Komunizm
Inteligencja
Idź dokąd poszli tamci do ciemnego kresu po złote runo nicości twoją ostatn ią nagrodę idź wyprostowany wśród tych co na kolanach wśród odwróconych plecami i obalonych w proch ocalałeś nie po to aby żyć masz mało czasu trzeba dać świadectwo (...) idź bo tylko tak będziesz przyjęty do grona zimnych czaszek do grona twoich przodków: Gilgamesza Hektora Rolanda obrońców królestwa bez kresu i miasta popiołów (Zbigniew Herbert, Przesłanie Pana Cogito ) Przeziębiony. Apolityczny....
Wątpliwe kariery komunistów
Wątpliwe kariery robią komuniści w powojennej Polsce. W ekranizacji Popiołu i diamentu Jerzego Andrzejewskiego (reż. Andrzej Wajda) oglądamy dzielących się stołkami miejscowych notabli i pijanego karierowicza, który usiłuje coś wymusić na dygnitarzach, jednak to, iż jest pijany, przekreśla jego przyszłość. Kariery polityczne wielu bohaterów Małej apokalipsy Tadeusza Konwickiego to jednak kariery pozorne w groteskowym państwie, w którym nawet data w kalendarzu nie jest pewna, zapałki się...
Komunista fantasta
Do komunistów fantastów, idealistów można zaliczyć studenta Lulka, ubogiego bohatera Przedwiośnia Stefana Żeromskiego. Pragnie on zarazić swymi ideami mniej uświadomionego klasowo kolegę Cezarego Barykę, który był mimowolnym świadkiem rewolucji w Baku, nawet w pewnym momencie wziął jej stronę. Jednakże Lulek nie zna komunizmu od strony praktycznej, którą niestety zna Baryka. Nie rozumie, że wprowadzenie komunizmu pociągnie za sobą rozlew krwi i niekończące się represje, polowania na wrogów...
Komunista okrutnik
Cezary, który w wyniku represji rewolucyjnych stracił matkę, miał okazję poznać okrucieństwo komunistów rewolucjonistów, nieszanujących ludzkiego życia i zdrowia, niemających nawet szacunku dla ludzkich zwłok. Panią Barykową zamęczono w karnym obozie pracy i chciano pochować anonimowo we wspólnej mogile z inn ymi więźniami. Cezary wystarał się dla niej o osobny grób i katolicki pogrzeb. Widząc matkę w trumnie, dostrzegł jednak, że z jej palca zdarto ślubną złotą obrączkę (wyrwaną wraz z...
Głupi komunista
Polski film wykreował też postać głupiego służbisty, którego jest w stanie oszukać inteligentny człowiek – opozycjonista. Takie postaci komunistów wojskowych znajdziemy w głośnej komedii Kazimierza Kutza Pułkownik Kwiatkowski , której bohater – sprytny człowiek z zasadami i fantazją, lekarz wojskowy– ułatwia koledze zwolnienie z wojska, sam ucieka i wypożycza wojskowy samochód, kreując się na komunistycznego wojskowego dygnitarza. Dzięki swym wyczynom uwalnia niesprawiedliwie więzionych,...
Nadgorliwy aktywista
Film polski kreuje też postaci nadgorliwych aktywistów ( Dom Jana Łomnickiego – postać Zoi, Kroniki rodzinne Leszka Wosiewicza). Postaci komunistycznych aktywistów z sowieckiego domu dziecka spotkamy też w filmie Agnieszki Holland Europa, Europa . Komunistyczni przodownicy pracy, dziennikarze, ludzie kreujący polski sukces lat 40. i 50. pojawiają się m.in. w filmach Dom Jana Łomnickiego czy Człowiek z marmuru Andrzeja Wajdy.
Nauczyciel komunista
Kolejną kreacją polskiego filmu jest nauczyciel komunista. Bezwzględny pedagog, który niesprawiedliwie oblewa na maturze młodego opozycjonistę występuje w Ostatnim dzwonku Magdaleny Łazarkiewicz. Tam pojawia się też konformistyczny dyrektor, kochający naprawdę pracę z młodzieżą, ale też mający usta pełne frazesów. Nauczyciela konformistę spotkamy też w Marcowych migdałach Radosława Piwowarskiego. Cwaniaczki na wyższym szczeblu to dziekan i wykładowcy wyższej uczelni z Barw ochronnych...
Idealiści
Oprócz męczenników za sprawę i małych konformistów znajdziemy też wśród przedstawianych w tekstach kultury komunistów głęboko mądrych i uczciwych idealistów. W Popiele i diamencie Jerzego Andrzejewskiego poznajemy postać szlachetnego przedwojennego komunisty Stefana Szczuki. Przed wojną pracował jako inżynier i był więziony przez trzy lata za działalność komunistyczną. Podczas wojny jego żona została osadzona w Ravensbrück, gdzie zginęła, wykazała się jednak bardzo ludzką, szlachetną...
Komuniści, którzy padli ofiarą rewolucji
Lewen jest ofiarą komunizmu, żywym dowodem na to, że rewolucja pożera własne dzieci. Jej ofiarą padają też często przodownicy pracy. Przyjaciel Mateusza Birkuta ( Człowiek z marmuru Andrzeja Wajdy) zostaje niesłusznie aresztowany, jeden z braci Talarów z serialu Dom Jana Łomnickiego, przodownik pracy, przeżywa głębokie rozczarowanie z powodu utraconej sławy – to rozczarowanie przyczynia się do nieszczęśliwego wypadku, któremu ulega bohater i ginie... Ofiarą rewolucji paradoksalnie padają...
Między światem wartości a piekłem obozu
Przed szczególnym wyzwaniem stają więźniowie lagrów i łagrów. W ekstremalnych warunkach męki, upokorzenia i ciągłego zagrożenia śmiercią trudno zachować godność. A jednak największym maksymalistom udaje się nawet w warunkach ekstremalnych pozostać wiernymi sobie. Tadeusz Borowski ukazuje w swych opowiadaniach konformistę Tadka, któremu nie udało się zachować w tych warunkach normalnej skali wartości. Ale potrafią to tylko ludzie naprawdę nieugięci i bezkompromisowi. Liczne teksty kultury...
Komunizm
rzecz. m teoria głosząca możliwość powstania ustroju społeczno-politycznego, w którego podstawowych założeniach jest wspólna własność środków produkcji i tzw. równość społeczna; komunizm miał być był celem, do którego dążono przez „etap pośredni” – socjalizm Wszystkie teorie komunizmu (D. lp), okazały się nierealne, chociaż ich twórcy chcieli, aby komunizm (M. lp, ident. w B. lp) stał się ustrojem sprawiedliwości społecznej. Próby jego wprowadzania kończyły się niepowodzeniem,...
Miasto groteskowe
Mówi się o miastach także w groteskowej konwencji.Warszawa z Pałacem Kultury, Komitetem Centralnymi tajemniczymi podziemnymi przejściami, Warszawa transparentów i walących się budynków, przemianowanych ulic i kin, Warszawa byle jaka – cieknących kranów i niepalących się zapałek – została przedstawiona w Małej apokalipsie Tadeusza Konwickiego. To Warszawa komunistyczna, zniewolona przez wschodnich sąsiadów, prawie już włączona do ZSRR. Totalitaryzm w stołecznym mieście oddał też za pomocą...
Komunista – rewolucjonista, męczennik
Wiersze Władysława Broniewskiego dokumentują postaci i postawy komunistów. Są wśród tych wierszy Na śmierć rewolucjonisty i Elegia o śmierci Ludwika Waryńskiego . Kreują one nowych komunistycznych bohaterów – męczenników za sprawę, idealistów kochających robotnicze masy i wolność, umierających za innych. Jednocześnie programowy wiersz Broniewskiego o poezji ( Poezja ) stawia przed nią zadania tyrtejskie: ma zagrzewać do walki, także rewolucyjnej („Ty masz werbel nam zagrać do...
O 1968 roku parabolicznie
Według wielu interpretacji także inna, może mniej popularna niż Początek , ale zapewne wybitniejsza powieść Andrzeja Szczypiorskiego Msza za miasto Arras przedstawia dyskryminację Żydów. W średniowiecznym mieście Arras obwiniono ich o sprowadzenie gniewu Bożego na miasto (którego skutkiem była rzekomo epidemia). Odtąd stali się celem ataków... Książka jest uniwersalną opowieścią o nietolerancji i fanatyzmie, jednak wielu czytelników dopatrywało się jej związku z wydarzeniami 1968 roku w...
Rzeczywistość łagrowa
Długo w Polsce była tematem tabu rzeczywistość sowieckich łagrów. Ostecznie opisali je więźniowie na podstawie własnych przeżyć i doświadczeń. Gustaw Herling-Grudziński napisanie Innego świata traktował jako obowiązek wobec tych, którzy zginęli i prosili go o świadectwo. Prezentuje on bezkompromisową postawę moralną i w odróżnieniu od Borowskiego sugeruje, że nawet w ekstremalnych warunkach można zachować kręgosłup moralny, jak odważny i zdeterminowany Kostylew, który konsekwentnie...
Komunista, komunizm
Chciałem powiedzieć parę słów – zaczął Cezary (...) Jeśli tutejsza klasa robotnicza jest w stanie zwyrodnienia, czy na drodze do zwyrodnienia, jeżeli ta klasa jest pozbawiona kultury, to jakimże sposobem i prawem ta klasa może rwać się do roli odrodzicielki tutejszego społeczeństwa. Takich argumentów nie należy używać. Należy raczej schować te fakty na dno, na sam spód dowodzeń, gdyż jest to właściwie argument przeciwko racjonalności roszczeń komunizmu. Klasa przeżarta nędzą i chorobami...
Szkoła – narzędzie indoktrynacji
Bywa też szkoła narzędziem indoktrynacji. Tak jest np. w Syzyfowych pracach Stefana Żeromskiego, gdzie zmusza się uczniów do mówienia po rosyjsku nawet na przerwach i zabrania poznawania polskiej literatury i kultury. Liczne represje, jakim poddawana jest młodzież, mają ostudzić jej patriotyczne zapały i uczynić z uczniów posłusznych poddanych Moskwy. Podobną rolę pełni szkoła w komunistycznym systemie – pokazano to np. w filmach Marcowe migdały i Yesterday Radosława Piwowarskiego czy...
Dylematy inteligentów
Wiążą się z tym pewne dylematy: czy sprzeniewierzać się chłopskiej tradycji,jak nie być obcym w swoim środowisku? Drugi dylemat, nieeksponowany bezpośrednio po wojnie, to kwestia zaprzedania się komunistom. Czy iść na kompromis? Czy być konformistą? Czy może działać w opozycji? Fascynację inteligencji ideami komunistycznymi, jej „zarażenie” komunizmem i jego źródła analizują Czesław Miłosz w Zniewolonym umyśle , Aleksander Wat w pamiętniku mówionym Mój wiek oraz wielu innych pisarzy w...
Marzec 1968
Przyszedł dzień, kiedy Naser postanowił wyrżnąć wszystkich Żydów, ale Żydzi połamali gnaty Egipcjanom, a w Warszawie generał Moczar uznał, że wreszcie wybiła jego godzina. Komuniści w Polsce postanowili pomścić honor faraonów, może nawet generał Moczar mówił do swych popleczników, że czterdzieści wieków na nich patrzy? W każdym razie Żydzi zaczęli wyjeżdżać, ponieważ Polska stała się dla nich nie do zniesienia. Dla wielu Polaków też stała się nie do zniesienia, jednakże Polacy nie mogli...
Mali i wielcy konformiści
Małych komunistycznych konformistów odnajdziemy na wszystkich szczeblach. Lubował się w ich przedstawianiu w swych filmach Stanisław Bareja ( Miś ). W Co mi zrobisz, jak mnie złapiesz wykreował apatyczną ciężarną córkę komunistycznego dygnitarza – konformistyczny kochanek musi się z nią ożenić, żeby nie zepsuć swej kariery, ma jednak jeszcze żonę i musi znaleźć pretekst do rozwodu, tymczasem wokół córki komunisty (niczym złotej kury znoszącej złote jajka) zdąży zakręcić się już operatywny...
Polowanie z punktu widzenia... zwierzyny – smak utraconej wolności
Niekiedy, rzadko, zdarza się w utworze literackim, że pisarz (poeta) ukazuje polowanie nie z punktu widzenia myśliwych, lecz... zwierzyny. Wówczas polowanie staje się symbolem gwałtu na zwierzęciu, przemocy, utraconej wolności. Tak dzieje się w słynnej piosence Jacka Kaczmarskiego, inspirowanej utworem Włodzimierza Wysockiego: Skulony w jakiejś ciemnej jamie smaczniem sobie spał I spały małe wilczki dwa – zupełnie ślepe jeszcze Wtem stary wilk przewodnik co życie dobrze znał Łeb...
Wodzowie rewolucji i szefowie państwa
Osobny rozdział stanowią komunistyczni wodzowie. Takich wodzów kreuje usilnie sowiecka propaganda. Jednym z nich jest Czapajew – tytułowy bohater filmu braci Wasiliewów, ukazany jako człowiek z krwi i kości. Komunista – bandyta, kat i obłudny zbrodniarz – to Stalin i jego ludzie przedstawieni w licznych tekstach kultury, np. w dokumencie Józefa Czapskiego Na nieludzkiej ziemi , według którego nikt z sowieckich dygnitarzy nie potrafił odpowiedzieć, co stało się z polskimi oficerami z...
"Mała apokalipsa"
Tadeusz Konwicki w swej głośnej powieści przedstawił apokalipsę na miarę PRL-u: „małą” i kaleką. Dokonuje się ona w atmosferze komunistycznego święta, bylejakości i totalnego pesymizmu, jaki ogarnia Polaków z okazji kolejnego zjazdu partii. Wszystko wydaje się małe, ułomne i kalekie: władza, opozycja, sztuka. Nawet zapałki, którymi ma podpalić się w geście protestu pisarz, muszą być szwedzkie, bo te polskie nie palą się dobrze. Pisarz jest byle jakim pisarzem, dygnitarze byle jakimi...
Odwet w stylu groteskowym – bronią przeciw totalitaryzmowi
Michaił Bułhakow w swej powieści Mistrz i Małgorzata szydzi z komunistycznego systemu totalitarnego. Zemsty za zbrodnie i upokorzenia powodowane przez komunizm – za puste sklepy, pełne więzienia i domy rzekomo psychicznie chorych oraz brak swobody dla twórców dokonują... siły diabelskie. To one doprowadzają do upokorzenia żon komunistycznych urzędników, które stają nagie po wywalczeniu eleganckich ubrań na pokazie magii, to one demolują z pomocą Małgorzaty mieszkanie krytyka, który...
Zagrożenia we wpółczesnym świecie
Stan ciągłego napięcia, brak stabilności i bezpieczeństwa będzie towarzyszył człowiekowi zawsze. Bez względu na to czy warunki, w których żyje, są niejako unormowane czy też ekstremalne, kiedy to brak normy staje się kodeksem. Dekalog odwraca się....
Aldous Huxley i George Orwel jako wizjonerzy zgubnej i pozbawionej indywidualizmu przyszłości.
Utopia to nie mozliwy do zrealizowania ideal spolecznstwa. Z tym pojeciem nierozerwalnie zwiazane sa poglady greckiego filozofa Platona na temat panstwa zawarte przez niego w dziele zatytuowanym Panstwo. Uwazal on ze zagubiony w zmiennym swiecie...
Komunizm i nazizm to ideologia pogardy i śmierci
Komunizm i nazizm to ideologia pogardy i śmierci Uważam, że komunizm i nazizm to ideologia pogardy i śmierci. Niemcy i ZSRR były państwami totalitarnymi, które chciały podporządkować sobie inne kraje. Na ich czele stał wódz, a społeczeństwo...
Folwark Zwierzęcy jako metafora
?Folwark zwierzęcy? Georga Orwella jako metafora ?Folwark zwierzęcy? to rozbudowana metafora komunistycznej Rosji, ale także każdego systemu totalitarnego. Poniżej interpretacja postaci, wydarzeń, itd. Napoleon: Józef Stalin Snowball: Lew...
Hochimin
HOCHIMIN żył w latach 1890 – 1969. Był politykiem i rewolucjonistą, twórca komunistycznego Wietnamu. Urodził sit: w rodzinie chłopskiej pod nazwiskiem Nguyen Ta! Tan. Początkowo pracował jako nauczyciel, a później jako kelner na statku. co...
W pogoni za życiem
Był taki czas w historii mojego kraju, kiedy panował komunizm, a ludzie jak niemi, zgadzali się na wszystko, co im narzucano pod groźbą kar,represji, prześladowań, więzienia lub w skrajnych wypadkach śmierci. Jednak niektórzy,...
Sprawiedliwość kary w utworach: „Obcy” Alberta Camus i „Jeden dzień Iwana Denisowicza” Aleksandra Sołżenicyna.
Czym są kara i sprawiedliwość? Precyzyjne zdefiniowanie tych pojęć jest niezwykle ważne, gdyż będą one fundamentami poniższych rozważań. „Kara to środek represyjny lub wychowawczy, stosowany względem osób, które popełniły przestępstwo lub...
Pogląd pisarzy na rewolucję społeczną w utworach różnych epok.
Rewolucja zawsze budziła grozę, ale zarazem fascynowała. Może właśnie dlatego inspirowała tak wielu artystów pisarzy i filozofów. Z pasją malował ją Eugene Delacroix. Jego obraz „Wolność wiodąca ludzi na barykady” tematycznie nawiązuje do...
Tolerancja gwarantem demokracji
Zacznijmy od tego, czym jest dla nas dzisiaj tolerancja. Duża część z nas wierzy w sens tego słowa, ale niepokojąca część młodych ludzi nie ma w swoim niewielkim zasobie słownictwa czegoś takiego. A tolerancja jest jedną z rzeczy, które dla świata...
"Człowieka można zniszczyć, ale nie pokonać."
Powyższa maksyma należy do słów pisarza Ernesta Hemingwaya. Osobiście zgadzam się z tymi słowami, ponieważ mimo tylu problemów i trudności psychika i wytrwałość ludzka zdaje się nie mieć granic. Pierwszym argumentem na potwierdzenie...
Rewolucja, wynalazek techniczny czy żmudna codzienna praca.
W 1918r., po I wojnie światowej, Polska po przeszło stuletniej niewoli odzyskała niepodległość. Naród polski ogarną szał radości, że wreszcie, po tylu latach Polska znowu jest krajem wolnym. Jednakże większość Polaków szybko się rozczarowała. Nie...
Nazizm i komunizm to ideologie pogardy i śmierci - rozprawka
Nazizm, niemiecka odmiana faszyzmu, i komunizm, czyli ideologia głosząca likwidację ucisku i wyzysku klasowego, są tematami mojej pracy. Mówi się, że nazizm i komunizm to ideologie pogardy i śmierci. Czy tak jest naprawdę ?...
Ściąga z XX-lecia międzywojennego.
Agraryzm-podgląd głoszący, że podstawą do rozwoju gospodarki jest rolnictwo, a najważniejszą warstwą są chłopiAkcja- dokument świadczący o tym, że jego właściciel ma udziały w spółce, która je wydrukowała i sprzedała.antysemityzm-wrogość lub...
Człowiek pod władzą despotyzmu na podstawie III części "Dziadów".
Odwołując się do III części "Dziadów" Adama Mickiewicza, napisz wypracowanie na temat "Człowiek pod władzą despotyzmu". Zwróć uwagę na wpływ despotyzmu na ofiary, katów,"buntowników" jak i "lojalistów"...
Dwie postacie i dwie drogi życiowe - Zenon Ziembiewicz i Cezary Baryka
Dwie postacie i dwie drogi życiowe. Zenon Ziembiewicz z „Granicy” Zofii Nałkowskiej oraz Cezary Baryka z „Przedwiośnia” Stefana Żeromskiego. Dwaj Polacy z jednej epoki, jednak kierujący się innymi wartościami i zasadami, prowadzący odmienne życie,...
Rola literatury patriotyczej w literaturze polskiej.
Literatura patriotyczna jest praktycznie nieodzownym elementem polskiej literatury. Zaznaczyć jednak należy, dlaczego tak jest. Oto, bowiem historia naszego pięknego kraju podzielona na epoki pokazuje jak bardzo zmieniał się wizerunek kraju i jak...
Polskie słowo w niemieckich rękach
Zaledwie dwadzieścia lat temu Polska wyrwała się z komunistycznego totalitaryzmu, a dziś znów musi walczyć. Walczyć o swoją suwerenność. Otóż w naszym kraju dzieją się złe rzeczy. Duża część polskiej prasy została przejęta przez niemiecki...
Motywy katastroficzne w literaturze XX wieku
XX wiek jest przez wielu nazywany "wiekiem burzliwym", związane jest to z sytuacją społeczną, gospodarczą i polityczną na całym świecie. Był to czas rozwoju systemów totalitarnych, takich jak faszyzm we Włoszech, komunizm w Związku Radzieckim i...
Państwo jako najwyższa wartość narodowa w widzeniu bohaterów literackich różnych epok.
„Patria communis est parens omnium nostrum” (Ojczyzna jest wspólną matką nas wszystkich), tak w czasach starożytnych powiedział Cyceron. Również Horacy mówił iż „Słodko i zaszczytnie jest umrzeć za ojczyznę” (Dulce et decorum est pro patria mori)....
Moja ocena dróg rozwoju Polski przedstawiona w "Przedwiośniu"
Jedenastego listopada tysiąc dziewięćset osiemnastego roku, po dokładnie stu dwudziestu trzech latach niewoli, kiedy to nasz kraj nie istniał na politycznej mapie Europy, a żył jedynie w sercach kolejnych pokoleń Polaków, wreszcie znów w środku...
Oskarżenie systemów totalitarnych znanych pisarzy.
Wielu współczesnych historyków uważa, że poprzedni wiek był wiekiem totalitaryzmu. Dyktatorzy pokroju Stalina czy Hitlera opanowały masy. Swoimi demagogicznymi mowami sprawili, że naród ich pokochał. Nie możliwe są zbrodnie ludobójstwa dopóki nie...
Rewolucja w "Nie-Boskiej komedii" i "Przedwiośniu".
Rewolucjoniści z "Nie-Boskiej komedii" domagają się zmiany dawnych stosunków społecznych. Pragną zemsty za krzywdy wyrządzone im przez arystokrację. Krasiński stworzył monumentalny, potężny i groźny wizerunek plebejskiego buntu,...
Recenzja filmu Andrzeja Wady pt. „Popiół i diament”
W roku 1958 miał swoją premierę film w reżyserii Andrzeja Wajdy, pt. „Popiół i diament”. Przypadło to na okres „rozluźnienia” komunizmu w Polsce, w dwa lata po śmierci Stalina. Dzięki temu stało się możliwe zrealizowanie...
Metafora łącząca światło i rozum.
Skąd pochodzi metafora łącząca światło i rozum? Spróbuj znaleźć jej współczesne przykłady. Według Paula Hazard'a metafora łącząca światło i rozum prawdopodobnie narodziła się w momencie, "gdy synowie Adama, przerażeni ciemnościami, poczuli...
Proces dojrzewania ideowego Cezarego Baryki.
Cezary urodził się i wychował w Rosji, w Baku, gdzie osiedli jego rodzice. Ponieważ ich status materialny, dzięki intratnej posadzie ojca, był dość wysoki, Cezary od najwcześniejszych lat dzieciństwa miał prywatnych korepetytorów języków i nie...
"Przedwiośnie" Stefana Żeromskiego pytaniem o kształt przyszłej Polski.
Cezary, główny bohater utworu, przybywszy z rewolucyjnego Baku do nowej Polski, czuje się, jak wszyscy Polacy, odpowiedzialny za przyszłość swojej ojczyzny. Po bolesnej konfrontacji marzeń z rzeczywistością, po szukaniu szklanych domów, o...