"Nie wszystek umrę" moje rozważania nad wielkością i trwałością twórczości Jana z Czarnolasu.

Trudno byłoby znaleźć dzieła Jana Kochanowskiego na liście współczesnych bestcelerów. Nieufnie sięgamy po renesansową poezje. Boimy się archaicznego, niezrozumiałego dla nas stylu. Zastanawiamy się, czy poeta żyjący ponad 400 lat temu może mieć coś ciekawego do powiedzenia? Ale czy zachwyt prostym i szlachetnym życiem, pięknem przyrody, ból po stracie bliskiej osoby nie są ważne też dla nas, współczesnych?
Wielkość dorobku poetyckiego Jana Kochanowskiego związana jest z tym, że był on typowym przedstawicielem humanizmu renesansowego. Zainteresowanie człowiekiem, różnymi przejawami jego życia wewnętrznego, przekonanie, że już podczas życia ziemskiego może on być szczęśliwy, piękno otaczającego świata a także świadomość znaczenia artysty to wartości, które zadecydowały o popularności i trwałości jego majątku poetyckiego.
Czy Jan Kochanowski miał rację pisząc za Horacym „nie wszystek umrę”?
Oczywiście tak. Bo do jego twórczości nawiązywali twórcy minionych epok np. Bolesław Leśmian w „Urszuli Kochanowskiej” Adam Mickiewicz w „Panu Tadeuszu”czy Jan Matejko w swoim obrazie „Jan Kochanowski nad zwłokami Urszulki”. Musieli, więc dostrzegać w niej coś wyjątkowego. Z poezji Kochanowskiego może korzystać też zwykły współczesny odbiorca niekoniecznie poeta.
Sadzę, że ważną wartością w poezja Kochanowskiego jest to, że uczy nas nowego stosunku do Boga. Przedstawia go nie jako srogiego sędziego, ale jako wspaniałego stwórcę całego, pięknego otaczającego nas świata. Bóg nie żąda od człowieka ofiar, chce, aby go kochał i chwalił. W hymnie, „Czego chcesz od nas Panie” Kochanowski pisze:

„Bądź na wieki pochwalony, nieśmiertelny Panie!
Twoja łaska, twa dobroć niechaj nigdy nie ustanie”

Dla mnie, wielką wartością twórczości poety jest to, co napisał o człowieku, o bogactwach jego osobowości, o możliwościach rozwoju. Pouczał jak żyć by być szczęśliwym. Nie jest to łatwe, bo trzeba spełnić kilka warunków.
W trenach Kochanowski zaleca, aby to, co nas w życiu spotyka znosić po ludzku. W trenie XIX pt. „Albo sen” matka poucza poetę

„Tego się, synu, trzymaj, a ludzkie przygody
Ludzkie noś! Jeden jest pan smutku i nagrody”

Cenimy Jana Kochanowskiego za to, że uczy nas jak dobrze żyć np. we fraszce „Na dom w Czarnolesie” Kochanowski uświadamia nam, co w ludziach i życiu powinniśmy cenić. Według poety, Szczęśliwym nie będzie nigdy człowiek zachłanny, liczący tylko na korzyści materialne. Powinniśmy zawsze postępować zgodnie z naszym sumieniem w innym WYPADKU BĘDZIE NAS ONO „GRYZŁO JAK MÓL”, nie brać przykładu z ludzi złych i zachować pokój wewnętrzny. Według poety największe zadowolenie daje życie proste i spokojne, pełne ludzkiej życzliwości.

„Ja, panie, niechaj mieszkam w tym gnieździe ojczystym,
A ty mię zdrowiem opatrz i sumieniem czystym,
Pożywieniem ućciwym, ludzką życzliwością,
Obyczajami znośnymi i spokojna starością”

Czytając fraszki „O doktorze Hiszpanie”, „Do Hanny”, „Serce roście”, „Na lipę” czy pieśni:, „Czego chcesz od nas Panie” i „Pieśń świętojańska o Sobótce” możemy znaleźć receptę na szczęśliwe życie.
Myślę, że Jan Kochanowski nie zostanie przez nas zapomniany także przez to, że pisał o sprawach bardzo zawiłych jak uczucia i opisywał ludzkie stany wewnętrzne w tak prosty i zrozumiały dla każdego sposób. Smutek, żal i rozpacz przedstawił w trenach. Rozterki miłosne, radość, zadowolenie, miłość do swojego domu rodzinnego, dumę ze swojej profesji we fraszkach.
Niektórzy współcześni czytelnicy nie zawsze zgadzają się z koncepcją na życie Jana Kochanowskiego. Nie wszyscy potrafią opanować ból po stracie bliskiej osoby, prowadzić prosty i spokojny tryb życia.
Poza tym większość młodych ludzi mając do wyboru renesansowy tomik poezji lub ciekawe książki przygodowe, których w księgarniach jest coraz więcej, z pewnością wybierze to drugie. Dzieje się tak, dlatego ze większość dzisiejszej młodzieży nie jest zainteresowana poezja, nie doceniają krótkich tekstów, które na pewno mogą im powiedzieć więcej niż artykuły w kolorowych pismach „dla młodzieży”.
Także w prasie czy Internecie hasło Kochanowski nie pojawia się zbyt często.
Myślę jednak ze sięgając po poezje Kochanowskiego nie zawiedziemy się. Choć żył on tak dawno każdy z nas może znaleźć w jego fraszkach coś nowego, inne spojrzenie na świat. Zgadzam się, że Jan z Czarnolasu „Nie wszystek umarł” i długo jeszcze nie umrze.