Oświecenie w Polsce - najważniejsze informacje

Tło historyczne - czasy saskie, 1697-1733 August II Mocny, 1733-1763 August III. Był to okres szczególnego upadku ekonomicznego, kulturalnego i politycznego. W 1720 roku Rosja i Prusy zawarły traktat zobowiązujący je do zachowania w Polsce istniejącego stanu rzeczy.

Początki ruchu umysłowego oświecenia przypadają na lata czterdzieste XVIII wieku. Składają się na niego reformy szkół i wychowania (ks. Stanisław Konarski) - dążono do wychowania światłych obywateli pochodzących z rodzin magnackich. Konarski zreformował szkolnictwo pijarskie, a w 1740 założył Collegium Nobilium. W 1747 bracia Józef i Andrzej Załuscy założyli w Warszawie bibliotekę publiczną. Zgromadzona w niej 180 tys. woluminów. Rozwijał się ruch wydawniczy, powstawały czytelnie.

Faktyczna walka polityczna rozgorzała po 1768 roku. Zawiązała się wtedy konfederacja barska przeciwko królowi Stanisławowi Poniatowskiemu, gdyż protektorem jego była caryca Katarzyna II, pod hasłami obrony katolicyzmu i wolności szlacheckiej. 1772 - I rozbiór Polski. Lata 1788-92 upływały pod znakiem toczących się obrad Sejmu Wielkiego, w którym zasiedli wychowankowie pijarów. Uchwalili 3 maja 1791 Konstytucję Majową. Rok później magnaci Rzewuski, Potocki i Branicki zawiązali konfederację targowicką i upoważnili Katarzynę II do zbrojnej interwencji w Polsce w obronie swobód szlacheckich. Wybuchła krótka wojna - armia rosyjska wkroczyła do Rzeczpospolitej, targowiczanie szerzyli terror wobec założycieli konstytucji. 24 lipca król przystąpił do Targowicy. W 1793 nastąpił II rozbiór Polski. W 1794 - powstanie kościuszkowskie. W 1795, po jego upadku, III rozbiór Polski kończący rozwój kultury polskiej w czasie niepodległości.