Dziedziczenie pozajądrowe
U niektórych organizmów wykazano istnienie cech, które nie zależą od materiału genetycznego zawartego w jądrze komórkowym. Geny warunkujące takie cechy znajdują się poza jądrem komórkowym, w mitochondriach i chloroplastach. Jednym z przykładów jest dziedziczenie odporności na antybiotyk chloramfenikol u drożdży . Gen determinujący tę cechę zlokalizowany jest w materiale genetycznym zawartym w mitochondriach drożdży. W wyniku połączenia się osobników haploidalnych, z których przynajmniej...
Choroby układu wydalniczego
Do chorób układu wydalniczego należą: – zapalenia pęcherza moczowego, miedniczek nerkowych, kłębuszków nerkowych, – mocznica – upośledzenie oczyszczania krwi przez nerki na skutek ich uszkodzenia, – kamica nerkowa – powstawanie nierozpuszczalnych złogów w nerkach lub pęcherzu moczowym, – moczówka prosta – nadmierne wydalanie moczu spowodowane niedoborem wazopresyny, – przerost prostaty u mężczyzn, powodujący utrudnienia w wydalaniu moczu.
Tkanka wydzielnicza
Tkankę wydzielniczą tworzą pojedyncze komórki lub struktury wielokomórkowe zwane tworami wydzielniczymi, które wydzielają specjalne produkty przemiany materii. Dzieli się je w zależności od lokalizacji na zewnętrzne i wewnętrzne. – Zewnętrzne to włoski gruczołowe i miodniki. Włoski gruczołowe produkują np. olejki eteryczne, substancje parzące, enzymy trawienne u roślin owadożernych. Miodniki wydzielają nektar. – Wewnętrzne to rury mleczne i kanały żywiczne. Rury mleczne...
Faza lutealna
Faza lutealna obejmuje okres od owulacji do następnego krwawienia (zwykle 14 dni). Wytwarzany przez ciałko żółte hormon progesteron powoduje dalsze pogrubienie błony śluzowej macicy oraz wydzielanie przez komórki macicy płynu odżywczego dla przyszłego zarodka. Jeśli nie dojdzie do zapłodnienia, ciałko żółte przestaje wydzielać progesteron i ulega degeneracji. Efektem są zmiany w błonie śluzowej macicy: skurcz naczyń krwionośnych, obumieranie komórek błony śluzowej. Ostatecznie...
Biosynteza kwasów nukleinowych i białek
Kwasy nukleinowe są nośnikami informacji genetycznej. Aby ta informacja mogła być wykorzystana, musi nastąpić jej powielenie. U większości organizmów podstawową matrycę stanowi DNA. Tylko u nielicznych wirusów matrycą jest RNA (przekopiowany i tak w komórce gospodarza na jego DNA). Gdy komórka dzieli się na komórki potomne, cząsteczka DNA kopiowana jest w całości – ulega wtedy replikacji. Może być też kopiowany fragment DNA zawierający informację o jednym lub kilku białkach – zachodzi wtedy...
Typy wiązań chemicznych
Wiązanie jonowe polega na wzajemnym elektrostatycznym oddziaływaniu przeciwnie naładowanych jonów powstałych w wyniku przejścia jednego lub kilku elektronów z danego atomu na drugi, bardziej elektroujemny. Wiązania jonowe występują w związkach jonowych (np. w cząsteczkach wielu soli, jak choćby NaCl czy fosforany). Wiązanie kowalencyjne niespolaryzowane polega na uwspólnieniu pary lub par niesparowanych elektronów przez atomy o identycznych lub zbliżonych wartościach elektroujemności....
Nicienie
Nicienie są organizmami wolno żyjącymi oraz pasożytami roślin i zwierząt. Ciało ich przeważnie jest wydłużone, nitkowate, o przekroju poprzecznym kolistym lub owalnym . Posiadają wór powłokowo-mięśniowy , pokryty grubą kutykulą, zbudowany z jednej warstwy mięśni. Wewnątrz ciała znajduje się pierwotna jama ciała wypełniona płynem, który pełni funkcję szkieletu hydraulicznego oraz rozprowadza substancje odżywcze z przewodu pokarmowego. Układ pokarmowy ma postać przewodu z otworem...
Szkielet osiowy
Szkielet osiowy obejmuje czaszkę, kręgosłup i klatkę piersiową. Czaszka składa się z: – mózgoczaszki chroniącej mózg (utworzona z kości czołowej, parzystych kości ciemieniowych, klinowych, skroniowych ochraniających narząd słuchu i równowagi oraz kości potylicznej z otworem potylicznym wielkim, przez który przechodzi rdzeń kręgowy), – trzewioczaszki, chroniącej początkowe odcinki dróg pokarmowych i oddechowych oraz narząd wzroku, węchu i smaku, a ponadto uczestniczącej we wstępnej...
Dobór naturalny
Dobór naturalny prowadzi do ukierunkowanych zmian w populacji zwiększających adaptację (poza okresem wymierania). Poprzez selekcję eliminuje osobniki o allelach warunkujących cechy niekorzystne. Dlatego też w kolejnych pokoleniach częstość występowania u osobników cech korzystnych staje się coraz większa. Charakter selekcyjnego działania doboru naturalnego może być różny. Sytuacja wyjściowa Wyróżnia się trzy typy doboru naturalnego. – Dobór stabilizujący przy...
Struktura troficzna ekosystemu
Struktura troficzna dotyczy powiązań pokarmowych w obrębie ekosystemu. Ze względu na podobną rolę w procesach energetycznych zachodzących w obrębie ekosystemu wyróżnia się dwie grupy organizmów: producentów i konsumentów, przy czym spośród konsumentów wyodrębnia się grupę destruentów. Producenci stanowią pierwszy poziom troficzny. Są to organizmy autotroficzne, które obejmują fotoautotrofy (glony,rośliny zielone i bakterie fotosyntetyzujące) oraz chemoautotrofy (bakterie...
Tkanki stałe
Są niezdolne do podziałów i całkowicie zróżnicowane. Dzielą się na tkanki okrywające, miękiszowe, przewodzące, wzmacniające, wydzielnicze.
Zmienność niedziedziczna, czyli modyfikacyjna
Zmienność modyfikacyjną , zwaną również fluktuacyjną, stanowią wszelkiego rodzaju zmiany zachodzące w organizmie podczas całego jego życia, które są wynikiem działania na organizm różnorodnych czynników środowiska i nie są przekazywane potomstwu. Organizm reaguje na tak powstałe zmiany dzięki zdolności przystosowawczej. Istnieją granice uwarunkowane przez genotyp, w jakich fenotyp może być modyfikowany przez czynniki zewnętrzne. Jest to tzw. norma reakcji (plastyczność genotypu)....
Mózgowie
Mózgowie dzieli się na kresomózgowie, międzymózgowie, śródmózgowie i tyłomózgowie (obejmuje móżdżek i most) oraz rdzeń przedłużony. Schemat mózgowia człowieka Rdzeń przedłużony zawiera ośrodki nerwowe regulujące czynności odruchowe : oddychanie, krążenie krwi oraz pracę serca, połykanie, ssanie, wymioty, wydzielanie potu. Między rdzeniem przedłużowym a śródmózgowiem leży most , który łączy różne części mózgu ze sobą. Móżdżek odpowiada za koordynację ruchową i napięcie...
Rozmnażanie i rozwój
Protisty rozmnażają się w sposób bezpłciowy i płciowy. Rozmnażanie bezpłciowe odbywa się wegetatywnie lub poprzez zarodniki. Rozmnażanie wegetatywne u protistów zachodzi przez podział komórki, rozpad kolonii, fragmentację plechy. Potomne komórki lub fragmenty ciała rozwijają się w nowe osobniki. Podział komórki – poprzeczny lub podłużny – polega na mitotycznym podziale jądra i cytoplazmy na dwa organizmy potomne. U niektórych pasożytniczych protistów zachodzi schizogonia (podział...
Sukcesja ekologiczna
Sukcesja jest uporządkowanym procesem przekształcania się ekosystemu, podczas którego zachodzą stopniowe zmiany jego składu gatunkowego i warunków środowiska abiotycznego pod wpływem biocenozy. W przemianach sukcesyjnych kolejne zespoły organizmów zastępowane są przez inne – o coraz większym stopniu złożoności. Sukcesję rozpoczyna stadium pionierskie , po którym następują stadia pośrednie , zwane seralnymi , prowadzące do stadium trwałego i w pełni ustabilizowanego, zwanego...
Mechanizmy odpowiedzi immunologicznej
Odpowiedź immunologiczna to złożony zespół reakcji obronnych organizmu. Obejmuje rozpoznanie antygenu oraz jego neutralizację i eliminację . Na odpowiedź immunologiczną składa się odpowiedź typu komórkowego i humoralnego , przy czym oba te mechanizmy przebiegają równolegle i są współzależne od siebie. Odpowiedź immunologiczna następuje, gdy mechanizmy odporności nieswoistej okażą się nieskuteczne. W początkowej fazie neutrofile i makrofagi fagocytują drognoustroje, po czym...
Wybrane hormony tkankowe człowieka
Miejsce powstania Hormon Działanie fizjologiczne Nerki renina podwyższenie ciśnienia krwi, stymulacja kory nadnerczy do funkcji wydzielniczej erytropoetyna wpływ na przebieg erytropoezy (pobudzenie szpiku do produkcji krwinek) Osocze krwi angiotestyna II podwyższenie ciśnienia krwi dzięki zwężeniu naczyń krwionośnych, pobudzanie kory nadnerczy do wydzielania aldosteronu Żołądek gastryna pobudzanie wydzielania...
Znaczenie w przyrodzie
– saprofityczne grzyby, rozkładając szczątki organiczne, pełnią rolę reducentów w ekosystemach; – porosty są organizmami pionierskimi; – mikoryza grzybów z korzeniami umożliwia roślinom lepsze zaopatrzenie w wodę i sole mineralne; – pasożytnicze grzyby atakują inne organizmy; – grzyby stanowią pokarm dla różnych zwierząt.
Płazy
Płazy są zmiennocieplnymi kręgowcami ziemno-wodnymi. Dorosłe płazy są drapieżnikami. W zdobywaniu pokarmu wykorzystują długi, umięśniony język. Ponieważ odżywiają się często owadami, stąd odgrywają dużą rolę w tępieniu szkodników. Ciało spłaszczone grzbietowo-brzusznie składa się u większości płazów z głowy, tułowia, 2 par kończyn oraz ogona, który posiadają płazy ogoniaste. Między palcami kończyn, zwłaszcza tylnych, występuje błona pławna . W skórze znajdują się liczne gruczoły...
Przetwarzanie pokarmu w przewodzie pokarmowym odbywa się w kolejnych jego odcinkach.
W jamie ustnej pokarm jest rozdrabniany przy udziale zębów (u ssaków są one zróżnicowane na s iekacze, kły, przedtrzonowe i trzonowe) oraz mieszany ze śliną produkowaną przez ślinianki (przyuszne, podjęzykowe i podżuchwowe). Zawarta w ślinie amylaza ślinowa (ptyalina), przy pH około 7 rozkłada skrobię na krótsze łańcuchy węglowodanowe oraz maltozę. Rozkład skrobi przez amylazę ślinową (ptyalinę) zachodzi do czasu unieczynnienia amylazy przez kwaśny sok żołądkowy. Ślina pełni też funkcje...
Narząd wzroku
Narząd wzroku stanowią oczy. Oko składa się z gałki ocznej oraz narządów dodatkowych, którymi są mięśnie poruszające gałką oczną, narząd łzowy, spojówka, powieki, brwi, rzęsy. Ścianę gałki ocznej tworzą trzy warstwy: – twardówka – w przedniej części oka przechodzi w przezroczystą rogówkę; – naczyniówka – zawiera tęczówkę w przedniej części oka wraz ze źrenicą oraz ciałko rzęskowe służące do umocowania soczewki; – siatkówka – w jej skład wchodzi warstwa komórek światłoczułych:...
Budowa i praca serca
Głównym motorem ruchu krwi jest serce . Jest to narząd jamisty, zbudowany głównie z tkanki mięśniowej poprzecznie prążkowanej sercowej. Ściana serca składa się z trzech warstw: wsierdzia , utworzonego głównie przez nabłonek leżący na łącznotkankowej błonie, śródsierdzia zbudowanego przez mięsień sercowy i łącznotkankowego nasierdzia. Na zewnątrz serce otacza worek osierdziowy . Mięśniowa ściana każdej części serca jest w różnym stopniu rozwinięta. Najgrubsze i najmocniejsze są...
Tłuszcze złożone
Tłuszcze złożone Składają się z kwasów tłuszczowych, alkoholi oraz innych związków. Fosfolipidy zawierają resztę kwasu fosforowego (V). W fosfolipidach błonowych przyłączone do glicerolu dwie reszty kwasów tłuszczowych tworzą tzw. „ogon” o charakterze hydrofobowym. Reszta kwasu fosforowego (V), do którego często dołącza się jeszcze komponenta azotowa (np. cholina), tworzy hydrofilową „główkę”. Hydrofilowo-hydrofobowy układ cząsteczki fosfolipidu umożliwia określoną orientację...
Kwiat
Kwiat jest organem generatywnym , charakterystycznym dla roślin okrytonasiennych. Na ogół jest obupłciowy. Składa się z przekształconych liści zarodnionośnych oraz niezwiązanych bezpośrednio z rozmnażaniem liści płonych. Zbudowany jest z dna kwiatowego, na którym osadzone są pozostałe części kwiatu, jak okwiat, pręcikowie i słupkowie (lub pojedynczy słupek), czasem miodniki (w kwiatach owadopylnych). Schemat budowy kwiatu roślin okrytozalążkowych (wg Encyklopedii PWN) Dno...
Faza folikulotropowa
Faza folikulotropowa kończy się około 14. dnia cyklu owulacją , czyli pęknięciem pęcherzyka Graafa i wydostaniem się z niego oocytu II rzędu. Podczas tej fazy wydzielany estradiol hamuje zwrotnie wydzielanie hormonu folikulotropowego oraz pobudza przysadkę do wydzielania hormonu luteinizującego . Oba te hormony wpływają na rozwój oocytu II rzędu w pęcherzyku Graafa, a następnie uwolnienia powstającej komórki jajowej z pęcherzyka. Ponadto pod wpływem estradiolu następuje rozbudowa...
Owoc
Owoc służy do ochrony nasion oraz do ich rozsiewania. Powstaje ze ściany zalążni na skutek jej rozrastania. W jego powstawaniu mogą też uczestniczyć inne części kwiatu, np. dno kwiatowe (są to tzw. owoce rzekome, czyli pozorne). Owoce są różnie wykształcone. Ich podział wynika ze sposobu ich powstania (ilości zalążków oraz kwiatów, które biorą udział w powstaniu owocu), a także uwarunkowany jest posiadanymi przez owoce cechami. owoce pojedyncze suche mięsiste...
Antropogeneza
Antropogeneza obejmuje wszystkie procesy biologiczne, które w toku ewolucji doprowadziły do powstania człowieka. Powstanie człowieka rozumnego nie było wynikiem liniowego przekształcenia się kolejnych form, ale częścią złożonego procesu ewolucji, obejmującego wiele odgałęzień. W linii rozwojowej człowieka można wyróżnić szereg form kopalnych, o różnym stopniu wykształcenia cech charakterystycznych dla gatunku Homo sapiens . Cechami podstawowymi, które decydują o przynależności do...
Krew
Krew jest swoistą tkanką łączną. Składa się z płynnego osocza i elementów morfotycznych.
Tkanka nerwowa
Pochodzi z ektodermy. Zbudowana jest z komórek nerwowych ( neuronów ), które odbierają, przewodzą i przekazują bodźce w postaci przesuwających się wzdłuż komórki zmian potencjału elektrycznego. Neuronom towarzyszą komórki glejowe . Pełnią one funkcje ochronne i uczestniczą w odżywianiu neuronów. Niektóre mają zdolność do fagocytozy. Między neuronami mogą występować pewne różnice w wyglądzie dotyczące liczby i rozmieszczenia wypustek. Każdy jednak neuron zbudowany jest z ciała komórki...
Szkarłupnie
Są to zwierzęta morskie o wtórnej symetrii pięciopromienistej . Są organizmami wtóroustymi . Posiadają wapienny szkielet pochodzenia mezodermalnego, zbudowany z wielu płytek tworzących pancerz. Płytki mogą być czasem zaopatrzone w kolce. Charakterystyczny dla szkarłupni jest układ wodny , czyli ambulakralny , zbudowany z kanałów rozgałęziających się po całym ciele, w których krąży woda morska. Wypustkami kanałów są nóżki ambulakralne służące do poruszania się, zdobywania...
Rola makroelementów i mikroelementów w żywych organizmach.
M A K R O E L E M E N T Y Pierwiastki Rola w organizmie węgiel – podstawowy składnik wszystkich związków organicznych, tlen – składnik związków nieorganicznych i organicznych, w których włączany jest do łańcucha węglowego, albo obecny jest w wielu grupach funkcyjnych, – uczestnik procesów oksydoredukcyjnych podczas utleniania komórkowego wodór – składnik wszystkich związków organicznych oraz wody, – uczestnik reakcji redox (podobnie jak...
Regulatory wzrostu i rozwoju
Fitohormony są małocząsteczkowymi związkami niebiałkowymi,o różnej budowie chemicznej, które wpływają na różnorodne procesy fizjologiczne roślin. Mogą działać w miejscu powstania lub są transportowane do innych organizmów roślinnych. Działają pobudzająco lub hamująco. Są związkami wielofunkcyjnymi, które pośredniczą w przekazywaniu sygnałów w organizmie roślinnym. Znanymi regulatorami wzrostu są auksyny, gibereliny, cytokininy, kwas abscysynowy, etylen. Auksyny wytwarzane są w...
Disachardy
Disacharydy (dwucukry) Powstają w wyniku kondensacji dwóch cząsteczek cukrów prostych, które łączą się ze sobą wiązaniem glikozydowym (są zatem oligosacharydami). Mają właściwości zbliżone do właściwości cukrów prostych. Nie wszystkie są cukrami redukującymi. Ulegają hydrolizie. Powszechnie występującymi disacharydami są: sacharoza, maltoza, laktoza. Sacharoza (powstaje w wyniku kondensacji cząsteczki glukozy z cząsteczką fruktozy, występuje w burakach cukrowych i trzcinie...
Choroby krwi i układu krążenia
Hemofilia – uwarunkowane genetycznie zaburzenia w krzepnięciu krwi. Anemia (niedokrwistość) polega na zmniejszeniu liczby erytrocytów oraz hemoglobiny poniżej normy. Przyczyny są różne, np. utrata krwi, niedobór żelaza, kwasu foliowego lub witaminy B 12 w pożywieniu, złe wchłanianie żelaza w jelitach, uszkodzenie szpiku kostnego. Białaczka związana jest z niekontrolowanym namnażaniem się leukocytów, przy równoczesnej ich niezdolności do różnicowania się i dojrzewania, przez co nie...
Inne funkcje nukleotydów
Poza nukleotydami wchodzącymi w skład kwasów nukleinowych w komórkach występują zmodyfikowane mono i dinukleotydy, które pełnią inne funkcje. – Przenoszą energię chemiczną zawartą w wiązaniach fosfobezwodnikowych, określanych jako wiązania wysokoenergetyczne. Przykładem jest adenozynotrifosforan (V) (ATP), który składa się z adeniny, rybozy i trzech reszt kwasu fosforowego (V). Podczas hydrolizy ATP wiązania wysokoenergetyczne pękają i wyzwala się duża ilość energii; ATP → ADP + Pi + 30,5 kJ...
Ruchy roślin
Cechą wszystkich organizmów jest wrażliwość na bodźce. Jedną z reakcji organizmu jest ruch. Rośliny mogą przemieszczać tylko swoje organy. Jedynie komórki plemnikowe mszaków i paprotników przemieszczają się całe. Ze względu na mechanizm ruchu wyróżnia się ruchy turgorowe i wzrostowe. Ruchy turgorowe wywołane są zmianą turgoru w komórkach, czego efektem jest zmiana rozmiarów komórek (zwiększenie turgoru → powiększenie rozmiarów, zmniejszenie turgoru → zmniejszenie rozmiaru). Ruchy tego...
Budowa pierwotna łodygi roślin dwuliściennych
– skórka = epiderma (zbudowana jest z żywych, pozbawionych chloroplastów i pokrytych kutikulą komórek; jej wytworami są aparaty szparkowe i różnego rodzaju włoski), – kora pierwotna (tworzy cylinder otaczający walec osiowy, cieńsza niż w korzeniu, zbudowana jest z tkanki miękiszowej oraz tkanki wzmacniającej, która zwykle przylega cienką warstwą do skórki; śródskórnia jest słabo wykształcona lub jej brak; komórki kory zwykle zawierają chloroplasty), – walec osiowy (wypełnia znaczną...
Żeński układ rozrodczy
Żeński układ rozrodczy wytwarza komórki jajowe, służy do przyjęcia nasienia, umożliwia rozwój płodu i jego poród, produkuje hormony płciowe – estrogeny i progesteron oraz hormony wydzielane przez łożysko w czasie ciąży. Utworzony jest z narządów płciowych zewnętrznych i wewnętrznych. Do wewnętrznych należą: pochwa, macica, jajowody, jajniki. Do zewnętrznych, zwanych sromem, zalicza się: wargi sromowe większe i mniejsze, łechtaczkę, wzgórek łonowy. – Jajniki są parzystymi narządami,...
Dziedziczenie hemofilii u człowieka
Dziedziczenie hemofilii u człowieka: H – allel dominujący – warunkuje normalne krzepnięcie krwi (w przypadku hemofilii typu A koduje VIII czynnik krzepnięcia krwi), h – allel recesywny – warunkuje wystąpienie hemofilii (brak czynnika VIII), (–) – brak allelu, X , Y – chromosomy płci. Istnieją trzy możliwości: Możliwość urodzenia chorego syna (25%) i córki nosicielki (25%) Wszystkie dzieci zdrowe, ale możliwość urodzenia córki nosicielki (25%). Prawdopodobieństwo urodzenia...
Symetria ciała zwierząt
Na ogół zwierzęta wykazują promienistą lub dwuboczną symetrię ciała. Symetria promienista występuje u zwierząt osiadłych lub planktonowych, takich jak parzydełkowce oraz szkarłupnie, przy czym u szkarłupni jest cechą wtórną. U zwierząt o symetrii promienistej wyróżnia się w budowie ciała część górną i dolną. Symetria dwuboczna wykształciła się w związku z aktywnym ruchem. Jest charakterystyczna dla większości zwierząt. U zwierząt dwubocznie symetrycznych można wyróżnić przód, gdzie...
Pajęczaki
Pajęczaki są przeważnie organizmami lądowymi. Najczęściej ciało ich dzieli się na głowotułów i odwłok , choć może być też nie podzielone (np. u roztoczy). Posiadają dwie pary odnóży gębowych ( szczękoczułki i nogogłaszczki ) i cztery pary odnóży krocznych . Nie mają czułków. Głównie są drapieżnikami, choć spotykane są pasożyty. Wiele drapieżników posiada gruczoły jadowe . Ich układ pokarmowy przystosowany jest do wysysania płynnego pokarmu: soków roślinnych, krwi lub rozłożonych...
Choroby uwarunkowane przez pojedyncze, zmutowane geny
Nazwa choroby Charakter genu Skutki mutacji Albinizm recesywny gen autosomalny brak melaniny w skórze, włosach, tęczówce oka Alkaptonuria recesywny gen autosomalny brak enzymu rozkładającego tyrozynę w szlaku przemian aminokwasów aromatycznych; zwyrodnienie stawów Fenyloketonuria recesywny gen autosomalny brak enzymu w szlaku przemian aminokwasów aromatycznych rozkładającego fenyloalaninę do tyrozyny; zaburzenia umysłowe...
Grupy krwi
Występowanie grup krwi spowodowane jest właściwościami antygenowymi , jakie posiadają erytrocyty . Właściwości te zależą od obecności w ich błonach komórkowych specjalnych białek o charakterze antygenów. Do najważniejszych należą układy grupowe krwi AB0 (antygen A i antygen B),które warunkują grupy krwi główne oraz układ Rh warunkujący obecność czynnika Rh (najważniejszy to antygen D). Obecność lub brak antygenów A i B powoduje, że wyróżnia się cztery główne grupy krwi: A, B, AB, 0 ....
Rozmnażanie i rozwój
Rozmnażanie bezpłciowe odbywa się u grzybów jednokomórkowych przez pod ział komórki lub pączkowanie, u wielokomórkowych przez fragmentację grzybni oraz wytwarzanie zarodników. Ze względu na miejsce formowania wyróżnia się cztery typy zarodników . Sporangialne tworzą się w zarodniach, konidialne na końcach strzępek przez odcinanie ich fragmentów, workowe w komórce zwanej workiem, a podstawkowe na komórce nazywanej podstawką. Grzyby lądowe wytwarzają spory nieruchliwe (aplanospory), wodne...
Pobieranie i transport wody oraz soli mineralnych przez rośliny
Sole mineralne pobierane z gleby przez roślinę najpierw dyfundują wraz z wodą przez ścianę komórkową włośników. Następnie są w sposób selektywny transportowane przez znajdujące się w błonie komórkowej kanały jonowe lub pompy jonowe do komórek. Mechanizm pobierania i transportu wody oraz jej usuwania przez roślinę opiera się na procesach dyfuzji, osmozy, pęcznienia oraz transportu aktywnego. O pobieraniu wody przez komórkę decyduje wartość potencjału wodnego , jaki komórka posiada....
Naczynia krwionośne
Naczynia krwionośne są zróżnicowane pod względem budowy i właściwości. Jest to wynikiem odmiennej funkcji, jaką pełnią. Tętnice i żyły mają ściany zbudowane z trzech warstw: łącznotkankowej błony zewnętrznej, warstwy mięśniowej oraz znajdującego się wewnątrz śródbłonka położonego na błonie podstawnej. Tętnice to naczynia, którymi krew płynie z serca do tkanek. Tętnice mają grube ściany, gdyż krew płynie w nich pod wyższym ciśnieniem. Największe tętnice zbudowane są z grubej warstwy...
Genomowe piętnowanie rodzicielskie
Przyczyną zmienności genetycznej może być też tzw. imprinting genomowy, czyli genomowe piętnowanie rodzicielskie , polegające na modyfikacji chemicznej materiału genetycznego poprzez metylację DNA lub zmiany w strukturze chromatyny. Proces ten zachodzi podczas tworzenia się gamet. Takie specyficzne znakowanie genów lub fragmentów chromosomów sprawia, iż stają się one nieaktywne (czasowo lub stale). Następuje zatem zmiana ekspresji genów w zależności od ich pochodzenia rodzicielskiego (od...
Kręgowce
Kręgowce są najwyżej uorganizowanym podtypem strunowców. Występują w różnorodnych środowiskach. Posiadają swoiste cechy: – chrzęstny lub kostny szkielet osiowy, zróżnicowany jest na czaszkę i kręgosłup; – parzyste kończyny (płetwy parzyste lub kończyny kroczne) połączone są z kręgosłupem za pomocą obręczy barkowej i miednicznej; – ośrodkowy układ nerwowy składa się z mózgu i rdzenia kręgowego, przy czym w mózgu wyróżnia się pięć części: kresomózgowie, międzymózgowie, śródmózgowie,...
Rozmnażanie i główne etapy rozwoju zarodkowego zwierząt
U zwierząt przemiana pokoleń spotykana jest tylko u nielicznych bezkręgowców. Typowe zwierzęta są organizmami diploidalnymi, rozmnażającymi się płciowo, za pośrednictwem gamet. Rozmnażanie bezpłciowe występuje rzadko, zazwyczaj u zwierząt o niższym stopniu rozwoju ewolucyjnego. Gamety powstają w gruczołach rozrodczych, czyli gonadach – męskich (jądrach) i żeńskich (jajnikach). Większość zwierząt jest rozdzielnopłciowa – u jednego osobnika występują wyłącznie gonady męskie lub żeńskie. U...
Determinacja płci
Cechy płciowe organizmu uzależnione są od informacji zawartej w genach. U większości organizmów rozdzielnopłciowych chromosomy są zróżnicowane na chromosomy płci ( heterochromosomy ), które warunkują płeć osobnika oraz chromosomy autosomalne , warunkujące pozostałe cechy. Determinacja płci obejmuje procesy prowadzące do różnicowania się rozwoju organizmów w kierunku żeńskimi męskim. Rodzaj płci, jaką dany osobnik wykształci, jest zależny od sygnału wywoławczego, który może pochodzić ze...