Pozycja społeczna
Guwernantka pogardzana z racji ubóstwa
I tu pojawia się częsty w literaturze motyw odrzucenia pięknej, zdolnej guwernantki z powodu jej nie najlepszej pozycji społecznej i materialnej. Upokorzeń doznaje jako korepetytorka Madzia Brzeska – bohaterka Emancypantek . Wiele upokorzeń i wręcz ataków ze strony rodziny i znajomych narzeczonego ordynata Michorowskiego zniesie Stefcia z Trędowatej . Niestety, przypłaci to chorobą i śmiercią. Niezaakceptowana przez rodzinę i środowisko narzeczonego, umiera na rękach Waldemara, do dziś...
Pieniądz, który daje pozycję i siłę
Niektórym pieniądz daje siłę, władzę nad innymi, potęgę w środowisku. Ogromne połacie ziemi, znajdujące się w rękach magnatów, pałace, gromady służby, a nawet całe oddziały wojska decydują np. o potędze Radziwiłłów opisanych w Potopie Henryka Sienkiewicza. Ambicją królewiąt jest nawet sięgnięcie po koronę; niejednokrotnie wysługują się też oni obcym dworom i władcom, licząc na prywatne korzyści. Pieniądz daje też potęgę w mieszczańskim środowisku. Tak jest w przypadku łódzkich i...
Polowanie
W tej chwili zobaczył przed sobą wielki i ciemny kształt zwierzęcia, które idąc z wiatrem, do ostatniej chwili nie mogło go zwietrzyć, tym bardziej, że zajmował je zapach rozsmarowanego miodu. – Bywaj, dziadku! – zawołał Zbyszko, wysuwając się spod sosny. Niedźwiedź ryknął krótko, jakby przerażony niespodziewanym zjawiskiem, lecz był już zbyt blisko, aby mógł ratować się ucieczką, więc w jednej chwili podniósł się na zadnie łapy, rozwarłszy przednie jak do uścisku. Tego właśnie czekał...
Polowanie jako wyznacznik pozycji społecznej
Polują władcy i szlachta. W filmie Wielka miłość Balzaka jest scena, w której mąż pani Hańskiej karze chłopa za zabicie dzika – nie jest rzeczą chłopa polowanie w pańskich lasach na grubą zwierzynę, nawet jeśli wchodzi w szkodę. Polują też królowie, zapuszczając się w niedostępne knieje.Przy okazji napotykają cudowne źródła, zakładają miasta i uzdrowiska – mówi o tym niejedna legenda. Jednym z takich podań o łowach króla jest legenda o Janie i Cecylii utrwalona w Nad Niemnem Elizy...
Praca
Od jednego ze wzgórz ku gruszy polnej posuwał się pług, ciągnięty przez parę koni , z których jeden był kasztanowaty, z konopiastą grzywą, drugi – gniady, z białą nogą i białą łatą na czole. Za pługiem, z rękami opartymi na wysoko sterczących rączkach pługu, szedł wysoki i zgrabny człowiek, w białym płóciennym surducie, długim do kolan obuwiu i małej czapce, która skórzanym daszkiem osłaniając mu czoło nie zasłaniała z tyłu głowy jasnozłocistych włosów. Szedł prosto, równym krokiem, bez...
- Nietypowy przykład Wokulskiego
- Protestancka idea pracy i bogacenia się
- Praca drogą do kariery i źródłem uzależnienia
- Praca wyznacznikiem miejsca w hierarchii społecznej; przekleństwo warstw niższych
- Praca powołaniem
- Praca podstawowym warunkiem rozwoju człowieka i społeczeństwa
- Praca artysty
- Praca w socrealizmie – na usługach ideologii
- Praca na roli – wyrazem związku rolnika z ziemią
- Praca rzekomym narzędziem resocjalizacji i przekleństwem więźniów lagrów i łagrów
- Praca bohaterów mitologicznych
- Praca w dobie raczkującego kapitalizmu źródłem niebezpieczeństw
- Praca w "Biblii" – przekleństwo, kara czy źródło rozwoju?
Wyznacznik pozycji społecznej, ale i symbol zbratania
Taniec bywa symbolem pozycji społecznej – w sferach szlacheckich czy na dworze królewskim tańczy się co innego niż wśród ludu, tańcem akcentującym pozycję społeczną jest np. menuet czy walc (walca tańczy dama z wiersza Czesława Miłosza Walc ; co innego tańczy szkocki lud, co innego najbogatsi na pokładzie „Titanica” w superprodukcji Titanic ). Bywa też, jak w średniowiecznych tańcach śmierci, że taniec zrównuje różne stany. Wspólny taniec chłopów i panów na weselu ( Wesele Stanisława...
Wesele, ślub
PAN MŁODY A ty z twoim sercem złotem nie zgadniesz, dziewczyno-żono, jak mi serce wali młotem, jak cię widzę z tą koroną, z tą koroną świecidełek,w tym rozmaitym gorsecie, jak lalkę dobytą z pudełek w Sukiennicach, w gabilotce: zapaseczka, gors, spódnica, warkocze we wstążek splotce; że to moje, że to własne, że tak światłem gorą lica! PANNA MŁODA Buciki mom troche ciasne. PAN MŁODY A to zezuj, moja złota. PANNA MŁODA Ze sewcem tako robota. PAN MŁODY Tańcuj boso. PANNA MŁODA Panna...
- Ślub – marzenie dziewic i... matek
- Wesele spotkaniem ludzi różnych stanów
- Ślub jako nobilitacja kobiety
- Ślub ukłonem w stronę tradycji
- Ślub – szczęśliwe zakończenie czy początek wspólnego życia?
- Cichy lub potajemny ślub
- Ceremonia weselna składnikiem obyczajowości polskiej wsi
- Ślub rozwiązaniem konfliktów
Praca wyznacznikiem miejsca w hierarchii społecznej; przekleństwo warstw niższych
Już w literaturze i sztuce antyku i średniowiecza praca jest wyznacznikiem pozycji społecznej. Pracują ponad siły niewolnicy ( Faraon Bolesława Prusa), nie od nich zależy ich miejsce pobytu, są jedynie sługami wykonującymi rozkazy swych panów ( Quo vadis Henryka Sienkiewicza). W tekstach kultury średniowiecza, renesan su czy sentymentalizmu praca chłopa jest czasem idealizowana (utwory Kochanowskiego), jednakże zdarzają się też utwory, w których mowa o krwi, pocie i upokorzeniach chłopów...
Metafora trądu
Trąd może mieć również znaczenie metaforyczne. Bywa metaforą samotności, cierpienia i niemożności śmierci, ale także wykluczenia ze społeczności. Z sytuacją taką spotykamy się w popularnym romansie Heleny Mniszkówny Trędowata , w którym pojawia się uboga, piękna, młoda guwernantka Stefcia Rudecka, odizolowana przez część rodziny i znajomych bogatego narzeczonego. Niezaakceptowana przez środowisko Waldemara z powodu niższej pozycji społecznej i braku majątku umiera, czując się gorsza od...
Swatka
Innym typem starych zaradnych kobiet są swatki. Na ogół do zajęcia się niezbyt chlubnym procederem skłania je niewysoka pozycja społeczna i fatalna sytuacja materialna. Często w tej grupie są wdowy i nieszczęśliwe kobiety, które muszą jakoś zarobić na swe utrzymanie, a nie mają innych możliwości, zmarli mężowie nie zabezpieczyli ich na przyszłość, a same bohaterki nie czują się już na tyle atrakcyjne, by starać się o mężów kolejnych (jak np. czyniła to Podstolina z Zemsty ). Taką swatką...
Podróże – snobizm i wyznacznik pozycji społecznej
Wyjazdy zagraniczne czy nawet krajowe wyjazdy do modnych uzdrowisk bywają wyznacznikiem pozycji społecznej. Łęccy z Lalki Bolesława Prusa obowiązkowo jeżdżą do Paryża. Kuzyn panny Łęckiej, Starski, ciągle bawi gdzieś poza Polską, nawet kaleczy ojczysty język. Do modnego uzdrowiska wyjeżdża też przed ślubem Tonia, bohaterka Buddenbrooków Tomasza Manna.
Kamienica – wyznacznikiem pozycji społecznej właściciela
Dom Buddenbrooków, opisany w sadze Tomasza Manna,wystawny i okazały, jest symbolem bogactwa i pozycji rodu w mieście. Gdy ród się bogaci, kupuje się nowy, gdy podupada, sprzedaje się duży dom. Kamienica z Lalki Bolesława Prusa – należąca do pana Łęckiego – arystokraty-bankruta, jest taka, jaki styl życia jej właściciela – zadłużona, zaniedbana, wymagająca remontów. Stróż nie dostaje pensji, lokatorzy przeważnie nie płacą komornego, właściciel – podatków, co dodatkowo demobilizuje i...