i Podstolina Cześnika. Zaradne wdowy i dojrzałe panny biorą w swych rachubach pod uwagę tylko tych, którzy mogą zapewnić im przyszłość. Również mężczyźni traktują niekiedy małżeństwo jak inwestycję, np. Tomasz Buddenbrook w powieści Tomasza Manna Buddenbrookowie . Zresztą w mieszczańskiej rodzinie małżeństwo to zawsze interes.
Polscy uwodziciele
Portrety fircyków, zalotników, kosmopolitów z lubością szkicują autorzy komedii oświeceniowych. Taki jest Szarmancki, bohater Powrotu posła Juliana Ursyna Niemcewicza, starający się o względy Teresy, córki starosty Gadulskiego, oraz posiadający cechy uwodziciela tytułowy bohater komedii Franciszka Zabłockiego Fircyk w zalotach , który bez grosza, w nadziei zysku, uwodzi piękną wdowę Podstolinę i, wbrew swym zasadom, zakochuje się w niej. W związku z zalotami ma wielkie wydatki, potrafi...
Marzenia o innym życiu i miłości
Marzenia o innym, lepszym życiu były też udziałem Emmy Bovary, bohaterki powieści Gustawa Flauberta. Naczytawszy się romansów, spodziewała się życia jak z romansu: wspaniałych przeżyć, cudownej miłości – tego właśnie oczekiwała od małżeństwa, tymczasem znalazła w nim tylko nudę i szarość. By spełniać marze nia o miłości i życiu w luksusie, zaciągała długi, zdradzała męża i popychała Karola do robienia kariery. Wszystkie jej plany spaliły na panewce: Karol nie został wielkim lekarzem,...
Szklane domy
Marzenia o szczęśliwej Polsce, niepodległej, nowoczesnej i pięknej, snuć będzie stary Baryka ( Przedwiośnie Stefana Żeromskiego). Umrze, powtarzając synowi, że w Polsce czekają na niego szklane domy. Przybywszy do ojczyzny z Baku, Cezary przerazi się szarością i ubóstwem Polski, a gdy ją lepiej pozna – także panującymi w niej układami i niesprawiedliwością.Wcześnie rozczarowany pustymi hasłami rewolucyjnymi (dającymi ludziom marzenia bez pokrycia o sprawiedliwości społecznej), nie uwierzy...
Miłość sentymentalna, poza
Miłość sentymentalna, taka jak z sielanek rzymskich czy Laury i Filona Franciszka Karpińskiego, jest tylko konwencją – powtarzalnymi zalotami i rozmowami w stałej sielankowej scenerii, łąk, pastwisk, lasu... Bohaterami są pasterze. Tematem ich rozmów – miłosne wyznania, przekomarzania i żałosne pomyłki. Miłość sentymentalna bywa też pozą przyjmowaną, by osiągnąć określony efekt: zwrócić uwagę płci przeciwnej. Na tej zasadzie sentymentalni są Telimena i Hrabia z Pana Tadeusza.
Zaloty w literaturze starożytnej
Podstępne umizgi bogów do bogiń i pięknych Ziemianek opisuje mitologia. Hades olśnił córkę Demeter Korę (Persefonę) pięknem kwiatów, a gdy zerwała kwiat należący do władcy podziemi, porwał ją. Zeus ukazał się królewnie Europie pod postacią pięknego byka, a gdy dziewczyna dosiadła zwierzęcia, porwał ją. Zaloty Parysa do żony Menelaosa Heleny skończyły się porwaniem i długotrwałą wojną trojańską. Nie zostały uwieńczone sukcesem umizgi do Dafne, która tak przed nimi uciekała, że w końcu...
Samotność starej kobiety
Ważnym tematem tekstów kultury jest też samotność ludzi starych, często obłąkanych, żyjących we własnym, zamkniętym świecie, bez miłości i zainteresowania innych. Warto tu wspomnieć film Wożąc panią Daisy czy poezję Anny Świrszczyńskiej, w której akcentowana jest samotność starych kobiet, pogardzanych przez społeczeństwo, niekochanych, brzydkich, traktowanych z odrazą: Udręczona ż ądzą i szaleństwem chodzi po plantach stara Ofelia. Rozpuściła swe włosy, Kto zechce pokochać starą...
Miłość romantyczna
Gustaw kochał swą wybrankę miłością romantyczną. Był przekonany o wspólnocie dusz łączącej go z ukochaną. Była to więź silniejsza niż wszelkie zobowiązania,niż małżeństwo, niż moralność. Kobieta jednak wyszła za innego. Podobnie Werter z Cierpień młodego Wertera Goethego uważał, że dusze jego i Lotty są sobie przeznaczone, wszak razem doznawali tylu wspaniałych wzruszeń przy lekturze. Ponieważ nie mógł dalej żyć bez wybranki swego serca, która została żoną innego, popełnił samobójstwo......
Dobry hitlerowiec
Zdarzają się jednak w literaturze i filmie obrazy dobrych, litościwych hitlerowców.W filmie Europa, Europa Agnieszki Holland pozytywną postacią jest przyjaciel głównego bohatera – niemiecki homoseksualista, który, gdy dowiaduje się o żydowskim pochodzeniu kolegi, nie wydaje go i nie przestaje go wspierać... Podobną postawę przyjmuje matka dziewczyny głównego bohatera – mimo iż jest Niemką, współczuje żydowskiemu chłopcu i, poznawszy jego tajemnicę, ostrzega go przed fanatyzmem i...
Motyw Romea i Julii
Losy kochanków z Werony, dzieci dwóch skłóconych rodów, inspirowały wielu twórców. Cyprian Kamil Norwid napisał słynny wiersz W Weronie , utrwalający przewrotnie nie pamięć o kochankach, lecz... zapomnienie o nich. Niebo w Weronie zrzuca „łzę znad planety” – może to meteoryt? Przyroda mówi, że to łza nieba „dla Julietty”, lecz „ludzie mówią, i mówią uczenie,/Że to nie łzy są, ale że kamienie,/I – że nikt na nie nie czeka”. Postać Julii pojawia się w utworze poetki miłości i śmierci – chorej...
Miłość romantyczna i zakazana na wesoło
Miłość romantycznych kochanków i miłość zakazana znalazła w literaturze wiele parodii i naśladownictw. Parodią romantycznego kochanka jest wiecznie wzdychający i smętny Albin ze Ślubów panieńskich Aleksandra Fredry zakochany w Klarze, z kolei Gucio, noszący imię romantycznego Gustawa, okazuje się wesołym, beztroskim, nieodpowiedzialnym nicponiem i hulaką. Parodią romantycznego kochanka jest też Papkin z Zemsty .
Uczta Platona
Jeden z najbardziej znanych tekstów filozoficznych o niewątpliwych walorach literackich to Uczta Platona. Utrwala on dyskusję (biesiadę) mocno zakrapianą winem. Biesiada odbywa się w domu Agatona – poety i dramaturga, który przyjęciem uświetnia swój sukces teatralny. Przedmiotem dyskusji biesiadników jest miłość, Platon przedstawia w utworze swą koncepcję miłości.
Zaloty zgodne z wolą rodziców i opiekunów
Inaczej wyglądały zaloty, na które z ulgą i przyzwoleniem patrzyli rodzice i opiekunowie. Radost i pani Dobrójska– bohaterowie Ślubów panieńskich Aleksandra Fredry niemal pchają Gucia w objęcia panny Anieli, a Anielę w objęcia Gucia. Gucio jednak nudzi się na wsi i zaleca jedynie z obowiązku, ukradkiem ziewając lub w napadzie udawanej namiętności przewracając krzesła – faktycznie angażuje się jedynie w nocne hulanki, za które gani go, ale których zabronić mu nie jest w stanie, stryj. Z...
Echa epikureizmu w prozie
Echa epikureizmu można też odnaleźć w wielokrotnie filmowanej powieści Henryka Sienkiewicza Quo vadis , w najbardziej przekonującej kreacji Petroniusza. Ta najpełniej nakreślona, sugestywna postać od początku budziła sympatię widzów i czytelników (polscy widzowie pytali nawet w listach do TVP, czy Petroniusz nie był przypadkiem chrześcijaninem...). Pozytywna piękna postać Rzymianina ma wyraźne rysy epikurejskie. Petroniusz, jak epikurejczycy, ceni zmysłowe przyjemności: otacza się pięknem...
Miłość
Tylko rób tak żeby nie było dziecka Tylko rób tak żeby nie było dziecka To nie istniejące niemowlę jest oczkiem w głowie naszej miłości kupujemy mu wyprawki w aptekach i w sklepikach z tytoniem tudzież pocztówkami z perspektywą na góry i jeziora w ogóle dbamy o niego bardziej niż jakby istniało (Andrzej Bursa, Miłość ) Wciąż rozmyślasz. Uparcie i skrycie. Patrzysz w okno i smutek masz w oku... Przecież mnie kochasz nad życie? Sam mówiłeś przeszłego roku... (Maria...
- Miłość zgodna z wolą rodziców
- Miłość dla dobra sprawy
- Miłość – szaleństwo zmysłów
- Inne rodzaje miłości
- Wspomnienia i marzenia z młodości
- Miłość i śmierć
- Marzenia o miłości romantycznej i nieudolne naśladowanie jej w życiu
- Miłość – gra
- Miłość wyrachowana
- Miłość sentymentalna, poza
- Miłość romantyczna
- Miłość romantyczna i zakazana na wesoło
- Miłość do umarłej
- Zakazana miłość
Umizgi dla umizgów i chwilowych wrażeń
Zaloty Hrabiego miały inny charakter niż umizgi Telimeny. Potomek Horeszków liczył na romans, poetyczną miłość, która byłaby dla niego natchnieniem w artystycznej pracy, jeszcze jedną pozą artysty. Uczucie do Telimeny nie przeszkadzało mu bowiem np. w zachwycaniu się Zosią. Zapewne nie myślał ograniczać się formalizowaniem związku z Telimeną, poza tym lubił samą adorację. Z kolei Tadeusz w związku z Telimeną początkowo poszukiwał miłości, potem już tylko chwilowych wrażeń, w dodatku pomylił...
Miłość do umarłej
Mitologia grecka opowiada o wielkiej miłości Orfeusza i Eurydyki. Tych dwoje kochało się, ale rozdzieliła ich śmierć. Tracki śpiewak tak kochał swą żonę, że nie wyobrażał sobie życia bez niej. Dlatego zstąpił do Hadesu. Swą grą tak urzekł boga podziemi, a nawet Cerbera, że uzyskał zgodę na wyprowadzenie Eurydyki z zaświatów.Postawiono mu tylko jeden warunek: miał nie oglądać się za siebie. Nie dotrzymał go, przy wyjściu z Hadesu nie zdołał się powstrzymać i – obejrzał się. Utracił Eurydykę...
Mitologiczne sceny zazdrości
Niekiedy zazdrość prowokuje do czynów złych, haniebnych, bądź bezmyślnych, zwłaszcza zazdrość w miłości. Doprowadziła do nieświadomego zabójstwa Heraklesa szalenie zakochana w nim żona Dejanira. Chcąc zachować wieczną miłość herosa, namówiona przez umierającego centaura, wyprała koszulę męża w krwi zabitego Nessosa. Była to okrutna zemsta: koszula spowodowała takie pieczenie ciała Heraklesa, że straszliwie cierpiący bohater kazał spalić się żywcem na stosie. Do takiej tragedii doprowadziła...
Pierwsze dziewczęce fascynacje i lesbijskie sceny inicjacji
O rodzących się pierwszych przyjaźniach i miłościach wśród uczennic opowiadają fragmenty pierwszego tomu Nocy i dni Marii Dąbrowskiej. Agnisia Niechcicówna, córka Barbary, tak bardzo fascynuje się swą nauczycielką i przyjaciółkami, że można chyba nazwać ten stan zakochaniem. Zmieni się to z czasem – Agnisia porzuci dziewczęce westchnienia kierowane ku kobietom i dziewczętom i zacznie interesować się chłopcami, w dalszej części powieści przeczytamy o narzeczonym Agnieszki. O lesbijskiej...
Zdziwaczała guwernantka
Prócz wzniosłych obrazów heroicznych nauczycielek literatura utrwaliła też śmieszne, karykaturalne wręcz postaci guwernantek. Taka jest Celina Mroczkówna– bohaterka Nocy i dni Marii Dąbrowskiej, korepetytorka, zatrudniona w domu Niechciców. Z powodu jej oschłości i braku swobody w zachowaniu nie lubią jej dzieci, z którymi pani Celina nie umie nawiązać kontaktu. Wyśmiewa się z niej też służba, zauważająca przewrażliwienie kobiety na punkcie własnego wyglądu, manię przymierzania strojów i...
Marzenie o miłości romantycznej
Marzyli o miłości – wzniosłej i idealnej, niekiedy niedostępnej, bohaterowie romantyczni. Płacili za to strasznie – samobójstwami, szaleństwem. Gustaw z IV części Dziadów Adama Mickiewicza (w zależności od interpretacji albo upiór, albo żywy człowiek) zabił się lub oszalał. Marzenia tego bohatera o idealnej miłości w dużej mierze pochodziły z książek. I owe „książki zbójeckie” Gustaw przeklął, nie mogąc odnaleźć się w niespełniającej jego oczekiwań rzeczywistości. Zresztą i Kordian...
Miłość czy wierność zasadom?
Poważniejsze dylematy mieli średniowieczni kochankowie: Abelard i Heloiza, Tristan i Izolda. Obie pary wybrały początkowo grzeszną, namiętną miłość, sprzeciwiającą się przykazaniom Bożym. Potem jednak zakonnik rozstał się ze swą uczennicą, a Tristan z Izoldą. Skłoniła ich do tego wierność chrześcijańskim zasadom. Nie przestali się jednak kochać. Pozostali sobie wierni do końca, choć żyli z dala od siebie. Po śmierci krzak głogu połączył groby Tristana i Izoldy. Miłość okazała się silniejsza...
Samotność kochanków
Zaskakujący aspekt samotności odkrywa Świrszczyńska w wierszach o miłości. Kreowani przez nią kochankowie są potwornie samotni, nieustannie rywalizują ze sobą, zdradzają się i ranią. Nawet akt miłosny jest próbą sił: Kochamy się Jak dwa drapieżne ptaki W gnieździe chwili Elektrycznej. Kochamy się Milcząc. (Anna Świrszczyńska, Jak język dzikiego kota ) Podobnie jest w wierszach Kochanków dzieli miłość , Bardzo smutna rozmowa nocą , Suka . Motyw obcości kochanków, a nawet...
Wizja kobiety w poezji Anny Świrszczyńskiej
Na ogół nie wymienia się jednym tchem wśród utworów feministycznych wierszy Anny Świrszczyńskiej. A jednak kreację kobiety mówiącej w tych wierszach (którą zapewne trzeba utożsamiać z autorką) można by uznać za feministyczną. Bohaterka tych utworów realizuje się w tradycyjnych rolach społecznych, jest matką, babcią, córką, kochanką, jednakże niekonwencjonalnie, tzn. niezgodnie ze stereotypami, mówi o własnej kobiecości. Zwraca uwagę motyw obcości partnerów seksualnych, ich rywalizacji, a...
Marzenia Wokulskiego
Tymczasem przyjaciel Rzeckiego, Wokulski, marzący niegdyś o niepodległości, po swej klęsce skieruje swe marzenia gdzie indziej: ku nauce (podobnie jak jego przyjaciel Szuman), a potem ku zdobywaniu majątku (jak Suzin). Jednak to miłość będzie głównym motorem jego działań. Choć stanie się bardzo bogatym kupcem, przyjacielem arystokracji i narzeczonym arystokratki, nie spełni się jego marzenie o miłości, gdyż odkryje zdradę narzeczonej Izabeli. Być może jeszcze raz skieruje swe marzenia ku...
Zaręczyny – prawie ślub
Wielką uroczystość z okazji zaręczyn Zosi z Tadeuszem Soplicą opisuje Adam Mickiewicz w Panu Tadeuszu (Księga dwunasta, Kochajmy się!). Ta radosna uroczystość zbiega się z powitaniem wojsk polskich ruszających u boku Napoleona na Rosję. Prócz wspaniałej uczty staropolskiej (podczas której zwraca uwagę wspaniały serwis) gości czeka koncert Jankiela – Żyda, karczmarza, który długo wzbrania się przed graniem na cymbałach, ale poproszony przez bardzo lubianą, niewinną Zosię,zgadza się zagrać...
Zakazana miłość
Miłość romantyczna często ma posmak zakazu, wiąże się ze skandalem obyczajowym lub tabu. Bohater Mazepy Słowackiego, Zbigniew, kocha swą macochę. Bohaterka Horsztyńskiego Amelia darzy występną miłością brata, Szczęsnego, ten z kolei kocha żonę największego wroga swego ojca, Salomeę. Źródła tych romantycznych zakazanych miłości tkwią jeszcze w średniowiecznej opowieści o Tristanie i Izoldzie i najgłośniejszej tragedii Szekspira Romeo i Julia . Pierwszą z tych par przyciąga do siebie siła...
Biblijne klimaty
Wielkim szacunkiem cieszą się w Starym Testamencie uczeni w piśmie i arcykapłani. W Nowym Testamencie Jezus, choć rozmawia z nimi w świątyni jako dwunastolatek i szanuje ich wiedzę, podaje nieraz w wątpliwość sensowność postępowania uczonych w piśmie, rozważających tajemnice wiary, a nieprzekładających słowa Bożego na codzienne życie. Prawo nie może być martwą literą, nie chodzi o ścisłe przestrzeganie postu i świąt, lecz miłość do bliźnich – zdaje się mówić Jezus. Do tej nauki nawiąże w...
Oświecenie : Najważniejsze motywy i tematy
Człowiek i cały świat, w którym żyje i od którego zależy, złożoność natury ludzkieji słabości człowieka – to wszystko zgrabnie portretował w swoich bajkach Ignacy Krasicki. Na ten temat wypowiadalisię też w swoich dziełach m.in. Wolter i Rousseau. Dojrzewanie – zainteresowanie zasadami edukowania młodego człowieka i jego wychowywaniem, a więc wpływaniem na rozwój i dojrzewanie wiązało się na pewno z Komisją Edukacji Narodowej, reformami Konarskiego i odrzuceniem jezuickiego systemu...
Obiekt miłości pisarzy oświecenia
O miłości do ojczyzny pisali chętnie pisarze oświecenia. To z tej epoki pochodzi słynny Hymn o miłości ojczyzny pióra Ignacego Krasickiego, patetyczny, o niewątpliwie patriotycznej wymowie. Sugeruje on, że za wspieranie ojczyzny warto nawet gorzko płacić: „Nie żal żyć w nędzy, nie żal i umierać” i że patriotyzm jest warunkiem szlachectwa. Pieśń ta była hymnem Szkoły Rycerskiej.
Najważniejsze motywy i tematy Młodej Polski
Artysta i sztuka – moderniści głosili, że sztuka istnieje dla sztuki, a nie dla publiczności czy rozrywki. Artysta pragnie wolności i w sprawach ziemskich czuje się zniewolony. Potęgę poezji pokazuje Wesele Wyspiańskiego, a wiersz Evviva l’arte Tetmajera widzi w niej ucieczkę od spraw przyziemnych. Ludomania – epoka przeżywa fascynację folklorem. Chłopi Reymonta zostali nagrodzeni Noblem jako chłopska epopeja. Jan Kasprowicz w cyklu Z chałupy pokazuje nędzę wiejską,a w Weselu...
Barok : Najważniejsze motywy i tematy
Miłość – dworska, lekka, flirt, ale też pokazywana jako uczucie ogarniające całe życie, uczucie, które można przeciwstawić nawet śmierci. Miłość pokazywano także w intymnej relacji z Bogiem. Mit Sarmaty – ten motyw wiąże się z szerszym widzeniem– z troską o ojczyznę. Efektem jest negatywna ocena ówczesnej rzeczywistości i, w odpowiedzi na taki stan, wskrzeszenie przez twórców postaci Sarmaty jako idealnego patrioty (np. Pamiętniki Paska, ale też Niepróżnujące próżnowanie...
Najważniejsze motywy i tematy Dwudziestolecia Międzywojennego
Człowiek • Sklepy cynamonowe Schulza. • Granica Nałkowskiej. • Ferdydurke Gombrowicza Deformacja rzeczywistości – na założeniu deformacji świata opiera się cały nurt awangardowy w dwudziestoleciu. Gombrowicz w Ferdydurke odkształca świat – pokazuje pojedynek na miny i szczekających chłopów na wsi. Leśmian w swojej poezji tworzy nierealny, niemal baśniowy świat. Podobnie nierealne, poetyckie obrazy widzimy u Brunona Schulza– wędrówki wśród labiryntów ulic, które są odmienione przez...
Renesans : Najważniejsze motywy i tematy
Filozofia życia człowieka – życie w zgodzie z rytmem natury ( Żywot człowieka poczciwego Reja), walka z pokusami, a życie widziane jako coś kruchego i tajemniczego (Mikołaj Sęp-Szarzyński), ale też załamanie się harmonijnej wizji świata, gdy umiera ktoś kochany, i powolne godzenie się ze światem ( Treny Kochanowskiego). Miłość – Mikołaj Sęp-Szarzyński uważa, że „i nie miłować ciężko, i miłować nędzna pociecha”. Jan Kochanowski pisze miłosne fraszki i pieśni, choć chyba najbardziej...