Renesans
Renesansowe i barokowe obrazy nędzy chłopskiej
Utwory średniowieczne, a także renesansowe, takie jak Pieśń świętojańska o Sobótce czy inne teksty Jana Kochanowskiego tuszują krzywdę chłopów.Odważnym utworem poruszającym temat biedy wśród włościan jest Mikołaja Reja. Utwór ten pokazuje stosunki panujące na wsi: „Ksiądz pana wini, pan księdza,/A nam prostym zewsząd nędza”. Chłopi ukazani zostają jako warstwa ciemiężona zarówno przez duchowieństwo, jak i szlachtę. Straszliwe warunki pracy w polu opisuje Szymon Szymonowic w sielance...
RENESANS
Renesans : Ważni bohaterowie literaccy
Patriota – obywatel, który kocha swoją ojczyznę i jej dobro stawia ponad swoje prywatne sprawy i nie żałuje dla jej dobra ani sił, ani pieniędzy. Takiego wzorowego bohatera wpisał w swoje Kazania sejmowe Piotr Skarga. Twórca renesansowy – to człowiek wszechstronny, który nie ogranicza się do jednej dziedziny. Zna języki, ma solidne wykształcenie, a do tego jest np. utalentowanym poetą. Do tego opisu pasują biografie Jana Kochanowskiego oraz Andrzeja Frycza Modrzewskiego. Wzorowy...
Gatunki literackie renesansu
pochodzące z antyku : — dialog, — fraszka, — pieśń, — sielanka, — tragedia, — tren; pochodzące ze średniowiecza : — kazanie, — kronika, — misterium, — sonet.
Bilbia : Co nam zostało?
Nawiązania do tematów i bohaterów biblijnych, jak i do samej księgi są obecne w każdej następnej epoce literackiej. • Średniowiecze – z tradycją biblijną związane są takie gatunki,jak misterium, jasełka, kazania, pieśni. Ważne są pierwsze tłumaczenia Biblii ( Psałterz floriański , Psałterz puławski ). • Renesans – tłumaczenia psalmów, które wykorzystywano jako modlitwy (Jan Kochanowski, Mikołaj Rej, Mikołaj Sęp-Szarzyński). Postacie biblijne przywołuje w swoich Kazaniach...
Renesansowa biesiada
Radość wspólnego biesiadowania przy winie sławi Jan Kochanowski w Pieśniach . Nawiązuje w nich do idei epikurejskich, ale podkreśla też, że pełną radość daje nie tylko wino, ale i dobre towarzystwo, i czyste sumienie. Nie widać jednak w utworach Jana z Czarnolasu zagrożenia pijaństwem. We fraszce O doktorze Hiszpanie opisana zostaje zabawna sytuacja z doktorem, który „szedł spać trzeźwo, a wstanie pijany”, przyniesiono mu bowiem do łóżka alkohol.
Renesans : Co nam zostało?
• Wiele materiałów dających pojęcie o ówczesnej obyczajowości, życiu dworskim, rozrywkach i zabawach wiejskich, wydarzeniach historycznych, życiu ziemiańskim, ówczesnych prawach, obyczajach, szkole i urzędach. • Wciąż aktualny epikureizm i hasło carpe diem . • Bliska jest, choć w modyfikowanych przez wieki formach, idea antropocentryzmu. • Wciąż będący przedmiotem pożądania kult nauki i chęć osiągnięcia harmonii, a więc znalezienia w życiu „złotego środka”.
Zaduma renesansowego twórcy
Mimo swej optymistycznej filozofii życia również renesansowy twórca Jan Kochanowski wspomina o śmierci i przemijaniu. W swej fraszce zaznacza: Zacność, uroda, moc, pieniądze, sława, Wszystko to minie jako polna trawa; Naśmiawszy się nam i naszym porządkom, Wemkną nas w mieszek, jako czynią łątkom. (Jan Kochanowski, O żywocie ludzkim ) Wszystkie nasze zabiegi zostają więc porównane do niewiele znaczącego teatralnego przedstawienia, po którym kukiełki (łątki) chowa się do worka...
Renesans : Literatura polska
• Dworzanin polski (Łukasz Górnicki) – ze spotkania i rozmów dworzan Zygmunta Augusta w willi biskupa Maciejowskiego w Prądniku pod Krakowem w 1549 r. wyłonił się obraz idealnego, wzorcowego dworzanina. Powinien być doskonale wykształcony (znać nie tylko łacinę, ale też język niemiecki, angielski, włoski i hiszpański), umieć posługiwać się w przemówieniach retoryką oraz grać na lutni i śpiewać. Konieczne są też wytworne maniery, posługiwanie się bronią,a także wierność, męstwo i dbanie o...
Renesansowe i romantyczne przyjacielskie biesiady
Przyjacielskie biesiady niezwiązane z uroczystościami dworskimi, lecz przyjmowaniem bliskich w domu, opisuje Jan Kochanowski w pieśniach. Nawiązuje w ten sposób do tradycji horacjańskiej i epikurejskiej. Sławi uczty przy dzbanie wina, wiejskich rarytasach, w otoczeniu przyjaciół. Co ważne, podkreśla jednak, że zabawa nigdy się nie uda, gdy goście nie mają czystego sumienia: Ale kogo gryzie mól zakryty, Nie idzie mu w smak obiad obfity; Żadna go pieśń, żadny głos nie ruszy, Wszystko idzie...
Wbrew tradycji czy nie?
Innym istotnym pytaniem zadawanym często przez poetów jest pytanie o tradycję. Negują ją futuryści czy poeci Awangardy Krakowskiej, postulującej całkowite odświeżenie języka poetyckiego. Zresztą i romantycy odświeżyli język w stosunku do klasyków, mimo buntu romantyków przeciw klasykom żywili oni jednak szacunek dla literatury poprzednich wieków. Z kolei ewidentny zwrot ku tradycji proponowali poeci renesansowi, tacy jak Kochanowski, pojmujący swą twórczość jako rywalizację z przodkami i...
Renesans : Literatura powszechna
• Dekameron (Giovanni Boccaccio) – jest to zbiór 100 nowel– opowieści, które snuło przez 10 dni 10 osób (siedem kobiet i trzech mężczyzn), którzy uciekli z miasta przed szalejącą tam zarazą. Tematyka tych opowieści to mieszanka miłości (duchowej i cielesnej), zdrad, ekscesów zakonników, mnichów,a także sposobów na zdobycie kochanki. • Hamlet (William Szekspir) – Hamlet jest księciem duńskim;jego stryj zamordował mu ojca i poślubił jego matkę. Jest też narzeczonym Ofelii, którą...
Renesans : Wielkie dzieła
Renesans : Nazwa epoki i ramy czasowe
Odrodzenie i renesans to dwie równoprawne nazwy epoki, która wskrzesza ideały antyku, tłumaczy literaturę tamtego czasu, interesuje się jego historią, a ówczesnych uczonych uważa za autorytety. Ideały te miałyby posłużyć do odrodzenia takiego widzenia świata, w którego centrum stoi człowiek. W Polsce odrodzenie obejmuje okres od końca XV w. do końca XVI w. Historycznym momentem zamykającym epokę jest 1584 r. (data śmierci Jana Kochanowskiego).
Renesans : Zapamiętaj te pojęcia
• Antropocentryzm – z łac. antropos – człowiek, centrum – środek; pogląd, według którego w centrum zainteresowania stawia się człowieka. Był podstawowym założeniem renesansowego humanizmu. • Harmonia – uważana przez ludzi renesansu za jedną z najwyższych wartości. Do harmonii dążono i w życiu,i w sztuce. • Humanizm – z łac. humanus – ludzki; ruch umysłowy, który koncentrował swoją uwagę na człowieku i jego sprawach. • Irenizm – tendencja dążąca do uzyskania pokoju...
Renesans : Najważniejsze motywy i tematy
Filozofia życia człowieka – życie w zgodzie z rytmem natury ( Żywot człowieka poczciwego Reja), walka z pokusami, a życie widziane jako coś kruchego i tajemniczego (Mikołaj Sęp-Szarzyński), ale też załamanie się harmonijnej wizji świata, gdy umiera ktoś kochany, i powolne godzenie się ze światem ( Treny Kochanowskiego). Miłość – Mikołaj Sęp-Szarzyński uważa, że „i nie miłować ciężko, i miłować nędzna pociecha”. Jan Kochanowski pisze miłosne fraszki i pieśni, choć chyba najbardziej...
Renesans : Zapamiętaj tych pisarzy
Jan Dantyszek (1485-1548) – autor łacińskich wierszy, najchętniej sięgał po krótkie formy – epigramaty. Napisał wiele epitafiów i epitalamiów (czyli utworów nagrobnych i weselnych). W połowie życia odkrył powołanie kapłańskie, a z czasem pełnił nawet funkcje biskupie. Łukasz Górnicki (1527-1603) – wykształcony we Włoszech, przeniósł ideały dobrego dworzanina do Polski. Jego bohater (z książki Dworzanin polski) jest przeciwstawny wzorowi parenetycznemu ziemianina Reja. Klemens...
motyw cierpienia
Cierpienie-odczuwanie bólu fizycznego lub moralnego, męka, męczarnia. BIBLIA Księga Hioba Hiob, z powodu zakładu między Bogiem a Szatanem , znosi liczne cierpienia-traci cały dobytek, umierają jego dzieci, zostaje dotknięty trądem. Chrystus...
Czy można pogodzić w sztuce tradycje antyczne i chrześcijańskie z problemami codziennego życia? Rozważ kwestię na przykładzie trzech epok literackich: średniowiecze, renesans, pozytywizm.
KONSPEKT Czy można pogodzić w sztuce tradycje antyczne i chrześcijańskie z problemami codziennego życia? Rozważ kwestię na przykładzie trzech epok literackich: średniowiecze, renesans, pozytywizm. Teza Przedstawienie na podstawie tekstów...
Literatura staropolska - średniowiecze, renesans, barok - poczucie obcości, fascynacja, czy obojętność?
Współczesny czytelnik postawiony przed wyborem lektury - czy to na długie, zimowe wieczory, czy też do czytania w tramwaju - z pewnością nie może narzekać na ubogą ofertę tytułów proponowanych mu przez księgarnie i biblioteki. Przeprowadzone...
Renesansowy charakter twórczości Mikołaja Reja
Renesans jest poszukiwaniem świeżości i czasem fascynacji nowością. Po średniowieczu, okresie narzuconych kanonów oraz wyidealizowanych wzorów, człowiek nagle skupił się na sobie. Odkrył na nowo swoje piękno, z bliska przyjrzał się codziennemu...
Różne oblicza wsi polskiej w literaturze renesansu
Naturalna tęsknota człowieka za beztroskim i szczęśliwym życiem ma długą tradycję. Już w czasach starożytnych istniała pamięć o mitycznym „złotym wieku” i utraconych na zawsze krainach szczęścia, gdzie człowiek beztroski i niewinny istniał...
Sciąga z lektur epokami
Antyk: Horacy-Egzeni monumentum, O co poeta prosi Apollina; Safona-(Zazdrość, Pogarda dla nieznanej poezji); Owidiusz-Przemiany, Sztuka kochania;Homer-Iliada, Odyseja;Sofokles-Antygona; Biblia: Symonides-Lamentacje; Salomon-Pieśń...
Pytania na maturę ustną
Od antyku do pozytywizmu. 1. Ustosunkuj się do stwierdzenia: Współczesny człowiek powinien znać Biblię nie tylko ze względów religijnych. 2. Różne sposoby nawiązań do Biblii w literaturze współczesnej. 3. Gatunki literacki w Biblii. Wybrane...
Motyw Boga w literaturze
Myślicie, że przyszedłem przynieść pokój na Ziemię. Ja jednak nie przyszedłem przynieść pokoju, ale MIECZ. Przybyłem po to, aby poróżnić człowieka z jego ojcem, córkę z jej matką i synową z teściową. Bo ktokolwiek miłuje ojca swego lub matkę...
Kraków jako ośrodek sztuki i kultury renesansu
Pochodzenie terminu „Renesans” Renesans (odrodzenie) jest to epoka w dziejach kultury europejskiej. Pierwszy raz termin ten został użyty w XVI w. Przez G. Vasariego w celu scharakteryzowania tendencji w malarstwie włoskim. Termin ten jako nazwa...
Cytaty.
STAROŻYTNOŚĆ Ksiega Genesis "Uczynmy czlowieka na wyobrazenie nasze (...) i niech panuje nad wszystka ziemia" Ksiega Hioba "Czlowiek zrodzony z niewiasty dni krotkich jest pelen klopotu" Ksiega Koheleta "Marnosc nad...
Człowiek i jego wartości.
Człowiek i jego świat wartości. Człowiek zawsze szukał w literaturze odpowiedzi na pytania o sens własnej egzystencji, o sposób rozumienia świata i samego siebie, o ideały, ku którym ma dążyć, o system wartości, jaki powinien wyznawać. Literatura...
“Skąd przyjdzie odrodzenie do nas, którzyśmy skazali i spustoszyli cały glob ziemski? Tylko z przeszłości, jeżeli ją kochamy.” (Simone Weil) Rozważ rolę tradycji w kształtowaniu postaw ludzi współczesnych na podstawie wybranych utworów.
Tradycja jako pewien zbiór zasad, obyczajów czy też wartości przekazywanych z pokolenia na pokolenie powinna w sposób zhierarchizowany kierować naszym życiem obok innych pisanych praw. Jednak czy tak się dzieje? Czy w dzisiejszych czasach nie...
Sztuka Renesansu.
Renesans jako jeden z najważniejszych prądów ukształtował język artystyczny, który zadomowił się w kulturze europejskiej na kilka wieków. O ile jest prawdą, że renesans nawiązywał do starożytności, to prawdą jest też, że artyści tego okresu tworzą...
Rozważanie o władzy i władcach na podstawie literatury renesansowej i własnych przemyśleń.
Rozważania o władzy i władcach renesansu nie sposób prowadzić bez zdefiniowania samego pojęcia renesansu. Otóż terminem renesans określa się epokę w dziejach kultury europejskich trwającą od połowy XIV do końca XVI w. Okres ten był czasem...
Odwołując się do wybranych lektur oraz utworów spoza kanonu wykaż stałą obecność egzystencjalnego widzenia świata w różnych epokach kulturowych.
Egzystencjalizm to kierunek filozoficzny powstały w XX wieku. Podstawowym założeniem tego prądu myślowego jest pogląd głoszący, że każda jednostka ma wolny wybór, decyduje o sensie własnego istnienia (egzystencja poprzedza esencję), jest...
Jakie treści i postawy zawarte w literaturze przedrozbiorowej mogą pomóc w kształtowaniu wzorca osobowego współczesnego człowieka - Polaka.
Człowiek współczesny wraca myślami w przeszłość. Zastanawia się nad początkiem swego istnienia, skąd pochodzi, jacy byli jego przodkowie, jak kształtowało się jego życie. Powraca do literatury, która powstała przed jego narodzeniem. Pragnie...
"Pieśń XXV" - interpretacja.
Jan Kochanowski jest bez wątpienia największym polskim twórcą epoki renesansu. Był, w przeciwieństwie do Mikołaja Reja, wszechstronnie wykształcony. Wiedzę swą zdobywał na licznych uniwersytetach: w Krakowie, Królewcu, Padwie. W okresie studiów...
Motyw młodości
Młodość - młodzi ludzie, których obserwujemy podczas nabywania przez nich życiowego doświadczenia, dorzewania do dorosłości. Pierwsza kategoria: dorastający zwyczajnie, w realiach swojego świata. Jest to dorastanie klasyczne, zawierające to,...
Współcześnie bardzo często sława jest utożsamiana ze szczęściem bądź uznaję się ją za jeden z warunków szczęścia. Jak zapatruje się na te kwestię Jan Kochanowski? Jak dziś rozumie się wyraz „sława”?
Jan Kochanowski jest bez wątpienia największym polskim twórcą epoki renesansu. Był wszechstronnie wykształcony. Wiedzę zdobył na licznych uniwersytetach: w Krakowie, Królewcu, Padwie. W okresie studiów poeta odbył wiele podróży, które rozszerzyły...
Charakterystyka renesansu na Zachodzie Europy i w Polsce
Odrodzenie (renesans) rozpoczyna się pod koniec XIV w we Włoszech w krajach północnoeuropejskich w końcu XV w i trwało we Włoszech do początku XVI stulecia, w pozostałej części Europy do końca tego wieku. FAZY RENESANU: 1. Początek i wczesny...
Duchowość a cielesność na przestrzeni epok
Na przestrzeni wieków współistnieją lub przeplatają się na zasadzie kontrastu dwa wizerunki człowieka- duchowy i cielesny. Chcąc pojąć pogardę dla świata doczesnego w średniowieczu, należy uprzytomnić sobie, iż ideał człowieczeństwa w tej epoce...
Różne ujęcia wsi w wybranych utworach literatury renesansowej
Piękne, zielone łąki i pola ciągnące się w nieskończoność na tle lazurowego nieba. Promienie słońca zaglądają leniwie przez szpary w okiennicach... W oddali słychać śpiew koguta... Ciepły poranek, przy stole krząta się ubrana w kraciasty...
Renesans w Europie.
Sześćset lat temu Włochy składały się z wielu odrębnych państw. Ich władcy rywalizowali między sobą, płacili artystom, by dla nich pracowali. Wkrótce Włochy zapełniły się dziełami sztuki. Renesansowe wzory często były nową wersją antycznych,...
Udowodnię tezę, że epokę nowożytną cechowała odwaga myśli, badań i czynów - rozprawka.
Epokę nowożytną cechowała odwaga myśli, badań i czynów. Narodził się nowy człowiek, wykształcony na filozofii Platona i Cicerona, wyznawca antropocentryzmu. Środek bowiem jego zainteresowań stanowiły sprawy ludzkie. Pierwszym argumentem...
Uzasadnij twierdzenie, że twórczość Mikołaja Reja i fraszki Jana Kochanowskiego są zwierciadłem epoki.
Epoka renesansu narodziła się we Włoszech. Nazwa jej pochodzi od francuskiego słowa „renaissance” oznaczającego odrodzenie. Po epoce średniowiecza nastąpiły zmiany polityczne i społeczne. Nastąpił upadek znaczenia kościoła katolickiego. Rozwinął...
Uzasadnij, że wiek XVI jest złotym wiekiem (praca historyczna)
W XVI wieku Rzeczpospolita Obojga Narodów zaczęła się intensywnie rozwijać zarówno pod względem gospodarczym, społecznym ale co najważniejsze: kulturalnym. Stulecie to zaowocowało również rozwojem muzyki, nauk ścisłych, malarstwa i literatury....
Drzewo w poezji różnych epok. Na wybranych przykładach przedstaw wiążące się z tym motywem sposoby opisywania i symbolikę.
„Drzewa nie są zielenią: to nasi starsi bracia unieruchomieni…” Drzewo jest najpotężniejszą rośliną wyróżniającą się spośród innych, która jednocześnie stanowi ważny i wieloznaczny symbol. Z tego względu bywa traktowane jako szczególny jej...
Motywy horacjańskie i sposób ich wykorzystania w Pieśni XXIV Jana Kochanowskiego i wierszu Juliana Tuwima „Do Losu”.
Dorobek literacki Jana Kochanowskiego, uważanego za najwybitniejszego twórcę swojej epoki jest ogromny. Obok wczesnych utworów po łacinie i tłumaczeń poetów starożytnych napisał wiele fraszek, pieśni, epigramatów i elegii. Jest autorem...
Słowniczek Historyczny
Słowniczek Historyczny z książki Grzegorza Wojciechowskiego Historia i Społeczeństwo - Człowiek i Jego Cywilizacja. Poznaję cię historio 6! Wydawnictwo ARKA Poznań 2002. A Aztekowie – nazwa plemienia zamieszkującego Amerykę w Dawnych czasach....
Wartości literatury staropolskiej dla następnych pokoleń.
Jakie wartości zawarte w literaturze staropolskiej należy przekazać następnym pokoleniom jako najcenniejsze dziedzictwo? „Twórczość staropolska obejmuje okres od XII do połowy XVIII w. Czyli trzy epoki literackie: średniowiecze, renesans i...
Kim jest człowiek w twórczości renesansu i baroku?
Próbuję sobie przypomnieć kiedy to się zaczęło. Zwykle dzieje się tak, że problematyka i potencjalny autor jakoś przypadają sobie do gustu. Tymczasem patrzę na arkusze wciąż białego papieru, z nadzieją, że w końcu zobaczę te wyimaginowane...
Jakie wartości istotne dla bohaterów Starożytności i Odrodzenia chciałbyś uczynić własnymi.
John Locke, angielski myśliciel odwoływał się do teorii Tabula Rasa, co rozumiemy jako „czysta karta”. Według niej człowiek rodzi się jako owa nie zapisana karta i na rozwój jego osobowości wpływają otaczające go środowisko, wzorce osobowe i...
Starożytność
Periodyzacja epoki starożytnej. Periodyzacja to podział na okresy i podokresy. Epokę starożytną określiły dwie cywilizacje: świat starożytnej Grecji i Imperium Rzymskiego. Literaturę starożytną dzielimy na okresy według powstania: VIII...