Oświecenie

OŚWIECENIE

Ostatni królowie Polski i Francji

Postaci ostatnich królów Polski i Francji szkicują twórcy polskiego oświecenia. Krąży anonimowy wierszyk o tym, iż poddani chcieliby, żeby „Staś skamieniał, a Jan Trzeci ożył” (to aluzja do budowanego z inicjatywy króla Stanisława Augusta Poniatowskiego pomnika Sobieskiego w Łazienkach). W wierszu pada też groźba: Król zjednał sobie naród i był znakomity, A że naród swój zdradził, więc będzie zabity. ( Na króla ) Podobne echa pobrzmiewają w innym anonimowym utworze: Wy, godne...

Oświecenie : Teatr

Wśród bogatych w wydarzenia kulturalne czasów stanisławowskich wybija się powstanie Teatru Narodowego w Warszawie (1765). Król otworzył pierwszy stały, publiczny teatr, tworząc Scenę Narodową. Pierwszą graną tam sztuką była komedia Józefa Bielawskiego Natręci . Właśnie komedie były ulubionym gatunkiem, na który tłumnie przychodziła publiczność. Długoletnim dyrektorem Teatru Narodowego był Wojciech Bogusławski, autor znanej komedioopery Cud mniemany, czyli Krakowiacy i Górale .

Oświeceniowa krytyka pijaństwa

Sarmackie pijaństwo piętnuje w swej satyrze ( Pijaństwo ) Ignacy Krasicki. Opisana i skrytykowana została w niej polska obyczajowość, która nakazuje pić z każdej okazji: imienin żony, odwiedzin gości, dolegliwości żołądkowych... Wyśmiane zostają także zwyczaje lubiących alkohol, którzy przy butelce chętnie dyskutują o „miłości ojczyzny, o dobru publicznym,/O wspaniałych projektach” oraz kopalniach „srebra i złota w Olkuszu”, wojnach, reformach, a nawet o... szkodliwości picia wódki. Autor...

Bilbia : Co nam zostało?

Nawiązania do tematów i bohaterów biblijnych, jak i do samej księgi są obecne w każdej następnej epoce literackiej. • Średniowiecze – z tradycją biblijną związane są takie gatunki,jak misterium, jasełka, kazania, pieśni. Ważne są pierwsze tłumaczenia Biblii ( Psałterz floriański , Psałterz puławski ). • Renesans – tłumaczenia psalmów, które wykorzystywano jako modlitwy (Jan Kochanowski, Mikołaj Rej, Mikołaj Sęp-Szarzyński). Postacie biblijne przywołuje w swoich Kazaniach...

Oświecenie

Oświecenie to prąd intelektualny i kulturowy, który rozwinął się w Europie w XVII i XVIII wieku. Podstawę myśli oświeceniowej stanowiły racjonalizm, deizm oraz empiryzm. Twórcą przełomu w filozofii był Kartezjusz (Myślę, więc jestem). Filozofowie i uczeni epoki oświecenia krytykowali Kościół i religię, potępiali fanatyzm, ciemnotę, przywileje szlachty i kleru, głosili hasła równości wszystkich ludzi. Do najwybitniejszych przedstawicieli filozofii i nauki epoki oświecenia należeli: Wolter,...

Oświecenie : Zapamiętaj te pojęcia

• Ateizm – odrzuca wiarę w istnienie sił nadnaturalnych, szczególnie Boga. Wynika ze sprzeczności pomiędzy wierzeniami religijnymi a badaniami naukowymi, ale też z buntu przeciwko temu, że religia przenosi w sferę pozaziemską kwestię wyrównywania krzywd społecznych. • Deizm – zakłada istnienie jakiejś nieokreślonej siły duchowej, która stworzyła świat, ustaliła reguły nim kierujące, ale nie ingeruje bezpośrednio w jego działanie. • Duma – utwór epicko-liryczny, zazwyczaj historyczny w...

Oświecenie : Co nam zostało?

• Głęboki racjonalizm i dążenie do precyzji językowej. • Wiersze Jakuba Jasińskiego i sielanki Franciszka Karpińskiego przeniknęły do kultury ludowej. • Kolęda „ Bóg się rodzi... ” Franciszka Karpińskiego jest jedną z najpopularniejszych kolęd. • Komedie Bogusławskiego i Niemcewicza do tej pory pojawiają się na scenach polskich teatrów. • Od czasów oświecenia zaczął się rozwój polskiej prasy.

Obiekt miłości pisarzy oświecenia

O miłości do ojczyzny pisali chętnie pisarze oświecenia. To z tej epoki pochodzi słynny Hymn o miłości ojczyzny pióra Ignacego Krasickiego, patetyczny, o niewątpliwie patriotycznej wymowie. Sugeruje on, że za wspieranie ojczyzny warto nawet gorzko płacić: „Nie żal żyć w nędzy, nie żal i umierać” i że patriotyzm jest warunkiem szlachectwa. Pieśń ta była hymnem Szkoły Rycerskiej.

Oświecenie : Prasa

Oświecenie obfitowało w bogatą publicystykę, która spowodowała rozwój prasy. To pociągało za sobą konieczność stworzenia miejsc, gdzie można by ją czytać (tzw. gabinetów lektury, które niebawem miały się przekształcić w pierwsze biblioteki). Warto wymienić najważniejsze tytuły ówczesnych czasopism: • „Gazeta Narodowa i Obca” – popierała stronnictwa proreformatorskie w okresie Sejmu Czteroletniego. • „Gazeta Warszawska” – jako pierwsza zaczęła zamieszczać płatne ogłoszenia...

Gatunki literackie oświecenia

Gatunki literackie oświecenia: bajka hymn komedia oda poemat heroiczny poemat heroikomiczny powieść satyra sielanka tragedia

Oświecenie : Wielkie dzieła

Oświecenie : Ważni bohaterowie literaccy

Mikołaj Doświadczyński – bohater pamiętnika; jedzie do Paryża i usiłuje żyć tamtejszym życiem. Taka konstrukcja służy autorowi do wypunktowaniu sarmackiego nieuctwa, zacofania i niechęci do nauki. Po wizycie na utopijnej wyspie Nipu Mikołaj zdobywa wiedzę i umiejętności godne prawdziwego Polaka i staje się dobrym gospodarzem i światłym obywatelem. Starosta Gadulski – bohater Powrotu posła ; konserwatywny Sarmata, ślepo przywiązany do tradycji, pogardzający wykształceniem,...

Oświecenie : Prądy literackie

Klasycyzm – powstał na dworze króla Ludwika XIV, którego poeci zamiast barokowych ozdobności wybrali prostotę, harmonię i elegancję formy. Wzorców szukali w antyku – u Sofoklesa, Eurypidesa, Arystotelesa i Horacego, a także u twórców renesansowych, którzy lubili przecież ład antyczny. Zwrócili się też do antycznych gatunków. Nicolas Boileau w swojej Sztuce poetyckiej (1674) podaje zasady dobrego pisarstwa. W nucie klasycyzmu tworzyli m.in. Julian Ursyn Niemcewicz i Adam Naruszewicz....

Oświecenie : Nazwa epoki i ramy czasowe

Nazwa pochodzi od światła – myśliciele tej epoki nazywali ją „oświeconą” i zestawiali z ciemnotą baroku. Mieli na myśli oczywiście przymioty rozumu, które były wówczas cenione najwyżej. Sam termin nawiązywał do świetlnej metaforyki, wzmocnionej w filozofii Kartezjusza koncepcją „światła naturalnego” jako tej cechy umysłu, która umożliwia poznawanie świata. Cztery fazy polskiego oświecenia: • wczesne oświecenie – od 1730 r. do 1764 r., to czas przed wstąpieniem na tron króla...

Oświecenie : Cechy i idee literatury

Twórcy sięgali po wszystkie rodzaje literackie – epikę, lirykę i dramat, ale ze względu na cel dydaktycznego oddziaływania na czytelnika najrzadziej wykorzystywano lirykę osobistą.

Kosmopolityzm

A wszystko po francusku; globus na stoliku; Buduar szklni się złotem, pełno porcelany, Stoliki marmurowe, zwierciadlane ściany. Zgoła przeszedł mój domek warszawskie pałace. (Ignacy Krasicki, Żona modna ) Kosmopolityzm, czyli bezkrytyczne zapatrzenie w obce wzorce i przenoszenie ich na grunt polski, piętnowała polska literatura, zwłaszcza oświecenia i pozytywizmu. Dziś jest to termin raczej nieużywany, zapomniany i niemodny. Czyżby ze względu na popularność idei wspólnej Europy? Do...

Oświecenie : Najważniejsze motywy i tematy

Człowiek i cały świat, w którym żyje i od którego zależy, złożoność natury ludzkieji słabości człowieka – to wszystko zgrabnie portretował w swoich bajkach Ignacy Krasicki. Na ten temat wypowiadalisię też w swoich dziełach m.in. Wolter i Rousseau. Dojrzewanie – zainteresowanie zasadami edukowania młodego człowieka i jego wychowywaniem, a więc wpływaniem na rozwój i dojrzewanie wiązało się na pewno z Komisją Edukacji Narodowej, reformami Konarskiego i odrzuceniem jezuickiego systemu...

Oświecenie : Literatura powszechna

• Julia, czyli Nowa Heloiza (Jan Jakub Rousseau) – powieść nawiązuje do średniowiecznego romansu nauczyciela i uczennicy. Tutaj jednak sytuacja wygląda inaczej– dziewczynę wydają dobrze za mąż, a on wyjeżdża daleko i zastanawia się nad samobójstwem. Jednak w jakiś czas później mężczyzna trafia do domu ukochanej, by uczyć jej dzieci. Czy uda się zdusić uczucie w imię lojalności wobec człowieka,któremu ona ślubowała miłość i wierność? Rousseau napisał tę historię w formie listów. •...

Oświecenie : Literatura polska

• Bajki Ignacego Krasickiego – poprzez świat zwierząt autor odtwarza świat ludzi z ich wadami, słabościami i oszustwami. Krótkie utwory zamyka zazwyczaj filozoficzna puenta o naturze człowieka. — Jagnię i wilcy – na pytanie jagnięcia, czemu wilk miałby je zjeść, pada krótka odpowiedź: bo jest słabe i smaczne. — Kruk i lis – przebiegły lis, namawiając kruka do śpiewu, spowodował, że ser wypadł krukowi z dzioba. — Przyjaciele – historia rzekomej przyjaźni zajączka ze zwierzętami–...

Oświecenie : Zapamiętaj tych pisarzy

Franciszek Bohomolec (1720-1784) – oświeceniowy komediopisarz, wprowadził do literatury polskiej nowoczesną komedię w stylu francuskim. Korzystał ze schematu molierowskiego– ośmieszał, ostrzegał, wytykał. Napisał też dwie komedie zgodne z programem króla zawartym w „Monitorze”. Franciszek Karpiński (1741-1825) – polski poeta klasycystyczny, tworzący pod dużym wpływem Jana Jakuba Rousseau. Był twórcą nurtu sentymentalnego w liryce polskiej. Pisał sielanki, wiersze miłosne, elegie,...

Rewolucja Francuska 1789-1799

U schyłku XVIII w. Francja była jednym z największych państw europejskich. Liczyła około 23 mln mieszkańców. Miała dobrze rozwinięty przemysł i handel, a jej władcy byli jednymi z pierwszych w Europie. Francję trapiły jednak problemy, które...

Jakie treści i postawy zawarte w literaturze przedrozbiorowej mogą pomóc w kształtowaniu wzorca osobowego współczesnego człowieka - Polaka.

Człowiek współczesny wraca myślami w przeszłość. Zastanawia się nad początkiem swego istnienia, skąd pochodzi, jacy byli jego przodkowie, jak kształtowało się jego życie. Powraca do literatury, która powstała przed jego narodzeniem. Pragnie...

Jaki model człowieka kreuje epoka oświecenia? Na przykładzie satyry Krasickiego pt. "Do króla".

Oświecenie był to okres w dziejach kultury europejskiej zaczynający się od około 1680r. do końca XVIII wieku. Ta epoka nazywana była często "wiekiem rozumu. W Polsce rozpoczyna się nieco później, a kończy w pierwszym dwudziestoleciu wieku...

Motyw młodości

Młodość - młodzi ludzie, których obserwujemy podczas nabywania przez nich życiowego doświadczenia, dorzewania do dorosłości. Pierwsza kategoria: dorastający zwyczajnie, w realiach swojego świata. Jest to dorastanie klasyczne, zawierające to,...

Oświecenie, ściąga z kiążki "Przeszłość to dziś".

Termin oświecenie rozpowszechnił sie najpierw w Niemczech i we Francji (le siecle des lumieres). Zgodnie z duchem racionalizmu myśliciele głoszą tezę, ze swiat jest poznawalny. Natura rzązdi sie bowiem tymi samymi zasadami, co stanowiący jej część...

Czy powstanie Stanów Zjednoczonych Ameryki Północnej i Wielka Rewolucja Burżuazyjna we Francji są przejawem idei oświeceniowych? - referat

Czy powstanie Stanów Zjednoczonych Ameryki Północnej i Wielka Rewolucja Burżuazyjna we Francji są przejawem idei oświeceniowych? Zastanówmy się nad znaczeniem tych słów. Wiele źródeł podaje inną definicję. Wg jednych idee oświeceniowe to takie,...

Gatunki literackie Oświecenia i ich znaczenie dla epoki.

Gdy przeczytałem ten temat, od razu postawiłem dwa pytania: Czy utwory takie jak „Satyry”, „Bajki”, czy „Nowa Heloiza” mają jakąkolwiek wartość edukacyjną dla człowieka żyjącego w dobie Internetu, masy ‘chłamu’ błędnie nazywanego czasopismami, i...

Literatura reagująca na wydarzenia; sztuka na usługach; utylitaryzm pewnych epok.

Oświecenie i pozytywizm to dwie epoki, w których dostrzegamy ogromny wpływ literatury i sztuki na człowieka. Wartościowa stała się jedynie sztuka reagująca na wydarzenia - tzw. sztuka na usługach. Przewodnim terminem tych dwóch epok jest...

„To nie ludzie się zmieniają lecz czasy, w których przyszło im żyć”. Potwierdź lub zaprzecz na podstawie literatury wybranych, następujących po sobie epok.

Konspekt wypowiedzi : I.WSTĘP > Ludzie z biegiem czasu się zmieniają , ich poglądy ulegają przeobrażeniu. Czasy się zmieniają, a wraz z nimi mentalność człowieka. > Ogólne mówienie o epokach literackich zawsze niesie ze sobą...

Ewolucja zasad odpowiedzialności karnej w kierunku jej subiektywizacji.

Współczesne, przynajmniej europejskie oraz angloamerykańskie systemy karno – prawne cechuje m. in. subiektywizacja samej odpowiedzialności karnej, a w efekcie też wymiaru kary w stosunku do sprawców przestępstw. Zasada subiektywizacji jest...

Czasy saskie w kulturze polskiej.

1. Dwa nurty kultury. szlachecki - rodzinność magnacki - wzorowany na dworach zachodniej Europy 2. Cechy kultury dworskiej (magnackiej). umowność, konwenans życia towarzyskiego hedonizm pod przykrywką etykiety dworskiej 3. Sytuacja...

Filozofia Oświecenia

JOHN LOCKE (1632-1704) - największe jego dzieło – An Essay Concerning Human Understanding – w dziele stara się znaleźć odpowiedź na 2 pytania : a) Skąd biorą się ludzkie myśli i wyobrażenia? b) Czy możemy zaufać temu,co mówią nam zmysły? -...

Historia języka - gramatyka diachroniczna.

Historia języka - gramatyka diachroniczna Przeszłością języka zajmuje się m. in. gramatyka historyczna, zwana też diachroniczną, która bada i opisuje fakty językowe w przekroju historycznym. O historii języka w ścisłym znaczeniu tego słowa można...

Czy pijaństwem można imponować innym - twoje poglądy w świetle satyry "Pijaństwo" oraz własnych obserwacji.

Jednym z nałogów, który od wieków towarzyszy ludzkości jest pijaństwo. Ludzie, w większości uważają alkohol za coś dobrego, coś co pozwala oderwać się od przygnębiającej codzienności i kłopotów. Nie myślą o skutkach picia trunków. Tak jak i w...

Ignacy Krasicki nauczycielem społeczeństwa doby XVIII wieku

Ignacy Krasicki był najwspanialszym polskim reprezentantem polskiego oświecenia. Jego teksty mają charakter klasycystyczny, według którego literatura miała za zadanie uczyć i moralizować ludzi. Pisarz już za życia został okrzyknięty „księciem...

Klasyk czy Romantyk?

Klasyk? Raczej tak, ponieważ łączy piękno i prawdę z trwałymi wartościami akceptowanymi przez rozum. Stosuje umiar i unika skrajnych ocen. Ktoś kto nie dzieli spraw na czarne i białe, komiczne i tragiczne. Romantyk bowiem to najczęściej osoba...

Bajki i satyry Krasiciego

Satyra, bajka, to gatunki literackie, których dydaktyzm polega na wskazywaniu przywar, piętnowaniu i wyszydzaniu złych nawyków. Charakter tych gatunków wyklucza ukazywanie dobra i prawd pozytywnych. Dlatego świat jaki Krasicki przedstawia w swych...

Człowiek wobec Boga, życia i śmierci w literaturze staropolskiej

Literatura staropolska obejmuje następujące epoki: średniowiecze, ordodzenie,, barok i oświecenie. Epoki te różniły się między sobą filozofią życia, rozwijały się w różnych warunkach społeczno- ekonomiczno- politycznych, różniło je również inne...

Pisarze baroku i oświecenia w trosce o dobro kraju.

Temat troski o dobro kraju w literaturze ma charakter ponadczasowy. Już w renesansie wytworzył się ideał patrioty. Kochanowski w "Odprawie posłów greckich" ukazał Antenora jako obywatela kochającego ojczyznę, spełniającego wszelkie...

Oświecenie za czasów St. Augusta.

Oświecenie to epoka rozwijającego się nowoczesnego narodu, zainteresowania sprawami reformy ustrojowej, wzrostu kręgu osób, które myślały kategoriami całego państwa. To epoka przepojona treściami narodowymi, owocująca bogatą spuścizną w wielu...

Refleksje nad literaturą staropolską - minęły wieki, zmienił się świat... Czy warto do niej wracać?

Średniowiecze, renesans, barok i oświecenie - to cztery wielkie epoki, na które przypada rozwój literatury staropolskiej - tej, która dała początek narodowej literaturze w ogóle. Obejmowała okres od ok. XIII do początków XIX wieku, jest to więc...

Nowożytne koncepcje państwa i społeczeństwa epoki oświecenia – scharakteryzuj problem, uwzględniając główne postacie, wydarzenia polityczne i kulturalne XVIII – towiecznej Europy.

Państwo jest organizacją polityczną, obejmującą swym zasięgiem określone granicami terytorium wraz z jego społecznością .Z instytucją ta związany jest nierozerwalnie ustrój, pojmowany jako metody sprawowania rządów, sposób funkcjonowania, słowem –...

Publicystyka Oświecenia.

W okresie Sejmu Czteroletniego intensywnie rozwijała się literatura publicystyczna w związku z mającą być uchwaloną Konstytucją RP, która ma uratować Polskę przed kolejnymi rozbiorami; Publicyści pochodzili głównie ze stronnictwa patriotycznego,...

Jean Jacques Rousseau - przemówienie.

Szanowni Państwo W XXI wieku, w dobie jednoczącej się Europy, kiedy narody starają się powrócić do idei równości wszystkich ludzi i pojednania z przyrodą, warto wspomnieć o człowieku, który w okresie uwielbienia dla cywilizacji bronił praw...

Aktualność w dzisiejszych czasach filozofii Oświecenia.

Czy w XXI w filozofia epoki oświecenia może być nadal aktualna? Który z poglądów oświeceniowych najbardziej ci odpowiada: libertynizm, deizm, ateizm, empiryzm, racjonalizm? Uzasadnij odp. Uważam, że w dzisiejszym świecie...

Odwołując się do wybranych przykładów literackich, scharakteryzuj przełom miedzy oświeceniem a romantyzmem. Czego dotyczyły główne kwestie sporne?

Głównym problemem mojej wypowiedzi będzie ukazanie radykalizmu sporów między zwolennikami klasycyzmu a romantykami, wynikający z całkowitej zmiany filozofii życia i estetyki w kulturze: Na początku chciał bym przedstawić definicje oświecenia i...

Kanony piękna w epokach literackich

Czymże jest piękno? Niezwykle trudno w sposób krótki i zwięzły przypisać temu pojęciu jakąkolwiek teorię. Dzieje się tak, ponieważ piękno jest pojęciem względnym a wielu powiedziałoby, że jest ono niezwykle subiektywne. W encyklopedii czytamy:...

Edukacja człowieka w centrum zainteresowania pisarzy oświecenia

Literatura oświecenia rozwijała się w dramatycznym okresie dziejowym Polski. Sejm, w którym ciągłe spory, zachwiany system demokracji oraz zasada "liberum veto" skutecznie unicestwiały próby reform, nie mógł pełnić właściwej funkcji wobec...

W kontekście artykułów odzwierciedlających spór romantyków z klasykami, zinterpretuj balladę A. Mickiewicza „Romantyczność”

Zawsze, gdy nadchodził jakiś przełam i powstanie nowego ruchu pojawiały się różnego rodzaju bariery. Jedną z takich barier był spór romantyków z klasykami. Zwolennikiem romantyzmu był Kazimierz Brodziński, natomiast przeciwnikiem był Jan...