Na podstawie "Pieśni XIX" Jana Kochanowskiego oraz własnej wiedzy o epoce określ renesansowe poglądy na miejsce człowieka w społeczeństwie i wszechświecie.

PIEŚŃ XIX

Jest kto, co by wzgardziwszy te doczesne rzeczy
Chciał ze mną dobrą tylko sławę mieć na pieczy,
A starać się, ponieważ musi zniszczeć ciało,
Aby imię przynamniej po nas tu zostało?

I szkoda zwać człowiekiem, kto bydlęce żyje
Tkając, lejąc w się wszytko, póki zstawa szyje;
Nie chciał nas Bóg położyć równo z bestyjami:
Dał nam rozum, dał mowę, a nikomu z nami.

Przeto chciejmy wziąć przed się myśli godne siebie,
Myśli ważne na ziemi, myśli ważne w niebie;
Służmy poczciwej sławie, a jako kto może,
Niech ku pożytku dobra spólnego pomoże.

Komu dowcipu równo z wymową dostaje,
Niech szczepi miedzy ludźmi dobre obyczaje;
Niechaj czyni porządek, rozterkom zabiega,
Praw ojczystych i pięknej swobody przestrzega.

A ty, coć Bóg dał siłę i serce po temu,
Uderz się z poganinem, jako słusze cnemu;
Prostak to, który wojsko z wielkości szacuje:
Zwycięstwo liczby nie chce, męstwa potrzebuje.

Śmiałemu wszędy równo, a o wolność miłą
Godzi się oprzeć, by więc i ostatnią siłą;
Nie przegra, kto frymarczy na sławę żywotem,
Azaby go lepiej dał w cieniu darmo potem?


Jan Kochanowski to pisarz renesansowy. W swoich utworach często nawiązuje do człowieka i jego godności. W renesansie szczegółne miejsce zajmował antropocentryzn, czyli przejście od poglądu, że Bóg jest najważniejszy do poglądu o człowieku jako najważniejszej istocie.
"Pieśń XIX" zaczyna się i kończy zwrotką ze znakiem zapytania. Jest to kompozycja razmowa. W pierwszej zwrotce Kochanowski szuka kogoś, kto tak jak on, ceni dobre imie i sławę. Ważne jest, żeby po śmierci ludzie cię dobrze zapamiętali. Ciało się zniszczy, a pamięć po tobie zostanie. Czy będą to wspomnienia złe czy dobre, to zależy tylko od człowieka. Nie należy mówić o kimś "człowiek", jeśli prowadzi żłe życie: jest na wszystko łapczywy, póki może to je i pije, bierze wszystko w nadmiarze. Tak zachowują się zwierzęta. Bóg uczynił nas lepszymi od innych stworzeń, byśmy mogli to wykorzystać. Jako jedyni mamy rozum i mowę, przez co jesteśmy wyjątkowi. Poeta namawia nas, byśmy myśleli o życiu na ziemi, ale tez o tym, co będzie po śmierci. Chodzi tutaj jedynie o myśli godne, a nie bezmyślne czy grzeszne. Mamy żyć w dobrej sławie, by ludzie nas szanowali i dobrze nas traktowali. powinniśmy starać się o wspólne dobro i pożytek. Jeśli my pomożemy innym, to inni pomogą nam. Ludzie powinni się nawzajem wspierać i sobie pomagać. Właśnie to oddziela nas od zwierząt: one nie wiedzą, o jest dobre, bo nie mają rozumu. Człowiek jest rozumny i powienien to wykorzystać. Są wśród nas ludzie, którzy dostali dar przemawiania i opowiadania dowcipów, by mogli to dobrze wykorzystać. Powinni wprowadzać dobre obyczaje, by ludzie mieli sisę na czym podeprzeć. Mają czynić porządek, byśmy nie byli jak dziekie, nieogarnięte zwierzęta. Są wśród nas osoby, które pomagaja nam rozwiązywać nasze problemy, gdy sami nie potrafimy sobie z nimi poradzić: psycholodzy, terapeuci, nasi bliscy i znajomi. Człowiek ma przestrzegać pewnych praw, ale ogólnie jest człowiekiem wolnym. Renesansowy człowiek ma wolną wolę i wyróżnia się nią, przez co ma uprzywilejowane miejsce w społeczeństwie i świecie. Każdy powinien wykorzystać dary od Boga: serce i siłę. Kto jest człowiekiem wierzącym ma pewną przewagę nad poganinem, którego poeta nazywa prostakiem. Poganin patrzy na rzeczy nieistotne, a wierzący skupia się na rzeczach ważnych. Kto nie boi się iść śmiało przez życie, ten ma je łatwiejsze. Po to mamy rozum, siłę, wolną wolę, by lepiej się nam żyło. Właśnie dlatego człowiek jest najbardziej szczęśliwą istotą. Winna mu jest wszelka pochwała, bo według renesansu sam stworzył sobie taką pozycję.
W renesansie wszystko skupiało się na człowieku. O nim pisano wiersze, teksty filozoficzne, rozmyślania. Człowiek stał się ważniejszy od Boga. Nie zapomniano o nim, ale istota ludzka zajmowała najważniejsze miejsce we wszecgświecie. To, co odróżnia renesansowego człowieka od innych istot, to rozum, serce, wolna wola, mowa, wspólne czynienie dobra. Renesans jest jedyna epoką, w której tak wiele jest poświęcone człowiekowi i jego uprzywilejowanemu miejscu we wszechświecie.