Szlachta
Polowanie jako wyznacznik pozycji społecznej
Polują władcy i szlachta. W filmie Wielka miłość Balzaka jest scena, w której mąż pani Hańskiej karze chłopa za zabicie dzika – nie jest rzeczą chłopa polowanie w pańskich lasach na grubą zwierzynę, nawet jeśli wchodzi w szkodę. Polują też królowie, zapuszczając się w niedostępne knieje.Przy okazji napotykają cudowne źródła, zakładają miasta i uzdrowiska – mówi o tym niejedna legenda. Jednym z takich podań o łowach króla jest legenda o Janie i Cecylii utrwalona w Nad Niemnem Elizy...
„A szlachta niech sobie tańcuje” – taniec rewolucji
Bywał też taniec symbolem przewrotu, rzezi rewolucji. „Ja z tobą potańcuję” –mówimy, grożąc w języku potocznym i do tego powiedzenia odwołuje się Gustaw Ehrenberg w romantycznym, pełnym gróźb wierszu: O! Kiedy wybije godzina powstania, Magnatom lud ucztę zgotuje; On miecze i stryczki zaprosi do grania, A szlachta niech sobie tańcuje. (Gustaw Ehrenberg, Szlachta w roku 1831 )
Ubożenie szlachty
Odrębnym zagadnieniem jest ubożenie szlachty, między innymi w wyniku carskich represji po powstaniu styczniowym. Biednieją Niechcicowie z Nocy i dni Marii Dąbrowskiej, zmuszeni do zarządzania cudzymi majątkami, Orzelscy z Nad Niemnem Elizy Orzeszkowej, rezydenci u bogatszych kuzynów, i Korczyńscy, coraz biedniejsi posiadacze majątku z tej samej powieści. Salomea Brynicka, bohaterka Wiernej rzeki , i jej sługa cierpią głód, zamknięci w dworze w czasach, gdy dogorywa powstanie. Biednieją...
Wyznacznik pozycji społecznej, ale i symbol zbratania
Taniec bywa symbolem pozycji społecznej – w sferach szlacheckich czy na dworze królewskim tańczy się co innego niż wśród ludu, tańcem akcentującym pozycję społeczną jest np. menuet czy walc (walca tańczy dama z wiersza Czesława Miłosza Walc ; co innego tańczy szkocki lud, co innego najbogatsi na pokładzie „Titanica” w superprodukcji Titanic ). Bywa też, jak w średniowiecznych tańcach śmierci, że taniec zrównuje różne stany. Wspólny taniec chłopów i panów na weselu ( Wesele Stanisława...
Praca wyznacznikiem miejsca w hierarchii społecznej; przekleństwo warstw niższych
Już w literaturze i sztuce antyku i średniowiecza praca jest wyznacznikiem pozycji społecznej. Pracują ponad siły niewolnicy ( Faraon Bolesława Prusa), nie od nich zależy ich miejsce pobytu, są jedynie sługami wykonującymi rozkazy swych panów ( Quo vadis Henryka Sienkiewicza). W tekstach kultury średniowiecza, renesan su czy sentymentalizmu praca chłopa jest czasem idealizowana (utwory Kochanowskiego), jednakże zdarzają się też utwory, w których mowa o krwi, pocie i upokorzeniach chłopów...
Szlachta trwoniąca majątki
Zarówno podupadająca drobna szlachta, jak i arystokracja żyją ponad stan. Utracjuszem okazuje się Kazimierz Starski z Lalki Bolesława Prusa. Żyje jak pasożyt, nieustannie podróżując, bawiąc się, romansując i czyhając na jakiś spadek po krewnych. W powieści widzimy także inne postaci marnujące majątki. Rozkapryszoną arystokratką, ponoszącą wielkie wydatki, jest córka mającego kłopoty finansowe Tomasza Łęckiego, panna Izabela. Oboje Łęccy żyją ponad stan, podróżując po Europie, wydając wiele...
Zaścianek
Tu z prawicą wyciągniętą nad zdumiałym ludem król donośnym głosem wypowiedział: „Oto ten ród, idący od człowieka z kondycji pospolitego urodzenia, idzie w porównanie ze szlachtą rodowitą krajową i wszystkich praw stanowi rycerskiemu odpowiednich odtąd aż do wygaśnięcia swego używać ma i takowe wykonywać. Nobilituję was i nakazuję, abyście nosili nazwisko Bohatyrowiczów, a pieczętowali się klejnotem Pomian, który jest żubrzą głową na żółtym polu osadzoną, jako pierwszy rodziciel wasz pokonał...
Polowanie – rytuał
O rytuałach szlacheckich związanych z polowaniem wiele pisze Adam Mickiewicz w Panu Tadeuszu . Wielkie polowanie na niedźwiedzia wymaga wielu przygotowań – broni, sprzętu, strojów, ludzi, psów. Psy są dumą myśliwych i chętnie rozprawia się o nich przy stole (np. słynny spór Asesora z Rejentem o Kusego i Sokoła). Przed wielkimi łowami odprawia się w leśnej kaplicy specjalną krótką mszę dla polujących (tzw. mszę świętego Huberta – patrona myśliwych). W polowaniu prócz ziemian biorą udział...
Bohatyrowicze
W Nad Niemnem Elizy Orzeszkowej ukazany zostaje zaścianek Bohatyrowiczów sąsiadujący z dworem w Korczynie. Jego mieszkańcy, podobnie jak Dobrzyńscy z Pana Tadeusza , zbiednieli, schłopieli, ale pielęgnują tradycję, czują się szlachtą, mówią po polsku, chlubią się herbem i bogatą historią. Legenda mówi, że protoplastami rodu byli Jan i Cecylia – on chłop, ona szlachcianka, którzy pobrali się, osiedli w puszczy, wykarczowali ją i na jej miejscu wraz z dziećmi i ich rodzinami założyli osadę....
Zaściankowa szlachta laudańska
W Potopie Henryka Sienkiewicza ukazana została przede wszystkim szlachta laudańska, złożona z kilku znanych rodów (takich jak Billewiczowie), które zamieszkiwały dwory, oraz z mieszkańców zaścianków (np. Butrymowie). Gdy umiera stary Billewicz, dziadek Oleńki, w testamencie zleca opiekę nad wnuczką całej szlachcie laudańskiej. I rzeczywiście, pogrążonej w żałobie dziewczynie ziemianie z poszczególnych zaścianków zwożą ryby, zboże, inne dary. Przedstawicielstwo szlachty laudańskiej zajmuje...
Podobieństwa i różnice między polityką merkantylistyczną a polityką ekonomiczną polskiej szlachty - notatka
1.) MERKANTYLIZM- patrz def. przy poprzednim temacie 2.) RÓŻNICE: - w Polsce to szlachta a nie państwo(czy też władca) była podmiotem gospodarczym - skarb państwa tracił, ponieważ szlachta była zwolniona z ceł zarówno wywozowych jak i wwozowych...
Przyczyny upadku I Rzeczypospolitej.
- usterki w działalności państwa w drugiej połowie XVII wieku, gdzie magnateria manipulowała sprawami państwa(posiadała zbyt dużo przywilejów) - w 1652r. po raz pierwszy padło na sejmie LIBERUM VETO-od tego momentu prawie każdy sejm był zrywany...
Demokracja
Rozwój demokracji: * demokracja ateńska V-IV w.- demokracja polisowa, demokracja bezpośrednia- wszyscy obywatele zbierali się na agorach. Nie było zasady przedstawicielstwa. Była to demokracja pełnoprawnych obywateli, tj. w zgromadzeniach nie...
Czy proces globalizacji zagraża kulturze narodowej?
Kultura narodowa stanowi o różnorodności i bogactwie kultury. Styl życia i mentalność Polaków kształtowały się przez ponad tysiąc lat. Narodowa kultura rodziła się pod wpływem zarówno tradycji świata łacińskiego, jak i bizantyjskiego - w wyniku...
Paszkwil na UE
Na przestrzeni wieków nasz kraj,nasza III Rzeczpospolita Polska,wchodziła w liczne układy i unie z obcymi państwami.Owe unie lub przymierza miały charakter zarówno personalny jak i realny.Sadząc po niektórych skutkach uni realnych ich treść bez...
Kartka z pamiętnika XVI wiecznej szlachcianki.
Kochany pamiętniczku! Dobrze, że Cię mam. Tylko ty mi zostałeś na tem świecie. Opowiem Ci pewną historyję, żebyś wiedzieć mógł jak jestem biedna i jak niesprawiedliwie mi się dzieje. Wielce nie kontenta dziś byłam, kiedym w zwierciadle...
Indywidualizm – wyraz dumy i wielkości człowieka, przejaw jego pychy, manifestacja inności. Oceń postawy wybranych bohaterów romantycznych.
Bohater romantyczny to najprościej mówiąc bojownik, rycerz walczący o wolność narodu. Postać romantyczna zmienia się w zależności od potrzeb chwili, w bardzo różny sposób potrafi realizować swoje zamierzenia, zmienia poglądy, pokazuje swoje...
Demokracja Parlamentarna w Polsce.
1. Uchwalenie konstytucji narodowej 20.3.1921 20.3.1921 Sejm ustawodawczy uchwala konstytucję, która składała się z 7 rozdziałów: a) Rzeczpospolita Należała do sejmu i senatu w pięciu przymiotnikowych wyborach, co 5 lat. Przez obywateli 21...
Inteligent w literaturze XX wieku – jaki jest?
Po rewolucji przemysłowej, a najbardziej po powstaniu styczniowym zaczęła w Polsce wzrastać liczba mieszkańców miast oraz rola mieszczaństwa i inteligencji w społeczeństwie. Myśląc o przyszłej, niepodległej Polsce szuka się warstwy społecznej,...
Demokracja
DEMOKRACJA Demokracja, ludowładztwo, termin określający rodzaj rządów, w którym władza należy do ogółu obywateli danego państwa. Za kolebkę demokracji uważana jest Grecja. W Atenach pierwsze podwaliny państwa demokratycznego dał w 594 p.n.e....
„Czymże jest człowiek?” – William Shakespeare. Jaką odpowiedź na to pytanie odnajdujesz w wybranych utworach literatury? (antyk, średniowiecze, renesans, barok)
Człowiek od początku swego bytowania na Ziemi zastanawiał się nad sensem swojego istnienia. Pytania „Kim jesteśmy i skąd się tu wzięliśmy?” zadajemy sobie od zawsze. I zaczynając od czasów najdawniejszych, a kończąc na dniu dzisiejszym, udzielamy...
Czym jest społeczeństwo i od czego zależą jego przemiany (nawiązanie np. do wojny, zabory „Solidarność”).
Według Szczepańskiego Społeczeństwo to wszystkie formy życia zbiorowego współistniejące, krzyżujące się tzn. mające część wspólnych członków, uzupełniające się w ramach jednego narodu, państwa czy konfiguracji kulturowej, mające określoną zasadę...
Parlamentaryzm Rzeczypospolitej Szlacheckiej
Temat: Parlamentaryzm Rzeczypospolitej Szlacheckiej Rzeczpospolita wkraczając w renesans dotarła do swojego punktu kulminacyjnego. Królestwo Polskie i Litwa doby XVI w. Przeżywało okres największego rozkwitu, jakiego nie zaznało nigdy wcześniej...
Bohater romantyczny - opowiadanie.
Historia to niesłychana – „Miłość i jej następstwa w Lilianowie” Jan Dobrzyński. Bogaty szlachcic, właściciel ogromnej posiadłości z jeszcze większym gospodarstwem w Lilanowie oraz niezliczonej ilości ziem. Człowiek zacny, broniący dobra i...
Skomentuj opinię Ireneusza Opackiego o Panu Tadeuszu (esej)
Niezwykła jest ta naprawdę polska romantyczna epopeja (…). Taka radosna i taka gorzka. Taka jasna i taka bezlitośnie rozpaczliwa. Tak łagodnie rozmarzona – i tak okrutnie prawdomówna. Przez znawców Pan Tadeusz jest uważany za największe dzieło...
Król suweren czy pierwszy urzędnik Rzeczypospolitej – rola władzy centralnej w Rzeczpospolitej
Król suweren czy pierwszy urzędnik Rzeczypospolitej – rola władzy centralnej w Rzeczpospolitej Od początku XVI wieku, a nawet od końca XV, kształtował się w Polsce ustrój, zgodnie z którym mieszkańcy Rzeczpospolitej (a w szczególności szlachta)...
System zależności i stany
Co to jest system zależności? Ludzie epoki średniowiecza różnili się przede wszystkim ze względu na posiadana majątek. Ilość posiadanej ziemi decydowała o pozycji zajmowanej w społeczeństwie. Największy majątek posiadał król...
Przyczyny upadku I RP
Wraz ze śmiercią Jana III Sobieskiego, przychodzi dla Polski okres ciężki i okrutny, naznaczony zarzewiem kryzysu. Sytuacja jest na tyle niestabilna, że Rzeczypospolita upada w 1795 pod ciężarem bezwzględnych zaborców, by na mapach pojawić się...
Udowodnij, że "Pan Tadeusz" jest oryginalnym eposem w literaturze polskiej.
Epos jest pierwszym gatunkiem literackim. Jego nazwa wywodzi się od greckiego słowa „polein”, co znaczy tworzyć, układać, zaś sam „epos” oznacza słowo, opowieść, pieśń. Znany był już w czasach antycznych – eposy stworzył już Homer („Iliada”,...
Dydaktyczny charakter literatury Oświecenia. Jakie były przyczyny takiej funkcji literatury?
Dydaktyzm jest jedną z najważniejszych zadań literatury oświeceniowej i najwięcej na to zużyto papieru; przyczyny tego stanu były proste: Zagrożenie dla integralności Polski płynące z zewnątrz, nasiliło się zwłaszcza po I rozbiorze; to...
"Lalka".
"Lalka" jest to powieść dojrzałego realizmu - ze względu na skomplikowany obraz przedstawionego świata i jego wieloznaczną koncepcję, kształtuje odmiennie niż dotąd rodzaj fabuły. Konwencjom tradycyjnego romansu, uproszczonym...
KSZTAŁTOWANIE SIĘ DEMOKRACJI SZLACHECKIEJ.
W każdym ustroju istnieją dwa elementy: uprawnienia osoby i sposób sprawowania władzy. W prawie rzymskim na bazie którego ukształtowały się systemy ustrojowe Europy zach. i środkowej rozróżnia się dwa elementy: własność prywatną i władzę...
Ostatnie przygotowania do powstania
a. Ostatnie przygotowania do powstania. Tymczasem Komitet Centralny zaczął przygotowywać powstanie i uwłaszczenie chłopów. We wrześniu zarządał od społeczeństwa posłuchu dla tajnego rządu, rozpisał podatek narodowy i rozbudował organizację...
Mity obalone, mity zbudowane - "Wesele" Wyspiańskiego.
"Wesele" Wyspiańskiego uznawane jest za pierwszy utwór, w którym obalone zostają odwieczne mity funkcjonujące w polskim społeczeństwie. Czy tak jest naprawdę? Jeżeli tak, to jakie wyobrażenia zostają w tym dramacie zmienione? Pod...
Sarmackie samozadowolenie, a kompleksy narodowe.
Ustosunkowanie się do tak sformułowanego tematu jest trudne przede wszystkim dlatego, że żadnej z dwu wymienionych postaw nie można ocenić jednoznacznie. Sądzę, że w celu ich właściwego porównania powinniśmy odpowiedzieć na pytanie "która...
Postawa pisarzy polskiego Odrodzenia wobec problemów społecznych i politycznych epoki.
W utworach pisarzy polskiego Renesansu poruszane były rozmaite problemy społeczne i polityczne epoki. Często rozważano, jaka powinna być struktura państwa, jego prawa i obowiązki obywateli. Jako pierwszy, problemy tego typu poruszał Mikołaj...
XV/XVI wiek... do Batorego
Folwarki pańszczyźniane. Drogi Europy rozchodzą się – na wschód i zachód – dualizm, na zachodzie zręby kapitalizmu, a na wschodzie króluje rolnictwo (warsztaty, rzemiosło, pierwsze banki, nowoczesne rolnictwo). Szlachta powiększa swoje majątki...
Demokracja szlachecka XV-XVIII
DEMOKRACJA SZLACHECKA. POCZATEK: Pod koniec XV w. w Europie zaszły poważne zmiany ustrojowe. Ujawnił się kryzys monarchii stanowej, coraz częściej pojawiały się głosy mówiące o potrzebie głębokich zmian ustrojowych. Zachodnia Europa podążała w...
Demokracja szlachecka w Polsce i jej ocena.
Pod koniec XV, a na początku XVI wieku wykształcił się w Polsce ustrój demokracji szlacheckiej. Szlachta zaczęła odgrywać dominującą rolę w państwie, kosztem króla i magnaterii. Polska szlachta była wyjątkowo zaangażowana w politykę, sprawy kraju...
„Na przykładzie wiersza Wacława Potockiego „Nierząd Polski” określ jaki wizerunek kraju przedstawia poeta i w jaki sposób stara się wpłynąć na morale szlachty
Autorem wiersza ?Nierząd Polski?, na podstawie którego postaram się przedstawić wizerunek kraju i postępowanie szlachty w czasach baroku, jest Wacław Potocki. Napisał on wiele utworów na temat postępowania szlachty oraz sytuacji, jaka panowała w...
Dwa obrazy tradycji szlacheckiej. Porównaj sposoby i funkcje jej przedstawienia na podstawie fragmentów „Pana Tadeusza” Adama Mickiewicza i „Ferdydurke” Witolda Gombrowicza. Odwołaj się do znajomości całych utworów.
W wielu utworach różnych epok spotykamy się ze środowiskiem szlacheckim. „Potop”, „Przedwiośnie” czy „Nad Niemnem” to tylko niektóre z powieści, w których ukazany jest obraz polskiej szlachty. Również w romantycznym „Panu Tadeuszu” Mickiewicza i...
Tworzenie się monarchii stanowej we Francji
Monarchia stanowa to taka monarchia, w której stany społeczne - lub chociażby jeden stan - zdobyły sobie trwały, zinstytucjonalizowany wpływ na władzę i rządy, doprowadzając do powstania swoistego dualizmu ośrodków kierowniczych - monarchy i...
Na zamówienie redakcji "National Geographic", napisz szkic o obyczajowości siedemnastowiecznej szlachty polskiej
W Polsce szlachta wyodrębniła się na przełomie XIV i XV wieku Przynależność do szlachty określało kilka czynników: służba wojskowa, własność ziemi na „prawie rycerskim”, a zwłaszcza urodzenie, które z czasem nabrało decydującego znaczenia....
Czy "Pana Tadeusza" można nazwać biblią polskości?
Adam Mickiewicz pisał epopeję „Pan Tadeusz” w latach 1832-1834. Utwór ten wydano po raz pierwszy w 1834 roku w Paryżu. Była to epopeja narodowa, napisana na tle ważnych wydarzeń historycznych z okresu napoleońskiego. Według pierwotnego zamiaru...
Motyw naprawy Rzeczypospolitej.
Twórczością staropolską nazywamy utwory napisane w epokach polskiego renesansu, baroku jak i oświecenia. Jest to odpowiednio XVI, XVII i XVIII wiek. Polska, w XVI wieku, była "spichlerzem Europy", co świadczyło o jej potędze gospodarczej. Na tak...
Polska doby stanisławowskiej. Czas upadku czy postępu?
Polska doby stanisławowskiej jest dla mnie okresem bardzo kontrowersyjnym. Nie znalazłem w literaturze informacji, które potraktowałyby te wydarzenia w sposób jednoznaczny. Wielu publicystów, literatów bądź pamiętnikarzy sprzecza się od...
"Pan Tadeusz" czyli Ostatni zajazd na Litwie. Historia szlachecka z roku 1811 i 1812 we dwunastu księgach wierszem.
Najwybitniejsze dzieło polskiego romantyka powstało w Paryżu, a praca nad nim trwała przez około dwa lata i została ukończona w 1834 r. Pomysł "poematu sielskiego" zrodził się zapewne w okresie pobytu Mickiewicza w Wielkopolsce, a jego realizacja...
"Lalka" - pozytywista wobec dziedzictwa przeszłości.
Pozytywista wobec dziedzictwa przeszłości. (realizując temat wykorzystaj interpretacje podanego fragmentu z "Lalki". Rozważ jak zaprezentowana w nim osobowość i postawa bohatera wpłynęła na jego losy i życiowe wybory.) Każda epoka...
Notatka - historia
Rokosz pierwotnie zajazd szlachty, później bunt, zbrojne powstanie szlachty (polskiej, bądź węgierskiej) przeciw królowi-elektowi. Rokoszem nazywana jest także konfederacja, skierowana przeciwko królowi. Powstanie Chmielnickiego – powstanie w...
Myśl reformatorska w twórczości I. Krasickiego.
Druga połowa XVIII wieku stanowi w dziejach Polski okres obfitujący w wydarzenia niezwykle dramatyczne. Były to bowiem czasy wielkich przeobrażeń gospodarczych, społecznych, politycznych i kulturalnych, które jednak nie uchroniły kraju przed...