Erotyzm
Kokieteria z Kresów
Zupełnie niewinnymi kokietkami są pensjonarki – te z korytarzy szkolnych i parków, przyglądające się uczniom z męskich klas. Należy do nich być może Alina Nałęcz z Kroniki wypadków miłosnych Tadeusza Konwickiego – uczennica klasy maturalnej wileńskiego gimnazjum, córka pułkownika. Udaje ona obojętność, by w końcu zacząć zwracać uwagę na Wicia, bardzo nią zauroczonego. Nie przeszkadza to Alinie spędzać wiele czasu (a może i romansować) z przystojnym kuzynem. Musi zdawać sobie sprawę z...
Kokieteria służących
Odrębną kategorię stanowi kokieteria służących. Wiele z nich uwodzi swoich panów, zdarza się to nawet służącej arcywiernego Bogumiła Niechcica. O kokieterii służącej Adeli i innych panien zamieszkujących dom kupca pięknie pisze Bruno Schulz w Sklepach cynamonowych . Jednak nie wiadomo, na ile erotyzm dostrzegany w zachowaniach służących i panien faktycznie wynika z kokieterii, z prowokującego zachowania tych kobiet, a na ile jest owocem wyobraźni chłopca. Wszak bohater-narrator zdaje się...
Ojciec słaby i ojciec demiurg
Przykładem słabego ojca jest też w wielu opowiadaniach Brunona Schulza z cyklu Sklepy cynamonowe ojciec bohatera. Też wydaje się pantoflarzem, ale jego pantoflarstwo to nie podległość żonie czy matce, lecz mająca erotyczne podłoże zależność od służącej Adeli, która jest niemalże panią domu, strażniczką porządku, przeciwniczką wszelkiej anarchii i szaleństw, a zarazem ucieleśnieniem erotyzmu (takim ucieleśnieniem erotyzmu bywają też np. panny zatrudnione w domu do szycia). Niekiedy ojciec...
Ojciec erotoman, ojciec toksyczny
Starego Ziembiewicza zajmują ciągłe romanse i zdrady. Pani Żańcia znosi je bez słowa, grając rolę potulnej żony. Syn buntuje się przeciw postawie ojca, ale sam powtórzy podobny schemat trójkąta małżeńskiego w swoim życiu; można więc chyba nazwać pana Waleriana ojcem toksycznym. Mniej potulna, ale w efekcie równie pokorna, bo godząca się na rolę „tej trzeciej”, jest Maria Jurewiczowa z powieści Teresy Lubkiewicz-Urbanowicz Boża podszewka . Pani Maria, namiętna kobieta, matka wielodzietnej...
Przyjaźń małżonków
Niekiedy literatura przedstawia także małżonków, a zarazem przyjaciół. Są nimi Barbara i Michał Wołodyjowscy czy Zenon Ziembiewicz i jego dawna koleżanka, potem żona Elżbieta Biecka, wreszcie Barbara i Bogumił Niechcicowie. Tych ostatnich nie łączy zbyt silna więź erotyczna, zwłaszcza pani Barbara w marzeniach widzi często u swego boku młodzieńczą miłość– Józefa Toliboskiego, który porzucił ją dla posażniejszej panny. Relacja, która łączy małżonków – wzajemne wspieranie się, lojalność,...
Inne rodzaje miłości
Jednak miłość to przecież nie tylko miłość erotyczna, to także miłość bliźniego, miłość chrześcijańska: „caritas” (przeciwieństwo „eros”), o której traktuje Hymn św. Pawła z Listu do Koryntian , czy miłość macierzyńska, miłość dzieci do rodziców, miłość do przyjaciół czy wreszcie miłość do ojczyzny ( Hymn o miłości ojczyzny Krasickiego) czy do Boga.
Odrażające szaleństwo
Literatura rejestruje też postaci odrażających szalonych kobiet, żyjących na marginesie społeczeństwa. Taką kobietą jest bohaterka powieści Teresy Lubkiewicz-Urbanowicz Boża podszewka – „durna Zośka”, czy Florentynka oraz Kłoska z powieści Prawiek i inne czasy Olgi Tokarczuk. Zośka jest upośledzoną umysłowo kobietą, błąkającą się po wsi. Zawsze nosi ze sobą dużo węzełków, ma siwe, skołtunione włosy, brudną chustkę. Wciąż powtarza (czy raczej bełkocze) „ja powiem... ja powiem”. Bardzo...
Miłość – gra
U Witolda Gombrowicza miłości nie ma – albo inaczej: istnieje jako szereg powtarzalnych gestów i póz, jako konwencja społeczna lub jako czysty erotyzm. Bywa też manipulacją, grą prowadzoną przez osoby trzecie, by skojarzyć parę (tak dzieje się w Pornografii ). W Ferdydurke Józio opisuje romantyczne chwile, eksponując pustotę i konwencjonalność gestów: I przytula się, a ja się do niej tulę... znikąd pomocy! Na tych łąkach i polach pośród nieśmiałej trawy tylko my tylko we dwoje – ona ze...
Iwaszkiewiczowskie klimaty
Odrębny temat stanowi homoseksualizm w literaturze autobiograficznej, wspomnieniach. O homoseksualizmie swego męża pisze bardzo dyskretnie w swych pamiętnikach i listach Anna Iwaszkiewiczowa. Wspomina także o homoseksualnych skłonnościach innych osób z międzywojennego środowiska literackiego, np. Lechonia (który jednak nie przyznawał się do swych erotycznych upodobań w terapeutycznym dzienniku. Żona Iwaszkiewicza, gorliwa katoliczka, wspomina też w swych dziennikach o fascynacji piękną...
Zgwałcona
Inna bohaterka Bożej podszewki , siostra Marianny Anusia, ulubienica całej rodziny, najgrzeczniejsza i najdelikatniejsza z córek, uważana za świętą, dziwnie się zachowuje po wypadku, jaki spotyka ją podczas wojny, kiedy gwałci ją kozacki żołnierz. Skromna dotąd i wręcz do przesady wstydliwa, być może w gorączce opowiada siostrze o swych erotycznych doświadczeniach. Jest w szoku, przerażona i podniecona zarazem: odkrywa bowiem nową sferę życia. Niedługo się nią jednak nacieszy, umiera...
Niewinne igraszki z dziewicą
Niewinne pieszczoty z nieznającą jeszcze zapewne miłości cielesnej Julcią wspomina też Wiktor Ruben – bohater opowiadania Jarosława Iwaszkiewicza Panny z Wilka . Spędzając czas w domu panien, wślizgiwał się on do sypialni Julci i prowadził z nią niewinną grę (oboje dotykali się i udawali, że śpią). Jeszcze po latach było to najpiękniejsze erotyczne wspomnienie Wiktora, zabite zresztą przez konfrontację z realną, starzejącą się Julcią...
Homoseksualizm
Twój przyjaciel – rzekł życiowo i arystokratycznie zarazem – pede... pede... Hm... Zabiera się do Walka! Uważałeś? Ha, ha. No, żeby panie się nie dowiedziały. Książę Seweryn także lubił sobie od czasu do czasu! (...) Prawdziwie rasowa pańskość, gdy się dowie o czymś takim á la zboczenie albo nadużycie płciowe, nie inaczej manifestuje swoją męską dojrzałość życiową, nauczoną od kelnerów i fryzjerów . Lecz mnie momentalnie pieprzna restauracyjna mądrość życiowa wujaszka rozwścieczyła jak kot...